Dziennik Ustaw 1995 Nr 146 poz. 712 - Zm.: rozporządzenie w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych


ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH

z dnia 2 listopada 1995 r.

zmieniające rozporządzenie w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych.

(Dz. U. z dnia 16 grudnia 1995 r.)


Na podstawie art. 26 ust. 2 oraz w związku z art. 40 i art. 86 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. Nr 30, poz. 179, z 1991 r. Nr 94, poz. 422 i Nr 107, poz. 461, z 1992 r. Nr 54, poz. 254, z 1994 r. Nr 53, poz. 214 oraz z 1995 r. Nr 4, poz. 17, Nr 34, poz. 163 i Nr 104, poz. 515), art. 16 ust. 2 oraz w związku z art. 28 i art. 73 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz. U. Nr 30, poz. 180, z 1991 r. Nr 94, poz. 422 i Nr 107, poz. 461, z 1992 r. Nr 54, poz. 254, z 1994 r. Nr 53, poz. 214 oraz z 1995 r. Nr 4, poz. 17, Nr 34, poz. 163 i Nr 104, poz. 515), art. 32 ust. 2 oraz w związku z art. 44 i art. 90 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. Nr 78, poz. 462, z 1991 r. Nr 94, poz. 422, z 1992 r. Nr 54, poz. 254, z 1993 r. Nr 12, poz. 52, z 1994 r. Nr 53, poz. 214 oraz z 1995 r. Nr 4, poz. 17, Nr 34, poz. 163 i Nr 104, poz. 515), art. 29 ust. 2 w związku z art. 71 ust. 5 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. Nr 88, poz. 400, z 1992 r. Nr 21, poz. 86 i Nr 54, poz. 254, z 1994 r. Nr 53, poz. 214 oraz z 1995 r. Nr 4, poz. 17 i Nr 34, poz. 163), w związku z art. 21 ust. 4 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 53, poz. 214 i z 1995 r. Nr 4, poz. 17), art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o odszkodowaniach przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą w Milicji Obywatelskiej (Dz. U. Nr 53, poz. 345, z 1983 r. Nr 16, poz. 79, z 1985 r. Nr 20, poz. 85 i Nr 38, poz. 181 oraz z 1989 r. Nr 35, poz. 192) oraz w związku z art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 10 grudnia 1959 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 1984 r. Nr 29, poz. 149, z 1989 r. Nr 35, poz. 192, z 1991 r. Nr 94, poz. 422 i Nr 105, poz. 453, z 1992 r. Nr 54, poz. 254, z 1994 r. Nr 53, poz. 214 i Nr 105, poz. 509 oraz z 1995 r. Nr 4, poz. 17 i Nr 34, poz. 163) zarządza się, co następuje:


§ 1. W rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 lipca 1991 r. w sprawie właściwości i trybu postępowania komisji lekarskich podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych (Dz. U. Nr 79, poz. 349 i z 1992 r. Nr 83, poz. 425) wprowadza się następujące zmiany:
  1)   w § 4 dodaje się pkt 4 w brzmieniu:
"4)  sprawowania fachowego nadzoru nad merytoryczną działalnością wojewódzkich komisji lekarskich.",
  2)   w § 9 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 i dodaje ust. 2 w brzmieniu:
"2.  Do skierowania dotyczącego kandydata do służby dołącza się wyniki jego badań psychologicznych oraz ocenę sprawności fizycznej do służby.",
  3)   w § 11:
a)  pkt 2 otrzymuje brzmienie:
"2)  kategoria C - zdolny do służby z ograniczeniem, co oznacza, że u osoby badanej stwierdzono przewlekłe schorzenia lub ułomności fizyczne albo psychiczne, które trwale lub czasowo zmniejszają sprawność fizyczną lub psychiczną do służby, ale nie stanowią przeszkody do pełnienia służby na określonych stanowiskach,"
b)  w pkt 3 wyraz "trwale" zastępuje się wyrazem "całkowicie",
  4)   w § 13 w ust. 1 dodaje się pkt 5 w brzmieniu:
"5)  określenie «całkowicie niezdolny do służby» - jeżeli w stanie zdrowia badanego stwierdzono schorzenia, które nie pozwalają na pełnienie służby.",
  5)   w § 25 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1.  Niezwłocznie po wydaniu orzeczenia przewodniczący komisji lekarskiej doręcza osobiście lub przesyła zainteresowanemu treść orzeczenia według wzoru stanowiącego załącznik nr 10 do rozporządzenia. Jeżeli osoba zainteresowana ubiega się lub nabyła prawo do emerytury policyjnej lub renty, o treści orzeczenia przewodniczący komisji powiadamia także właściwy organ emerytalny. Fakt wręczenia lub przesłania orzeczenia odnotowuje się w księdze orzeczeń.",
  6)   w § 28 ust. 5 otrzymuje brzmienie:
"5.  W razie niezatwierdzenia orzeczenia wojewódzkiej komisji lekarskiej, okręgowa komisja lekarska uchyla je oraz:
1)   wydaje nowe orzeczenie, które jest ostateczne, lub
2)   zarządza ponowne badanie i wydanie nowego orzeczenia przez wojewódzką komisję lekarską, z zastrzeżeniem pkt 3, albo
3)   gdy uchylone orzeczenie dotyczy spraw, o których mowa w § 22 ust. 2, zwraca je wraz ze swoją opinią co do zasadności ustaleń wojewódzkiej komisji lekarskiej w celu ponownego rozpatrzenia sprawy i wydania nowego orzeczenia. Opinia okręgowej komisji lekarskiej jest wiążąca dla wojewódzkiej komisji lekarskiej.",
  7)   w § 32:
a)  ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1.  O potrzebie udzielenia urlopu zdrowotnego policjantowi, funkcjonariuszowi: Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Służby Więziennej oraz strażakowi Państwowej Straży Pożarnej komisja lekarska orzeka w przypadku, gdy osoba badana mimo wykorzystania 12 miesięcy zwolnienia od wykonywania obowiązków służbowych z powodu choroby nie odzyskała zdolności do wykonywania tych obowiązków, a stan jej zdrowia rokuje poprawę w stopniu umożliwiającym dalsze pełnienie służby.",
b)  skreśla się ust. 2,
c)  dotychczasowy ust. 3 oznacza się jako ust. 2,
  8)   § 33 otrzymuje brzmienie:
"§ 33.  Komisja lekarska, orzekając o potrzebie udzielenia urlopu zdrowotnego, wnioskuje o udzielenie tego urlopu jednorazowo na okres do 2 miesięcy, a łącznie w ciągu kolejnych 12 miesięcy na okres do 6 miesięcy.",
  9)   załącznik nr 2 otrzymuje brzmienie określone w załączniku nr 1 do niniejszego rozporządzenia,
  10)  załącznik nr 2a oznacza się jako załącznik nr 3 w brzmieniu określonym w załączniku nr 2 do niniejszego rozporządzenia,
  11)  załącznik nr 3 oznacza się jako załącznik nr 4,
  12)  załączniki nr 4 i 5 oznacza się odpowiednio jako załączniki nr 5 i 6 i nadaje im brzmienie określone w załącznikach nr 3 i 4 do niniejszego rozporządzenia,
  13)  załącznik nr 9 oznacza się jako załącznik nr 10 i nadaje mu brzmienie określone w załączniku nr 5 do niniejszego rozporządzenia,
  14)  załączniki nr 6, 7, 8 i 10 oznacza się odpowiednio jako załączniki nr 7, 8, 9 i 11.

§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK Nr 1

WYKAZ CHORÓB I UŁOMNOŚCI
 
   Kategorie osób badanych i stopień zdolności
ParagrafPunkt
 
 
Choroby i ułomności
 
 
kandydatów
policjantów, funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej i Służby Więziennejkandydatów i policjantów
   do służbyna policjantów w służbie kandydackiejdo służby na stanowiska kierownicze i specjalistycznedo szkół i ośrodków szkolenia resortu spraw wewnętrznychpodoficerowie i szeregowcychorążowie i oficerowie młodsi (aspiranci i oficerowie Policji od stopnia podkomisarza do stopnia nadkomisarza)oficerowie starsi (oficerowie Policji od stopnia podinspektora wzwyż)do pododdziałów antyterrorystycznych Policji
1234567891011
 
Dział I - Budowa ciała
 
1234567891011
11Wzrost powyżej 165 cm przy proporcjonalnej budowie ciałaZZAA---Z
 2Słaba budowa ciała nie upośledzająca sprawności ustrojuZZAA---Z
 3Słaba budowa ciała nieznacznie upośledzająca sprawność ustroju
N
Z
N
Z
C
A
C
A
C
A
C
A
A
 
N
 4Słaba budowa ciała upośledzająca sprawność ustroju
 
N
 
N
 
C
C
D
C
D
 
C
 
C
 
N
 5Charłactwo nie rokujące poprawyNNDDDDDN
 6Otyłość nie upośledzająca sprawności ustroju
Z
N
Z
N
AAAAAZ
 7Otyłość upośledzająca nieznacznie sprawność ustroju
N
Z
N
Z
A
C
C
A
C
A
A
C
A
N
Z
 8Otyłość upośledzająca sprawność ustrojuNNC
C
D
C
D
CCN
 9Feminizm, infantylizm, eunuchoidyzm, obojnactwoNNDDDDDN
 10Odwrotne położenie trzewi, bez zaburzeń sprawności ustroju
 
Z
 
Z
 
A
 
A
 
A
 
A
 
A
N
Z
 11Odwrotne położenie trzewi, z zaburzeniami sprawności ustroju
 
N
 
N
D
C
D
D
C
D
C
D
C
N
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 1  pkt 1. Przy kwalifikowaniu kobiet przyjmuje się minimalne wartości wzrostu o 5 cm mniejsze od podanych. Przy kwalifikowaniu według rubryki 11 - wzrost od 160 cm pozwala zaliczyć jako zdolnego.
pkt 2 i 3. Słabą budowę ciała należy oceniać nie tylko na podstawie dysproporcji między wzrostem i ciężarem ciała, lecz biorąc pod uwagę stan umięśnienia oraz stan układu krążenia i oddechowego, w oparciu o próby czynnościowe (próba bezdechu, spirometria, próba wysiłkowa: mierzenie tętna i ciśnienia krwi w spoczynku i po 20 przysiadach oraz ustalenie czasu powrotu do wartości wyjściowych). Ocenę stopnia zdolności do służby przy słabej budowie ciała należy opierać raczej na stwierdzeniu zaburzeń ogólnej sprawności ustroju niż odchyleniach od wskaźników antropometrycznych.
pkt 6-8. Należy kwalifikować na podstawie różnicy między wagą aktualną i wagą należną ciała według wzoru:
waga należna = 0,9 x (wzrost w cm - 100)
pkt 6 - waga należna + 10% do 20%
pkt 7 - waga należna + 20% do 30%
pkt 8 - waga należna + 30% i więcej
Przy kwalifikowaniu według rubryki 11 otyłość przy pełnej wydolności ogólnej nie stanowi przeszkody do służby. Nie dotyczy skoczków spadochronowych i wysokościowców.
pkt 10-11. W razie stwierdzenia całkowitego odwrotnego położenia trzewi, należy zwrócić uwagę na układ oddechowy i moczowy ze względu na często występujące w tych wypadkach rozstrzenie oskrzeli, zapalenie zatok przynosowych i wady rozwojowe nerek. Przy kwalifikowaniu badanych, u których rozpoznano to schorzenie, należy przeprowadzić badanie radiologiczne płuc, nerek (urografia) i zatok przynosowych.

Dział II - Skóra, tkanka podskórna i węzły chłonne
 
1234567891011
21Przewlekłe choroby skóry nieznacznie szpecące i nie upośledzające sprawności ustrojuZZAAAAAZ
 2Przewlekłe choroby skóry miernie szpecące lub nieznacznie upośledzające sprawność ustroju
N
Z
N
Z
C
A
C
A
C
C
A
AN
 3Przewlekłe choroby skóry wybitnie szpecące lub upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
DD
D
C
C
D
N
 4Tatuaże
Z
N
Z
N
AAAAA
 
Z
31Blizny nieznacznie szpecące lub miernie upośledzające sprawność ustroju
 
Z
 
Z
 
A
 
A
 
A
 
A
 
A
 
N
 2Blizny upośledzające sprawność ustroju lub znacznie szpecąceNNCC
C
D
CCN
 3Ciała obce wgojone w powłoki zewnętrzne nie upośledzające sprawności ustroju
Z
N
Z
N
AAAAA
Z
N
 4Ciała obce wgojone w powłoki zewnętrzne upośledzające sprawność ustrojuN
N
Z
CCCC
C
A
N
 5Blizny po samouszkodzeniach
Z
N
Z
N
AAAAAN
41Skupienie powiększonych węzłów chłonnych obwodowych nie upośledzające sprawności ustroju
Z
N
Z
N
AAAAAN
 2Skupienie powiększonych węzłów chłonnych obwodowych upośledzające sprawność ustrojuNNC
C
D
C
D
C
D
C
 
N
 3Przewlekłe zapalenie obwodowych węzłów chłonnych z ropieniemNN
D
C
D
C
D
C
D
C
C
D
N
51Słoniowatość ograniczonaN
N
Z
CCCCAN
 2Słoniowatość rozległaNNDDDDDN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 2.  Nowotwory skóry należy kwalifikować według paragrafów działu XVIII - Nowotwory.
pkt 1-3. Według tych punktów należy kwalifikować różnorodne przewlekłe uogólnione choroby skóry, jak: świerzbiączka uogólniona (wyprysk endogenny), wrodzone zaburzenia rogowacenia skóry znacznego stopnia (rogowiec dziedziczny, rybia łuska), wrodzone dziedziczne oddzielanie się naskórka, pęcherzyca, skóra pergaminowata barwikowa, uogólnione i nawracające lub oporne na leczenie postacie łuszczycy, gruźlica skóry oporna na leczenie.
Do § 3  pkt 1 i 2. Według tych punktów należy kwalifikować między innymi wyleczoną gruźlicę skóry.
pkt 2. Przez "blizny upośledzające sprawność ustroju" należy rozumieć blizny utrudniające noszenie umundurowania i oporządzenia, blizny połączone z ubytkami tkanek miękkich (po zranieniach, oparzeniach itp.) oraz blizny w miejscach narażonych na tarcie w czasie ruchów i chodzenia.
Do § 4  pkt 3. Według tego punktu należy kwalifikować również gruźlicę węzłów chłonnych obwodowych.

Dział III - Czaszka
 
1234567891011
61Zniekształcenia czaszki nie upośledzające czynności układu nerwowego
Z
N
Z
N
AAAAAN
 2Zniekształcenia czaszki (guzy, wgniecenia), choroby i ubytki kości, nieznacznie upośledzające czynności układu nerwowegoN
N
Z
CCC
C
A
A
C
N
 3Ubytki kości czaszki, zniekształcenia (guzy, wgniecenia) oraz choroby kości czaszki, upośledzające czynność układu nerwowegoNNDDDDDN
 4Przepukliny mózguNNDDDDDN
 5Ciała obce w mózguNNDDDDDN
 
Dział IV - Narząd wzroku
 
1234567891011
71Zniekształcenie powiek nie upośledzające ich sprawności
 
Z
 
Z
 
A
 
A
 
A
 
A
 
A
Z
 
 2Zniekształcenie powiek upośledzające ich sprawnośćNNCCCC
C
A
N
 3Przewlekłe choroby brzegów powiek lub spojówek nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające sprawność oka
N
Z
N
Z
A
C
A
C
A
C
A
C
AN
 4Przewlekłe choroby brzegów powiek lub spojówek, trudno poddające się leczeniu i upośledzające sprawność okaNN
D
C
D
C
C
D
C
D
C
D
N
 5Obwodowe zrosty spojówki gałkowej i powiekowej nie upośledzające ruchów gałki ocznej lub powiek
Z
N
Z
N
AAAAA
N
Z
 6Zrosty spojówki gałkowej i powiekowej nieznacznie upośledzające ruchomość gałki ocznej
N
Z
N
Z
C
A
C
A
C
A
C
A
AN
 7Zrosty spojówki gałkowej i powiekowej upośledzające ruchomość gałki ocznejNN
D
C
D
C
D
C
D
C
C
D
N
81Nieznaczne upośledzenie wydzielania lub odpływu łezN
N
Z
AA
A
C
AAN
 2Znaczne upośledzenie wydzielania lub odpływu łezNN
C
D
C
D
D
C
C
D
CN
91Ślepota jednego oka lub brak jednej gałki ocznej przy ostrości wzroku oka drugiego 0,8 lub większej po zastosowaniu szkieł sferycznych do 3,0 D lub cylindrycznych do 2,0 DNN
C
D
D
D
C
C
D
CN
 2Ślepota jednego oka lub brak jednej gałki ocznej przy ostrości wzroku oka drugiego poniżej 0,8 po zastosowaniu szkieł sferycznych do 3,0 D lub cylindrycznych do 2,0 DNNDDDDDN
 3Całkowita ślepota lub brak obu gałek ocznychNNDDDDDN
101Nieznaczny oczopląs przy skierowaniu gałek ocznych w bok
N
Z
N
Z
A
C
A
C
A
C
A
C
A
 
N
 2Nieznaczny oczopląs przy patrzeniu wprost, wzmagający się przy patrzeniu w bokNN
C
D
C
D
C
D
CCN
 3Wyraźny oczopląs przy patrzeniu wprostNNDDDDDN
111Brak jednoczesnego widzenia obuocznego (zez utajony, zez jawny, stany po operacji zeza) z ostrością wzroku każdego oka 0,5 lub większą bez korekcji bądź z korekcją szkłami sferycznymi wklęsłymi do 1,0 D lub wypukłymi do 3,0 D albo cylindrycznymi wklęsłymi lub wypukłymi do 1,0 D
N
Z
N
Z
C
A
C
A
A
C
AAN
 2Brak jednoczesnego widzenia obuocznego (zezy i stany po operacji zeza) z ostrością wzroku każdego oka nie mniejszą niż 0,5 z korekcją szkłami sferycznymi wklęsłymi do 3,0 D lub wypukłymi do 6,0 D albo cylindrycznymi wklęsłymi lub wypukłymi do 2,0 DNN
D
C
D
C
D
C
C
D
C
D
N
 3Brak jednoczesnego widzenia obuocznego (zezy i stany po operacji zeza) z ostrością wzroku jednego oka co najmniej 0,5, a drugiego oka od 0,1 do 0,4, mimo korekcji szkłami sferycznymi wklęsłymi do 3,0 D lub wypukłymi do 6,0 D albo cylindrycznymi wklęsłymi lub wypukłymi do 2,0 DNN
D
 
D
 
D
C
C
D
C
D
N
121Niedowłady lub porażenia mięśni zewnętrznych lub wewnętrznych oka, nieznacznie upośledzające widzenie obuoczneN
N
Z
CCC
C
A
A
C
N
 2Niedowłady lub porażenia mięśni zewnętrznych lub wewnętrznych oka znacznie upośledzające widzenie obuoczneNNDDD
D
C
C
D
N
131Ostrość wzroku jednego oka lub obu oczu poniżej 0,8, bez korekcji szkłamiZZAAAAAN
 2Ostrość wzroku każdego oka co najmniej 0,5, z korekcją szkłami sferycznymi wklęsłymi do 1,0 D lub wypukłymi do 3,0 D albo cylindrycznymi wklęsłymi lub wypukłymi do 1,0 D
Z
N
ZAAAAAN
 3Ostrość wzroku każdego oka co najmniej 0,5, z korekcją szkłami sferycznymi wklęsłymi powyżej 1,0 D do 3,0 D lub wypukłymi powyżej 3,0 D do 6,0 D albo cylindrycznymi wklęsłymi lub wypukłymi powyżej 1,0 D do 2,0 D
N
Z
N
Z
C
A
C
A
C
A
AAN
 4Ostrość wzroku każdego oka co najmniej 0,5, z korekcją szkłami sferycznymi wklęsłymi powyżej 3,0 D do 6,0 D lub wypukłymi powyżej 6,0 D do 10,0 D albo cylindrycznymi wklęsłymi lub wypukłymi powyżej 2,0 D do 3,0 DNN
C
D
C
D
C
D
C
D
CN
 5Ostrość wzroku każdego oka co najmniej 0,5, z korekcją szkłami sferycznymi wklęsłymi powyżej 6,0  D lub wypukłymi powyżej 10,0 D albo cylindrycznymi powyżej 3,0 DNNDD
D
C
C
D
C
D
N
 6Ostrość wzroku jednego oka co najmniej 0,5, drugiego oka w granicach od 0,1 do 0,4, z korekcją szkłami sferycznymi do 6,0 D lub cylindrycznymi do 3,0 DNNDD
D
C
D
C
C
D
N
 7Ostrość wzroku każdego oka w granicach od 0,1 do 0,4, z korekcją szkłami sferycznymi powyżej 6,0 D lub cylindrycznymi powyżej 3,0 DNNDDDDDN
141Przebyte przewlekłe choroby rogówki, twardówki, tęczówki i ciałka rzęskowego, nieznacznie upośledzające czynność okaNNC
C
A
C
C
A
C
A
N
 2Przebyte przewlekłe choroby tęczówki i ciałka rzęskowego, upośledzające czynność okaNNDD
D
C
C
D
C
D
N
 3Przebyte przewlekłe choroby siatkówki, naczyniówki i nerwu wzrokowego, nieznacznie upośledzające czynność okaNNCCCCCN
 4Przebyte przewlekłe choroby siatkówki, naczyniówki i nerwu wzrokowego, upośledzające czynność okaNNDDD
D
C
C
D
N
 5Nieznaczne upośledzenie rozróżniania barw
Z
N
Z
N
A
C
A
C
AAA
N
Z
 6Znaczne upośledzenie rozróżniania barwNN
D
C
C
D
C
D
CCN
 7JaskraNNDD
C
D
C
D
C
D
N
 8Przebyta operacja zaćmy ze wszczepieniem soczewkiNNDDCCCN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 7.    Według tego paragrafu należy kwalifikować również gruźlicę lub zmiany pogruźlicze.
pkt 3 i 4. W razie stwierdzenia przewlekłego zapalenia brzegów powiek i spojówek należy brać pod uwagę wady wzroku przy nieużywaniu szkieł korekcyjnych oraz czynniki szkodliwe, działające z zewnątrz, jak pył, gazy itp. Podstawą do uznania badanego za trwale niezdolnego do służby jest opinia lekarza okulisty po leczeniu szpitalnym.
pkt 5-7. Przy kwalifikowaniu zrostów spojówki gałkowej i powiekowej należy brać pod uwagę ograniczenie ruchomości oka i upośledzenie widzenia obuocznego. Według tych punktów należy także kwalifikować następstwa jaglicy.
Do § 9.    Przez ślepotę oka należy rozumieć także ostrość wzroku poniżej 0,1 nie dającą się poprawić szkłami (bez względu na ich siłę korygującą) albo wypadki, w których pole widzenia nie przekracza 10%.
Do § 10.   Każdy przypadek oczopląsu podlega konsultacji neurologicznej i laryngologicznej.
Do § 11    pkt 3. Jeżeli stwierdzona ostrość wzroku wymaga kwalifikacji niższej niż określona w tym punkcie, należy kwalifikować równocześnie według zasad podanych w § 9 i 13.
Do § 12.   W przypadkach stwierdzenia niedowładów lub porażeń mięśni zewnętrznych lub wewnętrznych oka konieczna jest konsultacja neurologiczna.
Do § 13.   Jeżeli ostrość wzroku któregokolwiek oka wynosi poniżej 0,5, należy skierować badanego na badanie okulistyczne w celu stwierdzenia ostrości wzroku i określenia wady refrakcji. Przy znacznej różnowzroczności należy uwzględniać szkła, jakie badany znosi przy patrzeniu obuocznym. Przy ocenie ostrości wzroku nie uwzględnia się szkieł kombinowanych. W przypadku zmętnienia lub zniekształcenia środowisk załamujących za podstawę kwalifikacji przyjmuje się ostrość wzroku.
Do § 14    pkt 1-4. Przy kwalifikacji według tych punktów należy uwzględnić równocześnie zasady podane w § 9 i 13.
pkt 1 i 2. Według tych punktów należy kwalifikować również gruźlicę oraz zmiany pogruźlicze.
pkt 3 i 4. W przypadkach zapalenia nerwu wzrokowego konieczna jest konsultacja neurologiczna; według tych punktów należy kwalifikować również ograniczenia pola widzenia.
pkt 5 i 6. Przez prawidłowe rozróżnianie barw należy rozumieć umiejętność rozróżniania czterech barw podstawowych, tj. czerwonej, żółtej, zielonej i niebieskiej. Stan ten nie stwarza praktycznie ograniczeń do pełnienia służby na prawie wszystkich stanowiskach służbowych. Prawidłowe rozróżnianie wszystkich barw jest wymagane jedynie na pojedynczych stanowiskach. Przez nieznaczne upośledzenie barw należy rozumieć utrudnienie rozróżniania czterech barw podstawowych, tj. pomyłki przy odczytywaniu pojedynczych tablic z zestawu Ishihary lub Stillinga bądź przedłużony czas odczytu (ponad 3 sek.). Nieumiejętność rozróżniania czterech barw podstawowych należy traktować jako znaczne upośledzenie rozróżniania barw kwalifikujące badanych do kategorii C/D lub D/C. Ocena należy do okulisty. Kandydatów do szkół ruchu drogowego, u których stwierdza się nieznaczne upośledzenie rozróżniania barw, należy kwalifikować jako niezdolnych.

Dział V - Narząd słuchu
 
1234567891011
151Zniekształcenie małżowiny usznejZZAAAAA
Z
N
 2Brak bądź znaczny niedorozwój lub znaczne zniekształcenie jednej lub obu małżowin usznych, bez równoczesnego upośledzenia słuchuNN
C
A
C
A
A
C
A
C
AN
161Jedno- lub obustronne zwężenie przewodu słuchowego zewnętrznego, blizny błony bębenkowej, przewlekły nieżyt ucha środkowego, bez osłabienia słuchu
N
Z
Z
N
AAAAAN
 2Jedno- lub obustronne zwężenie przewodu słuchowego zewnętrznego, blizny błony bębenkowej, przewlekły nieżyt ucha środkowego, z osłabieniem słuchuN
N
Z
A
C
A
C
A
C
AAN
 3Jednostronne zwężenie przewodu słuchowego zewnętrznego, blizny zniekształcające błonę bębenkową, upośledzające ruchomość kosteczek słuchowych, przewlekły nieżyt ucha środkowego, z przytępieniem słuchuNN
C
A
CC
C
A
AN
 4Obustronne zwężenie przewodu słuchowego zewnętrznego, blizny zniekształcające błonę bębenkową, upośledzające ruchomość kosteczek słuchowych, przewlekły nieżyt ucha środkowego, z przytępieniem słuchuNN
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
 5Jednostronne zwężenie lub zarośnięcie przewodu słuchowego zewnętrznego, blizny zniekształcające błonę bębenkową, upośledzające ruchomość kosteczek słuchowych, z przytępieniem słuchu graniczącym z głuchotąNN
C
D
C
D
D
C
C
D
CN
 6Obustronne zwężenie lub zarośnięcie przewodu słuchowego zewnętrznego, blizny zniekształcające błonę bębenkową, upośledzające ruchomość kosteczek słuchowych, z przytępieniem słuchu graniczącym z głuchotąNNDDDDDN
171Jednostronny suchy ubytek błony bębenkowej
N
Z
Z
N
AAAAAN
 2Obustronny suchy ubytek błony bębenkowejN
N
Z
C
A
C
C
A
AAN
181Jednostronne przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego, z ubytkiem błony bębenkowej albo ziarniną, polipami lub perlakiemNNCCC
C
A
A
C
N
 2Obustronne przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego, z ubytkiem błony bębenkowej albo ziarniną, polipami lub perlakiemNN
C
D
D
C
D
C
C
D
C
D
N
 3Jedno- lub obustronne przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego powikłane - niezależnie od ostrości słuchuNNDDDDDN
 4Gruźlica uszu czynnaNNDDDDDN
191Stan po przebytej antromastoidektomii bez upośledzenia słuchuZZAAAAAZ
 2Stan po wygojonej jedno- lub obustronnej operacji zachowawczej ucha środkowego, z osłabieniem słuchu lub bez osłabienia słuchuN
N
Z
A
C
A
C
A
C
AAN
 3Stan po wygojonej jednostronnej operacji zachowawczej ucha środkowego, z przytępieniem słuchu lub utrzymującym się ropieniemNN
C
D
C
D
C
D
C
D
CN
 4Stan po wygojonej obustronnej operacji zachowawczej ucha środkowego, z przytępieniem słuchu lub utrzymującym się ropieniemNNDDDDDN
 5Stan po jednostronnej operacji doszczętnej ucha środkowego, wygojonej lub z utrzymującym się ropieniemNN
C
D
C
D
D
C
C
D
CN
 6Stan po obustronnej operacji doszczętnej ucha środkowegoNNDDDD
D
C
N
 7Stan po operacji doszczętnej ucha środkowego, z wygojonym uszno-pochodnym ropniem mózgu lub móżdżkuNNDDDDDN
201Jednostronne zwyrodnienie włókniste lub kostne (tympano- lub otoskleroza) ucha środkowego, z osłabieniem słuchuN
N
Z
AAAAAN
 2Obustronne zwyrodnienie włókniste lub kostne (tympano- lub otoskleroza) ucha środkowego, z osłabieniem słuchuNN
A
C
A
C
C
A
C
A
C
N
 3Jednostronne zwyrodnienie włókniste lub kostne (tympano- lub otoskleroza) ucha środkowego, z przytępieniem słuchuNNCCC
C
A
C
A
N
 4Obustronne zwyrodnienie włókniste lub kostne (tympano- lub otoskleroza) ucha środkowego, z jednostronnym przytępieniem słuchu przy drugostronnym osłabieniu słuchuNN
C
D
C
D
D
C
C
D
CN
 5Obustronne zwyrodnienie włókniste lub kostne (tympano- lub otoskleroza) ucha środkowego, z przytępieniem słuchuNNDDDDDN
 6Obustronne zwyrodnienie włókniste lub kostne (tympano- lub otoskleroza) ucha środkowego, z przytępieniem słuchu graniczącym z głuchotą (jedno- lub obustronnym)NNDDDDDN
 7Stan po jedno- lub obustronnej operacji ucha środkowego z powodu włóknistego lub kostnego zwyrodnieniaNN
C
D
C
D
D
C
C
D
C
D
N
211Jednostronne upośledzenie słuchu w zakresie tonów wysokich, pochodzące z ucha wewnętrznego, z nerwu słuchowego lub ośrodków centralnych, ze słyszeniem mowy potocznej
N
Z
Z
N
AAAAA
N
Z
 2Obustronne upośledzenie słuchu w zakresie tonów wysokich, pochodzące z ucha wewnętrznego, z nerwu słuchowego lub ośrodków centralnych, ze słyszeniem mowy potocznejN
N
Z
A
C
A
C
A
C
A
C
A
C
N
 3Jednostronne osłabienie słuchu pochodzące z ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego lub ośrodków centralnych bez zaburzeń równowagi ciałaN
Z
N
AAAAAN
 4Obustronne osłabienie słuchu pochodzące z ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego lub ośrodków centralnych, bez zaburzeń równowagi ciałaN
N
Z
A
C
A
C
C
A
A
C
A
C
N
 5Jednostronne przytępienie słuchu pochodzące z ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego lub ośrodków centralnych, bez zaburzeń równowagi ciałaNNC
C
A
C
A
A
C
A
C
N
 6Jednostronne przytępienie słuchu przy drugostronnym osłabieniu słuchu, pochodzące z ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego lub ośrodków centralnych, bez zaburzeń równowagi ciałaNN
C
D
C
D
D
C
C
D
CN
 7Obustronne przytępienie słuchu pochodzące z ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego lub ośrodków centralnych, bez zaburzeń równowagi ciałaNNDDDDDN
 8Zaburzenia równowagi ciała wskutek uszkodzenia ucha wewnętrznego lub nerwu przedsionkowego po jednej lub obu stronach (niezależnie od ostrości słuchu)NNDDDDDN
 9Głuchota lub głuchoniemotaNNDDDDDN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 15-21. We wszystkich wypadkach obniżenia ostrości słuchu konieczne jest badanie specjalistyczne w celu określenia rodzaju i stopnia upośledzenia słuchu. Zaburzenia w zakresie narządu równowagi wymagają zawsze badania laryngologicznego i neurologicznego. Przez osłabienie słuchu należy rozumieć upośledzenie zdolności słyszenia lżejszego stopnia (słyszenie szeptu z odległości 3 m do 1 m); przez przytępienie słuchu - upośledzenie znaczniejszego stopnia (słyszenie szeptu z odległości mniejszej niż 1 metr); przez przytępienie słuchu graniczące z głuchotą - upośledzenie dużego stopnia (szept "ad concham").
Do § 16    pkt 5. Kwalifikacja jest zależna od ostrości słuchu ucha drugiego: przy osłabieniu - zdolny z ograniczeniem, przy przytępieniu - niezdolny.
Do § 18    pkt 3. Przez powikłania przewlekłego ropnego zapalenia ucha środkowego należy rozumieć zmiany w zakresie: nerwu twarzowego (porażenie), błędnika (zaburzenia równowagi), opon mózgowych, tkanki mózgowej i zatok czołowych.
pkt 4. Wyleczoną gruźlicę uszu należy kwalifikować zgodnie ze stwierdzonymi zmianami zejściowymi według odpowiednich paragrafów.
Do § 19  pkt 1. W wypadku upośledzenia słuchu należy kwalifikować zgodnie z zasadami określonymi w § 16.
pkt 2. Kwalifikacja - zdolny z ograniczeniem - tylko przy obustronnym osłabieniu słuchu.
pkt 3. W razie stwierdzenia przytępienia bez utrzymującego się ropienia, należy kwalifikować - zdolny z ograniczeniem.
pkt 7. Kwalifikacja jest zależna od ostrości słuchu zgodnie z odpowiednimi punktami tego paragrafu.
Rozpoznanie powinno być oparte na dokumentacji szpitalnej.
Do § 20    pkt 1 i 2. Kandydatów do służby, która jest związana z koniecznością posiadania dobrego słuchu, należy poddać badaniom audiometrycznym.
Do § 21    pkt 8. Rozpoznanie zaburzeń powinno być oparte na wynikach prób przedsionkowych. W razie stwierdzenia odchyleń w próbach przedsionkowych należy kwalifikować wspólnie z neurologiem. Przy braku odchyleń w próbach przedsionkowych należy kwalifikować zależnie od stopnia upośledzenia słuchu.

Dział VI - Jama ustna
 
1234567891011
221Zniekształcenie warg wrodzone lub nabyte, nieznacznie upośledzające mowę lub przyjmowanie pokarmówN
N
Z
AAAAAN
 2Zniekształcenie warg wrodzone lub nabyte, upośledzające mowę i przyjmowanie pokarmówNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
 3Warga zajęczaNN
C
D
C
D
C
D
C
D
CN
 4Warga zajęcza z rozszczepieniem szczęki i podniebienia (wilcza paszcza)NNDDDDDN
 5Blizny i ubytki podniebienia miękkiego, przedziurawienie i rozszczepienie podniebienia twardego i miękkiego, nieznacznie upośledzające mowę lub przyjmowanie pokarmówNN
C
D
C
D
C
D
C
D
CN
 6Ubytki podniebienia twardego znacznie upośledzające mowę lub przyjmowanie pokarmówNNDDDDDN
231Zniekształcenie języka nie upośledzające mowy i połykania
Z
N
ZAAAAA
N
Z
 2Zniekształcenie języka nieznacznie upośledzające mowę lub połykanie
N
Z
N
Z
CCC
C
A
A
C
N
 3Zniekształcenie języka znacznie upośledzające mowę lub połykanieNNDDDDDN
 4Torbiele jamy ustnej nie upośledzające albo nieznacznie upośledzające mowę lub połykanie
Z
N
Z
N
AAAAAN
 5Torbiele jamy ustnej upośledzające mowę lub połykanieNN
C
D
C
D
C
D
CCN
 6Przewlekłe zapalenie ślinianek nieznacznie upośledzające sprawność ustroju
N
Z
N
Z
AAAAAN
 7Przewlekłe zapalenie ślinianek upośledzające sprawność ustrojuNN
C
D
C
D
C
D
CCN
 8Przetoki ślinoweNN
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
N
241Braki i wady uzębienia, z utratą zdolności żucia do 50%, przy zachowanych zębach przednichZZAAAAAZ
 2Braki i wady uzębienia, w tym również zębów przednich, z utratą zdolności żucia do 50%
Z
N
Z
N
AAAAA
Z
N
 3Braki i wady uzębienia, z utratą zdolności żucia powyżej 50% do 67%
Z
N
Z
N
AAAAAN
 4Braki i wady uzębienia, z utratą zdolności żucia powyżej 67%, nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające stan odżywienia
N
Z
N
Z
CC
C
A
AAN
 5Braki i wady uzębienia, z utratą  zdolności żucia powyżej 67%, znacznie upośledzające stan odżywieniaNNDDD
D
C
C
D
N
 6Przewlekłe zapalenie okołozębia z zanikiem tkanki kostnej przyzębia i częściowym rozchwianiem zębówNN
C
D
C
D
C
D
CCN
251Zniekształcenie szczęki lub żuchwy,  wrodzone lub nabyte, nieznacznie upośledzające żucieN
N
Z
AAAAAN
 2Zniekształcenie szczęki lub żuchwy,  wrodzone lub nabyte, znacznie upośledzające żucieNNCCCCCN
 3Złamanie szczęki lub żuchwy nie zrośnięte lub zrośnięte nieprawidłowo, wybitnie upośledzające żucieNNDDDDDN
 4Ograniczenie zwierania szczęk (odległość między górnymi a dolnymi siekaczami poniżej 2 cm)NNAAAAAN
 5Ograniczenie zwierania szczęk znacznego stopnia (odległość między dolnymi a górnymi siekaczami powyżej 2 cm)NNC
C
D
C
D
CCN
 6Stany po przebytych operacjach kostnokorekcyjnych lub kostnoodtwórczych szczęki lub żuchwy, bez upośledzenia żuciaN
Z
N
AAAAAN
 7Stany po przebytych operacjach kostnokorekcyjnych lub kostnoodtwórczych szczęki lub żuchwy, z upośledzeniem żuciaNNCCCCCN
 8Przewlekłe schorzenia stawu żuchwowego nie upośledzające żuciaN
N
Z
AAAAAN
 9Przewlekłe schorzenia stawu żuchwowego znacznie upośledzające żucieNN
C
D
C
D
D
C
C
D
C
D
N
 10Przewlekłe schorzenia stawu żuchwowego wybitnie upośledzające żucieNNDDDDDN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 22    pkt 3. Przez wargę zajęczą należy rozumieć rozszczepienie wargi z odsłonięciem zębów i dziąseł.
Do § 23    pkt 1-3. Przez zniekształcenie należy rozumieć także bliznowacenie, z ubytkami tkanek.
Do § 24.   Przy badaniu uzębienia należy zwrócić uwagę na rodzaj i stan zgryzu ewentualnie jego zniekształcenia rozwojowe lub nabyte, na stan tkanek okołozębia i możliwe objawy paradontopatii. Zęby przeznaczone do usunięcia (zęby z miazgą zgorzelinową, wielokorzeniowe ze znacznie zniszczonymi koronami) należy traktować jako brakujące. Przy ocenie procentowej utraty zdolności żucia przyjmuje się tylko 28 zębów w jamie ustnej. Zęby mądrości mogą być brane pod uwagę, jeśli przy zwarciu odtwarzają w części płaszczyznę żucia ewentualnie brakujących zębów (siódemek). Procentową utratę zdolności żucia oblicza się według poniższej tabeli:
 
ząb1234567
wartość procentowa436771112
 
Przy obliczaniu wartości procentowej zdolności żucia bierze się pod uwagę nie tylko zęby brakujące, ale również zęby pozbawione antagonistów.
Przykład obliczania:
           7 6 5 | 6
brak zębów ------------ = 41%
             6 5 |
Całkowity brak zębów jednej szczęki stanowi utratę 100% zdolności żucia nawet przy zachowaniu wszystkich zębów drugiej szczęki. Jeśli braki uzębienia powodują jednostronną utratę żucia, badanych należy kwalifikować według punktu 3.
Protezy stałe, niezależnie od ich rozległości, należy traktować jako odtworzenie zdolności żucia. Ocena wartości funkcjonalno-klinicznej protez stałych i zębów filarowych oraz wynikającej z tego powodu utraty zdolności żucia należy do lekarza dentysty. Protezy ruchome uzupełniające braki zębów u badanego należy traktować jako odtworzenie zdolności żucia.
Do § 25    pkt 1 i 2. Przez zniekształcenie szczęki żuchwy należy rozumieć progenię prawdziwą, protruzję szczęki lub żuchwy, laterogenię, prognację, zgryz otwarty lub wady skojarzone szczęki lub żuchwy, jak np. progenię prawdziwą z mikrognacją i inne.

Dział VII - Nos, gardło i krtań
 
1234567891011
261Polipy nosa lub przerosty muszli nosowych, nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające drożność nosa
N
Z
N
Z
AAAAAN
 2Polipy nosa lub przerosty muszli nosowych, upośledzające drożność nosaNNCCC
C
A
C
A
N
 3Skrzywienie przegrody nosa nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające drożność nosa
Z
N
Z
N
AAAAA
Z
N
 4Skrzywienie przegrody nosa upośledzające jego drożnośćN
N
Z
CCC
C
A
C
A
N
 5Zwężenie nozdrzy (przednich i tylnych) nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające drożność nosa
Z
N
Z
N
AAAAA
Z
N
 6Zwężenie nozdrzy (przednich i tylnych) upośledzające drożność nosaNNCCC
C
A
C
A
N
 7Zarośnięcie jam nosowych lub jamy nosowo-gardłowej znacznego stopniaNNDDDDDN
 8Zniekształcenie lub zniszczenie części nosa, nieznacznie szpecące lub nieznacznie upośledzające jego drożnośćN
N
Z
AAAAAN
 9Zniekształcenie lub zniszczenie części nosa, znacznie szpecące lub upośledzające jego drożnośćNN
C
D
C
D
C
D
C
D
CN
 10Przewlekłe nieżytowe zapalenie zatok przynosowychZZAAAAAN
 11Przewlekłe śluzowo-ropne lub ropne zapalenie zatok przynosowychN
N
Z
CCCCCN
 12Przewlekły suchy nieżyt nosa nieznacznie upośledzający sprawność ustroju
Z
N
Z
N
AAAAAN
 13Przewlekły suchy lub suchy zanikowy nieżyt nosa upośledzający sprawność ustrojuNNCCC
C
A
A
C
N
 14Zanikowy cuchnący nieżyt błony śluzowej nosa (ozena)NNDDDDDN
271Przewlekły nieżyt (zwykły, przerostowy lub zanikowy) gardła lub krtani nieznacznie upośledzający sprawność ustroju
N
Z
N
Z
AAAAAN
 2Przewlekły nieżyt (zwykły, przerostowy lub zanikowy) gardła lub krtani upośledzający sprawność ustrojuNNCCC
C
A
A
C
N
 3Blizny i zniekształcenia gardła, krtani lub tchawicy, nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuN
N
Z
A
C
A
C
C
A
A
C
A
C
N
 4Blizny i zniekształcenia gardła, krtani lub tchawicy, upośledzające sprawność ustrojuNNDDDDDN
281Zaburzenia ruchomości wiązadeł głosowych na tle organicznym lub czynnościowym nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuN
N
Z
AAAAAN
 2Zaburzenia ruchomości wiązadeł głosowych na tle organicznym lub czynnościowym upośledzające sprawność ustrojuNN
C
D
C
D
D
C
C
D
C
D
N
291Wady wymowy nieznacznie upośledzające zdolność porozumiewania sięN
N
Z
A
C
A
C
A
C
AAN
 2Wady wymowy upośledzające zdolność porozumiewania sięNN
C
D
C
D
D
C
C
D
C
D
N
 3Wady wymowy uniemożliwiające porozumiewanie sięNNDDDDDN
301Przewlekłe alergiczne nieżyty górnych dróg oddechowych nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuN
N
Z
AAAAAN
 2Przewlekłe alergiczne nieżyty górnych dróg oddechowych znacznie upośledzające sprawność ustrojuNN
C
D
C
D
D
C
CCN
 3Twardziel nosa, gardła, krtani i tchawicyNNDDDDDN
 4Gruźlica nosa, gardła, krtani i tchawicy czynnaNNDDDDDN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 26    pkt 1-4. W razie przerostu muszli nosowej i polipów, a zwłaszcza skrzywienia przegrody nosowej, decydujące znaczenie przy ocenie zdolności do służby ma zachowany stopień zdolności oddychania przez nos. Przez upośledzenie sprawności ustroju w tych wypadkach należy rozumieć trwałe i wyraźne upośledzenie oddychania przez nos, ze skłonnością do częstych zapaleń jam przynosowych i ucha środkowego lub do przewlekłych chorób gardła.
Do § 28.   Paragraf niniejszy obejmuje takie zaburzenia głosu, jak niedomoga głosowa (phonasthenia), znużenie głosowe (pseudophonasthenia), niedomoga głosowa na tle zaburzeń endokrynologicznych, bezgłos histeryczny oraz bezgłos skurczowy (aphonia spastica).
Do § 30    pkt 3 i 4. Twardziel i gruźlicę wyleczoną należy kwalifikować zgodnie ze stwierdzonymi zmianami zejściowymi według odpowiednich paragrafów.

Dział VIII - Szyja, klatka piersiowa i kręgosłup
 
1234567891011
311Kręcz karku bez zmian przedmiotowych w układzie nerwowymNNCCCCCN
 2Kręcz karku ze zmianami przedmiotowymi w układzie nerwowymNNDDDDDN
 3Przetoki oskrzelopochodneNN
C
D
D
C
D
C
C
D
C
D
N
321Zniekształcenia obojczyka nie upośledzające sprawności obręczy barkowejZZAAAAA
Z
N
 2Zniekształcenia obojczyka upośledzające sprawność obręczy barkowejNNCCC
C
A
AN
 3Stawy rzekome obojczykaNN
C
D
D
C
D
C
C
D
CN
331Zniekształcenia lub ubytki kostne klatki piersiowej, nie upośledzające sprawności ustroju
Z
N
Z
N
AAAAA
N
Z
 2Zniekształcenia lub ubytki kostne klatki piersiowej, upośledzające sprawność ustrojuNNCCCC
C
A
N
 3Ciała obce wgojone w narządy klatki piersiowej (oprócz wgojonych w serce), nie upośledzające sprawności ustrojuN
N
Z
AAAAAN
 4Ciała obce wgojone w narządy klatki piersiowej (oprócz wgojonych w serce), upośledzające sprawność ustrojuNNCCCC
C
A
N
 5Żebra nadliczbowe szyjneZZAAAAAN
 6Przetoki głębokie klatki piersiowejNNDDDDDN
341Skrzywienia i wady kręgosłupa, wrodzone lub nabyte, nie upośledzające sprawności ustroju
N
Z
ZAAAAAN
 2Skrzywienia i wady kręgosłupa, wrodzone lub nabyte, nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuN
N
Z
C
D
C
D
C
D
CCN
 3Skrzywienia i wady kręgosłupa, wrodzone lub nabyte, znacznie upośledzające sprawność ustroju (garb)NNDDD
D
C
D
C
N
 4Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa nieznacznie upośledzająca sprawność ustrojuNN
C
A
C
C
A
C
A
A
C
N
 5Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa znacznie upośledzająca sprawność ustrojuNN
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
N
 6Przewlekłe zesztywniające zapalenie kręgosłupaNNDDDDDN
 7Gruźlica kręgosłupa czynnaNNDDDDDN
 8Inne choroby kręgosłupa nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuN
N
Z
A
C
A
C
A
C
AAN
 9Inne choroby kręgosłupa upośledzające sprawność ustrojuNNDDDDDN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 31    pkt 2. Rozpoznanie powinno być potwierdzone badaniem specjalistycznym.
pkt 3. Przetoki szyjne mogą być wrodzone i nabyte. Przetoki wrodzone oskrzelowopochodne bywają zazwyczaj pojedyncze; kanały przetok są wąskie, a wydzielina - w przypadkach nie powikłanych zakażeniem - rzadka, prawie przezroczysta. Przetoki takie nadają się do zabiegu operacyjnego. Przetoki nabyte powstają zwykle w toku procesu gruźliczego lub grzybiczego; ich otwory mają brzegi podminowane, skóra w otoczeniu jest zapalnie zmieniona, a w sąsiedztwie stwierdza się powiększone węzły chłonne. Przetoki te należy kwalifikować według § 4.
Do § 33    pkt 1 i 2. Zniekształcenia lub ubytki kostne klatki piersiowej mogą być wrodzone lub nabyte. Podstawą kwalifikowania jest ustalenie stopnia upośledzenia czynności narządów klatki piersiowej, a więc zaburzenia krążenia, zmniejszenie pojemności życiowej płuc itp.
pkt 5. Żebra nadliczbowe, dające zaburzenia czynności kończyny górnej o charakterze krążeniowym lub neurologicznym, należy kwalifikować dodatkowo według odpowiednich paragrafów.
Do § 34    pkt 1. Nabyte pourazowe wady kręgosłupa dyskwalifikują kandydata do służby. Skrzywienia i wady kręgosłupa, nabyte i wrodzone, dyskwalifikują kandydatów. W razie niemożności wykluczenia ewentualnego skrzywienia lub wady należy kandydatów poddać badaniom rentgenologicznym (zdjęcia w 2 płaszczyznach).
pkt 1-3. Za skrzywienie kręgosłupa uważa się wszelkie odchylenia od linii pionowej, która prawidłowo powinna przebiegać od guzowatości potylicznej zewnętrznej przez wszystkie wyrostki kolczyste kręgów i szczelinę międzypośladkową:
-   nieznaczne - gdy linia wyrostków kolczystych w swobodnej postawie wyprostowanej tworzy niewielki, mało widoczny łuk na jednym z odcinków kręgosłupa lub dwa łuki przebiegające przeciwstawnie w sąsiadujących odcinkach kręgosłupa; skrzywienie takie wyrównuje się czynnie;
-   umiarkowane - gdy linia wyrostków tworzy wyraźnie widoczny łuk, garb żebrowy jest mało widoczny, zauważalne jest małe zniekształcenie klatki piersiowej i występuje nieznaczne ograniczenie ruchów kręgosłupa; skrzywienie takie daje się wyrównać biernie;
-   z wyraźnym garbem żebrowym - ze zniekształceniem klatki piersiowej, z upośledzeniem sprawności oddechowej; skrzywienie nie daje się ani czynnie, ani biernie skorygować.
pkt 4 i 5. Ocenę zdolności należy uzależniać od rozległości i nasilenia procesu chorobowego oraz zaburzeń czynnościowych kręgosłupa.
pkt 7. Stan po przebytej gruźlicy kręgosłupa (okres wyleczenia klinicznego) należy kwalifikować według pkt 1-3.

Dział IX - Narząd oddechowy
 
1234567891011
351Przewlekła nieswoista choroba oskrzelowo-płucna (nieżyt oskrzeli lub rozedma płuc), z nieznacznym upośledzeniem przepływu powietrza w drogach oddechowychN
N
Z
AAAAAN
 2Przewlekła nieswoista choroba oskrzelowo-płucna, z dużym upośledzeniem przepływu powietrza w drogach oddechowychNNCCC
C
A
A
C
N
 3Przewlekła nieswoista choroba oskrzelowo-płucna, z wybitnym upośledzeniem przepływu powietrza w drogach oddechowychNNDDDDDN
 4Astma oskrzelowa i zespoły astmatyczne, ze sporadycznymi zaostrzeniami o niewielkim nasileniuNN
C
D
D
C
D
C
D
C
D
N
 5Astma oskrzelowa i zespoły astmatyczne, z częstymi zaostrzeniami i stanami astmatycznymi wymagającymi leczenia stacjonarnego, oraz zespoły astmatyczne o ciężkim przebiegu u chorych sterydozależnychNNDDDDDN
 6Rozstrzenie oskrzeliNN
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
N
361Pojedyncze zwapnienia lub niewielkie zwłóknienia po przebytym procesie gruźliczym
Z
N
Z
N
AAAAAN
 2Liczne zwapnienia i zwłóknienia po przebytych rozsiewach krwiopochodnych gruźlicy, bez upośledzenia sprawności oddechowejNN
D
C
D
C
D
C
C
D
C
D
N
 3Zmiany bliznowate po przebytej gruźlicy płuc, z upośledzeniem sprawności oddechowo-krążeniowejNNDDDDDN
 4Gruźlica węzłowo-płucna czynnaNNDDDDDN
 5Gruźlica prosówkowa ostraNNDDDDDN
 6Rozsiana gruźlica płucNNDDDDDN
 7Gruźlica płuc naciekowa czynnaNNDD
D
C
D
C
D
C
N
 8Gruźlica płuc włóknista, włóknisto-guzkowaNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
 9Serowate zapalenie płucNNDDDDDN
 10Gruźlica płuc włóknisto-jamistaNNDDDDDN
 11Zrosty i zgrubienia opłucnej, nie upośledzające sprawności oddechowo-krążeniowej
N
Z
ZAAAAA
N
Z
 12Zrosty i zgrubienia opłucnej, upośledzające sprawność oddechowo-krążeniowąNN
D
C
D
C
D
C
C
D
C
D
N
 13Zrosty i zgrubienia opłucnej ograniczające ruchomość przepony, z przemieszczeniem narządów, miernie upośledzające sprawność oddechowo-krążeniowąNNDDDDDN
 14Zrosty i zgrubienia opłucnej ograniczające ruchomość przepony, z przemieszczeniem narządów, znacznie upośledzające sprawność oddechowo-krążeniowąNNDDDDDN
371Śródmiąższowe zwłóknienie płuc i inne rzadkie choroby płuc, nie upośledzające sprawności ustrojuN
N
Z
CCC
C
A
C
A
N
 2Śródmiąższowe zwłóknienie płuc i inne rzadkie choroby płuc,  upośledzające sprawność ustrojuNNDDDDDN
 3Grzybicze lub pasożytnicze choroby płuc lub opłucnejNN
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
N
 4Ubytki tkanki płucnej po zabiegach operacyjnych nie upośledzające wydolności oddechowo-krążeniowejN
N
Z
A
C
C
A
C
A
A
C
A
C
N
 5Ubytki tkanki płucnej po zabiegach operacyjnych upośledzające wydolność oddechowo-krążeniowąNNDDD
D
C
D
C
N
 6Ubytki tkanki płucnej po zabiegach operacyjnych znacznie upośledzające wydolność oddechowo-krążeniowąNNDDDDDN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 35    pkt 1-3. Wspólnymi objawami klinicznymi przewlekłej nieswoistej choroby oskrzelowo-płucnej są: przewlekły kaszel, odksztuszanie, duszność i często występujące objawy zaporowe (obturacyjne) dróg oddechowych. Dla rozpoznania przewlekłej choroby oskrzelowo-płucnej objawy kaszlu i odksztuszania muszą występować w większości dni tygodnia co najmniej 3 miesiące w roku bez przerwy i łącznie co najmniej przez 2 lata. Ocena stopnia upośledzenia przepływu powietrza opiera się na badaniu spirometrycznym - FEV1 - natężona pojemność wydechowa 1 sek., FEF25-75% - natężony przepływ wydechowy w środku natężonego wydechu. Nieznaczne upośledzenie przepływu powietrza oznacza FEV1 i FEF25-75% poniżej 75% wartości należnej. Duże upośledzenie przepływu powietrza oznacza FEV1 i FEF25-75% od 50 do 35% wartości należnej. Wybitne upośledzenie przepływu powietrza oznacza FEV1 i FEF25-75% poniżej 35% wartości należnej. Rozpoznanie powinno być oparte na dokumentacji z leczenia ambulatoryjnego lub stacjonarnego z ostatnich 3 lat.
pkt 4 i 5. Astma oskrzelowa jest chorobą charakteryzującą się rozlanym zwężeniem dolnych dróg oddechowych, występującym nagle i zmieniającym swe nasilenie w krótkim odstępie czasu w przebiegu reakcji alergicznej typu wczesnego. Zespół astmatyczny polega na rozlanym zwężeniu dolnych dróg oddechowych występującym nagle i zmieniającym swe nasilenie w krótkim odstępie czasu, czego przyczyną jest reakcja alergiczna typu wczesnego. Istnieją następujące rodzaje zespołów astmatycznych:
1)  zespół astmatyczny w przebiegu zakażenia układu oddechowego (astma bakteryjna, infekcyjna, częściowo endogenna, astmatyczny nieżyt oskrzeli według innych kryteriów podziału),
2)  zespół astmatyczny powysiłkowy (astma oskrzelowa wysiłkowa według innych kryteriów podziału),
3)  zespół astmatyczny psychogenny (astma psychogenna według innych kryteriów podziału),
4)  zespół astmatyczny odruchowy (wskutek drażnienia podśluzówkowych receptorów mechanicznie substancjami chemicznymi, zimnem itp.),
5)  zespół astmatyczny w przebiegu nieimmunologicznego uwolnienia mediatorów reakcji alergicznej,
6)  zespół astmatyczny w przebiegu nadwrażliwości na salicylany lub niesterydowe leki przeciwzapalne,
7)  zespoły astmatyczne o innej etiologii (np. zespół astmatyczny nienatychmiastowy, odczyny serotoniczne w rakowiaku itp.).
pkt 6. Podstawą rozpoznania i kwalifikacji zmian jest badanie bronchograficzne oraz dokumentacja leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego w ciągu ostatnich trzech lat.
Do § 36.   Przypadki czynnej gruźlicy płuc oraz przypadki wątpliwe co do dynamiki procesu należy poddawać obserwacji i leczeniu. Po zakończeniu leczenia (w ramach obowiązujących przepisów) badanych należy kwalifikować w zależności od uzyskanych wyników leczenia.
pkt 1. Przebyta gruźlica płuc w okresie 5 lat od zakończenia leczenia przeciwprątkowego dyskwalifikuje kandydatów do służby i kandydatów do szkół resortowych.
pkt 3. Według tego punktu należy kwalifikować marskość płuca po przebytej gruźlicy.
pkt 11-14. Według tego punktu należy kwalifikować na podstawie oceny specjalistycznej, obejmującej badanie spirometryczne oraz gazy krwi w spoczynku i po wysiłku fizycznym.
Do § 37    pkt 1 i 2. Schorzenia wymienione w tych punktach obejmują zmiany nieswoiste: zawodowe choroby układu oddechowego (pylice, krzemice), pneumopatie wywołane pyłami organicznymi (byssinosa, choroba farmerów), pneumopatie wywołane pyłami nieorganicznymi, działaniem gazów lub par, a ponadto objawy płucne w chorobach układowych, sarkoidozę oraz niektóre rzadkie choroby płuc (hemosyderozpę płuc, kamicę pęcherzykową płuc, pierwotną amyloidozę płuc).
pkt 1. Dotyczy chorych z prawidłowymi wynikami badania spirometrycznego i gazów krwi tętniczej w spoczynku i po submaksymalnym wysiłku fizycznym.
pkt 2. Dotyczy chorych z nieprawidłowymi wynikami badania gazów krwi w spoczynku.
pkt 4. Za ubytek tkanki płucnej nie upośledzający sprawności ustroju uważa się brak jednego segmentu. Przy stwierdzeniu zaburzeń związanych z ubytkiem tkanki płucnej należy dokonać oceny według § 37 pkt 5 lub 6.

Dział X - Układ krążenia
 
1234567891011
381Choroby mięśnia sercowego w okresie wydolności układu krążeniaNNDDC
C
A
C
A
N
 2Choroby mięśnia sercowego z objawami chwiejnej wydolności lub trwałej niewydolności układu krążeniaNNDDDDDN
 3Choroba wieńcowa stabilna bez przebytego zawału sercaNN
D
C
D
C
C
D
C
D
C
D
N
 4Choroba wieńcowa niestabilna lub z przebytym zawałemNNDD
D
C
D
C
C
D
N
 5Wady wrodzone sercaNNDDDDDN
 6Zastawkowe wady serca bez powikłań nie upośledzające sprawności fizycznej (klasa czynnościowa I)NN
C
D
D
C
D
C
D
CN
 7Wady zastawkowe serca upośledzające sprawność fizycznąNNDDDDDN
 8Zaciskające zapalenie osierdzia lub stan po operacji z powodu tej chorobyNNDDDDDN
 9Ciała obce wgojone w serceNNDDDDDN
 10Gorączka reumatyczna sercaNN
 
D
 
D
C
D
CCN
 11Wypadanie płatka zastawki dwudzielnej powodujące zaburzenia sprawności fizycznejNNDDDDDN
 12Inne choroby serca upośledzające trwale sprawność fizycznąNNDDDDDN
391Łagodne nadciśnienie tętnicze okresu pierwszego i drugiegoNNCC
C
A
A
C
A
C
N
 2Nadciśnienie tętnicze okresu drugiego z przerostem sercaNN
D
C
D
D
C
D
C
D
C
N
 3Nadciśnienie tętnicze ciężkie lub złośliwe albo przebiegające z poważnymi powikłaniami narządowymiNNDDDDDN
 4Tętniaki naczyńNNDDDDDN
 5Inne choroby naczyń krwionośnych upośledzające nieznacznie sprawność ustrojuNNDDD
D
C
D
C
N
 6Choroby naczyń krwionośnych upośledzające sprawność ustroju lub po zabiegach operacyjnych dużych naczyń ze znaczną poprawą krążeniaNNDDD
D
C
D
C
N
 7Choroby naczyń krwionośnych znacznie upośledzające sprawność ustroju, w tym także po operacjach rekonstrukcyjnych bez wyraźnej poprawyNNDDDDDN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 38    pkt 1-3. Według tych punktów należy kwalifikować zaburzenia rytmu serca pochodzenia organicznego, potwierdzone badaniami elektrokardiograficznymi.
pkt 4 i 5. Rozpoznanie powinno być potwierdzone obserwacją szpitalną. Wrodzone wady serca leczone operacyjnie, jeżeli zostały przywrócone prawidłowe stosunki anatomiczne i hemodynamiczne, należy kwalifikować według pkt 6.
pkt 6 i 7. Zastawkowe zwężenie ujścia aorty powodujące przerost lewej komory (uchwytne zmiany w obrazie rtg lub ekg) należy kwalifikować jak w pkt 7, przy zachowanej w pełni sprawności fizycznej. Pozostałe wady zastawkowe należy kwalifikować jak pkt 7 poczynając od klasy czynnościowej drugiej. Dotyczy to również wad po przebyciu choroby reumatycznej.
pkt. 10. Dotyczy osób po przebytym rzucie choroby reumatycznej pozostających na leczeniu profilaktycznym (potwierdzonym dokumentacją ewentualnie ze społecznej służby zdrowia).
pkt. 11. Rozpoznanie wymaga potwierdzenia echokardiograficznego albo zapisem fonokardiograficznym. Nieprawidłowość ta upośledza sprawność fizyczną, jeśli powoduje bóle lub zaburzenia rytmu. Przypadki przebiegające z niedomykalnością zastawki dwudzielnej należy kwalifikować jak w pkt 6.
pkt. 12. Obejmuje choroby nie wymienione poprzednio, np. nowotwory serca.
Do § 39    pkt 1. Łagodne nadciśnienie tętnicze nie utrwalone, ulegające normalizacji pod wpływem spoczynku lub małych dawek leków oraz potwierdzone dokumentacją z leczenia specjalistycznego (wymagany wynik badania dna oka).
pkt 3. Rozkurczowe ciśnienie powyżej 110 mg Hg stwierdzone wielokrotnie (lub zmiany na dnie oka okresu III lub IV według KW).
pkt 5-7. Przez określenie choroby naczyń krwionośnych należy rozumieć przede wszystkim choroby naczyń obwodowych, jak choroba Bürgera, choroba Raynauda, czerwienica bolesna, sinica kończyn oraz zmiany zapalno-zakrzepowe naczyń. Należy kwalifikować chorych zarówno z powikłaniami narządowymi miażdżycy tętnic, jak i z powikłaniami i następstwami stanów zapalnych i urazów naczyń krwionośnych. Guzy krwawnicze odbytu należy kwalifikować według § 47 pkt 3 i 4; żylaki powrózka nasiennego - według § 52 pkt 1 i 2; żylaki kończyn dolnych - według § 81 pkt 1-3.

Dział XI - Układ trawienny
 
1234567891011
401Choroby organiczne i czynnościowe przełyku, nieznacznie upośledzające sprawność ustroju (zwężenia, uchyłki itp.)NN
C
A
C
C
A
C
A
A
C
N
 2Choroby organiczne przełyku upośledzające sprawność ustroju (zwężenia, uchyłki, owrzodzenia itp.)NNDDDDDN
411Ciała obce wgojone w narządy jamy brzusznej nie upośledzające sprawności ustrojuZZAAAAAN
 2Ciała obce wgojone w narządy jamy brzusznej nieznacznie upośledzające sprawność ustroju
N
Z
N
Z
C
A
C
C
A
C
A
A
C
N
 3Ciała obce wgojone w narządy jamy brzusznej upośledzające sprawność ustrojuNNDDDDDN
421Zrosty otrzewnej nie upośledzające sprawności ustrojuZZAAAAAN
 2Zrosty otrzewnej upośledzające sprawność ustrojuN
Z
N
CCC
C
A
A
C
N
431Przewlekły nieżyt żołądka, dwunastnicy lub jelit, bez upośledzenia sprawności ustroju
Z
N
Z
N
AAAAAN
 2Przewlekły nieżyt żołądka, dwunastnicy lub jelit, z upośledzeniem sprawności ustrojuNN
C
D
C
D
C
D
CCN
 3Choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicyNN
C
D
C
D
C
D
C
D
CN
 4Choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, z licznymi nawrotami lub powikłaniamiNNDD
D
C
C
D
CN
 5Przebyte owrzodzenie żołądka lub dwunastnicy, bez nawrotów i powikłańN
N
Z
CCC
A
C
AN
 6Stan po częściowej resekcji żołądka z powodu wrzodu lub innych przyczyn, bez upośledzenia sprawności ustrojuNNCCCCCN
 7Stan po częściowej resekcji żołądka z powodu wrzodu lub innych przyczyn, z upośledzeniem sprawności ustroju, lub całkowity pooperacyjny brak żołądkaNNDDDDDN
 8Rozstrzeń lub niedowład żołądka z zastoiną treści żołądkowejNNDDDDDN
 9Stan po zabiegach operacyjnych na jelitach (resekcje itp.), bez zaburzeń sprawności ustroju
Z
N
ZAAAAA
Z
N
 10Stan po zabiegach operacyjnych na jelitach (resekcje itp.), z zaburzeniami sprawności ustrojuNN
C
D
C
D
C
D
C
D
CN
 11Opuszczenie żołądka lub jelit, nie upośledzające sprawności ustrojuN
N
Z
AAAAAN
 12Opuszczenie żołądka lub jelit, upośledzające sprawność ustrojuNNCCCC
C
A
N
 13Zmiany organiczne lub czynnościowe jelita cienkiego, nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuN
N
Z
C
A
C
A
C
A
AAN
 14Zmiany organiczne lub czynnościowe jelita cienkiego, znacznie upośledzające sprawność ustrojuNNDDDDDN
 15Zmiany organiczne lub czynnościowe jelita grubego, upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
D
C
D
C
C
D
CN
 16Zmiany organiczne lub czynnościowe jelita grubego, znacznie upośledzające sprawność ustrojuNNDDDDDN
 17Przetoki jelitowe zewnętrzneNNDDDDDN
441Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego lub dróg żółciowych, nie upośledzające sprawności ustrojuN
N
Z
AAAAAN
 2Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego lub dróg żółciowych, upośledzające sprawność ustrojuNN
C
D
C
D
C
D
CCN
 3Kamica żółciowa lub inne choroby dróg żółciowychNN
C
D
C
D
CCCN
 4Stan po operacji pęcherzyka żółciowego (dróg żółciowych), bez zaburzeń sprawności ustroju
N
Z
N
Z
AAAAAN
 5Stan po operacji pęcherzyka żółciowego (dróg żółciowych), z zaburzeniami sprawności ustrojuNN
C
D
C
D
C
D
CCN
 6Przewlekłe zapalenie wątrobyNNDDDDDN
 7Marskość wątrobyNNDDDD
D
C
N
 8Przewlekła hiperbilirubinemiaNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
 9Nosicielstwo antygenu HbsNNC
C
D
CCCN
 10Ozdrowieńcy po wirusowym zapaleniu wątroby (WZW) bez uszkodzenia wątroby i nosicielstwa antygenu Hbs
Z
N
Z
N
A
C
A
C
A
C
AA
Z
N
 11Przebyte pourazowe uszkodzenie wątroby w okresie wydolnościNNDDD
D
C
D
C
N
 12Bruceloza oporna na leczenieNN
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
N
451Przewlekłe choroby trzustkiNNDDDDDN
461Przepukliny wszelkich rodzajówNN
C
A
C
A
C
A
C
A
A
C
N
 2Przepukliny w bliźnie pooperacyjnej lub nawrotoweNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
 3Przepuklina przeponowa lub zwiotczenie przepony, upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
N
471Szczeliny i przetoki odbytnicy lub okolicy odbytuNN
D
C
D
D
C
C
D
C
D
N
 2Szczeliny i przetoki odbytnicy lub okolicy odbytu, utrzymujące się po leczeniu operacyjnymNNDDDDDN
 3Guzy krwawnicze odbytu bez owrzodzeńN
N
Z
AAAAAN
 4Guzy krwawnicze odbytu z owrzodzeniamiNNCCC
C
A
A
C
N
 5Wynicowanie i wypadanie śluzówki odbytnicyNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
481Gruźlica narządów jamy brzusznej (otrzewnej, węzłów chłonnych oraz przewodu pokarmowego) - czynnaNNDDDDDN
 2Stan po przebytej gruźlicy narządów jamy brzusznejNNDDD
D
C
D
C
N
 3Bąblowiec, grzybica narządów jamy brzusznejNNDDDDDN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 42.   Według tego paragrafu należy kwalifikować również gruźlicę otrzewnej w razie zupełnego ustąpienia objawów chorobowych po zakończonym całkowitym leczeniu przeciwprątkowym (okres wyleczenia klinicznego).
Do § 43    pkt 1 i 2. Rozpoznanie przewlekłego nieżytu żołądka lub dwunastnicy powinno być oparte na badaniu endoskopowym. Według tych punktów należy kwalifikować stany po wyleczonej gruźlicy przewodu pokarmowego.
pkt 2-10. Według tych punktów należy kwalifikować chorych z okresowymi biegunkami lub uporczywymi zaparciami i innymi objawami ze strony jamy brzusznej (wzdęcia, kruczenia itp.).
pkt 3 i 4. Badanie rtg lub endoskopowe z ostatnich sześciu miesięcy powinno potwierdzać obecność niszy wrzodowej.
pkt 3-7. Rozpoznanie choroby wrzodowej oraz stanu po resekcji żołądka należy w miarę możliwości opierać na badaniu endoskopowym.
pkt 5. Według tego punktu należy kwalifikować przebytą chorobę wrzodową najwyżej z jednym nawrotem, bez czynnej niszy wrzodowej w obrazie rtg (lub w badaniu endoskopowym).
pkt 11. Wydłużenie narządów stwierdzone w czasie badania rtg, z niewielkimi okresowymi dolegliwościami.
pkt 12. Wydłużenie narządów stwierdzone podczas badania radiologicznego z okresowymi lub stałymi, znacznie nasilonymi dolegliwościami (zgagą, uczuciem gniecenia w nadbrzuszu itp.), oraz zaburzeniami motoryki i czynności przewodu pokarmowego.
pkt 13 i 14. Chorzy z nawracającymi biegunkami, trudno poddającymi się leczeniu farmakologicznemu lub objawami zespołu upośledzonego wchłaniania.
pkt 15. Chorzy z objawami zaburzeń jelita grubego, wymagający stałego stosowania diety i okresowego leczenia farmakologicznego.
pkt 16. Chorzy ze zmianami wymagającymi stałego leczenia oraz brakiem remisji pomimo systematycznego leczenia specjalistycznego przez okres co najmniej 3 lat.
Do § 44    pkt 3. Potwierdzone cholecystografią lub cholangiografią lub USG.
pkt 4 i 5. Według tych punktów należy kwalifikować stany po operacjach pęcherzyka żółciowego lub dróg żółciowych, zależnie od stopnia utrzymujących się dolegliwości ograniczających sprawność ustroju.
pkt 6. Rozpoznanie przewlekłego zapalenia wątroby powinno być potwierdzone klinicznym leczeniem szpitalnym lub wynikiem badania biopsyjnego.
pkt 9. U kandydatów, którzy przebyli WZW, konieczne jest wykonanie badania na nosicielstwo antygenu Hbs. Wykrycie antygenu Hbs czyni ich niezdolnymi do służby.
Do § 45  pkt 1. Rozpoznanie przewlekłego zapalenia trzustki należy ustalać na podstawie dokumentacji szpitalnej, a cukrzycę należy kwalifikować według § 56 pkt 4.
Do § 47  pkt 5. Rozpoznanie należy opierać na dokumentacji z leczenia w poradni specjalistycznej lub zakładu leczniczego.
Do § 48  pkt 2. Stan po przebytej gruźlicy należy kwalifikować zgodnie ze stwierdzonymi zmianami zejściowymi według odpowiednich paragrafów.

Dział XII - Narząd moczowo-płciowy
 
1234567891011
491Wady rozwojowe nerek lub nerka ruchoma, nie upośledzające sprawności ustrojuNN
A
C
A
C
AAAN
 2Wady rozwojowe nerek lub nerka ruchoma, upośledzające sprawność ustrojuNNDDDDDN
 3Skaza kamicowa z okresowym wydalaniem złogówNNCCCCCN
 4Kamica układu moczowegoNN
C
D
C
D
D
C
C
D
C
D
N
 5Śródmiąższowe bakteryjne (odmiedniczkowe) i abakteryjne zapalenie nerekNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
 6Kłębkowe zapalenie nerekNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
 7Krwiomocz i białkomocz, o nieustalonej etiologiiNN
C
D
D
C
C
D
C
D
C
D
N
 8Roponercze lub wodonerczeNNDDDDDN
 9Niewydolność nerekNNDDDDDN
 10Wrodzony lub pooperacyjny brak jednej nerki, bez upośledzenia czynności drugiejNNC
C
D
C
D
C
C
A
N
 11Wrodzony lub pooperacyjny brak jednej nerki, z upośledzeniem czynności drugiejNNDDDDDN
501Nietrzymanie moczu ze zmianami w układzie moczowymNNDDDDDN
 2Przewlekłe zapalenie pęcherza moczowegoNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
 3Przewlekłe organiczne choroby pęcherza moczowego upośledzające sprawność ustrojuNNDDDDDN
 4Przetoki pęcherza moczowegoNNDDDDDN
511Zwężenie cewki moczowej nie utrudniające oddawania moczuN
N
Z
AAAAAN
 2Zwężenie cewki moczowej utrudniające oddawania moczuNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
 3Spodziectwo lub wierzchniactwo, nie powodujące zaburzeń w oddawaniu moczu
N
Z
N
Z
AAAAAN
 4Spodziectwo lub wierzchniactwo, powodujące zaburzenia w oddawaniu moczuNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
 5Przetoka prąciowa cewki moczowejNNDDDDDN
 6Przetoka mosznowa lub kroczowa cewki moczowejNNDDDDDN
 7Zniekształcenia prącia znacznego stopniaNNCCCCCN
 8Brak prąciaNNDDDDDN
521Żylaki powrózka nasiennego nie upośledzające sprawności ustrojuZZAAAAAN
 2Żylaki powrózka nasiennego upośledzające sprawność ustrojuNNCCCCCN
 3Wodniaki jądra, powrózka nasiennego lub torbiele najądrza, nie upośledzające sprawności ustroju
N
Z
ZAAAAAN
 4Wodniaki jądra, powrózka nasiennego lub torbiele najądrza, upośledzające sprawność ustrojuNNCCCCCN
 5Przewlekłe zapalenie jądra lub najądrza o nieustalonej etiologiiNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
 6Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowegoNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
531Brak lub zanik jednego jądra
Z
N
ZAAAAAN
 2Brak lub zanik obu jąderNNDD
D
C
D
C
D
C
N
 3Wnętrostwo jedno- lub obustronneNN
A
C
A
C
A
C
A
C
A
C
N
541Gruźlica narządu moczowo-płciowego czynnaNNDDDDDN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 49    pkt 1 i 2. Według tych punktów należy kwalifikować również przypadki opuszczenia jednej lub obu nerek. Rozpoznanie powinno być potwierdzone dokumentacją zakładu leczniczego lub lekarza specjalisty.
pkt 3 i 4. Rozpoznanie powinno być oparte na dokumentacji leczenia ambulatoryjnego lub stacjonarnego z badaniem rentgenowskim.
pkt 6. Rozpoznanie przewlekłego kłębkowego zapalenia nerek powinno być potwierdzone obserwacją stacjonarną, z biopsją diagnostyczną nerki. Według tego punktu należy kwalifikować również przypadki długotrwałego białkomoczu.
pkt 7. Według tego punktu należy kwalifikować przypadki krwiomoczu po wykluczeniu przyczyn urologicznych i kłębkowego zapalenia nerek oraz gruźlicy nerek; konieczna jest obserwacja szpitalna.
pkt 8. Według tego punktu należy kwalifikować powikłania kamicy oraz wad rozwojowych nerek.
pkt 9. Rozpoznanie powinno być ustalone po obserwacji szpitalnej.
Do § 50.   Rozpoznanie powinno być potwierdzone dokumentacją zakładu leczniczego lub lekarza specjalisty.
pkt 1. Nietrzymanie moczu ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym należy kwalifikować według § 64; moczenie nocne - według § 68.
pkt 3. Wysiłkowe nietrzymanie moczu u kobiet należy kwalifikować według § 87 pkt 3 i 4.
Do § 51    pkt 1 i 2. Rozpoznanie powinno być potwierdzone dokumentacją zakładu leczniczego lub lekarza specjalisty.
Do § 53    pkt 2. Przy stwierdzeniu cech eunuchoidyzmu należy kwalifikować według § 1 pkt 9.
pkt 3. Kwalifikacja zależna od umiejscowienia jądra: w jamie brzusznej - zdolny; w kanale pachwinowym - zdolny z ograniczeniem.
Do § 54    pkt 1. Stan po przebytej gruźlicy należy kwalifikować zgodnie ze stwierdzonymi zmianami zejściowymi według odpowiednich paragrafów.

Dział XIII - Gruczoły wydzielania wewnętrznego
 
1234567891011
551Wole nieznacznych rozmiarów
Z
N
Z
N
AAAAAN
 2Wole znacznych rozmiarówNNCC
C
D
CCN
 3Wole z objawami matołectwa, obrzęk śluzowatyNNDDDDDN
 4Zmiany czynności tarczycy z wolem lub bez wolaNN
C
D
C
D
C
D
C
D
CN
 5Choroba Graves-BasedowaNN
D
C
DD
D
C
D
C
N
561Choroby przysadki mózgowejNN
D
C
DD
D
C
D
C
N
 2Choroby nadnerczyNN
D
C
DD
D
C
D
C
N
 3Choroby gruczołów przytarczycznychNN
D
C
DD
D
C
D
C
N
 4CukrzycaNN
C
D
D
D
C
D
C
C
D
N
 5Zaburzenia przemiany węglowodanowej nie wymagające stosowania leków przeciwcukrzycowychNN
A
C
C
A
A
C
AAN
 6Otyłość bolesnaNNDDDDDN
 7Wielogruczołowe zaburzenia czynnościowe nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNN
C
D
D
D
C
C
D
CN
 8Wielogruczołowe zaburzenia czynnościowe upośledzające sprawność ustrojuNNDDDDDN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 55    pkt 1. Powiększenie gruczołu tarczowego nie upośledzające przepływu powietrza w drogach oddechowych w czasie wysiłku fizycznego i nie dające objawów uciskowych na narządy sąsiednie (przełyk, tchawica).
pkt 2. Powiększenie gruczołu tarczowego stwierdzone palpacyjnie lub wole zamostkowe upośledzające przepływ powietrza w drogach oddechowych (zaburzenia wentylacji, stridor, zaburzenia ruchomości strun głosowych) w czasie spoczynku lub po wysiłku fizycznym, lub dające objawy uciskowe na narządy sąsiednie w badaniu rtg klatki piersiowej.
pkt 4. Obejmuje wszystkie postacie nadczynności tarczycy poza chorobą Graves-Basedowa w okresie remisji oraz niedoczynności tarczycy wyrównane leczeniem substytucyjnym.
pkt 5. Udokumentowane leczeniem szpitalnym lub specjalistycznym niezależnie od aktualnego stanu czynności tarczycy.
Do § 56.  Zaburzenia hormonalne u kobiet dotyczące gruczołów płciowych należy kwalifikować według § 86 pkt 3 i 4.

Dział XIV - Inne choroby wewnętrzne
 
1234567891011
571Niedokrwistość niedobarwliwa stała niewielkiego stopnia
N
Z
N
Z
AAAAAN
 2Niedokrwistość niedobarwliwa stała znacznego stopniaNNC
C
D
CCCN
 3Wszelkie inne choroby krwi (niedokrwistość złośliwa, aplastyczna, czerwienica, białaczki, skazy krwiotoczne, ziarnica złośliwa itp.)NNDDDDDN
 4Nosicielstwo wirusa HIVNNDDDDDN
 5Zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) i inne defekty immunologiczne (nabyte i wrodzone)NNDDDDDN
581Powiększenie śledziony bez zmian w wątrobie lub krwiN
N
Z
A
C
D
C
A
C
A
AN
 2Brak pooperacyjny śledziony bez zmian we krwiNNCCCCCN
591Choroba popromienna - lekka postaćNNCCCCCN
 2Choroba popromienna - średnia i ciężka postaćNNDDDDDN
 3Skażenie wewnętrzne mało- i średniotoksycznymi substancjami NNCCCCCN
 4Skażenie wewnętrzne wysokotoksycznymi substancjami NNDDDDDN
 5Choroba mikrofalowaNN
C
D
D
C
D
C
C
D
C
D
N
601Choroby kolagenowe w okresie czynnym lub w stanie remisjiNN
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
N
611Skaza moczanowa (dna) nieznacznie upośledzająca sprawność ustrojuNNCCCCCN
 2Skaza moczanowa (dna) upośledzająca sprawność ustrojuNN
D
C
DD
D
C
D
C
N
621Inne choroby przemiany materii nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
D
C
D
C
D
C
C
D
N
 2Inne choroby przemiany materii znacznie upośledzające sprawność ustrojuNNDDDDDN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 57    pkt 1 i 2. Za wartości graniczne niedokrwistości niedobarwliwej niewielkiego stopnia należy przyjąć 11 g % hemoglobiny i 3 500 000 krwinek czerwonych w cm3; wartości niższe należy traktować jako niedokrwistość znacznego stopnia.
pkt 3. Rozpoznanie schorzenia powinno być potwierdzone dokumentacją zakładu leczniczego.
pkt 5. Rozpoznanie powinno być potwierdzone obserwacją lub leczeniem szpitalnym.
Do § 58    pkt 2. W razie stwierdzenia zmian we krwi należy kwalifikować według § 57.
Do § 59.   Rozpoznanie choroby popromiennej wymaga obserwacji szpitalnej.
Do § 60.   Rozpoznanie choroby kolagenu (twardzina, rumień guzowaty, liszaj rumieniowaty, guzkowe zapalenie okołotętnicze, zapalenie wielomięśniowe itp.) powinno być ustalone wyłącznie na podstawie dokumentacji szpitalnej.
Do § 61    pkt 1. Dotyczy osób z podwyższonymi wartościami kwasu moczowego w surowicy krwi bez powikłań narządowych.
pkt 2. Dotyczy osób z powikłaniami narządowymi skazy moczanowej (atropatia dnawa, zmiany w układzie moczowym - kamica, stany zapalne, guzki dnawe) niezależnie od aktualnej wartości kwasu moczowego w surowicy krwi.
Do § 62.   Przez inne choroby przemiany materii należy rozumieć tłuszczakowatość (lipomatosis), hemosyderozę, porfirię, chorobę glikogenową Gierkego, Gauchera, Niemann-Piecka i inne potwierdzone obserwacją szpitalną.

Dział XV - Układ nerwowy
 
1234567891011
631Przewlekłe zespoły bólowe korzeniowe, korzeniowo-nerwowe, splotów nerwowych, nerwobóle pojedynczych lub licznych nerwów z okresowymi niezbyt częstymi zaostrzeniamiNN
A
C
C
A
C
A
A
C
A
C
N
 2Przewlekłe zespoły bólowe korzeniowe, korzeniowo-nerwowe splotów nerwowych, nerwobóle i zapalenie pojedynczych lub licznych nerwów, z częstymi zaostrzeniami i objawami przedmiotowymiNN
C
D
D
C
D
C
D
C
D
N
 3Przewlekłe zespoły bólowe korzeniowe, korzeniowo-nerwowe splotów nerwowych, nerwobóle i zapalenie pojedynczych nerwów, z częstymi zaostrzeniami lub utrwalonymi objawami ubytkowymiNNDD
D
C
D
C
C
D
N
 4Przewlekłe choroby i trwałe następstwa chorób lub urazów nerwów obwodowych z zaburzeniami ruchowymi, czuciowymi i troficznymi, nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNNCCCCCN
 5Przewlekłe choroby i trwałe następstwa chorób lub urazów nerwów obwodowych z zaburzeniami ruchowymi (znaczne niedowłady lub porażenia), czuciowymi i troficznymi, upośledzające sprawność ustrojuNNDDDD
D
C
N
641Objawy szczątkowe po przebytych chorobach organicznych lub urazach ośrodkowego układu nerwowego bez wyraźniejszych zaburzeń mózgowo-rdzeniowych lub z nieznacznymi zaburzeniami, które ze względu na umiejscowienie bądź mechanizmy wyrównawcze nie upośledzają sprawności ustroju
N
Z
Z
N
A
A
C
AAAN
 2Trwałe następstwa chorób lub urazów ośrodkowego układu nerwowego z zaburzeniami mózgowo-rdzeniowymi, nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNN
C
A
CC
C
A
A
C
N
 3Trwałe następstwa chorób lub urazów ośrodkowego układu nerwowego, z zaburzeniami mózgowo-rdzeniowymi, upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
D
D
C
D
C
C
D
N
 4Organiczne postępujące choroby ośrodkowego układu nerwowego, nie rokujące poprawyNNDDDDDN
 5Przebyty krwotok podpajęczynówkowy samoistny (bez stwierdzonego urazu, tętniaka lub nadciśnienia)NNDDDDDN
651Zaniki po przebytych chorobach lub urazach albo wrodzone braki mięśni, nie upośledzające sprawności ustrojuN
N
Z
A
C
C
A
A
C
A
C
AN
 2Choroby układu mięśniowego i zaniki po przebytych chorobach lub urazach albo wrodzone braki mięśni, nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNNCD
D
C
CCN
 3Choroby układu mięśniowego i zaniki po przebytych chorobach lub urazach albo wrodzone braki mięśni, upośledzające sprawność ustrojuNNDDDDDN
661Napadowe zaburzenia świadomości o nie ustalonej etiologii bez zmian organicznych w układzie nerwowymNN
C
D
D
D
C
C
D
C
D
N
 2Padaczka z rzadko występującymi napadami bez zmian w zakresie intelektu i bez zaburzeń zachowaniaNNDDDDDN
 3Padaczka z częstymi napadami niezależnie od ich rodzaju lub ze zmianami w zakresie intelektu i z zaburzeniami zachowaniaNNDDDDDN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 63.   Rozpoznanie nerwobólów i przewlekłych zapaleń nerwów wymaga odpowiedniej dokumentacji specjalistycznej. Przy orzekaniu należy brać pod uwagę nie tylko zmiany przedmiotowe i stopień nasilenia bólów, lecz również częstość ich występowania. Zakwalifikowanie według właściwego punktu zależy od tego, w jakim stopniu porażenia (niedowłady), zaburzenia czucia i zaburzenia troficzne - ze względu na umiejscowienie, rozległość i mechanizmy wyrównawcze - upośledzają sprawność ustroju.
pkt 3. Za objawy ubytkowe uważa się różnice w odruchach (oraz zaburzenia czucia).
pkt 1-5. Rozpoznania powinny być potwierdzone dokumentacją po leczeniu szpitalnym lub z poradni neurologicznej.
Do § 64.   Rozpoznanie powinno być potwierdzone dokumentacją po leczeniu szpitalnym lub z poradni specjalistycznej neurologicznej, lub z leczenia w poradni zdrowia psychicznego (PZP).
pkt 1-3. Według tych punktów należy kwalifikować następstwa przebytej gruźlicy opon mózgowych (zaburzenia mózgowo-rdzeniowe). W razie niestwierdzenia następstw, przed upływem 5 lat od zachorowania, kandydatów do służby należy traktować jako niezdolnych. Encefalopatię należy kwalifikować według pkt 2 lub 3 w zależności od nasilenia zespołu neurologicznego.
pkt 4. Według tego punktu należy kwalifikować stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex). Rozpoznanie powinno być potwierdzone obserwacją szpitalną.
Do § 65.   Według tego paragrafu należy kwalifikować choroby układu mięśniowego, jak zaniki mięśni postępujące, chorobę Thomsena itp.
Do § 66.   Każdy badany podejrzany o padaczkę powinien w zasadzie przejść obserwację szpitalną, w tym wszystkie badania dodatkowe mające znaczenie w rozpoznawaniu tej choroby. Przez rzadko występujące napady należy rozumieć pojedyncze napady padaczkowe występujące co kilka miesięcy i nie dające żadnych objawów neurologicznych i psychicznych w okresie między napadami.

Dział XVI - Stan psychiczny
 
1234567891011
671Nerwice nie upośledzające sprawności ustroju
N
Z
Z
N
AAAAAN
 2Przewlekłe nerwice nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuN
N
Z
C
A
C
A
C
A
C
A
A
C
N
 3Przewlekłe nerwice upośledzające sprawność ustroju i nie poddające się leczeniuNNDDDDDN
681Przewlekłe nerwice narządowe nie upośledzające lub miernie upośledzające sprawność ustroju
N
Z
N
Z
A
A
C
AAAN
 2Przewlekłe nerwice narządowe znacznie upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
DD
D
C
D
C
N
 3Moczenie nocneNNDD
D
C
D
C
C
D
N
691Sytuacyjne reakcje dezadaptacyjne nieznacznie upośledzające zdolności przystosowawczeN
N
Z
C
A
C
A
AAAN
 2Sytuacyjne reakcje dezadaptacyjne znacznie upośledzające zdolności przystosowawczeNNDDDDDN
701Osobowość nieprawidłowa nieznacznie upośledzająca zdolności adaptacyjneNN
C
D
D
C
D
C
D
C
D
N
 2Osobowość nieprawidłowa znacznie upośledzająca zdolności adaptacyjne, poddająca się korekcjiNNDDDDDN
 3Osobowość nieprawidłowa znacznie upośledzająca zdolności adaptacyjne, nie poddająca się korekcjiNNDDDDDN
711Psychozy reaktywneNNDD
D
C
D
C
D
C
N
 2Psychozy egzogenne (pourazowe, infekcyjne, intoksykacyjne, z wyjątkiem alkoholowych) przebyte bez pozostawienia defektuNN
D
C
D
C
D
C
D
C
C
D
N
 3Psychozy egzogenne (pourazowe, infekcyjne, intoksykacyjne, z wyjątkiem alkoholowych) przebyte z pozostawieniem defektuNNDDDDDN
 4Psychozy alkoholowe (majaczenia, drżenie, halucynoza, zespół Korsakowa i inne)NNDDDDDN
 5Psychozy endogenne (schizofrenia, paranoja, parafrenia, cyklofrenia) oraz psychozy inwolucyjne, przedstarcze i starczeNNDDDDDN
721Ociężałość umysłowaNNDDDDDN
 2Pogranicze upośledzenia umysłowegoNNDDDDDN
 3Upośledzenie umysłoweNNDDDDDN
731Nadużywanie alkoholu i środków odurzających, bez cech uzależnieniaNND
C
D
CC
C
A
N
 2Zależność alkoholowa (i od innych środków odurzających) w fazie początkowejNNDDDDDN
 3Zależność alkoholowa (i od innych środków odurzających) z cechami psychodegradacjiNDDDDDDN
741Zaburzenia psychiczne niepsychotyczne pochodzenia organicznego nieznacznie upośledzające zdolności adaptacyjneNNDDD
D
C
D
C
N
 2Zaburzenia psychiczne niepsychotyczne pochodzenia organicznego znacznie upośledzające zdolności adaptacyjne - w okresie kompensacji objawówNNDDDDDN
 3Zaburzenia psychiczne niepsychotyczne pochodzenia organicznego znacznie upośledzające zdolności adaptacyjne, nie rokujące wyleczenia lub istotnej poprawyNNDDDDDN
751Inne przewlekłe zaburzenia psychiczne znacznie upośledzające zdolności adaptacyjne, rokujące poprawęNNDDDDDN
 2Inne przewlekłe zaburzenia psychiczne znacznie upośledzające zdolności adaptacyjne, nie rokujące wyleczenia lub istotnej poprawyNNDDDDDN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 67.   Przez nerwice należy rozumieć psychogenne zespoły zaburzeń psychicznych, w których stwierdzamy następujące cechy:
1)  urazy psychiczne jako czynnik wywołujący,
2)  brak objawów organicznego uszkodzenia tkanek, a w szczególności ośrodkowego układu nerwowego,
3)  zaburzenia psychiczne mieszczące się w zasadzie w ramach zmian ilościowych, a nie jakościowych, przy nie zmienionej osobowości,
4)  zaburzenia dotyczące w większości życia emocjonalnego; zaburzenia te (lęk, depresja, dysforia) wydają się być objawami pierwotnymi,
5)  zachowane, a nawet wyolbrzymione, poczucie choroby,
6)  zmiany psychiczne, a także fizyczne w zasadzie odwracalne, zejście bez defektu,
7)  przebieg przewlekły, tendencje do nawrotów,
8)  obraz kliniczny przeważnie odpowiada jednemu ze znanych zespołów nerwicowych: neurastenii, histerii, nerwicy lękowej, nerwicy z natręctwami, nerwicy z przewagą skarg hipochondrycznych, depresji nerwicowej lub innym.
O rozpoznaniu nerwicy decyduje stwierdzenie wszystkich wymienionych wyżej cech. Według aktualnej terminologii polskiej określenia "nerwice" i "psychonerwice" traktuje się jako synonimy. Nerwice nieznacznie lub miernie upośledzające sprawność ustroju należy poddawać leczeniu. O przewlekłej nerwicy upośledzającej sprawność ustroju mówi się wtedy, kiedy jej objawy uniemożliwiają wykonywanie obowiązków służbowych.
Do § 68    pkt 1 i 2. Przewlekłe psychogenne zaburzenia somatyczne, nazywane "nerwicami narządowymi", należą w zasadzie do zakresu odpowiednich specjalności lekarskich - chorób wewnętrznych, laryngologii, okulistyki itp., a zatem rozpoznanie ich jest sprawą odpowiednich specjalistów ze współudziałem neurologa lub psychiatry. Badanych z przewlekłymi nerwicami narządowymi, zwłaszcza z objawami ze strony układu krążenia lub układu trawienia, dającymi tylko nieznaczne dolegliwości, bez upośledzenia stanu ogólnego, należy kwalifikować jako zdolnych. W razie stwierdzenia średniego nasilenia dolegliwości lub powtarzających się takich objawów, jak częstoskurcz napadowy, zapaść napadowa, omdlenie, bóle typu dusznicowego, kurcz wpustu, uporczywe wymioty, przewlekła dyskineza dróg żółciowych itp., należy ich w zasadzie kwalifikować jako zdolnych z ograniczeniem. Badanych należy kwalifikować indywidualnie, zależnie od stopnia upośledzenia sprawności ustroju, biorąc po uwagę opinię służbową oraz lekarską z miejsca pełnienia służby.
Do § 69.   Sytuacyjne reakcje dezadaptacyjne (tzw. reakcje nerwicowe lub psychopatyczne) - to:
a)  ostre niepsychotyczne zaburzenia, przebiegające najczęściej pod postacią napadów histerycznych, ucieczek, samouszkodzeń, zaburzeń wegetatywnych itp.,
b)  trwające od kilku godzin, dni do kilku miesięcy,
c)  występujące pod wpływem trudnych sytuacji,
d)  występujące u osób w zasadzie zdrowych psychicznie lub z anomaliami charakterologicznymi.
pkt 1. Dotyczy osób, u których reakcje dezadaptacyjne rokują ustąpienie w ciągu 3 miesięcy.
pkt 2. Odnosi się do przypadków, w których leczenie i wszelkie oddziaływanie readaptacyjne nie rokują istotnej poprawy.
§ 69. Obejmuje także tzw. infantylizm psychiczny (osobowość niedojrzałą).
Do § 70.   Przez osobowość nieprawidłową (psychopatia, socjopatia, charakteropatia) należy rozumieć niedorozwój lub defekt jej sfery dążeniowej i uczuciowej, bez względu na etiologię.
Rozpoznanie ustala się:
a)  na podstawie obecności cech nieprawidłowej osobowości,
b)  na podstawie trwającej od wczesnej młodości lub dzieciństwa niedostatecznej adaptacji w zwykłych sytuacjach (defekty osobowości spowodowane uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego w wieku dojrzałym; por. § 74),
c)  po wykluczeniu niedorozwoju umysłowego,
d)  po wykluczeniu psychozy,
e)  po wykluczeniu sytuacyjnych reakcji dezadaptacyjnych; porównaj § 69.
pkt 1. Dotyczy badanych z cechami nieprawidłowej osobowości, bez objawów trwałego nieprzystosowania.
pkt 2. Stosować u badanych, u których w przeszłości występowały okresy zadowalającego przystosowania się.
pkt 3. Dotyczy w szczególności tzw. psychopatów antyspołecznych po pobytach w zakładach karnych oraz osób z zaburzeniami charakterologicznymi na podłożu encefalopatii ze współistniejącą ociężałością umysłową, alkoholizmem itp. Rozpoznanie należy ustalać na podstawie dokumentacji specjalistycznej obiektywizującej wywiad.
Do § 71.   Rozpoznanie ustala się na podstawie odpisu historii choroby z zakładu psychiatrycznego.
Do § 72.   Upośledzenie umysłowe (niedorozwój umysłowy, oligofrenia) - to stan charakteryzujący się:
a)  wyraźnie niższą od przeciętnej sprawnością intelektualną (I.I.) według skali Wechslera poniżej 70,
b)  zaburzeniami dojrzewania, zdolności uczenia się i umiejętności przystosowania społecznego;
Oceny sprawności intelektualnej należy dokonywać z udziałem psychologa i lekarza psychiatry.
Do § 73.   Przez zespół zależności alkoholowej (oraz innych środków odurzających) należy rozumieć stan charakteryzujący się:
a)  nieodpartym wewnętrznym przymusem ciągłego lub okresowego spożywania alkoholu (przyjmowania środków odurzających),
b)  występowaniem objawów zespołu odstawienia po przerwaniu picia (przyjmowania środka),
c)  zmienionym sposobem reagowania na alkohol (utratą kontroli nad piciem, zmianami w jego tolerancji, lukami pamięciowymi i innymi), stałym zwiększaniem dawki środka odurzającego,
d)  postępującym przebiegiem, prowadzącym do nieodwracalnych następstw psychicznych i fizycznych.
Rozpoznanie należy ustalić na podstawie dokumentacji z poradni przeciwalkoholowej lub poradni zdrowia psychicznego. W wypadkach wątpliwych należy kierować na badania specjalistyczne.
pkt 1. Według tego punktu należy kwalifikować osoby okresowo nadużywające alkoholu (przyjmowanie leków) bez cech uzależnienia.
pkt 2. Dotyczy początkowej fazy zależności.
pkt 3. Według tego punktu należy kwalifikować osoby, u których stwierdza się objawy psychodegradacji oraz zmiany somatyczne typowe dla przewlekłych intoksykacji.
Do § 74.   Dotyczy:
a)  zaburzeń podobnych do nerwic (cerebrastenia, zespoły rzekomonerwicowe) lub nieprawidłowych osobowości (charakteropatia, encefalopatia z zaburzeniami charakteru),
b)  zaburzeń spowodowanych chorobami, urazami lub infekcjami centralnego układu nerwowego (CUN),
c)  gdy badanie neurologiczne, EEG, testy psychologiczne, rtg czaszki, tomografia komputerowa i inne wskazują na organiczne uszkodzenie CUN lub gdy istnieje poważne podejrzenie takiego uszkodzenia, uzasadnione przebiegiem choroby, urazu lub infekcji.
§ 74 nie obejmuje następstw uszkodzeń CUN, które miały miejsce we wczesnym okresie rozwojowym (porównaj § 70 i 72). Kwalifikacji orzeczniczych należy dokonywać nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od ustąpienia objawów ostrej fazy choroby lub urazu.
pkt 1. Dotyczy zespołów pourazowych i innych z przewagą objawów subiektywnych, bez somatycznych cech upośledzenia sprawności ustroju.
pkt 2. Odnosi się do stanów, w których nastąpiła częściowa kompensacja skutków uszkodzenia CUN.
pkt 3. O rozpoznaniu decyduje obecność objawów rozwiniętego zespołu psychoorganicznego (otępiennych, charakteropatycznych itp.) oraz wieloletni niepomyślnie rokujący przebieg.
Do § 75.   Dotyczy przypadków z rozpoznaniami nie uwzględnionymi w § 67-74. Kwalifikacji do pkt 1 lub pkt 2 należy dokonywać na podstawie dokumentacji z dotychczasowego leczenia w poradniach zdrowia psychicznego lub szpitalach specjalistycznych oraz oceny przez komisję stanu psychicznego badanego.

Dział XVII - Kończyny
 
1234567891011
761Brak kończyny górnejNN
D
C
D
C
D
D
C
C
D
N
 2Brak kończyny dolnejNN
D
C
DD
D
C
D
C
N
771Zniekształcenie kości miednicy, obręczy barkowej i kończyn (wrodzone, po złamaniach i po stanach zapalnych), bez upośledzenia sprawności
N
Z
N
Z
C
A
C
A
C
A
C
A
C
A
N
Z
 2Zniekształcenie kości miednicy, obręczy barkowej i kończyn (wrodzone, po złamaniach i po stanach zapalnych), upośledzające sprawnośćNN
D
C
DD
D
C
C
D
N
 3Przewlekłe stany zapalne kościNN
C
D
D
C
D
C
D
C
C
D
N
781Skrócenie kończyny dolnej od 1 cm do 2 cm
Z
N
Z
N
AAAAAN
 2Skrócenie kończyny dolnej powyżej 2 cm do 4 cm, z nieznacznym upośledzeniem sprawności ruchowejNNAA
A
C
AAN
 3Skrócenie kończyny dolnej powyżej 4 cm do 6 cm, z upośledzeniem sprawności ruchowejNN
C
D
D
C
D
D
C
C
D
N
 4Skrócenie kończyny dolnej ze znacznym upośledzeniem sprawności ruchowejNNDDDD
D
C
N
791Zwichnięcia nawykoweNN
C
D
D
C
D
C
C
D
C
D
N
 2Zniekształcenia w obrębie wielkich stawów kończyn nieznacznie upośledzające sprawność ruchowąN
N
Z
A
C
C
A
C
A
A
C
A
C
N
 3Zniekształcenia w obrębie wielkich stawów kończyn znacznie upośledzające sprawność ruchowąNN
C
D
C
D
D
C
C
D
C
D
N
 4Przewlekłe choroby stawów bez zniekształcenia oraz przewlekłe zapalenia tkanki łącznej rozlane i okołostawoweN
N
Z
A
C
C
A
A
C
A
C
A
C
N
 5Przewlekłe choroby stawów upośledzające sprawność ustrojuNN
C
D
D
C
D
C
D
C
C
D
N
 6Dawno przebyty rzut choroby reumatycznej, bez zmian sprawności  ustroju
N
Z
Z
A
C
A
C
AAAN
 7Rzut choroby reumatycznej w okresie leczenia lub postępowania profilaktycznegoNNDD
C
D
CCN
 8Przewlekłe reumatoidalne zapalenie stawówNNDD
D
C
D
C
D
C
N
 9Zmiany zwyrodnieniowe stawów nieznacznie upośledzające sprawność ruchowąN
N
Z
A
C
A
C
A
C
A
C
AN
 10Zmiany zwyrodnieniowe stawów upośledzające sprawność ruchowąNN
C
D
D
C
C
D
C
D
C
D
N
801Stopa płaska lub wydrążona, bez upośledzenia sprawności
Z
N
Z
N
AAAAAN
 2Stopa płaska, koślawa lub wydrążona, miernie upośledzająca sprawnośćN
N
Z
CCCCCN
 3Stopa szpotawa, końska, piętowa i inna, znacznie lub wybitnie upośledzająca sprawnośćNN
D
C
DD
D
C
C
D
N
811Żylaki kończyn, bez upośledzenia sprawnościN
N
Z
AAAAAN
 2Rozległe żylaki kończyn, bez zmian troficznych skóry i owrzodzeńNN
C
A
C
A
C
C
A
A
C
N
 3Rozległe żylaki kończyn, ze zmianami troficznymi lub owrzodzeniamiNN
D
C
DD
D
C
C
D
N
821Brak jednego palucha lub innych palców stóp, z zachowaniem główek kości śródstopia, nie upośledzający chodzeniaN
N
Z
C
A
C
A
C
A
C
A
A
C
N
 2Brak obu paluchów lub jednego palucha i innych palców stóp, z zachowaniem główek kości śródstopia, upośledzający chodzenieNN
A
C
C
C
D
C
A
C
N
 3Braki palców stóp, z uszkodzeniem główek kości śródstopiaNN
D
C
D
C
D
D
C
D
C
N
 4Zniekształcenie palców stóp nie utrudniające noszenia obuwia i chodzenia
Z
N
Z
N
AAAAA
N
Z
 5Zniekształcenie palców stóp utrudniające noszenie obuwia i chodzenieNNC
C
D
C
D
CCN
831Brak czwartego lub piątego palca ręki prawej lub brak jednego dowolnego palca ręki lewej, z wyjątkiem kciuka
N
Z
Z
N
AAAAAN
 2Braki palców rąk nieznacznie upośledzające chwytN
N
Z
CAC
C
A
AN
 3Braki palców rąk upośledzające chwytNN
D
C
D
D
C
C
D
C
D
N
 4Częściowe braki palców rąk bez upośledzenia chwytu
N
Z
N
Z
AAAAAN
 5Częściowe braki palców rąk z upośledzeniem chwytuNN
C
D
C
D
C
D
C
D
CN
 6Ograniczenie ruchów palców rąk lub ich przykurcz, bez upośledzenia chwytu
N
Z
N
Z
AAAAAN
 7Ograniczenie ruchów palców rąk lub ich przykurcz, z upośledzeniem chwytuNNCCCCCN
 8Zrośnięcie palców rąk lub palce nadliczbowe, bez upośledzenia chwytuNN
C
D
C
D
C
D
C
D
CN
 9Zrośnięcie palców rąk lub palce nadliczbowe, z upośledzeniem chwytuNNC
C
D
C
D
CCN
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 76.   Przez "brak kończyny" należy rozumieć nie tylko brak całej kończyny (dolnej lub górnej), ale także brak zasadniczej części kończyny: dłoni, przedramienia, stopy czy podudzia.W razie braku kończyny górnej, jeżeli to dotyczy personelu dowódczego lub administracyjnego, o zdolności do służby należy orzekać indywidualnie.
Do § 77  pkt 1 i 2. Zniekształcenia, ubytki i stawy rzekome obojczyka należy kwalifikować według § 32.
pkt 2. Według tego punktu należy kwalifikować również stawy rzekome.
pkt 3. Według tego punktu należy kwalifikować również gruźlicę kości.
Do § 78.   Kończyny dolne należy mierzyć w pozycji leżącej, wyprostowane, ze zsuniętymi stopami. Długość bezwzględną kończyny dolnej mierzy się od szczytu krawędzi kostki bocznej. Długość względną mierzy się od kolca biodrowego przedniego górnego do szczytu kostki przyśrodkowej. W wypadkach wątpliwych, kiedy istnieją różnice w wymiarach obu kończyn, należy wykonać rtg.
pkt 4. Dotyczy skrócenia kończyny powyżej 6 cm.
Do § 79    pkt 1. Zwichnięcia nawykowe można rozpoznać tylko na podstawie stwierdzenia w czasie badania albo na podstawie dokumentacji lekarskiej, stwierdzającej kilkakrotnie przebyte zwichnięcia.
pkt 2 i 3. Według tych punktów należy kwalifikować staw biodrowy szpotawy i koślawy oraz kolano szpotawe i koślawe. Przez staw biodrowy szpotawy należy rozumieć takie wzajemne ustawienie szyjki i trzonu kości udowej, które tworzy kąt zbliżony do prostego, przez staw biodrowy koślawy - które tworzy kąt nadmiernie rozwarty powyżej 130°. Rozpoznanie stawu biodrowego szpotawego i koślawego należy opierać na zdjęciu rtg.
Ustawienie koślawego lub szpotawego kolana nie zawsze należy uważać za wadę powodującą zaburzenia statyki. W prawidłowej ocenie takiego stanu pomocne mogą być pomiary odległości między kolanami lub stopami, płaskostopie z różnym nasileniem jako wyraz wyróżnienia koślawości lub szpotawości i dolegliwości spowodowane rozciąganiem wiązadeł stawu kolanowego.
Pomiarów dokonuje się w pozycji stojącej z zestawionymi (złączonymi) kończynami dolnymi. Przy kolanach szpotawych (o-kształtnych) miarodajny jest odstęp między kłykciami przyśrodkowymi kości udowych (przy złączonych stopach), przy kolanach koślawych (x-kształtnych) - odstęp między wypukłościami kostek wewnętrznych podudzi (przy złączonych kolanach). Przy odstępie między kolanami do 5 cm lub między stopami do 3 cm z reguły nie występują zaburzenia statyki. Badanych takich należy kwalifikować jako zdolnych. Przy odstępie między kolanami do 10 cm lub między stopami do 6 cm mogą występować nieznaczne zaburzenia statyki, słabo nasilone dolegliwości wiązadeł stawu kolanowego i tendencja do płaskostopia. Badanych takich należy kwalifikować jako zdolnych z ograniczeniem. Przy odstępie między kolanami ponad 10 cm lub między stopami ponad 6 cm stwierdza się często występowanie bólów statycznych kolan i płaskostopie, a nierzadko również koślawe ustawienie stóp. Przy bardzo znacznych zniekształceniach i zaburzeniach statyki, spowodowanych szpotawością lub koślawością kolan, badanych należy kwalifikować jako niezdolnych. W wypadkach wątpliwych - szczególnie z pogranicza - badanych należy kierować do ortopedy.
pkt 5. Według tego punktu należy kwalifikować również gruźlicę stawów.
pkt 6 i 7. Według tego punktu należy kwalifikować wyłącznie na podstawie dokumentacji lekarskiej z przebytego leczenia oraz aktualnych wyników badań lekarskich dodatkowych. Za dawno przebyty rzut należy uważać ten, który miał miejsce przed 5 laty.
Do § 80.   Przez stopę płaską należy rozumieć obniżenie sklepienia podłużnego oraz poprzecznego. Stopa płaska wiotka, bez obciążenia, ma kształt prawidłowy. Obniżenie sklepienia następuje tylko przy obciążeniu stopy (I°).
Przez stopę płaską z upośledzeniem sprawności należy rozumieć stopę płaską przykurczoną, ze stałym obniżeniem sklepienia podłużnego, koślawością, bolesnym napinaniem się mięśni strzałkowych (II°). Przy dalszym nasilaniu się objawów występują wyraźne zmiany w prawidłowym ustawieniu kości i zmiany w stawach stępu. Chód jest niezgrabny, męczący (III°).
Do § 82    pkt 4 i 5. Według tych punktów należy kwalifikować palce młotowate, przykrywające, nadliczbowe i paluch koślawy.
Do § 83.   Za brak palca uważa się: w przypadku kciuka - przynajmniej brak paliczka paznokciowego, w przypadku pozostałych palców - przynajmniej dwóch paliczków.
Przy ocenie lewej ręki osób leworęcznych można stosować kwalifikacje, jakie obowiązują przy ocenie prawej ręki osób praworęcznych.
pkt 2-7. Wymagana jest ocena lekarza chirurga ortopedy.
pkt 8 i 9. Przez zrośnięcie palców z upośledzeniem sprawności należy rozumieć zrośnięcie kciuka ze wskazicielem lub wskaziciela z trzecim palcem albo zrośnięcie ze sobą palców: trzeciego, czwartego i piątego.

Dział XVIII - Nowotwory
 
1234567891011
841Nowotwory niezłośliwe nie upośledzające sprawności ustroju
N
Z
N
Z
AAAAA
N
Z
 2Nowotwory niezłośliwe szpecące lub powodujące zaburzenia czynności narządówNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
851Nowotwory złośliwe wszystkich rodzajów i stopniNNDDDDDN
 2Blizny po usunięciu nowotworów złośliwych lub po leczeniu energią promienistąNN
D
C
D
C
D
C
D
C
D
C
N
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 85    pkt 1. Nowotwory należy rozpoznawać wyłącznie na podstawie badania histopatologicznego.
pkt 2. Z wyjątkiem blizn po nabłoniakach, które należy traktować według § 3.

Dział XIX - Narząd rodny
 
1234567891011
861Wady rozwojowe narządu rodnego nie upośledzające ogólnej sprawności ustroju
Z
N
Z
N
AAAAAN
 2Wady rozwojowe narządu rodnego upośledzające sprawność ustrojuNN
C
D
C
D
C
D
C
D
CN
 3Zaburzenia hormonalne cyklu miesiączkowego, z nieznacznym upośledzeniem sprawności ustrojuN
N
Z
C
A
CC
C
A
A
C
N
 4Zaburzenia hormonalne cyklu miesiączkowego, ze znacznym upośledzeniem sprawności ustrojuNNDDDDDN
871Zastarzałe pęknięcia lub blizny krocza, nie upośledzające sprawności ustrojuN
N
Z
AAAAAN
 2Obniżenie ścian pochwy, z wytworzeniem zachyłka pęcherzowego lub odbytniczegoNNC
D
C
C
D
C
D
CN
 3Obniżenie ścian pochwy, z wytworzeniem zachyłka pęcherzowego i towarzyszącym wysiłkowym nietrzymaniem moczuNNDDDDDN
 4Obniżenie ścian pochwy, z wytworzeniem zachyłka pęcherzowego lub odbytniczego, z całkowitym nietrzymaniem moczu lub zaburzeniem czynności zwieracza odbytuNNDDDDDN
 5Całkowite wypadanie narządu rodnegoNNDDDDDN
 6Guzy przydatków, torbiele sromu, mięśniaki macicyNN
C
D
C
D
C
D
C
D
C
D
N
881Nieprawidłowe położenie macicy nie upośledzające sprawności ustroju
Z
N
Z
N
AAAAA
Z
N
 2Nieprawidłowe położenie macicy z częściowym upośledzeniem sprawności ustroju
N
Z
N
Z
CCCCCN
 3Przetoki maciczne, pochwowe i kroczoweNNDDDDDN
891Ostre i podostre stany zapalne narządu rodnego wewnętrznego, bez zmian anatomicznychN
N
Z
CCCCCN
 2Ostre i podostre stany zapalne narządu rodnego wewnętrznego, ze zmianami anatomicznymi w zakresie przydatków i przymaciczaNNDDDDDN
 3Powtarzające się przewlekłe zmiany zapalne narządu rodnego wewnętrznego, ze znacznymi zmianami anatomicznymi przydatków i przymacicza oraz objawami otrzewnowymiNNDDDDDN
 4Stan po odcięciu nadpochwowym lub wycięciu całkowitym macicy z powodów innych niż nowotwory złośliweNND
D
C
D
D
C
C
D
N
 5Stan po wycięciu całkowitym macicy z powodu nowotworu złośliwego; nowotwory złośliwe narządu rodnegoNNDDDDDN
901Udokumentowana gruźlica narządu rodnegoNNDDDDDN
911CiążaNN-----N
 
Objaśnienia szczegółowe

Do działu XIX. Badania ginekologiczne należy przeprowadzać zarówno przy kwalifikowaniu kandydatek do służby, jak i funkcjonariuszy kobiet. Badania przeprowadza specjalista chorób kobiecych.
Do § 86    pkt 1. Należą tu przegrody i przewężenia pochwy, macica jednorożna, dwurożna, dwuszyjkowa, podwójna i wady rozwojowe jajowodów.
pkt 2. Dotyczy znacznego niedorozwoju lub braku macicy. Zmiana skojarzona jest zazwyczaj z niedomogą hormonalną układu rozrodczego, która rzutuje na ogólną sprawność ustroju.
pkt 3. Obfite miesiączki przy jednoczesnym istnieniu mięśniaków i bolesne miesiączki przy zmianach o charakterze endometriozy, potwierdzone aktualnym wynikiem badania ginekologicznego.
Do § 87    pkt 6. Dotyczy np. torbieli gruczołu przedsionkowego, mięśniaków macicy i innych zmian.
Do § 88    pkt 1. Na przykład tyłozgięcie macicy wolne.
pkt 2. Na przykład tyłozgięcie macicy umocowane.

ZAŁĄCZNIK Nr 2

WYKAZ CHORÓB I UŁOMNOŚCI
 
   Kategoria zdrowia osób badanych i przydatności w Państwowej Straży Pożarnej
ParagrafPunkt
 
 
Choroby i ułomności
 
 
kandydatów
funkcjonariuszy pożarnictwa (strażaków) 
   do służby*)do szkół i ośrodków szkoleniana kierowników i specjalistów
na ratowników wysokościowych i
płetwonurków **)
ratowników jednostek
ratowniczo-gaśniczych
dowódców i członków sztabów jednostek ratowniczo-
gaśniczych
kierowników, specjalistów, szkoleniowcówratowników wymienionych w rubryce 7
1234567891011
 
*) Do służby na kierowców obowiązuje rubryka 4 oraz oddzielne przepisy zdrowotne dla kierowców.
**) Płetwonurków obowiązuje rubryka 7 oraz oddzielne przepisy zdrowotne dla płetwonurków.

Dział I - Budowa ciała
 
1234567891011
11Wzrost powyżej 165 cm przy proporcjonalnej budowie ciałaZZAZ----
 2Słaba budowa ciała nie upośledzająca sprawności ustrojuZZAAAAAA
 3Słaba budowa ciała nieznacznie upośledzająca sprawność ustroju
N
Z
N
Z
C
N
Z
CCCC
 4Słaba budowa ciała upośledzająca sprawność ustrojuNN
D
C
ND
C
D
C
D
D
 5Charłactwo nie rokujące poprawyNNDNDDDD
 6Otyłość nie upośledzająca sprawności ustroju
Z
N
Z
N
A
Z
N
AAA
A
C
 7Otyłość upośledzająca nieznacznie sprawność ustroju
N
Z
N
Z
C
N
Z
CCCC
 8Otyłość upośledzająca sprawność ustrojuNN
C
D
NDD
C
D
D
 9Feminizm, infantylizm, eunuchoidyzm, obojnactwoNNDNDDDD
 10Odwrotne położenie trzewi bez zaburzeń sprawności ustrojuZZAZAAAA
 11Odwrotne położenie trzewi z zaburzeniami sprawności ustrojuNN
D
C
NDD
C
D
D
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 1     pkt 1. Przy kwalifikowaniu kobiet przyjmuje się minimalne wartości wzrostu o 5 cm mniejsze od podanych. Przy kwalifikowaniu według rubryki 11 wzrost od 160 do 185 cm pozwala zaliczyć jako zdolnego.
pkt 2 i 3. Słabą budowę ciała należy oceniać nie tylko na podstawie dysproporcji między wzrostem i ciężarem ciała, lecz biorąc pod uwagę stan umięśnienia oraz stan układu krążenia i oddechowego, na podstawie prób czynnościowych (próby bezdechu, spirometria, próba wysiłkowa, mierzenie tętna i ciśnienia krwi w spoczynku i po 20 przysiadach oraz ustalenie czasu powrotu do wartości wyjściowych). Ocenę stopnia zdolności do służby przy słabej budowie ciała należy opierać raczej na stwierdzeniu zaburzeń ogólnej sprawności ustroju niż odchyleniach od wskaźników antropometrycznych.
pkt 6-8. Kwalifikować na podstawie różnicy między wagą aktualną i wagą należną ciała według wzoru:
waga należna = 0,9 x (wzrost w cm - 100)
pkt 6 - waga należna + 10% do 20%
pkt 7 - waga należna + 20% do 30%
pkt 8 - waga należna + 30% i więcej.
Przy kwalifikowaniu według rubryki 11 otyłość przy pełnej wydolności ogólnej nie stanowi przeszkody do służby. Nie dotyczy skoczków spadochronowych i wysokościowców.
pkt 10 i 11. W razie stwierdzenia całkowitego odwrotnego położenia trzewi, należy zwrócić uwagę na układ oddechowy i moczowy ze względu na często występujące w tych wypadkach rozstrzenie oskrzeli, zapalenie zatok przynosowych i wady rozwojowe nerek. Przy kwalifikowaniu badanych, u których rozpoznano to schorzenie, należy przeprowadzić badanie radiologiczne płuc, nerek (urografia) i zatok przynosowych.

Dział II - Skóra, tkanka podskórna
 
1234567891011
21Przewlekłe choroby skóry nieznacznie szpecące i nie upośledzające sprawność ustrojuZZAZAAAA
 2Przewlekłe choroby skóry miernie szpecące lub nieznacznie upośledzające sprawności ustroju
Z
N
Z
N
A
C
Z
N
A
C
A
C
A
C
A
C
 3Przewlekłe choroby skóry szpecące lub upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
 4Tatuaże
Z
N
Z
N
A
Z
N
AAAA
31Blizny nieznacznie szpecące lub miernie upośledzające sprawność ustroju ZZ
A
C
Z
N
A
C
A
C
A
C
A
C
 2Blizny upośledzające sprawność ustroju lub znacznie szpecąceNN
D
C
N
D
C
D
C
D
C
D
 3Ciała obce wgojone w powłoki zewnętrzne, nie upośledzające sprawności ustroju
Z
N
Z
N
A
Z
N
AAA
A
C
 4Ciała obce wgojone w powłoki zewnętrzne, upośledzające sprawność ustrojuNN
C
D
N
D
C
D
C
D
C
D
C
 5Blizny po samouszkodzeniach
Z
N
Z
N
A
C
Z
N
A
C
A
C
A
C
A
C
41Skupienie powiększonych węzłów chłonnych obwodowych nie upośledzające sprawności ustroju
Z
N
Z
N
A
Z
N
AAA
A
C
 2Skupienie powiększonych węzłów chłonnych obwodowych upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
ND
D
C
D
C
 
D
 3Przewlekłe zapalenie obwodowych węzłów chłonnych z ropieniemNN
D
C
ND
D
C
D
C
D
51Słoniowatość ograniczonaNNCND
C
D
CD
 2Słoniowatość rozległaNNDNDDDD
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 2.    Nowotwory skóry należy kwalifikować według paragrafów działu XVIII - Nowotwory.
pkt 1-3. Według tych punktów należy kwalifikować różnorodne przewlekłe uogólnione choroby skóry, jak: świerzbiączka uogólniona (wyprysk endogenny), wrodzone zaburzenia rogowacenia skóry znacznego stopnia (rogowiec dziedziczny, rybia łuska), wrodzone dziedziczne oddzielanie się naskórka, pęcherzyca, skóra pergaminowata barwnikowa, uogólniona i nawracająca, lub oporne na leczenie postacie łuszczycy, gruźlica skóry oporna na leczenie.
Do § 3     pkt 1 i 2. Według tych punktów należy kwalifikować między innymi wyleczoną gruźlicę skóry.
pkt 2. Przez blizny upośledzające sprawność ustroju należy rozumieć blizny utrudniające noszenie umundurowania i oporządzenia, blizny połączone z ubytkami tkanek miękkich (po zranieniach, oparzeniach itp.) oraz blizny w miejscach narażonych na tarcie w czasie ruchów i chodzenia.
Do § 4     pkt 3. Według tego punktu należy kwalifikować gruźlicę węzłów chłonnych obwodowych.

Dział III - Czaszka
 
1234567891011
61Zniekształcenia czaszki nie upośledzające czynności układu nerwowegoZZAZAAAA
 2Zniekształcenia czaszki (guzy, wgniecenia), choroby i ubytki kości, nieznacznie upośledzające czynności układu nerwowegoNNCND
C
D
C
D
D
 3Ubytki kości czaszki, zniekształcenia (guzy, wgniecenia) oraz choroby kości czaszki upośledzające czynności układu nerwowegoNNDNDDDD
 4Przepukliny mózguNNDNDDDD
 5Ciała obce w mózguNNDNDDDD
 
Dział IV - Narząd wzroku
 
1234567891011
71Zniekształcenie powiek nie upośledzające ich sprawnościZZAZAAAA
 2Zniekształcenie powiek upośledzające ich sprawnośćNN
C
D
NCCCC
 3Przewlekłe choroby brzegów powiek lub spojówek nie upośledzające sprawności okaNN
C
D
ND
C
D
C
D
D
 4Przewlekłe choroby brzegów powiek lub spojówek, trudno poddające się leczeniu i upośledzające sprawność okaNNDNDDDD
 5Obwodowe zrosty spojówki gałkowej i powiekowej, nie upośledzające ruchów gałki ocznej lub powiek
Z
N
Z
N
CN
C
A
A
C
A
C
D
 6Zrosty spojówki gałkowej i powiekowej, nieznacznie upośledzające ruchomość gałki ocznejNN
C
D
ND
C
D
C
D
D
 7Zrosty spojówki gałkowej i powiekowej upośledzające ruchomość gałki ocznejNNDNDD
D
C
D
81Nieznaczne upośledzenie wydzielania lub odpływu łezNN
C
D
N
D
C
D
C
C
D
D
 2Znaczne upośledzenie wydzielania lub odpływu łezNNDNDD
D
C
D
91Ślepota jednego oka lub brak jednej gałki ocznej przy ostrości wzroku oka drugiego 0,8 lub większej po zastosowaniu szkieł sferycznych do 3,0 D lub cylindrycznych do 2,0 DNNDNDD
D
C
D
 2Ślepota jednego oka lub brak jednej gałki ocznej przy ostrości wzroku oka drugiego poniżej 0,8 po zastosowaniu szkieł sferycznych do 3,0 D lub cylindrycznych do 2,0 DNNDNDDDD
 3Całkowita ślepota lub brak obu gałek ocznychNNDNDDDD
101Nieznaczny oczopląs przy skierowaniu gałek ocznych w bokNN
A
C
N
C
D
C
D
A
C
 
D
C
 2Nieznaczny oczopląs przy patrzeniu wprost, wzmagający się przy patrzeniu w bokNN
C
D
N
C
D
C
D
C
D
D
 3Wyraźny oczopląs przy patrzeniu wprostNNDNDDDD
111Brak jednoczesnego widzenia obuocznego (zez utajony, zez jawny, stany po operacji zeza), z ostrością wzroku każdego oka 0,5 lub większą bez korekcji bądź z korekcją szkłami sferycznymi wklęsłymi do 1,0 D lub wypukłymi do 3,0 D albo cylindrycznymi wklęsłymi lub wypukłymi do 1,0 DNN
C
D
ND
D
C
C
D
D
 2Brak jednoczesnego widzenia obuocznego (zez i stany po operacji zeza) z ostrością wzroku każdego oka nie mniejszą niż 0,5, z korekcją szkłami sferycznymi wklęsłymi do 3,0 D lub wypukłymi do 6,0 D albo cylindrycznymi wklęsłymi lub wypukłymi do 2,0 DNN
D
C
NDD
C
D
D
 3Brak jednoczesnego widzenia obuocznego (zezy i stany po operacji zeza) z ostrością wzroku jednego oka co najmniej 0,5, a drugiego oka od 0,1 do 0,4, mimo korekcji szkłami sferycznymi wklęsłymi do 3,0 D lub wypukłymi do 6,0 D albo cylindrycznymi wklęsłymi lub wypukłymi do 2,0 DNNDNDD
D
C
D
121Niedowłady lub porażenia mięśni zewnętrznych lub wewnętrznych oka, nieznacznie upośledzające widzenie obuoczneNN
D
C
ND
D
C
C
D
D
 2Niedowłady lub porażenia mięśni zewnętrznych lub wewnętrznych oka, znacznie upośledzające widzenie obuoczneNNDNDD
D
C
D
131Ostrość wzroku jednego oka lub obu oczu poniżej 0,8, bez korekcji szkłami
 
N
 
N
A
C
 
N
A
C
A
C
A
C
D
 2Ostrość wzroku każdego oka co najmniej 0,5, z korekcją szkłami sferycznymi wklęsłymi do 1,0 D lub wypukłymi do 3,0 D albo cylindrycznymi wklęsłymi lub wypukłymi do 1,0 DNN
C
D
N
D
C
C
D
C
D
D
 3Ostrość wzroku każdego oka co najmniej 0,5, z korekcją szkłami sferycznymi powyżej 1,0 D do 3,0 D lub wypukłymi powyżej 1,0 D do 2,0 DNN
C
D
ND
D
C
C
D
D
 4Ostrość wzroku każdego oka co najmniej 0,5, z korekcją szkłami sferycznymi wklęsłymi powyżej 3,0 D do 6,0 D lub wypukłymi powyżej 6,0 D do 10,0 D albo cylindrycznymi wklęsłymi lub wypukłymi powyżej 2,0 D do 3,0 DNNDND
D
C
C
D
D
 5Ostrość wzroku każdego oka co najmniej 0,5, z korekcją szkłami sferycznymi wklęsłymi powyżej 6,0  D lub wypukłymi powyżej 10,0 D albo cylindrycznymi powyżej 3,0 DNNDNDD
D
C
D
 6Ostrość wzroku jednego oka co najmniej 0,5, drugiego oka w granicach od 0,1 do 0,4, z korekcją szkłami sferycznymi do 6,0 D lub cylindrycznymi do 3,0 DNNDNDDDD
 7Ostrość wzroku każdego oka w granicach od 0,1 do 0,4, z korekcją szkłami sferycznymi powyżej 6,0 D lub cylindrycznymi powyżej 3,0 DNNDNDDDD
141Przebyte przewlekłe choroby rogówki, twardówki, tęczówki i ciałka rzęskowego, nieznacznie upośledzające czynność okaNNDN
D
C
D
C
C
D
D
 2Przebyte przewlekłe choroby tęczówki i ciałka rzęskowego, upośledzające czynność okaNNDNDDDD
 3Przebyte przewlekłe choroby siatkówki, naczyniówki i nerwu wzrokowego, nieznacznie upośledzające czynność okaNN
C
D
N
D
C
D
C
C
D
D
 4Przebyte przewlekłe choroby siatkówki, naczyniówki, nerwu wzrokowego, upośledzające czynność okaNNDNDDDD
 5Nieznaczne upośledzenie rozróżniania barwZZAZAAAA
 6Znaczne upośledzenie rozróżniania barwNN
D
C
N
D
C
D
C
C
D
D
 7JaskraNN
C
D
N
D
C
D
C
C
D
D
 8Przebyta operacja zaćmy ze wszczepieniem soczewekNNDNDD
D
C
D
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 7.    Według tego paragrafu należy kwalifikować również gruźlicę lub zmiany pogruźlicze.
pkt 3 i 4. W razie stwierdzenia przewlekłego zapalenia brzegów powiek i spojówek, należy brać pod uwagę wady wzroku przy nieużywaniu szkieł korekcyjnych oraz czynniki szkodliwe, działające z zewnątrz, jak pył, gazy itp. Podstawą do uznania badanego za trwale niezdolnego do służby jest opinia lekarza okulisty po leczeniu szpitalnym.
pkt 5-7. Przy kwalifikowaniu zrostów spojówki gałkowej i powiekowej należy brać pod uwagę ograniczenie ruchomości oka i upośledzenie widzenia obuocznego. Według tych punktów należy także kwalifikować następstwa jaglicy.
Do § 9.    Przez ślepotę oka należy rozumieć także ostrość wzroku poniżej 0,1 nie dającą się poprawić szkłami (bez względu na ich siłę korygującą) albo wypadki, w których pole widzenia nie przekracza 10%.
Do § 10.   Każdy przypadek oczopląsu podlega konsultacji neurologicznej i laryngologicznej.
Do § 11    pkt 3. Jeżeli stwierdzona ostrość wzroku wymaga kwalifikacji niższej niż określona w tym punkcie, należy kwalifikować równocześnie według zasad podanych w § 9 i 13.
Do § 12.  W razie stwierdzenia niedowładów lub porażeń mięśni zewnętrznych lub wewnętrznych oka, konieczna jest konsultacja neurologiczna.
Do § 13.  Jeżeli ostrość wzroku któregokolwiek oka wynosi poniżej 0,5, należy skierować badanego do badania okulistyczne w celu stwierdzenia ostrości wzroku i określenia wady refrakcji. Przy znacznej różnowzroczności należy uwzględniać szkła, jakie badany znosi przy patrzeniu obuocznym. Przy ocenie ostrości wzroku nie uwzględnia się szkieł kombinowanych. W przypadku zmętnienia lub zniekształcenia środowisk załamujących za podstawę kwalifikacji przyjmuje się ostrość wzroku.
Do § 14    pkt 1-4. Przy kwalifikacji według tych punktów należy uwzględniać równocześnie zasady podane w § 9 i 13.
pkt 1 i 2. Według tych punktów należy kwalifikować również gruźlicę oraz zmiany pogruźlicze.
pkt 3 i 4. W przypadkach zapalenia nerwu wzrokowego konieczna jest konsultacja neurologiczna; według tych punktów należy kwalifikować również ograniczenia pola widzenia.
pkt 5 i 6. Przez prawidłowe rozróżnianie barw należy rozumieć umiejętność rozróżniania czterech barw podstawowych, tj. czerwonej, żółtej, zielonej i niebieskiej. Stan ten nie stwarza praktycznie ograniczeń do pełnienia służby prawie na wszystkich stanowiskach służbowych. Prawidłowe rozróżnianie wszystkich barw jest wymagane jedynie na pojedynczych stanowiskach. Przez nieznaczne upośledzenie rozróżniania barw należy rozumieć utrudnienie rozróżniania czterech barw podstawowych, tj. pomyłki przy odczytywaniu pojedynczych tablic z zestawu Ishihary lub Stillinga bądź przedłużony czas odczytu (ponad 3 sek.). Nieumiejętność rozróżniania czterech barw podstawowych należy traktować jako znaczne upośledzenie rozróżniania barw kwalifikujące badanych do kategorii C/D lub D/C. Ocena należy do okulisty.

Dział V - Narząd słuchu
 
1234567891011
151Zniekształcenie małżowiny usznejZZAZAAAA
 2Brak bądź niedorozwój lub znaczne zniekształcenie obu małżowin usznych, bez równoczesnego upośledzenia słuchu
Z
N
Z
N
A
C
Z
N
A
C
A
C
A
C
A
C
161Jedno- lub obustronne zwężenie przewodu słuchowego zewnętrznego, blizny błony bębenkowej, przewlekły nieżyt ucha środkowego - bez osłabienia słuchuNN
C
D
N
C
D
C
D
CD
 2Jedno- lub obustronne zwężenie przewodu słuchowego zewnętrznego, blizny błony bębenkowej, przewlekły nieżyt ucha środkowego, z osłabieniem słuchuNNCN
D
C
D
C
C
D
D
 3Jednostronne zwężenie przewodu słuchowego zewnętrznego, blizny zniekształcające błonę bębenkową, upośledzające ruchomość kosteczek słuchowych, przewlekły nieżyt ucha środkowego, z przytępieniem słuchuNN
C
D
ND
D
C
C
D
D
 4Obustronne zwężenie przewodu słuchowego zewnętrznego, blizny zniekształcające błonę bębenkową, upośledzające ruchomość kosteczek słuchowych, przewlekły nieżyt ucha środkowego, z przytępieniem słuchuNN
D
C
ND
D
C
D
C
D
 5Jednostronne zwężenie lub zarośnięcie przewodu słuchowego zewnętrznego, blizny zniekształcające błonę bębenkową, upośledzające ruchomość kosteczek słuchowych, z przytępieniem słuchu graniczącym z głuchotąNN
D
C
ND
D
C
D
C
D
 6Obustronne zwężenie lub zarośnięcie przewodu słuchowego zewnętrznego, blizny zniekształcające błonę bębenkową, upośledzające ruchomość kosteczek słuchowych, z przytępieniem słuchu graniczącym z głuchotąNNDNDDDD
171Jednostronny suchy ubytek błony bębenkowej
N
Z
N
Z
CNCCCD
 2Obustronny suchy ubytek błony bębenkowejNN
C
D
ND
C
D
C
D
D
181Jednostronne przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego, z ubytkiem błony bębenkowej lub ziarniną, polipami albo perlakiemNNDN
D
C
D
C
C
D
D
 2Obustronne przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego, z ubytkiem błony bębenkowej lub ziarniną, polipami albo perlakiemNNDNDD
D
C
D
 3Jedno- lub obustronne przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego powikłane - niezależnie od ostrości słuchuNNDNDDDD
 4Gruźlica uszu czynnaNNDNDDDD
191Stan po przebytej antromastoidektomii bez upośledzenia słuchu
Z
N
Z
N
A
C
NC
A
C
A
C
D
 2Stan po wygojonej jedno- lub obustronnej operacji zachowawczej ucha środkowego, z osłabieniem słuchu lub bez osłabienia słuchuNN
A
C
N
A
C
A
C
A
C
D
 3Stan po wygojonej jednostronnej operacji zachowawczej ucha środkowego, z przytępieniem słuchu lub utrzymującym się ropieniemNNDN
D
C
D
C
C
D
D
 4Stan po wygojonej obustronnej operacji zachowawczej ucha środkowego, z przytępieniem słuchu lub utrzymującym się ropieniemNNDNDDDD
 5Stan po jednostronnej operacji doszczętnej ucha środkowego wygojonej lub z utrzymującym się ropieniemNNDND
C
D
C
D
D
 6Stan po obustronnej operacji doszczętnej ucha środkowegoNNDNDDDD
 7Stan po operacji doszczętnej ucha środkowego, z wygojonym uszno-pochodnym ropniem mózgu lub móżdżkuNNDNDDDD
201Jednostronne zwyrodnienie włókniste lub kostne (tympano- lub otoskleroza) ucha środkowego, z osłabieniem słuchuNN
C
D
N
C
D
C
D
C
D
D
 2Obustronne zwyrodnienie włókniste lub kostne (tympano- lub otoskleroza) ucha środkowego, z osłabieniem słuchuNN
C
D
N
D
C
D
C
C
D
D
 3Jednostronne zwyrodnienie włókniste lub kostne (tympano- lub otoskleroza) ucha środkowego, z przytępieniem słuchuNN
C
D
N
C
D
C
D
C
D
D
 4Obustronne zwyrodnienie włókniste lub kostne (tympano- lub otoskleroza) ucha środkowego, z jednostronnym przytępieniem słuchu przy drugostronnym osłabieniu słuchuNNDND
D
C
D
C
D
 5Obustronne zwyrodnienie włókniste lub kostne (tympano- lub otoskleroza) ucha środkowego, z przytępieniem słuchuNNDNDDDD
 6Obustronne zwyrodnienie włókniste lub kostne (tympano- lub otoskleroza) ucha środkowego, z przytępieniem słuchu graniczącym z głuchotą (jedno- lub obustronnym)NNDNDDDD
 7Stan po jedno- lub obustronnej operacji ucha środkowego z powodu włóknistego lub kostnego zwyrodnieniaNNDND
D
C
D
C
D
211Jednostronne upośledzenie słuchu w zakresie tonów wysokich, pochodzące z ucha wewnętrznego, z nerwu słuchowego lub ośrodków centralnych, ze słyszeniem mowy potocznejNNCN
A
C
A
C
A
C
D
C
 2Obustronne upośledzenie słuchu w zakresie tonów wysokich, pochodzące z ucha wewnętrznego, z nerwu słuchowego lub ośrodków centralnych, ze słyszeniem mowy potocznejNNCN
A
C
A
C
A
C
D
C
 3Jednostronne osłabienie słuchu pochodzące z ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego lub ośrodków centralnych, bez zaburzeń równowagi ciałaNNCN
A
C
A
C
A
C
D
C
 4Obustronne osłabienie słuchu pochodzące z ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego lub ośrodków centralnych, bez zaburzeń równowagi ciałaNNCNCC
A
C
D
C
 5Jednostronne przytępienie słuchu pochodzące z ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego lub ośrodków centralnych, bez zaburzeń równowagi ciałaNN
A
C
N
C
A
A
C
A
C
D
C
 6Jednostronne przytępienie słuchu przy drugostronnym osłabieniu słuchu, pochodzące z ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego lub ośrodków centralnych, bez zaburzeń równowagi ciałaNN
C
D
N
C
D
C
D
C
D
D
 7Obustronne przytępienie słuchu pochodzące z ucha wewnętrznego, nerwu słuchowego, bez zaburzeń równowagi ciałaNNDNDDDD
 8Zaburzenia równowagi ciała wskutek uszkodzenia ucha wewnętrznego lub nerwu przedsionkowego po jednej lub obu stronach (niezależnie od ostrości słuchu)NNDNDDDD
 9Głuchota lub głuchoniemotaNNDNDDDD
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 15    pkt 1 i 2. We wszystkich wypadkach obniżenia ostrości słuchu konieczne jest badanie specjalistyczne w celu określenia rodzaju i stopnia upośledzenia słuchu. Zaburzenia w zakresie narządu równowagi wymagają zawsze badania laryngologicznego i neurologicznego. Przez osłabienie słuchu należy rozumieć upośledzenie zdolności słyszenia lżejszego stopnia (słyszenie szeptu z odległości 3 m do 1 m), przez przytępienie słuchu - upośledzenie znaczniejszego stopnia (słyszenie szeptu z odległości mniejszej niż 1 metr), przez przytępienie słuchu graniczące z głuchotą - upośledzenie dużego stopnia (szept "ad concham").
Do § 16    pkt 5. Kwalifikacja jest zależna od ostrości słuchu ucha drugiego: przy osłabieniu - zdolny z ograniczeniem, przy przytępieniu - niezdolny.
Do § 18    pkt 3. Przez powikłania przewlekłego ropnego zapalenia ucha środkowego należy rozumieć zmiany w zakresie: nerwu twarzowego (porażenia), błędnika (zaburzenia równowagi), opon mózgowych, tkanki mózgowej i zatok czołowych.
pkt 4. Wyleczoną gruźlicę uszu należy kwalifikować zgodnie ze stwierdzonymi zmianami zejściowymi według odpowiednich paragrafów.
Do § 19    pkt 1. W wypadku upośledzenia słuchu należy kwalifikować zgodnie z zasadami określonymi w § 16.
pkt 2. Kwalifikacja zdolny z ograniczeniem - tylko przy obustronnym osłabieniu słuchu.
pkt 3. Przy stwierdzeniu przytępienia bez utrzymującego się ropienia należy kwalifikować - zdolny z ograniczeniem.
pkt 7. Kwalifikacja zależna od ostrości słuchu zgodnie z odpowiednimi punktami tego paragrafu.
Rozpoznanie powinno być oparte na dokumentacji szpitalnej.
Do § 20    pkt 1 i 2. Kandydatów do służby, która jest związana z koniecznością posiadania dobrego słuchu, należy poddać badaniom audiometrycznym.
Do § 21    pkt 8. Rozpoznanie zaburzeń równowagi powinno być oparte na wynikach prób przedsionkowych. Przy stwierdzeniu odchyleń w próbach przedsionkowych należy kwalifikować wspólnie z neurologiem. Przy braku odchyleń w próbach przedsionkowych należy kwalifikować zależnie od stopnia upośledzenia słuchu.

Dział VI - Jama ustna
 
1234567891011
221Zniekształcenie warg wrodzone lub nabyte, nieznacznie upośledzające mowę lub przyjmowanie pokarmówNN
A
C
N
A
C
A
C
A
C
D
C
 2Zniekształcenie warg wrodzone lub nabyte - upośledzające mowę i przyjmowanie pokarmówNN
D
C
N
D
C
D
C
D
C
D
 3Warga zajęcza - po operacji plastycznejNN
C
D
N
C
D
C
D
C
D
D
 4Warga zajęcza z rozszczepieniem szczęki i podniebienia (wilcza paszcza)NNDNDDDD
 5Blizny i ubytki podniebienia twardego i miękkiego, nieznacznie upośledzające mowę albo przyjmowanie pokarmówNN
D
C
N
D
C
D
C
D
C
D
C
 6Ubytki podniebienia twardego znacznie upośledzające mowę lub przyjmowanie pokarmówNNDNDDDD
231Zniekształcenie języka nie upośledzające mowy i połykaniaZZAZAAAA
 2Zniekształcenie języka nieznacznie upośledzające mowę lub połykanieNNCNCCCD
 3Zniekształcenie języka znacznie upośledzające mowę lub połykanieNNDNDDDD
 4Torbiele jamy ustnej nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające mowę lub połykanie
Z
N
Z
N
A
C
N
A
C
A
C
A
C
D
 5Torbiele jamy ustnej upośledzające mowę lub połykanieNNDN
C
D
C
D
C
D
D
 6Przewlekłe zapalenie ślinianek nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNNCN
C
A
A
C
A
C
D
 7Przewlekłe zapalenie ślinianek upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
N
C
D
C
D
C
D
D
 8Przetoki ślinoweNNDN
D
C
D
C
D
C
D
241Braki i wady uzębienia, z utratą zdolności żucia do 50%, przy zachowanych zębach przednichZZAZAAAA
 2Braki i wady uzębienia, w tym również zębów przednich, z utratą zdolności żucia do 50%
Z
N
Z
N
A
Z
N
AAA
A
C
 3Braki i wady uzębienia z utratą zdolności żucia powyżej 50% do 67%
Z
N
Z
N
A
Z
N
AAA
A
C
 4Braki i wady uzębienia, z utratą zdolności żucia powyżej 67%, nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające stan odżywienia
N
Z
N
Z
CN
C
A
C
A
AD
 5Braki i wady uzębienia, z utratą zdolności żucia powyżej 67%, znacznie upośledzające stan odżywieniaNNDND
D
C
C
D
D
 6Przewlekłe zapalenie okołozębia, z zanikiem tkanki kostnej przyzębia i częściowym rozchwianiem zębówNN
D
C
N
D
C
D
C
C
D
D
251Zniekształcenie szczęki lub żuchwy, wrodzone lub nabyte, nieznacznie upośledzające żucieNN
A
C
NAAA
D
C
 2Zniekształcenie szczęki lub żuchwy, wrodzone lub nabyte, znacznie upośledzające żucieNN
D
C
N
C
D
C
D
C
D
C
 3Złamanie szczęki lub żuchwy nie zrośnięte lub zrośnięte nieprawidłowo, wybitnie upośledzające żucieNNDNDDDD
 4Ograniczenie zwierania szczęk (odległość między górnymi a dolnymi siekaczami poniżej 2 cm)NN
C
A
N
C
A
C
A
C
A
D
 5Ograniczenie zwierania szczęk znacznego stopnia (odległość między dolnymi a górnymi siekaczami powyżej 2 cm)NN
C
D
N
C
D
C
D
CD
 6Stany po przebytych operacjach kostnokorekcyjnych lub kostno-odtwórczych szczęki lub żuchwy, bez upośledzenia żucia
Z
N
Z
N
A
Z
N
AAA
A
C
 7Stany po przebytych operacjach kostnokorekcyjnych lub kostno-odtwórczych szczęki lub żuchwy, z upośledzeniem żuciaNNCNCCCD
 8Przewlekłe schorzenia stawu żuchwowego nie upośledzające żuciaNN
A
C
N
A
C
A
C
A
C
D
 9Przewlekłe schorzenia stawu żuchwowego znacznie upośledzające żucieNN
D
C
N
D
C
D
C
D
C
D
 10Przewlekłe schorzenia stawu żuchwowego wybitnie upośledzające żucieNNDNDDDD
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 22    pkt 3. Przez "wargę zajęczą" należy rozumieć rozszczepienie wargi z odsłonięciem zębów i dziąseł.
Do § 23    pkt 1-3. Przez zniekształcenie należy rozumieć także bliznowacenie z ubytkami tkanek.
Do § 24.  Przy badaniu uzębienia należy zwrócić uwagę na rodzaj i stan zgryzu ewentualnie jego zniekształcenie rozwojowe lub nabyte, na stan tkanek okołozębia i możliwe objawy paradontopatii. Zęby przeznaczone do usunięcia (zęby z miazgą zgorzelową, wielokorzeniowe ze znacznie zniszczonymi koronami) należy traktować jako brakujące. Przy ocenie procentowej utraty zdolności żucia przyjmuje się tylko 28 zębów w jamie ustnej. Zęby mądrości mogą być brane pod uwagę, jeśli przy zwarciu odtwarzają w części płaszczyznę żucia ewentualnie brakujących zębów (siódemek). Procentową utratę zdolności żucia oblicza się według poniższej tabeli:
 
ząb1234567
wartość procentowa436771112
 
Przy obliczaniu wartości procentowej zdolności żucia bierze się pod uwagę nie tylko zęby brakujące, ale również zęby pozbawione antagonistów.
                                 7 6 5 | 6
Przykład obliczania: brak zębów ------------ = 41%
                                   6 5 |
Całkowity brak zębów jednej szczęki stanowi utratę 100% zdolności żucia, nawet przy zachowaniu wszystkich zębów drugiej szczęki. Jeżeli braki uzębienia powodują jednostronną utratę żucia, badanych należy kwalifikować według pkt 3.
Protezy stałe, niezależnie od ich rozległości, należy traktować jako odtworzenie zdolności żucia. Ocena wartości funkcjonalno-klinicznej protez stałych i zębów filarowych oraz wynikającej z tego powodu utraty zdolności żucia należy do lekarza dentysty. Protezy ruchome uzupełniające braki zębów u badanego należy traktować jako odtworzenie zdolności żucia.
Do § 25    pkt 1 i 2. Przez zniekształcenie szczęki lub żuchwy należy rozumieć: progenię prawdziwą, protruzję szczęki lub żuchwy, laterogenię, prognację, mikrognację, zgryz otwarty albo wady skojarzone szczęki lub żuchwy, jak np.: progenię prawdziwą z mikrognacją i inne.

Dział VII - Nos, gardło i krtań
 
1234567891011
261Polipy nosa lub przerosty muszli nosowych, nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające drożność nosa
N
Z
N
Z
A
C
N
A
C
A
C
A
D
C
 2Polipy nosa lub przerosty muszli nosowych, upośledzające drożność nosaNN
C
D
N
D
C
D
C
CD
 3Skrzywienie przegrody nosa nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające drożność nosa
N
Z
N
Z
A
C
N
Z
A
C
AA
D
C
 4Skrzywienie przegrody nosa upośledzające jego drożnośćNNCN
C
D
C
D
A
C
D
 5Zwężenie nozdrzy (przednich i tylnych) nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające drożność nosa
Z
N
Z
N
CN
C
A
C
A
A
D
C
 6Zwężenie nozdrzy (przednich i tylnych) upośledzające drożność nosaNNDN
C
D
C
D
CD
 7Zarośnięcie jam nosowych lub jamy nosowo-gardłowej znacznego stopniaNNDNDDDD
 8Zniekształcenie lub zniszczenie części nosa, nieznacznie szpecące lub nieznacznie upośledzające jego drożność
Z
N
Z
N
A
C
N
Z
A
C
A
C
A
D
C
 9Zniekształcenie lub zniszczenie części nosa, znacznie szpecące lub upośledzające jego drożnośćNNDN
D
C
D
C
C
D
D
 10Przewlekłe nieżytowe zapalenie zatok przynosowych
Z
N
Z
N
A
C
N
A
C
A
C
AD
 11Przewlekłe śluzowo-ropne lub ropne zapalenie zatok przynosowychNN
C
D
N
C
D
CCD
 12Przewlekły suchy nieżyt nosa nieznacznie upośledzający sprawność ustroju
Z
N
Z
N
A
C
N
A
C
A
C
AD
 13Przewlekły suchy lub suchy zanikowy nieżyt nosa, upośledzający sprawność ustrojuNN
C
D
N
C
D
C
D
CD
 14Zanikowy cuchnący nieżyt błony śluzowej nosa (ozena)NNDNDDDD
271Przewlekły nieżyt (zwykły, przerostowy lub zanikowy) gardła lub krtani, nieznacznie upośledzający sprawność ustroju
N
Z
N
Z
A
C
N
A
C
A
C
AD
 2Przewlekły nieżyt (zwykły, przerostowy lub zanikowy) gardła lub krtani, upośledzający sprawność ustrojuNN
C
D
N
C
D
C
D
CD
 3Blizny i zniekształcenia gardła, krtani lub tchawicy, nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNN
A
C
N
C
A
C
A
A
C
D
 4Blizny i zniekształcenia gardła, krtani lub tchawicy, upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
281Zaburzenia ruchomości wiązadeł głosowych na tle organicznym lub czynnościowym, nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNNCNCCCD
 2Zaburzenia ruchomości wiązadeł głosowych na tle organicznym lub czynnościowym, upośledzające sprawność ustrojuNN
C
D
N
D
C
D
C
CD
291Wady wymowy nieznacznie upośledzające zdolność porozumiewania sięNN
A
C
N
C
A
C
A
A
C
D
C
 2Wady wymowy upośledzające zdolność porozumiewania sięNN
D
C
N
D
C
D
C
C
D
D
 3Wady wymowy uniemożliwiające porozumiewanie sięNNDNDDDD
301Przewlekłe alergiczne nieżyty górnych dróg oddechowych nie upośledzające lub nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNNCN
C
D
C
D
A
C
D
 2Przewlekłe alergiczne nieżyty górnych dróg oddechowych znacznie upośledzające sprawność ustrojuNNDNDD
C
D
D
 3Twardziel nosa, gardła, krtani i tchawicyNNDNDDDD
 4Gruźlica nosa, gardła, krtani i tchawicy - czynnaNNDNDDDD
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 26    pkt 1-4. W razie przerostu muszli nosowej, polipów, a zwłaszcza skrzywienia przegrody nosowej, decydujące znaczenie przy ocenie zdolności do służby ma zachowany stopień zdolności oddychania przez nos. Przez "upośledzenie sprawności ustroju" w tych wypadkach należy rozumieć trwałe i wyraźne upośledzenie oddychania przez nos, ze skłonnością do częstych zapaleń jam przynosowych, ucha środkowego lub do przewlekłych chorób gardła.
Do § 28.  Paragraf ten obejmuje takie zaburzenia głosu, jak niedomoga głosowa (phonasthenia), znużenie głosowe (pseudophonasthenia), niedomoga głosowa na tle zaburzeń endokrynologicznych, bezgłos histeryczny oraz bezgłos skurczowy (aphonia spastica).
Do § 30  pkt 3 i 4. Twardziel i gruźlicę wyleczoną należy kwalifikować zgodnie ze stwierdzonymi zmianami zejściowymi według odpowiednich paragrafów.

Dział VIII - Szyja, klatka piersiowa i kręgosłup
 
1234567891011
311Kręcz karku bez zmian przedmiotowych w układzie nerwowymNN
D
C
NCCCD
 2Kręcz karku ze zmianami przedmiotowymi w układzie nerwowymNNDNDDDD
 3Przetoki oskrzelopochodneNNDNDDDD
321Zniekształcenia obojczyka nie upośledzające sprawności obręczy barkowejZZAZAAAA
 2Zniekształcenia obojczyka upośledzające sprawność obręczy barkowejNNDNDD
C
D
D
 3Stawy rzekome obojczykaNN
D
C
NDD
D
C
D
331Zniekształcenia lub ubytki kostne klatki piersiowej, nie upośledzające sprawności ustrojuZZAZAAAA
 2Zniekształcenia lub ubytki kostne klatki piersiowej, upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
ND
D
C
D
C
D
 3Ciała obce wgojone w narządy klatki piersiowej (oprócz wgojonych w serce), nie upośledzające sprawności ustrojuZZAZAAAA
 4Ciała obce wgojone w narządy klatki piersiowej (oprócz wgojonych w serce), upośledzające sprawność ustrojuNN
C
D
N
D
C
D
C
C
D
D
 5Żebra nadliczbowe szyjne
Z
N
Z
N
ANAAAD
 6Przetoki głębokie klatki piersiowejNNDNDDDD
341Skrzywienia i wady kręgosłupa, wrodzone lub nabyte, nie upośledzające sprawności ustrojuZZAZAAAA
 2Skrzywienia i wady kręgosłupa, wrodzone lub nabyte, nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNN
C
A
NCC
A
C
D
 3Skrzywienia i wady kręgosłupa, wrodzone lub nabyte, znacznie upośledzające sprawność ustroju (garb)NNDNDD
D
C
D
 4Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa nieznacznie upośledzająca sprawność ustrojuNN
C
A
NCC
A
C
D
C
 5Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa znacznie upośledzająca sprawność ustrojuNNDNDD
D
C
D
 6Przewlekłe zesztywniające zapalenie kręgosłupaNNDNDDDD
 7Gruźlica kręgosłupa czynnaNNDNDDDD
 8Inne choroby kręgosłupa nieznacznie upośledzające sprawność ustroju
N
Z
N
Z
C
A
N
Z
A
C
A
C
A
C
C
 9Inne choroby kręgosłupa upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 31    pkt 2. Rozpoznanie powinno być potwierdzone badaniem specjalistycznym.
pkt 3. Przetoki szyjne mogą być wrodzone i nabyte. Przetoki wrodzone oskrzelowopochodne bywają zazwyczaj pojedyncze; kanały przetok są wąskie, a wydzielina - w przypadkach nie powikłanych zakażeniem - rzadka, prawie przeźroczysta. Przetoki takie nadają się do zabiegu operacyjnego. Przetoki nabyte powstają zwykle w toku procesu gruźliczego lub grzybiczego, ich otwory mają brzegi podminowane, skóra w otoczeniu jest zmieniona, a w sąsiedztwie stwierdza się powiększone węzły chłonne. Przetoki te należy kwalifikować według § 4.
Do § 33    pkt 1 i 2. Zniekształcenia lub ubytki kostne klatki piersiowej mogą być wrodzone lub nabyte. Podstawą kwalifikowania jest ustalenie stopnia upośledzenia czynności narządów klatki piersiowej, a więc zaburzenia krążenia, zmniejszenie pojemności życiowej płuc itp.
pkt 5. Żebra nadliczbowe, dające zaburzenia czynności kończyny górnej o charakterze krążeniowym lub neurologicznym, należy kwalifikować dodatkowo według odpowiednich paragrafów.
Do § 34    pkt 1. Nabyte pourazowe wady kręgosłupa dyskwalifikują kandydata do służby. Skrzywienia i wady kręgosłupa nabyte i wrodzone dyskwalifikują kandydatów. W razie niemożności wykluczenia ewentualnego skrzywienia bądź wady, należy kandydatów poddać badaniom rentgenologicznym (zdjęcia w 2 płaszczyznach).
pkt 1-3. Za skrzywienie kręgosłupa uważa się wszelkie odchylenia od linii pionowej, która prawidłowo powinna przebiegać od guzowatości potylicznej zewnętrznej przez wszystkie wyrostki kolczyste kręgów i szczelinę międzypośladkową:
-   nieznaczne - gdy linia wyrostków kolczystych w swobodnej postawie wyprostowanej tworzy niewielki, mało widoczny łuk na jednym z odcinków kręgosłupa lub dwa łuki przebiegające przeciwstawnie w sąsiadujących odcinkach kręgosłupa; skrzywienie takie wyrównuje się czynnie,
-   umiarkowane - gdy linia wyrostków tworzy wyraźnie widoczny łuk, garb żebrowy jest mało widoczny, zauważalne jest małe zniekształcenie klatki piersiowej i występuje nieznaczne ograniczenie ruchów kręgosłupa; skrzywienie takie daje się wyrównać biernie,
-   z wyraźnym garbem żebrowym - ze zniekształceniem klatki piersiowej, z upośledzeniem sprawności oddechowej; skrzywienie nie daje się ani czynnie, ani biernie skorygować.
pkt 4 i 5. Ocenę zdolności należy uzależniać od rozległości i nasilenia procesu chorobowego i zaburzeń czynnościowych kręgosłupa.
pkt 7. Stan po przebytej gruźlicy kręgosłupa (okres wyleczenia klinicznego) należy kwalifikować według pkt 1-3.

Dział IX - Narząd oddechowy
 
1234567891011
351Przewlekła nieswoista choroba oskrzelowo-płucna (nieżyt oskrzeli lub rozedma płuc), z nieznacznym upośledzeniem przepływu powietrza w drogach oddechowychNN
C
D
N
C
D
C
D
C
D
D
 2Przewlekła nieswoista choroba oskrzelowo-płucna, z dużym upośledzeniem przepływu powietrza w drogach oddechowychNNDNDDDD
 3Przewlekła nieswoista choroba oskrzelowo-płucna, z wybitnym upośledzeniem przepływu powietrza w drogach oddechowychNNDNDDDD
 4Astma oskrzelowa i zespoły astmatyczne, ze sporadycznymi zaostrzeniami o niewielkim nasileniuNNDN
D
C
D
C
C
D
D
 5Astma oskrzelowa i zespoły astmatyczne, z częstymi zaostrzeniami i stanami astmatycznymi wymagającymi leczenia stacjonarnego, oraz zespoły astmatyczne o ciężkim przebiegu u chorych sterydozależnychNNDNDDDD
 6Rozstrzenie oskrzeliNNDN
D
C
D
C
D
C
D
361Pojedyncze zwapnienia lub niewielkie zwłóknienia po przebytym procesie gruźliczymZZAZAAAA
 2Liczne zwapnienia i zwłóknienia po przebytych rozsiewach krwiopochodnych gruźlicy bez upośledzenia sprawności oddechowejNNCNCCCD
 3Zmiany bliznowate po przebytej gruźlicy płuc, z upośledzeniem sprawności oddechowo-krążeniowejNNDNDDDD
 4Gruźlica węzłowo-płucna czynnaNNDNDDDD
 5Gruźlica prosówkowa ostraNNDNDDDD
 6Rozsiana gruźlica płucNNDNDDDD
 7Gruźlica płuc naciekowa czynnaNNDN
D
C
D
C
D
C
D
 8Gruźlica płuc włóknista, włóknisto-guzkowaNNDN
C
D
C
D
C
D
D
 9Serowate zapalenie płucNNDNDDDD
 10Gruźlica płuc włóknisto-jamistaNNDNDDDD
 11Zrosty i zgrubienia opłucnej, nie upośledzające sprawności oddechowo-krążeniowejZZA
Z
N
AAA
A
C
 12Zrosty i zgrubienia opłucnej, upośledzające sprawność oddechowo-krążeniowąNNDN
D
C
D
C
C
D
D
 13Zrosty i zgrubienia opłucnej, ograniczające ruchomość przepony, z przemieszczeniem narządów, miernie upośledzające sprawność oddechowo-krążeniowąNNDNDD
D
C
D
 14Zrosty i zgrubienia opłucnej ograniczające ruchomość przepony, z przemieszczeniem narządów, znacznie upośledzające sprawność oddechowo-krążeniowąNNDNDDDD
371Śródmiąższowe zwłóknienia płuc i inne rzadkie choroby płuc, nie upośledzające sprawności ustroju
N
Z
N
Z
CN
C
D
C
D
C
A
D
 2Śródmiąższowe zwłóknienia płuc i inne rzadkie choroby płuc, upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
 3Grzybicze lub pasożytnicze choroby płuc lub opłucnejNNDN
D
C
D
C
D
C
D
 4Ubytki tkanki płucnej po zabiegach operacyjnych, nie upośledzające wydolności oddechowo-krążeniowej
Z
N
Z
N
A
N
Z
A
C
A
C
A
C
C
A
 5Ubytki tkanki płucnej po zabiegach operacyjnych, upośledzające wydolność oddechowo-krążeniowąNNDNDDDD
 6Ubytki tkanki płucnej po zabiegach operacyjnych, znacznie upośledzające wydolność oddechowo-krążeniowąNNDNDDDD
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 35    pkt 1-3. Wspólnymi objawami klinicznymi przewlekłej nieswoistej choroby oskrzelowo-płucnej są: przewlekły kaszel, odksztuszanie, duszność i często występujące objawy zaporowe (obturacyjne) dróg oddechowych. Dla rozpoznania przewlekłej choroby oskrzelowo-płucnej objawy kaszlu i odksztuszania muszą występować w większości dni tygodnia co najmniej 3 miesiące w roku bez przerwy i łącznie co najmniej przez 2 lata. Ocena stopnia upośledzenia przepływu powietrza opiera się na badaniu spirometrycznym - FEV1 - natężona pojemność wydechowa 1 sek: FEF25-75% - natężony przepływ wydechowy w środku natężonego wydechu. Nieznaczne upośledzenie przepływu powietrza oznacza FEV1 i FEF25-75% poniżej 75% wartości należnej. Duże upośledzenie przepływu powietrza oznacza FEV1 i FEF25-75% od 50 do 35% wartości należnej. Wybitne upośledzenie przepływu powietrza oznacza FEV1 i FEF25-75% poniżej 35% wartości należnej. Rozpoznanie powinno być oparte na dokumentacji z leczenia ambulatoryjnego lub stacjonarnego z ostatnich 3 lat.
pkt 4 i 5. Astma oskrzelowa jest chorobą charakteryzującą się rozlanym zwężeniem dolnych dróg oddechowych, występującym nagle i zmieniającym swe nasilenie w krótkim odstępie czasu w przebiegu reakcji alergicznej typu wczesnego. Zespół astmatyczny polega na rozlanym zwężeniu dolnych dróg oddechowych występującym nagle i zmieniającym swe nasilenie w krótkim odstępie czasu, czego przyczyną jest reakcja alergiczna typu wczesnego. Istnieją następujące rodzaje zespołów astmatycznych:
1)  zespół astmatyczny w przebiegu zakażenia układu oddechowego (astma bakteryjna, infekcyjna, częściowo endogenna, astmatyczny nieżyt oskrzeli według innych kryteriów podziału),
2)  zespół astmatyczny powysiłkowy (astma oskrzelowa wysiłkowa według innych kryteriów podziału),
3)  zespół astmatyczny psychogenny (astma psychogenna według innych kryteriów podziału),
4)  zespół astmatyczny odruchowy (wskutek drażnienia podśluzówkowych receptorów mechanicznie, substancjami chemicznymi, zimnem itp.),
5)  zespół astmatyczny w przebiegu nieimmunologicznego uwolnienia mediatorów reakcji alergicznej,
6)  zespół astmatyczny w przebiegu nadwrażliwości na salicylany lub niesterydowe leki przeciwzapalne,
7)  zespoły astmatyczne o innej etiologii (np. zespół astmatyczny nienatychmiastowy, odczyny serotoniczne w rakowiaku itp.).
pkt 6. Podstawą rozpoznania i kwalifikacji zmian jest badanie bronchograficzne oraz dokumentacja leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego w ciągu ostatnich trzech lat.
Do § 36.   Przypadki czynnej gruźlicy płuc oraz przypadki wątpliwe co do dynamiki procesu należy poddawać obserwacji i leczeniu. Po zakończeniu leczenia (w ramach obowiązujących przepisów), badanych należy kwalifikować w zależności od uzyskanych wyników leczenia.
pkt 1. Przebyta gruźlica płuc w okresie 5 lat od zakończenia leczenia przeciwprątkowego dyskwalifikuje kandydatów do służby i do szkół resortowych.
pkt 3. Według tego punktu należy kwalifikować marskość płuca po przebytej gruźlicy.
pkt 11-14. Należy kwalifikować na podstawie oceny specjalistycznej obejmującej badania spirometryczne oraz gazy krwi w spoczynku i po wysiłku fizycznym.
Do § 37  pkt 1 i 2. Schorzenia wymienione w tych punktach obejmują zmiany nieswoiste: zawodowe choroby układu oddechowego (pylice, krzemice), pneumopatie wywołane pyłami organicznymi (byssinosa, choroba farmerów) i pneumopatie wywołane pyłami nieorganicznymi, działaniem gazów lub par, a ponadto objawy płucne w chorobach układowych, sarkoidozę oraz niektóre rzadkie choroby płuc (hemosyderozę płuc, kamicę pęcherzykową płuc, pierwotną amyloidozę płuc).
pkt 1. Dotyczy chorych z prawidłowymi wynikami badania spirometrycznego i gazów krwi tętniczej w spoczynku i po submaksymalnym wysiłku fizycznym.
pkt 2. Dotyczy chorych z nieprawidłowymi wynikami badania gazów krwi w spoczynku.
pkt 4. Za ubytek tkanki płucnej nie upośledzający sprawności ustroju uważa się brak jednego segmentu. Przy stwierdzeniu zaburzeń związanych z ubytkiem tkanki płucnej należy dokonać oceny według § 37 pkt 5 lub 6.

Dział X - Układ krążenia
 
1234567891011
381Choroby mięśnia sercowego w okresie wydolności układu krążeniaNN
C
A
N
C
D
C
D
C
A
D
 2Choroby mięśnia sercowego z objawami chwiejnej wydolności lub trwałej niewydolności układu krążeniaNNDNDD
D
C
D
 3Choroba wieńcowa stabilna bez przebytego zawału sercaNN
C
D
ND
C
D
C
D
D
 4Choroba wieńcowa niestabilna lub z przebytym zawałemNNDNDDDD
 5Wady wrodzone sercaNNDNDDDD
 6Zastawkowe wady serca bez powikłań, nie upośledzające sprawności fizycznej (klasa czynnościowa I)NN
C
D
ND
C
D
C
D
D
 7Wady zastawkowe serca upośledzające sprawność fizycznąNNDNDDDD
 8Zaciskające zapalenie osierdzia lub stan po operacji z powodu tej chorobyNNDNDDDD
 9Ciała obce wgojone w serceNNDNDDDD
 10Gorączka reumatyczna sercaNNDN
D
C
D
C
C
D
D
 11Wypadanie płatka zastawki dwudzielnej powodujące zaburzenia sprawności fizycznejNNDNDDDD
 12Inne choroby serca upośledzające trwale sprawność fizycznąNNDNDDDD
391Łagodne nadciśnienie tętnicze okresu pierwszego i drugiegoNNCN
C
A
C
A
A
C
D
 2Nadciśnienie tętnicze okresu drugiego z przerostem sercaNNDND
D
C
D
C
D
 3Nadciśnienie tętnicze, ciężkie lub złośliwe albo przebiegające z powikłaniami narządowymiNNDNDDDD
 4Tętniaki naczyńNNDNDDDD
 5Inne choroby naczyń krwionośnych upośledzające nieznacznie sprawność ustrojuNN
C
D
N
D
C
D
C
C
D
D
 6Choroby naczyń krwionośnych upośledzające sprawność ustroju lub po zabiegach operacyjnych dużych naczyń ze znaczną poprawą krążeniaNNDNDD
D
C
D
 7Choroby naczyń krwionośnych znacznie upośledzające sprawność ustroju, w tym także po operacjach rekonstrukcyjnych bez wyraźnej poprawyNNDNDDDD
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 38    pkt 1-3. Według tych punktów należy kwalifikować zaburzenia rytmu serca pochodzenia organicznego, potwierdzone badaniami elektrokardiograficznymi.
pkt 4 i 5. Rozpoznanie powinno być potwierdzone obserwacją szpitalną. Wrodzone wady serca leczone operacyjnie, jeżeli zostały przywrócone stosunki anatomiczne i hemodynamiczne, należy kwalifikować według § 38 pkt 6.
pkt 6 i 7. Zastawkowe zwężenie ujścia aorty powodujące przerost lewej komory (uchwytne zmiany w obrazie rtg lub ekg) należy kwalifikować jak w pkt 7, przy zachowaniu w pełni sprawności fizycznej. Pozostałe wady zastawkowe należy kwalifikować jak pkt 7, poczynając od klasy czynnościowej drugiej. Dotyczy to również wad po przebyciu choroby reumatycznej.
pkt. 10. Dotyczy osób po przebytym rzucie choroby reumatycznej, pozostających na leczeniu profilaktycznym (potwierdzonym ewentualnie dokumentacją ze społecznej służby zdrowia).
pkt. 11. Rozpoznanie wymaga potwierdzenia echokardiograficznego albo zapisem fonokardiograficznym. Nieprawidłowość ta upośledza sprawność fizyczną, jeżeli powoduje bóle lub zaburzenia rytmu. Przypadki przebiegające z niedomykalnością zastawki dwudzielnej należy kwalifikować jak pkt 6.
pkt. 12. Obejmuje choroby nie wymienione uprzednio, np. nowotwory serca.
Do § 39    pkt 1. Łagodne nadciśnienie tętnicze nie utrwalone, ulegające normalizacji pod wpływem spoczynku lub małych dawek leków, potwierdzone dokumentacją z leczenia specjalistycznego (wymagany wynik badania dna oka).
pkt 3. Rozkurczowe ciśnienie powyżej 110 mg Hg, stwierdzone wielokrotnie, lub zmiany na dnie oka okresu III lub IV według K-W.
pkt 5-7. Przez określenie choroby naczyń krwionośnych należy rozumieć przede wszystkim choroby naczyń obwodowych, jak choroba Bürgera, choroba Raynauda, czerwienica bolesna, sinica kończyn oraz zmiany zapalno-zakrzepowe naczyń. Należy kwalifikować chorych z powikłaniami narządowymi miażdżycy tętnic, jak i z powikłaniami i następstwami stanów zapalnych i urazów naczyń krwionośnych. Guzy krwawnicze odbytu należy kwalifikować według § 47 pkt 3 i 4; żylaki powrózka nasiennego - według § 52 pkt 1 i 2; żylaki kończyn dolnych - według § 81.

Dział XI - Układ trawienny
 
1234567891011
401Choroby organiczne i czynnościowe przełyku, nieznacznie upośledzające sprawność ustroju (zwężenia, uchyłki itp.)NN
A
C
N
C
A
C
A
A
C
D
 2Choroby organiczne przełyku upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
411Ciała obce wgojone w narządy jamy brzusznej, nie upośledzające sprawności ustrojuZZA
Z
N
AAA
A
C
 2Ciała obce wgojone w narządy jamy brzusznej, nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNN
A
C
N
C
A
C
A
A
C
D
 3Ciała obce wgojone w narządy jamy brzusznej, upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
421Zrosty otrzewnej nie upośledzające sprawności ustrojuZZAZAAAA
 2Zrosty otrzewnej upośledzające sprawność ustrojuNN
C
A
N
C
D
C
D
C
A
D
431Przewlekły nieżyt żołądka, dwunastnicy lub jelit, bez upośledzenia sprawności ustrojuNN
C
A
NAAA
D
C
 2Przewlekły nieżyt żołądka, dwunastnicy lub jelit, z upośledzeniem sprawności ustrojuNN
C
D
N
C
D
C
D
C
D
D
 3Choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicyNN
C
D
N
C
D
C
D
CD
 4Choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, z licznymi nawrotami lub powikłaniamiNNDND
D
C
C
D
C
 5Przebyte owrzodzenie żołądka lub dwunastnicy, bez nawrotów i powikłańNN
C
A
NCC
C
A
D
 6Stan po częściowej resekcji żołądka z powodu wrzodu lub innych przyczyn  NN
C
A
NCC
C
A
C
D
 7Stan po częściowej resekcji żołądka z powodu wrzodu lub innych przyczyn,  z upośledzeniem sprawności ustroju,  lub całkowity brak żołądkaNNDNDDDD
 8Rozstrzeń lub niedowład żołądka z zastoiną treści żołądkowejNNDNDDDD
 9Stan po zabiegach operacyjnych na jelitach (resekcje itp.), bez zaburzeń sprawności ustroju
Z
N
Z
N
A
C
N
Z
AAA
C
D
 10Stan po zabiegach operacyjnych na jelitach (resekcje itp.), z zaburzeniami sprawności ustrojuNNDN
C
D
C
D
C
D
D
 11Opuszczenie żołądka lub jelit, nie upośledzające sprawności ustroju
N
Z
N
Z
A
C
N
Z
AAA
C
A
 12Opuszczenie żołądka lub jelit, upośledzające sprawność ustrojuNN
C
D
N
C
D
C
D
CD
 13Zmiany organiczne lub czynnościowe jelita cienkiego, nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNN
C
A
N
C
A
C
A
AD
 14Zmiany organiczne lub czynnościowe jelita cienkiego, znacznie upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
 15Zmiany organiczne lub czynnościowe jelita grubego, upośledzające sprawność ustrojuNNDN
D
C
D
C
D
C
D
 16Zmiany organiczne lub czynnościowe jelita grubego, znacznie upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
 17Przetoki jelitowe zewnętrzneNNDNDDDD
441Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego lub dróg żółciowych, nie upośledzające sprawności ustrojuNN
C
A
N
A
C
A
C
AD
 2Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego lub dróg żółciowych, upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
N
C
D
C
D
CD
 3Kamica żółciowa lub inne choroby dróg żółciowychNN
C
D
NCCCD
 4Stan po operacji pęcherzyka żółciowego (dróg żółciowych), bez zaburzeń sprawności ustroju
Z
N
Z
N
A
Z
N
AAA
A
C
 5Stan po operacji pęcherzyka żółciowego (dróg żółciowych), z zaburzeniami sprawności ustrojuNN
C
D
N
C
D
C
D
CD
 6Przewlekłe zapalenie wątrobyNNDNDDDD
 7Marskość wątrobyNNDNDDDD
 8Przewlekła hiperbilirubinemiaNNDN
D
C
D
C
C
D
D
 9Nosicielstwo antygenu HbsNN
D
C
NCCCC
 10Ozdrowieńcy po WZW bez uszkodzenia wątroby i nosicielstwa antygenu Hbs
Z
N
Z
N
A
C
Z
N
A
C
A
C
A
A
C
 11Przebyte pourazowe uszkodzenie wątroby w okresie wydolnościNN
C
D
ND
C
D
C
D
D
 12Bruceloza oporna na leczenieNNDNDDDD
451Przewlekłe choroby trzustkiNN
C
D
N
C
D
C
D
C
D
D
461Przepukliny wszelkich rodzajówNN
D
C
NCCCD
 2Przepukliny w bliźnie pooperacyjnej lub nawrotoweNNDN
C
D
C
D
C
D
D
 3Przepuklina przeponowa lub zwiotczenie przepony, upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
NDD
D
C
D
471Szczeliny i przetoki odbytnicy lub okolicy odbytuNN
D
C
N
D
C
D
C
C
D
D
 2Szczeliny i przetoki odbytnicy lub okolicy odbytu, utrzymujące się po leczeniu operacyjnymNNDNDDDD
 3Guzy krwawnicze odbytu bez owrzodzeńZN
A
C
NAAA
A
C
 4Guzy krwawnicze odbytu z owrzodzeniamiNN
D
C
N
C
D
C
D
CD
 5Wynicowanie i wypadanie śluzówki odbytnicyNNDN
C
D
C
D
C
D
D
481Gruźlica narządów jamy brzusznej (otrzewnej, węzłów chłonnych oraz przewodu pokarmowego) - czynnaNNDNDDDD
 2Stan po przebytej gruźlicy narządów jamy brzusznejNNDND
D
C
D
C
D
 3Bąblowiec, grzybica narządów jamy brzusznejNNDNDDDD
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 42.   Według tego paragrafu należy kwalifikować również gruźlicę otrzewnej w razie zupełnego ustąpienia objawów chorobowych po zakończonym całkowitym leczeniu przeciwprątkowym.
Do § 43    pkt 1 i 2. Rozpoznanie przewlekłego nieżytu żołądka lub dwunastnicy powinno być oparte na badaniu endoskopowym. Według tych punktów należy kwalifikować stany po wyleczonej gruźlicy przewodu pokarmowego.
pkt 2-10. Według tych punktów należy kwalifikować chorych z okresowymi biegunkami lub uporczywymi zaparciami i innymi objawami ze strony jamy brzusznej (wzdęcia, kruczenia itp.).
pkt 3 i 4. Badanie rtg lub endoskopowe z ostatnich sześciu miesięcy powinno potwierdzić obecność niszy wrzodowej.
pkt 3-7. Rozpoznanie choroby wrzodowej oraz stanu po resekcji żołądka należy w miarę możliwości opierać na badaniu endoskopowym.
pkt 5. Według tego punktu należy kwalifikować przebytą chorobę wrzodową najwyżej z jednym nawrotem bez czynnej niszy wrzodowej w obrazie rtg (lub w badaniu endoskopowym).
pkt 11. Wydłużenie narządów stwierdzone w czasie badania rtg, z niewielkimi okresowymi dolegliwościami.
pkt 12. Wydłużenie narządów stwierdzone podczas badania radiologicznego, z okresowymi lub stałymi znacznie nasilonymi dolegliwościami (zgaga, uczucie gniecenia w nadbrzuszu itp.) oraz zaburzeniami motoryki i czynności przewodu pokarmowego.
pkt 13 i 14. Chorzy z nawracającymi biegunkami, trudno poddającymi się leczeniu farmakologicznemu, lub objawami zespołu upośledzonego wchłaniania.
pkt 15. Chorzy z objawami zaburzeń jelita grubego wymagający stałego stosowania diety i okresowego leczenia farmakologicznego.
pkt 16. Chorzy ze zmianami wymagającymi stałego leczenia oraz brakiem remisji pomimo systematycznego leczenia specjalistycznego przez okres co najmniej 3 lat.
Do § 44    pkt 3. Potwierdzone cholecystografią, cholangiografią lub USG.
pkt 4 i 5. Według tych punktów należy kwalifikować stany po operacjach pęcherzyka żółciowego lub dróg żółciowych, zależnie od stopnia utrzymujących się dolegliwości ograniczających sprawność ustroju.
pkt 6. Rozpoznanie przewlekłego zapalenia wątroby powinno być potwierdzone klinicznym leczeniem szpitalnym lub wynikiem badania biopsyjnego.
pkt 9. U kandydatów, którzy przebyli WZW, jest konieczne wykonanie badania na nosicielstwo antygenu Hbs. Wykrycie u nich antygenu Hbs czyni ich niezdolnymi do służby.
Do § 45    pkt 1. Rozpoznanie przewlekłego zapalenia trzustki należy z reguły ustalać na podstawie dokumentacji szpitalnej. Cukrzycę należy kwalifikować według § 56 pkt 4.
Do § 47    pkt 5. Rozpoznanie należy opierać na dokumentacji z leczenia w poradni specjalistycznej lub zakładu leczniczego.
Do § 48    pkt 2. Stan po przebytej gruźlicy należy kwalifikować zgodnie ze stwierdzonymi zmianami zejściowymi według odpowiednich paragrafów.

Dział XII - Narząd moczowo-płciowy
 
1234567891011
491Wady rozwojowe nerek lub nerka ruchoma, nie upośledzające sprawności ustrojuNN
A
C
NAAA
A
C
 2Wady rozwojowe nerek lub nerka ruchoma, upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
 3Skaza kamicowa z okresowym wydalaniem złogówNNCN
D
C
CCD
 4Kamica układu moczowegoNN
C
D
N
C
D
C
D
C
D
D
 5Śródmiąższowe bakteryjne (odmiedniczkowe) i abakteryjne zapalenie nerekNNDN
C
D
C
D
C
D
D
 6Kłębkowe zapalenie nerekNNDN
C
D
C
D
C
D
D
 7Krwiomocz i białkomocz o nieustalonej etiologiiNN
D
C
N
D
C
C
D
C
D
D
 8Roponercze lub wodonerczeNNDNDDDD
 9Niewydolność nerekNNDNDDDD
 10Wrodzony lub pooperacyjny brak jednej nerki, bez upośledzenia czynności drugiejNNCN
C
D
CCD
 11Wrodzony lub pooperacyjny brak jednej nerki, z upośledzeniem czynności drugiejNNDNDDDD
501Nietrzymanie moczu ze zmianami w układzie moczowymNNDNDDDD
 2Przewlekłe zapalenie pęcherza moczowegoNN
C
D
N
C
D
C
D
C
D
D
 3Przewlekłe organiczne choroby pęcherza moczowego upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
 4Przetoki pęcherza moczowegoNNDNDDDD
511Zwężenie cewki moczowej nie utrudniające oddawania moczuZZAZAAAA
 2Zwężenie cewki moczowej utrudniające oddawania moczuNNDN
D
C
C
D
C
D
D
 3Spodziectwo lub wierzchniactwo, nie powodujące zaburzeń w oddawaniu moczu
Z
N
Z
N
A
Z
N
AAAA
 4Spodziectwo lub wierzchniactwo, powodujące zaburzenia w oddawaniu moczuNNDN
D
C
D
C
C
D
D
 5Przetoka prąciowa cewki moczowejNNDNDDDD
 6Przetoka mosznowa lub kroczowa cewki moczowejNNDNDDDD
 7Zniekształcenie prącia znacznego stopnia
Z
N
Z
N
A
C
Z
N
A
C
A
C
A
C
A
C
 8Brak prąciaNNDNDDDD
521Żylaki powrózka nasiennego nie upośledzające sprawności ustrojuZZAZAAAA
 2Żylaki powrózka nasiennego upośledzające sprawność ustrojuNNDN
C
D
C
D
C
D
D
 3Wodniaki jądra, powrózka nasiennego lub torbiele najądrza, nie upośledzające sprawności ustroju
N
Z
N
Z
A
C
N
Z
AAA
A
C
 4Wodniaki jądra, powrózka nasiennego lub torbiele najądrza, upośledzające sprawność ustrojuNNDN
C
D
C
D
C
D
D
 5Przewlekłe zapalenie jądra lub najądrza o niewyjaśnionej etiologiiNNDN
D
C
C
D
C
D
D
 6Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowegoNN
D
C
N
D
C
C
D
C
D
D
531Brak lub zanik jednego jądraZZAZAAAA
 2Brak lub zanik obu jąderNNDNDDDD
 3Wnętrostwo jedno- lub dwustronneNN
A
C
N
A
C
A
C
A
C
C
541Gruźlica narządu moczowo-płciowego czynnaNNDNDDDD
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 49    pkt 1 i 2. Według tych punktów należy kwalifikować również przypadki opuszczenia jednej lub obu nerek. Rozpoznanie powinno być potwierdzone dokumentacją zakładu leczniczego lub lekarza specjalisty.
pkt 3 i 4. Rozpoznanie powinno być oparte na dokumentacji leczenia ambulatoryjnego lub stacjonarnego, z badaniem rentgenowskim.
pkt 6. Rozpoznanie przewlekłego kłębkowego zapalenia nerek powinno być potwierdzone obserwacją stacjonarną z biopsją diagnostyczną nerki. Według tego punktu należy kwalifikować również przypadki długotrwałego białkomoczu.
pkt 7. Według tego punktu należy kwalifikować przypadki krwiomoczu, po wykluczeniu przyczyn urologicznych i kłębkowego zapalenia nerek; konieczna jest obserwacja szpitalna.
pkt 8. Według tego punktu należy kwalifikować powikłania kamicy oraz wad rozwojowych nerek.
pkt 9. Rozpoznanie powinno być ustalone po obserwacji szpitalnej.
Do § 50.   Rozpoznanie powinno być potwierdzone dokumentacją zakładu leczniczego lub lekarza specjalisty.
pkt 1. Nietrzymanie moczu ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym należy kwalifikować według § 64; moczenie nocne - według § 68.
pkt 3. Wysiłkowe nietrzymanie moczu u kobiet należy kwalifikować według § 87 pkt 3 i 4.
Do § 51  pkt 1 i 2. Rozpoznanie powinno być potwierdzone dokumentacją z zakładu leczniczego lub lekarza specjalisty.
Do § 53  pkt 2. Przy stwierdzeniu cech eunuchoidyzmu należy kwalifikować według § 1 pkt 9.
pkt 3. Kwalifikacja zależna od umiejscowienia jądra: w jamie brzusznej - zdolny, w kanale pachwinowym - zdolny z ograniczeniem.
Do § 54  pkt 1. Stan po przebytej gruźlicy należy kwalifikować zgodnie ze stwierdzonymi zmianami zejściowymi według odpowiednich paragrafów.

Dział XIII - Gruczoły wydzielania wewnętrznego
 
1234567891011
551Wole nieznacznych rozmiarówZZAZAAAA
 2Wole znacznych rozmiarówNN
D
C
N
C
D
C
D
CD
 3Wole z objawami matołectwa, obrzęk śluzowatyNNDNDDDD
 4Zmiany czynności tarczycy z wolem lub bez wolaNN
C
D
N
C
D
C
D
CD
 5Choroba Graves-BasedowaNNDND
D
C
D
C
D
561Choroby przysadki mózgowejNNDND
D
C
D
C
D
 2Choroby nadnerczyNNDND
D
C
D
C
D
 3Choroby gruczołów przytarczycznychNNDND
D
C
D
C
D
 4Cukrzyca typ I (insulinozależna)NNDNDD
D
C
D
 4aCukrzyca typ IINN
D
C
ND
D
C
D
C
D
 5Zaburzenia przemiany węglowodanowej nie wymagające stosowania leków przeciwcukrzycowychNNCNCCCD
 6Otyłość bolesnaNNDNDDDD
 7Wielogruczołowe zaburzenia czynnościowe nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNNDN
D
C
C
D
C
D
D
 8Wielogruczołowe zaburzenia czynnościowe upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 55    pkt 1. Powiększenie gruczołu tarczowego nie upośledzające przepływu powietrza w drogach oddechowych w czasie wysiłku fizycznego i nie dające objawów uciskowych na narządy sąsiednie (przełyk, tchawica).
pkt 2. Powiększenie gruczołu tarczowego stwierdzone palpacyjnie lub wole zamostkowe upośledzające przepływ powietrza w drogach oddechowych (zaburzenia wentylacji, stridor, zaburzenia ruchomości strun głosowych) w czasie spoczynku lub po wysiłku fizycznym albo dające objawy uciskowe na narządy sąsiednie w badaniu rentgenowskim klatki piersiowej.
pkt 4. Obejmuje wszystkie postacie nadczynności tarczycy poza chorobą Graves-Basedowa w okresie remisji oraz niedoczynności tarczycy wyrównane leczeniem substytucyjnym.
pkt 5. Udokumentowane leczeniem szpitalnym lub specjalistycznym, niezależnie od aktualnego stanu czynności tarczycy.
Do § 56.   Zaburzenia hormonalne u kobiet dotyczące gruczołów płciowych należy kwalifikować według § 86 pkt 3 i 4.

Dział XIV - Inne choroby wewnętrzne
 
1234567891011
571Niedokrwistość niedobarwliwa stała niewielkiego stopnia
N
Z
N
Z
ANAAAD
 2Niedokrwistość niedobarwliwa stała znacznego stopniaNNDND
D
C
D
C
D
 3Wszelkie inne choroby krwi (niedokrwistość złośliwa, aplastyczna, czerwienica, białaczki, skazy krwotoczne, ziarnica złośliwa itp.)NNDNDDDD
 4Nosicielstwo wirusa HIVNNDNDDDD
 5Zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS) i inne defekty immunologiczne (nabyte i wrodzone)NNDNDDDD
581Powiększenie śledziony bez zmian w wątrobie lub krwiNN
C
A
N
C
A
C
A
C
A
D
 2Brak pooperacyjny śledziony bez zmian we krwi
Z
N
Z
N
D
C
NCCCD
591Choroba popromienna - lekka postaćNNDN
C
D
C
D
C
D
D
 2Choroba popromienna - średnia i ciężka postaćNNDNDDDD
 3Skażenie wewnętrzne mało- i średniotoksycznymi substancjami NNDN
C
D
C
D
C
D
D
 4Skażenie wewnętrzne wysokotoksycznymi substancjami NNDNDDDD
 5Choroba mikrofalowaNNDN
D
C
D
C
C
D
D
601Choroby kolagenowe w okresie czynnym lub w stanie remisjiNNDND
D
C
C
D
D
611Skaza moczanowa (dna) nieznacznie upośledzająca sprawność ustrojuNN
C
D
NCCCD
 2Skaza moczanowa (dna) upośledzająca sprawność ustrojuNNDND
D
C
D
C
D
621Inne choroby przemiany materii nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
N
D
C
D
C
C
D
D
 2Inne choroby przemiany materii znacznie upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 57    pkt 1 i 2. Za wartości graniczne niedokrwistości niedobarwliwej niewielkiego stopnia należy przyjąć 11 g % hemoglobiny i 3 500 000 krwinek czerwonych w 1 mm3; wartości niższe należy traktować jako niedokrwistość znacznego stopnia.
pkt 3. Rozpoznanie schorzenia powinno być potwierdzone dokumentacją z zakładu leczniczego.
pkt 5. Rozpoznanie powinno być potwierdzone obserwacją lub leczeniem szpitalnym.
Do § 58    pkt 2. W razie stwierdzenia zmian we krwi, należy kwalifikować według § 57.
Do § 59.   Rozpoznanie choroby popromiennej wymaga obserwacji szpitalnej.
Do § 60.   Rozpoznanie choroby kolagenu (twardzina, liszaj rumieniowaty, guzkowe zapalenie okołotętnicze, zapalenie wielomięśniowe itp.) powinno być ustalone wyłącznie na podstawie dokumentacji szpitalnej.
Do § 61    pkt 1. Dotyczy osób z podwyższonymi wartościami kwasu moczowego w surowicy krwi bez powikłań narządowych.
pkt 2. Dotyczy osób z powikłaniami narządowymi skazy moczanowej (artropatia dnawa, zmiany w układzie moczowym - kamica, stany zapalne, guzki dnawe), niezależnie od aktualnej wartości kwasu moczowego w surowicy krwi.
Do § 62.   Przez inne choroby przemiany materii należy rozumieć tłuszczakowatość (lipomatosis), hemosyderozę, porfirię, chorobę glikogenową Gierkego, Gauchera, Niemann-Piecka i inne potwierdzone obserwacją szpitalną.

Dział XV - Układ nerwowy
 
1234567891011
631Przewlekłe zespoły bólowe korzeniowe, korzeniowo-nerwowe splotów nerwowych, nerwobóle pojedynczych lub licznych nerwów, z okresowymi niezbyt częstymi zaostrzeniamiNN
C
A
N
C
A
C
A
A
C
D
 2Przewlekłe zespoły bólowe korzeniowe, korzeniowo-nerwowe splotów nerwowych, nerwobóle i zapalenie pojedynczych lub licznych nerwów, z częstymi zaostrzeniami i objawami przedmiotowymiNNDN
C
D
C
D
C
D
D
 3Przewlekłe zespoły bólowe korzeniowe, korzeniowo-nerwowe splotów nerwowych, nerwobóle i zapalenie pojedynczych nerwów, z częstymi zaostrzeniami lub utrwalonymi objawami ubytkowymiNNDND
D
C
D
C
D
 4Przewlekłe choroby i trwałe następstwa chorób lub urazów nerwów obwodowych, z zaburzeniami ruchowymi, czuciowymi i troficznymi, nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNNDN
C
D
C
D
C
D
D
 5Przewlekłe choroby i trwałe następstwa chorób lub urazów nerwów obwodowych, z zaburzeniami ruchowymi (znaczne niedowłady lub porażenia), czuciowymi i troficznymi, upośledzające sprawność ustrojuNNDNDD
D
C
D
641Objawy szczątkowe po przebytych chorobach organicznych lub urazach ośrodkowego układu nerwowego, bez wyraźniejszych zaburzeń mózgowo-rdzeniowych lub z nieznacznymi zaburzeniami, które ze względu na umiejscowienie bądź mechanizmy wyrównawcze nie upośledzają sprawności ustrojuNN
C
D
NCCCD
 2Trwałe następstwa chorób lub urazów ośrodkowego układu nerwowego, z zaburzeniami mózgowo-rdzeniowymi, nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNNDN
D
C
C
D
C
D
D
 3Trwałe następstwa chorób lub urazów ośrodkowego układu nerwowego, z zaburzeniami mózgowo-rdzeniowymi, upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
 4Organiczne postępujące choroby ośrodkowego układu nerwowego, nie rokujące poprawyNNDNDDDD
 5Przebyty krwotok podpajęczynówkowy samoistny (bez stwierdzonego urazu, tętniaka lub nadciśnienia)NNDNDDDD
651Zaniki po przebytych chorobach lub urazach albo wrodzone braki mięśni,  nie upośledzające sprawności ustrojuNN
C
D
NCC
C
A
D
C
 2Choroby układu mięśniowego i zaniki po przebytych chorobach lub urazach albo wrodzone braki mięśni, nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNNDN
C
D
C
D
CD
 3Choroby układu mięśniowego i zaniki po przebytych chorobach lub urazach albo wrodzone braki mięśni, upośledzające sprawność ustrojuNNDNDDDD
661Napadowe zaburzenia świadomości o nie ustalonej etiologii, bez zmian organicznych w układzie nerwowymNNDNDDDD
 2Padaczka z rzadko występującymi napadami, bez zmian w zakresie intelektu i bez zaburzeń zachowaniaNNDNDDDD
 3Padaczka z częstymi napadami, niezależnie od ich rodzaju, lub ze zmianami w zakresie intelektu i z zaburzeniami zachowaniaNNDNDDDD
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 63.   Rozpoznanie nerwobólów i przewlekłych zapaleń nerwów wymaga odpowiedniej dokumentacji specjalistycznej. Przy orzekaniu należy brać pod uwagę nie tylko zmiany przedmiotowe i stopień nasilenia bólów, lecz również częstość ich występowania. Zakwalifikowanie według właściwego punktu zależy od tego, w jakim stopniu porażenia (niedowłady), zaburzenia czucia i zaburzenia troficzne - ze względu na umiejscowienie, rozległość i mechanizmy wyrównawcze - upośledzają sprawność ustroju.
pkt 3. Za objawy ubytkowe uważa się różnice w odruchach (oraz zaburzenia czucia).
pkt 1-5. Rozpoznania powinny być potwierdzone dokumentacją po leczeniu szpitalnym lub z poradni neurologicznej.
Do § 64.   Rozpoznanie powinno być potwierdzone dokumentacją po leczeniu szpitalnym lub z poradni specjalistycznej neurologicznej, lub leczenia w poradni zdrowia psychicznego.
pkt 1-3. Według tych punktów należy kwalifikować następstwa przebytej gruźlicy opon mózgowych (zaburzenia mózgowo-rdzeniowe). W razie niestwierdzenia następstw przed upływem 5 lat od zachorowania, kandydatów do służby należy traktować jako niezdolnych. Encefalopatię należy kwalifikować według pkt 2 lub 3, w zależności od nasilenia zespołu neurologicznego.
pkt 4. Według tego punktu należy kwalifikować stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex). Rozpoznanie powinno być potwierdzone obserwacją szpitalną.
Do § 65.   Według tego paragrafu należy kwalifikować choroby układu mięśniowego, jak zaniki mięśni postępujące, choroba Thomsena itp.
Do § 66.   Każdy badany podejrzany o padaczkę powinien w zasadzie przejść obserwację szpitalną, w tym wszystkie badania dodatkowe mające znaczenie w rozpoznawaniu tej choroby. Przez "rzadko występujące napady" należy rozumieć napady padaczkowe występujące co kilka miesięcy i nie dające żadnych objawów neurologicznych i psychicznych w okresie między napadami.

Dział XVI - Stan psychiczny
 
1234567891011
671Nerwice nie upośledzające sprawności ustrojuZ
Z
N
A
N
Z
AAAA
 2Przewlekłe nerwice nieznacznie upośledzające sprawność ustrojuNN
C
A
N
C
A
C
A
A
C
D
C
 3Przewlekłe nerwice upośledzające sprawność ustroju i nie poddające się leczeniuNNDNDDDD
681Przewlekłe nerwice narządowe nie upośledzające lub miernie upośledzające sprawność ustroju
Z
N
Z
N
CN
A
C
A
C
A
C
D
C
 2Przewlekłe nerwice narządowe znacznie upośledzające sprawność ustrojuNNDNDD
D
C
D
 3Moczenie nocneNNDNDDDD
691Sytuacyjne reakcje dezadaptacyjne nieznacznie upośledzające zdolności przystosowawcze
N
Z
N
Z
A
C
N
A
C
A
C
A
D
C
 2Sytuacyjne reakcje dezadaptacyjne znacznie upośledzające zdolności przystosowawczeNNDNDDDD
701Osobowość nieprawidłowa nieznacznie upośledzająca zdolności adaptacyjneNNDN
D
C
D
C
C
D
D
 2Osobowość nieprawidłowa znacznie upośledzająca zdolności adaptacyjne, poddająca się korekcjiNNDNDD
D
C
D
 3Osobowość nieprawidłowa znacznie upośledzająca zdolności adaptacyjne, nie poddająca się korekcjiNNDNDDDD
711Psychozy reaktywneNNDNDDDD
 2Psychozy egzogenne (pourazowe, infekcyjne, z wyjątkiem alkoholowych) przebyte bez pozostawienia defektuNN
D
C
N
D
C
D
C
D
C
D
 3Psychozy egzogenne (pourazowe, infekcyjne, z wyjątkiem alkoholowych) przebyte z pozostawieniem defektuNNDNDDDD
 4Psychozy alkoholowe (majaczenia, drżenie, halucynoza, zespół Korsakowa i inne)NNDNDDDD
 5Psychozy endogenne (schizofrenia, paranoja, parafrenia, cyklofrenia) oraz psychozy inwolucyjne, przedstarcze i starczeNNDNDDDD
721Ociężałość umysłowaNNDNDDDD
 2Pogranicze upośledzenia umysłowegoNNDNDDDD
 3Upośledzenie umysłoweNNDNDDDD
731Nadużywanie alkoholu i środków odurzających, bez cech uzależnieniaNNDNCCCD
 2Zależność alkoholowa (i od innych środków odurzających) w fazie początkowejNNDNDDDD
 3Zależność alkoholowa (i od innych środków odurzających) z cechami psychodegradacjiNNDNDDDD
741Zaburzenia psychiczne niepsychotyczne pochodzenia organicznego, nieznacznie upośledzające zdolności adaptacyjneNNDNDD
D
C
D
 2Zaburzenia psychiczne niepsychotyczne pochodzenia organicznego, znacznie upośledzające zdolności adaptacyjne  w okresie kompensacji objawówNNDNDDDD
 3Zaburzenia psychiczne niepsychotyczne pochodzenia organicznego, znacznie upośledzające zdolności adaptacyjne, nie rokujące wyleczenia lub istotnej poprawyNNDNDDDD
751Inne przewlekłe zaburzenia psychiczne znacznie upośledzające zdolności adaptacyjne, rokujące poprawęNNDNDDDD
 2Inne przewlekłe zaburzenia psychiczne znacznie upośledzające zdolności adaptacyjne, nie rokujące wyleczenia lub istotnej poprawyNNDNDDDD
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 67.   Przez nerwice należy rozumieć zespoły zaburzeń psychicznych, w których stwierdzamy następujące cechy:
1)  urazy psychiczne jako czynnik wywołujący,
2)  brak objawów organicznego uszkodzenia tkanek, a w szczególności ośrodkowego układu nerwowego,
3)  zaburzenia psychiczne mieszczące się w zasadzie w ramach zmian ilościowych, a nie jakościowych, przy osobowości nie zmienionej,
4)  zaburzenia dotyczące większości życia emocjonalnego; zaburzenia te (lęk, depresja, dysforia) zdają się być objawami pierwotnymi,
5)  zachowane, a nawet wyolbrzymione, poczucie choroby
6)  zmiany psychiczne, a także fizyczne, w zasadzie odwracalne; zejście bez defektu,
7)  przebieg przewlekły, tendencje do nawrotów,
8)  obraz kliniczny przeważnie odpowiada jednemu ze znanych zespołów nerwicowych: neurastenii, histerii, nerwicy lękowej, nerwicy z natręctwami, nerwicy z przewagą skarg hipochondrycznych, depresji nerwicowej lub innym zespołom.
O rozpoznaniu nerwicy decyduje stwierdzenie wszystkich wymienionych wyżej cech. Według aktualnej terminologii polskiej określenia "nerwice" i "psychonerwice" traktuje się jako synonimy. Nerwice nieznacznie lub miernie upośledzające sprawność ustroju należy poddawać leczeniu. O przewlekłej nerwicy upośledzającej sprawność ustroju mówi się wtedy, kiedy jej objawy uniemożliwiają wykonywanie obowiązków służbowych.
Do § 68    pkt 1 i 2. Przewlekłe psychogenne zaburzenia somatyczne, nazywane "nerwicami narządowymi", należą w zasadzie do zakresu odpowiednich specjalności lekarskich - chorób wewnętrznych, laryngologii, okulistyki itp., a zatem rozpoznanie ich jest sprawą odpowiednich specjalistów z udziałem neurologa lub psychiatry. Badanych z przewlekłymi nerwicami narządowymi, zwłaszcza z objawami ze strony układu trawienia, dającymi tylko nieznaczne dolegliwości bez upośledzenia stanu ogólnego, należy kwalifikować jako zdolnych.
W razie stwierdzenia u badanych średniego nasilenia dolegliwości lub powtarzających się takich objawów, jak częstoskurcz napadowy, zapaść napadowa, omdlenie, bóle typu dusznicowego, kurcz wpustu, uporczywe wymioty, przewlekła dyskineza dróg żółciowych itp., należy ich w zasadzie kwalifikować jako zdolnych z ograniczeniem. Badanych należy kwalifikować indywidualnie zależnie od stopnia upośledzenia sprawności ustroju, biorąc po uwagę opinię służbową oraz lekarską z miejsca pełnienia służby.
Do § 69.  Sytuacyjne reakcje dezadaptacyjne (tzw. reakcje nerwicowe lub psychopatyczne) - to:
a)  ostre niepsychopatyczne zaburzenia przebiegające najczęściej pod postacią napadów histerycznych, ucieczek, samouszkodzeń, zaburzeń wegetatywnych itp.,
b)  trwające od kilku godzin, dni do kilku miesięcy,
c)  występujące pod wpływem trudnych sytuacji,
d)  występujące u osób w zasadzie zdrowych psychicznie lub z anomaliami charakterologicznymi.
pkt 1. Dotyczy osób, u których reakcje dezadaptacyjne rokują ustąpienie w ciągu 3 miesięcy.
pkt 2. Odnosi się do przypadków, w których leczenie i wszelkie oddziaływanie readaptacyjne nie rokują istotnej poprawy.
Do § 70.   Przez osobowość nieprawidłową (psychopatia, socjopatia, charakteropatia) należy rozumieć niedorozwój lub defekt jej sfery dążeniowej i uczuciowej, bez względu na etiologię. Rozpoznanie ustala się:
a)  na podstawie obecności cech nieprawidłowej osobowości,
b)  na podstawie trwającej od wczesnej młodości lub dzieciństwa niedostatecznej adaptacji w zwykłych sytuacjach (defekty osobowości spowodowane uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego w wieku dojrzałym - porównaj § 74),
c)  po wykluczeniu niedorozwoju umysłowego,
d)  po wykluczeniu psychozy,
e)  po wykluczeniu sytuacyjnych reakcji dezadaptacyjnych (porównaj § 69).
pkt 1. Dotyczy badanych z cechami nieprawidłowej osobowości bez objawów trwałego nieprzystosowania.
pkt 2. Stosować u badanych, u których w przeszłości występowały okresy zadowalającego przystosowania się.
pkt 3. Dotyczy w szczególności tzw. psychopatów antyspołecznych po pobytach w zakładach karnych, zaburzeń charakterologicznych na podłożu encefalopatii ze współistniejącą ociężałością umysłową, alkoholizmem itp. Rozpoznanie należy ustalać na podstawie dokumentacji specjalistycznej obiektywizującej wywiad.
Do § 71.   Rozpoznanie ustala się na podstawie odpisu historii choroby z zakładu psychiatrycznego.
Do § 72.   Upośledzenie umysłowe (niedorozwój umysłowy, oligofrenia) jest to stan charakteryzujący się:
a)  wyraźnie niższą od przeciętnej sprawnością intelektualną (I.I.) według skali Wechslera poniżej 70,
b)  zaburzeniami dojrzewania, zdolności uczenia się i umiejętności przystosowania społecznego (oceny sprawności intelektualnej należy dokonywać z udziałem psychologa i lekarza specjalisty psychiatry).
Do § 73.   Przez zespół zależności alkoholowej (oraz innych środków odurzających) należy rozumieć stan charakteryzujący się:
a)  nieodpartym wewnętrznym przymusem ciągłego lub okresowego spożywania alkoholu (przyjmowania środków odurzających),
b)  występowaniem objawów zespołu odstawienia po przerwaniu picia (przyjmowania środka),
c)  zmienionym sposobem reagowania na alkohol (utratą kontroli nad piciem, zmianami w jego tolerancji, lukami pamięciowymi i innymi), stałym zwiększaniem dawki środka odurzającego,
d)  postępującym przebiegiem, prowadzącym do nieodwracalnych następstw psychicznych i fizycznych.
Rozpoznanie należy ustalać na podstawie dokumentacji z poradni przeciwalkoholowej lub poradni zdrowia psychicznego.
W wypadkach wątpliwych badanych należy kierować na badania specjalistyczne.
pkt 1. Według tego punktu należy kwalifikować osoby okresowo nadużywające alkoholu (przyjmowanie leków) bez cech uzależnienia.
pkt 2. Dotyczy początkowej fazy zależności.
pkt 3. Według tego punktu należy kwalifikować osoby, u których stwierdza się objawy psychodegradacji oraz zmiany somatyczne typowe dla przewlekłej intoksykacji.
Do § 74.   Dotyczy:
a)  zaburzeń podobnych do nerwic (cerebrastenia, zespoły rzekomo nerwicowe) lub nieprawidłowych osobowości (charakteropatia, encefalopatia z zaburzeniami charakteru);
b)  zaburzeń spowodowanych chorobami, urazami lub infekcjami centralnego układu nerwowego;
c)  gdy badanie neurologiczne, EEG, testy psychologiczne, rtg czaszki, tomografia komputerowa i inne wskazują na organiczne uszkodzenie centralnego układu nerwowego lub gdy istnieje poważne podejrzenie takiego uszkodzenia, uzasadnione przebiegiem choroby, urazu lub infekcji.
§ 74. Nie obejmuje następstw uszkodzeń centralnego układu nerwowego, które miały miejsce we wczesnym okresie rozwojowym (porównaj § 70 i 72). Kwalifikacji orzeczniczych należy dokonywać nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od ustąpienia objawów ostrej fazy choroby lub urazu.
pkt 1. Dotyczy zespołów pourazowych i innych z przewagą objawów subiektywnych bez somatycznych cech upośledzenia sprawności ustroju.
pkt 2. Odnosi się do stanów, w których nastąpiła częściowa kompensacja skutków uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.
pkt 3. O rozpoznaniu decyduje obecność objawów rozwiniętego zespołu psychoorganicznego: (otępiennych, charakteropatycznych itp.) oraz wieloletni niepomyślnie rokujący przebieg.
Do § 75.   Dotyczy przypadków z rozpoznaniami nie uwzględnionymi w § 67-74. Kwalifikacji do pkt 1 lub 2 należy dokonywać na podstawie dokumentacji z dotychczasowego leczenia w poradniach zdrowia psychicznego lub szpitalach specjalistycznych oraz oceny przez komisję stanu psychicznego badanego.

Dział XVII - Kończyny
 
1234567891011
761Brak kończyny górnejNN
D
C
NDD
D
C
D
 2Brak kończyny dolnejNN
D
C
NDD
D
C
D
771Zniekształcenie kości miednicy, obręczy barkowej i kończyn (wrodzone, po złamaniach i po stanach zapalnych), bez upośledzenia sprawności
Z
N
Z
N
A
N
Z
AAA
C
A
 2Zniekształcenie kości miednicy, obręczy barkowej i kończyn (wrodzone, po złamaniach i po stanach zapalnych), upośledzające sprawnośćNN
D
C
NDD
D
C
D
 3Przewlekłe stany zapalne kościNNDND
D
C
D
C
C
781Skrócenie kończyny dolnej od 1 cm do 2 cm
Z
N
Z
N
A
C
Z
N
AAAA
 2Skrócenie kończyny dolnej powyżej 2 cm do 4 cm, z nieznacznym upośledzeniem sprawności ruchowejNN
C
A
N
C
A
C
A
A
C
D
 3Skrócenie kończyny dolnej powyżej 4 cm do 6 cm, z upośledzeniem sprawności ruchowejNN
C
D
N
D
C
D
C
C
D
D
 4Skrócenie kończyny dolnej, ze znacznym upośledzeniem sprawności ruchowejNN
D
C
NDD
D
C
D
791Zwichnięcie nawykoweNN
C
D
NDD
C
D
D
 2Zniekształcenia w obrębie wielkich stawów kończyn, nieznacznie upośledzające sprawność ruchowąNN
C
A
N
C
D
C
D
C
A
D
 3Zniekształcenia w obrębie wielkich stawów kończyn, znacznie upośledzające sprawność ruchowąNN
D
C
NDD
C
D
D
 4Przewlekłe choroby stawów bez zniekształcenia oraz przewlekłe zapalenia tkanki łącznej rozlane i okołostawoweNN
A
C
N
C
A
C
A
A
C
D
 5Przewlekłe choroby stawów upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
NDD
C
D
D
 6Dawno przebyty rzut choroby reumatycznej bez zmian sprawności ustrojuZZANAAAD
 7Rzut choroby reumatycznej w okresie leczenia lub postępowania profilaktycznegoNNDN
C
D
C
D
CD
 8Przewlekłe reumatoidalne zapalenie stawówNNDND
D
C
D
C
D
 9Zmiany zwyrodnieniowe stawów nieznacznie upośledzające sprawność ruchowąNN
A
C
N
A
C
A
C
AD
 10Zmiany zwyrodnieniowe stawów upośledzające sprawność ruchowąNNDN
D
C
D
C
C
D
D
801Stopa płaska lub wydrążona, bez upośledzenia sprawności
Z
N
Z
N
A
N
Z
AAA
A
C
 2Stopa płaska, koślawa lub wydrążona, miernie upośledzająca sprawnośćNN
C
A
NCC
A
C
C
 3Stopa szpotawa, końska, piętowa i inna, znacznie lub wybitnie upośledzająca sprawnośćNN
D
C
NDD
D
C
D
811Żylaki kończynNN
A
C
N
A
C
A
C
A
C
A
C
 2Rozległe żylaki kończyn, bez zmian troficznych skóry i owrzodzeńNN
C
D
N
C
D
C
D
CD
 3Rozległe żylaki kończyn, ze zmianami troficznymi lub owrzodzeniamiNN
D
C
NDD
D
C
D
821Brak jednego palucha lub innych palców stóp, z zachowaniem główek kości śródstopia, nie upośledzający chodzenia
Z
N
Z
N
A
Z
N
AAAA
 2Brak obu paluchów lub jednego palucha i innych palców stóp, z zachowaniem główek kości śródstopia, upośledzający chodzenieNNCN
C
D
C
D
C
A
D
 3Braki palców stóp, z uszkodzeniem główek kości śródstopiaNN
D
C
ND
D
C
C
D
D
 4Zniekształcenie palców stóp, nie utrudniające noszenia obuwia i chodzenia
Z
N
Z
N
A
C
Z
N
AAA
A
C
 5Zniekształcenie palców stóp utrudniające noszenie obuwia i chodzenieNN
D
C
N
D
C
D
C
CD
831Brak czwartego lub piątego palca ręki prawej lub brak jednego dowolnego palca ręki lewej, z wyjątkiem kciukaNN
A
C
N
C
A
A
C
A
C
C
A
 2Braki palców rąk nieznacznie upośledzające chwytNN
C
A
N
D
C
D
C
AD
 3Braki palców rąk upośledzające chwytNN
D
C
ND
D
C
C
D
D
 4Częściowe braki palców rąk bez upośledzenia chwytuNN
A
C
N
C
A
C
A
AD
 5Częściowe braki palców rąk z upośledzeniem chwytuNN
D
C
ND
C
D
CD
 6Ograniczenie ruchów palców rąk lub ich przykurcz, bez upośledzenia chwytuNN
A
C
N
A
C
A
C
AD
 7Ograniczenie ruchów palców rąk lub ich przykurcz, z upośledzeniem chwytuNN
C
D
N
D
C
D
C
CD
 8Zrośnięcie palców rąk lub palce nadliczbowe, bez upośledzenia chwytuNN
C
D
N
C
D
C
D
CD
 9Zrośnięcie palców rąk lub palce nadliczbowe, z upośledzeniem chwytuNN
D
C
N
D
C
D
C
C
D
D
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 76.  Przez brak kończyny należy rozumieć nie tylko brak całej kończyny (dolnej lub górnej), ale także brak zasadniczej części kończyny - dłoni, przedramienia, stopy czy podudzia.
W razie braku kończyny górnej, jeżeli to dotyczy personelu dowódczego lub administracyjnego, o zdolności do służby należy orzekać indywidualnie.
Do § 77    pkt 1 i 2. Zniekształcenia, ubytki i stawy rzekome obojczyka należy kwalifikować według § 32.
pkt 2. Według tego punktu należy kwalifikować również stawy rzekome.
pkt 3. Według tego punktu należy kwalifikować również gruźlicę kości.
Do § 78.  Kończyny dolne należy mierzyć w pozycji leżącej, wyprostowane, z zsuniętymi stopami. Długość bezwzględną kończyny dolnej mierzy się od szczytu krawędzi kostki bocznej. Długość względną mierzy się od kolca biodrowego górnego do szczytu kostki przyśrodkowej. W wypadkach wątpliwych, kiedy istnieją różnice w wymiarach obu kończyn, należy wykonać rtg.
pkt 4. Dotyczy skrócenia kończyny powyżej 6 cm.
Do § 79  pkt 1. Zwichnięcia nawykowe można rozpoznać tylko na podstawie stwierdzenia w czasie badania bądź na podstawie dokumentacji lekarskiej, stwierdzającej kilkakrotnie przebyte zwichnięcia.
pkt 2 i 3. Według tych punktów należy kwalifikować staw biodrowy szpotawy i koślawy oraz kolana szpotawe i koślawe. Przez staw biodrowy szpotawy należy rozumieć takie wzajemne ustawienie szyjki i trzonu kości udowej, które tworzy kąt zbliżony do prostego; przez staw biodrowy koślawy - które tworzy kąt nadmiernie rozwarty powyżej 130°. Rozpoznanie stawu biodrowego szpotawego i koślawego należy opierać na zdjęciu rtg. Ustawienia koślawego lub szpotawego kolana nie należy zawsze uważać za wadę powodującą zaburzenia statyki. W prawidłowej ocenie takiego stanu pomocne mogą być pomiary odległości między kolanami lub stopami, płaskostopie z różnym nasileniem jako wyraz wyróżnienia koślawości lub szpotawości i dolegliwości spowodowane rozciąganiem wiązadeł stawu kolanowego.
Pomiarów dokonuje się w pozycji stojącej z zestawionymi (złączonymi) kończynami dolnymi. Przy kolanach szpotawych (o-kształtnych) miarodajny jest odstęp między kłykciami przyśrodkowymi kości udowych (przy złączonych stopach); przy kolanach koślawych (x-kształtnych) - odstęp między wypukłościami kostek wewnętrznych podudzi (przy złączonych kolanach). Przy odstępie między kolanami do 5 cm lub między stopami do 3 cm z reguły nie występują zaburzenia statyki. Badanych takich należy kwalifikować jako zdolnych. Przy odstępie między kolanami do 10 cm mogą występować nieznaczne zaburzenia statyki, słabo nasilone dolegliwości wiązadeł stawu kolanowego, tendencja do płaskostopia. Badanych takich należy kwalifikować jako zdolnych z ograniczeniem. Przy odstępie między kolanami ponad 10 cm lub między stopami ponad 6 cm stwierdza się często występowanie bólów statycznych kolan i płaskostopie, a nierzadko, koślawe ustawienie stóp. Przy bardzo znacznych zniekształceniach i zaburzeniach statyki, spowodowanych szpotawością lub koślawością kolan, badanych należy kwalifikować jako niezdolnych. W wypadkach wątpliwych, szczególnie z pogranicza, badanych należy kierować do ortopedy.
pkt 5. Według tego punktu należy kwalifikować również gruźlicę stawów.
pkt 6 i 7. Według tych punktów należy kwalifikować wyłącznie na podstawie dokumentacji lekarskiej z przebytego leczenia oraz aktualnych wyników badań lekarskich dodatkowych. Za dawno przebyty rzut należy uważać ten, który miał miejsce przynajmniej przed 5 laty.
Do § 80.   Przez stopę płaską należy rozumieć obniżenie sklepienia podłużnego oraz poprzecznego. Stopa płaska wiotka, bez obciążenia, ma kształt prawidłowy. Obniżenie sklepienia następuje tylko przy obciążeniu stopy (I°).
Przez stopę płaską z upośledzeniem sprawności należy rozumieć stopę płaską ze stałym obniżeniem sklepienia podłużnego, koślawością, bolesnym napinaniem się mięśni strzałkowych (II°).
Przy dalszym nasilaniu się objawów występują wyraźne zmiany w prawidłowym ustawieniu kości i zmiany w stawach stępu. Chód jest niezgrabny, męczący (III°).
Do § 83.  Za brak palca uważa się: w przypadku kciuka - brak przynajmniej paliczka paznokciowego, w przypadku pozostałych palców - przynajmniej dwóch paliczków.
Przy ocenie lewej ręki osób leworęcznych można stosować kwalifikacje, jakie obowiązują przy ocenie prawej ręki osób praworęcznych.
pkt 1-7. Według tych punktów należy kwalifikować palce młotowate, przykrywające, nadliczbowe i paluch koślawy.
pkt 2-7. Wymagana jest ocena lekarza chirurga ortopedy.
pkt 8 i 9. Przez zrośnięcie palców z upośledzeniem sprawności należy rozumieć zrośnięcie kciuka ze wskazicielem lub wskaziciela z trzecim palcem albo zrośnięcie ze sobą palców trzeciego, czwartego i piątego.

Dział XVIII - Nowotwory
 
1234567891011
841Nowotwory niezłośliwe nie upośledzające sprawności ustroju
Z
N
Z
N
A
Z
N
AAAA
 2Nowotwory niezłośliwe szpecące lub powodujące zaburzenia czynności narządówNN
C
D
N
C
D
C
D
C
D
D
851Nowotwory złośliwe wszelkich rodzajów i stopniNNDNDDDD
 2Blizny po usunięciu nowotworów złośliwych lub po leczeniu energią promienistąNN
D
C
N
D
C
D
C
D
C
D
 
Objaśnienia szczegółowe

Do § 85    pkt 1.  Nowotwory należy rozpoznawać wyłącznie na podstawie badania histopatologicznego.
pkt 2. Z wyjątkiem blizn po nabłoniakach, które należy traktować według § 3.

Dział XIX - Narząd rodny
 
1234567891011
861Wady rozwojowe narządu rodnego nie upośledzające ogólnej sprawności ZZA-AAA-
 2Wady rozwojowe narządu rodnego upośledzające sprawność ustrojuNN
D
C
-
C
D
C
D
C
D
-
 3Zaburzenia hormonalne cyklu miesiączkowego, z nieznacznym upośledzeniem sprawności ustrojuNN
C
A
-
C
A
C
A
A
C
-
 4Zaburzenia hormonalne cyklu miesiączkowego, ze znacznym upośledzeniem sprawności ustrojuNND-DD
D
C
-
871Zastarzałe pęknięcia lub blizny krocza, nie upośledzające sprawności ustrojuNNA-AAA-
 2Obniżenie ścian pochwy, z wytworzeniem zachyłka pęcherzowego lub odbytniczegoNN
D
C
-
C
D
C
D
C-
 3Obniżenie ścian pochwy z wytworzeniem zachyłka pęcherzowego i towarzyszącym wysiłkowym nietrzymaniem moczuNND-DDD-
 4Obniżenie ścian pochwy z wytworzeniem zachyłka pęcherzowego lub odbytniczego, z całkowitym nietrzymaniem moczu lub zaburzeniem czynności zwieracza odbytuNND-DDD-
 5Całkowite wypadanie narządu rodnegoNND-DDD-
 6Guzy przydatków, torbiele sromu, mięśniaki macicyNND-
C
D
C
D
C
D
-
881Nieprawidłowe położenie macicy nie upośledzające sprawności ustrojuZZA-AAA-
 2Nieprawidłowe położenie macicy z częściowym upośledzeniem sprawności ustroju
N
Z
N
Z
C
D
-CCC-
 3Przetoki maciczne, pochwowe i kroczoweNND-DDD-
891Ostre i podostre stany zapalne narządu rodnego wewnętrznego, bez zmian anatomicznychNN
C
D
-CCC-
 2Ostre i podostre stany zapalne narządu rodnego wewnętrznego, ze zmianami anatomicznymi w zakresie przydatków i przymaciczaNND-DDD-
 3Powtarzające się przewlekłe zmiany zapalne narządu rodnego wewnętrznego, ze znacznymi zmianami anatomicznymi przydatków i przymacicza oraz objawami otrzewnowymiNND-DDD-
 4Stan po odcięciu nadpochwowym lub wycięciu całkowitym macicy z powodów innych niż nowotwory złośliweNN
D
C
-DD
C
D
-
 5Stan po wycięciu całkowitym macicy z powodu nowotworu złośliwego; nowotwory złośliwe narządu rodnegoNND-DDD-
901Udokumentowana gruźlica narządu rodnegoNND-DDD-
911CiążaNN------
 
Objaśnienia szczegółowe

Badania ginekologiczne należy przeprowadzać przy kwalifikowaniu zarówno kandydatek do służby, jak i strażaków kobiet. Badania przeprowadza specjalista chorób kobiecych.
Do § 86    pkt 1. Należą tu przegrody i przewężenia pochwy, macica jednorożna, dwurożna, dwuszyjkowa, podwójna, wady rozwojowe jajowodów.
pkt 2. Dotyczy znacznego niedorozwoju lub braku macicy; zmiana skojarzona jest zazwyczaj z niedomogą hormonalną układu rozrodczego, która rzutuje na ogólną sprawność ustroju.
pkt 3. Obfite miesiączki przy jednoczesnym istnieniu mięśniaków i bolesne miesiączki przy zmianach o charakterze endometriozy, potwierdzone aktualnym wynikiem badania ginekologicznego.
Do § 87    pkt 6. Dotyczy np. torbieli gruczołu przedsionkowego, mięśniaków macicy i innych zmian.
Do § 88    pkt 1. Na przykład tyłozgięcie macicy wolne.
pkt 2. Na przykład tyłozgięcie macicy umocowane.

ZAŁĄCZNIK Nr 3
dla celów WKL

ORZECZENIE Nr ...../.......

KOMISJI LEKARSKIEJ MINISTERSTWA SPRAW WEWNĘTRZNYCH W ........
Dnia ........ 19 .... r.

Komisja w składzie:   przewodniczący ..........................
                     członkowie: 1) ..........................
                                 2) ..........................

dokonała badania lekarskiego skierowanego(ej) przez ...........
...............................................................

                           CZĘŚĆ A

1. Imię, nazwisko i imiona rodziców ...........................
2. Dokładny adres .............................................
3. Stopień ............. 4. Przydział służbowy ................
5. Data i miejsce urodzenia ...................................
6. Data wstąpienia do służby ..................................
7. Data zwolnienia ze służby ..................................
8. Obecnie jest zatrudniony i w jakim charakterze .............
9. Nie pracuje od dnia ........... z powodu ...................
10. Tożsamość badanego stwierdzono na podstawie ...............
11. Skargi i wywiad chorobowy: ................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
12. Czy i gdzie się leczył, czasowa niezdolność (od-do): ......
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
13. Wzrost ...... cm. Waga ...... kg. Ciśnienie krwi ..........
14. Stan przedmiotowy: ........................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   .......................................
15. Wyniki badań lekarzy specjalistów (dodatkowych): ..........
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
16. Rozpoznanie: ..............................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
17. Stopień zdolności do służby ustalony na podstawie
   przepisów: ................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
...............................................................
18. Związek schorzenia (niezdolności, ograniczonej zdolności do
   służby) ze służbą: ........................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
19. Uzasadnienie pkt 18: ......................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
20. Uwagi komisji lekarskiej: .................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................

                            CZĘŚĆ B

a) pierwsze                 a) schorzenie (kalectwo) podstawowe
b) ponowne                  b) schorzenie (kalectwo)
                              współistniejące

                    I. Rozpoznanie
...............................................................
...............................................................
...............................................................
...............................................................
...............................................................
...............................................................
...............................................................

                       II. Wskazania

1. Badany może wykonywać pracę zarobkową ......................
2. Przeciwwskazane są prace ...................................
3. Badany wymaga ..............................................

                       III. Orzeczenie

1. Badany jest zdolny - częściowo niezdolny - całkowicie
  niezdolny do pracy.
2. Badany wymaga - nie wymaga - opieki innej osoby.
3. Zalicza się badanego do ........... grupy inwalidów.
4. Inwalidztwo pozostaje - nie pozostaje - w związku ze służbą.
5. Inwalidztwo pozostaje w związku z wypadkiem - chorobą
  powstałą w związku ze szczególnymi właściwościami lub
  warunkami służby.
6. Zalicza się badanego do .......... grupy inwalidów z tytułu
  schorzeń narządów ruchu - wzroku.
7. Inwalidztwo istnieje od ....................................
8. Inwalidztwo jest trwałe. Termin badania kontrolnego ........
  Przed badaniem należy wykonać: .............................
  ............................................................
  ............................................................
  ............................................................

               IV. Uzasadnienie orzeczenia

dotyczące stanu inwalidztwa ..................... ur. .........
...............................................................
...............................................................
...............................................................
...............................................................
...............................................................
...............................................................
...............................................................
_______________________________________________________________

   Członkowie Komisji:              Przewodniczący Komisji

1. ...........................      .......................
2. ...........................

                             m.p.
                                        .....................
                                                 (data)
_______________________________________________________________

Decyzja Okręgowej Komisji Lekarskiej Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych

                                              Przewodniczący

                                       .......................
                             m.p.
                                       .......................
                                                 (data)
Niepotrzebne skreślić

ZAŁĄCZNIK Nr 4
dla celów KBL

ORZECZENIE Nr ....../.......

KOMISJI LEKARSKIEJ MINISTERSTWA SPRAW WEWNĘTRZNYCH W ..........
Dnia ......... 19... r.

Komisja w składzie:   przewodniczący ..........................
                     członkowie: 1) ..........................
                                 2) ..........................

dokonała badania lekarskiego skierowanego(ej) przez ...........
...............................................................

                             CZĘŚĆ A

1. Imię, nazwisko i imiona rodziców ...........................
2. Dokładny adres .............................................
3. Dane dotyczące przebiegu służby (stopień, przydział
  służbowy) ..................................................
4. Data i miejsce urodzenia ...................................
5. Data wstąpienia do służby ..................................
6. Data zwolnienia ze służby ..................................
7. Obecnie jest zatrudniony i w jakim charakterze .............
   ...........................................................
8. Skargi i wywiad chorobowy (obecne dolegliwości, przebyte
  choroby, zabiegi operacyjne, leczenie): ....................
  ............................................................
  ............................................................
  ............................................................
9. Stan przedmiotowy (wpisać tylko odchylenia od stanu
  prawidłowego oraz różnice w stosunku do poprzedniego
  badania): ..................................................
  ............................................................
  ............................................................
  ............................................................
10. Wyniki badań lekarzy specjalistów (dodatkowych): ..........
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
Wzrost ......... Ciężar ciała ........ Tętno ........ Ciśnienie
krwi ..............

                         CZĘŚĆ B


                           I. Rozpoznanie
...............................................................
...............................................................
...............................................................
...............................................................
...............................................................
...............................................................

                           II. Wskazania

1. Badany może wykonywać pracę zarobkową ......................
2. Przeciwwskazane są prace ...................................
3. Badany wymaga ..............................................

                         III. Orzeczenie

1. Badany jest zdolny - częściowo niezdolny - całkowicie
  niezdolny do pracy oraz wymaga - nie wymaga - opieki innej
  osoby.
2. Zalicza się badanego do ........... grupy inwalidów.
3. Inwalidztwo pozostaje - nie pozostaje - w związku ze służbą.
4. Inwalidztwo pozostaje w związku z wypadkiem - chorobą
  powstałą w związku ze szczególnymi właściwościami lub
  warunkami służby.
5. Zalicza się badanego do .......... grupy inwalidów z tytułu
  schorzeń narządów ruchu - wzroku.
6. Inwalidztwo istnieje od ....................................
7. Inwalidztwo jest trwałe. Termin badania kontrolnego ........
  Przed badaniem należy wykonać ..............................

                IV. Uzasadnienie orzeczenia


   Członkowie Komisji:             Przewodniczący Komisji

1. ...........................     .......................
2. ...........................     .......................
                                          (data)
                              m.p.
_______________________________________________________________

Decyzja Okręgowej Komisji Lekarskiej Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych

                                         Przewodniczący

                                  .......................

                           m.p.

Data ............. 19 .....r.

Niepotrzebne skreślić

ZAŁĄCZNIK Nr 5
                           Warszawa dnia .......... 19 .... r.

ORZECZENIE Nr .......

................. Komisja Lekarska Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych w ................ zawiadamia ....................
...............................................................
(stopień, imię, nazwisko i imiona rodziców)
zam. ..........................................................
o zakończeniu czynności komisyjno-lekarskich, w wyniku których
podjęto następujące ustalenia:

                         CZĘŚĆ A

                 Orzeczenie o zdolności do służby

1. Rozpoznanie .............................................
  ............................................................
  ............................................................
  ............................................................
  ............................................................
  ............................................................
  ............................................................
2. Stopień zdolności do służby ................................
  ............................................................
3. Związek schorzenia (niezdolności lub ograniczonej zdolności)
  ze służbą ..................................................
  ............................................................

                         CZĘŚĆ B

                Orzeczenie o inwalidztwie

1. Uznano, że brak jest podstaw prawnych do zaliczenia Pana(i)
  do jednej z grup inwalidów.
2. Uznano Pana(ią) za inwalidę(kę) i zaliczono do ....... grupy
  inwalidów.
3. Uznano, że inwalidztwo pozostaje - nie pozostaje w związku
  ze służbą.
4. Uznano, że inwalidztwo pozostaje w związku z wypadkiem -
  chorobą powstałą wskutek szczególnych właściwości lub
  warunków służby.
5. Uznano, że wymaga - nie wymaga Pan(i) opieki innej osoby.
6. Uznano, że z tytułu schorzeń narządów ruchu - wzroku - jest
  Pan(i) inwalidą(ką) ......... grupy.
7. Uznano, że inwalidztwo istnieje od .........................
8. Inwalidztwo jest trwałe - czasowe. Termin badania
  kontrolnego ..................
9. Ustalono następujące wskazania i przeciwwskazania do pracy:
  a) wskazania ...............................................
  b) przeciwwskazania ........................................
10. Uzasadnienie orzeczenia: ..................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................
   ...........................................................

Niniejsze orzeczenie do czasu zatwierdzenia przez Okręgową
Komisję Lekarską Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (także w razie
wniesienia odwołania) nie jest orzeczeniem ostatecznym. Od
wyżej wymienionych ustaleń Komisji Lekarskiej przysługuje
Panu(i) prawo wniesienia odwołania do Okręgowej Komisji
Lekarskiej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w terminie 14 dni od
daty otrzymania niniejszego zawiadomienia.

Jeśli w przepisowym terminie Pan(i) nie wniesie odwołania od
niniejszego orzeczenia, a Okręgowa Komisja Lekarska
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych nie uchyli orzeczenia - staje
się ono prawomocne.

Orzeczenie Okręgowej Komisji jest ostateczne.

                                         PRZEWODNICZĄCY
                                      KOMISJI LEKARSKIEJ
                                    .....................
                                    (PIECZĄTKA I PODPIS)

Niepotrzebne skreślić
_______________________________________________________________

Do ......... Komisji Lekarskiej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
w .............................................................

Przyjęcie do wiadomości treści orzeczenia nr .... z dnia
................ stwierdzam własnoręcznym podpisem.

                           ...................................
                       (podpis poddanego badaniu komisyjnemu)

Dnia ......... 19 ... r.

Pozycje

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123, 124, 125, 126, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 133, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 219, 220, 221, 222, 223, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 324, 325, 326, 327, 328, 329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 360, 361, 362, 363, 364, 365, 366, 367, 368, 369, 370, 371, 372, 373, 374, 375, 376, 377, 378, 379, 380, 381, 382, 383, 384, 385, 386, 387, 388, 389, 390, 391, 392, 393, 394, 395, 396, 397, 398, 399, 400, 401, 402, 403, 404, 405, 406, 407, 408, 409, 410, 411, 412, 413, 414, 415, 416, 417, 418, 419, 420, 421, 422, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 429, 430, 431, 432, 433, 434, 435, 436, 437, 438, 439, 440, 441, 442, 443, 444, 445, 446, 447, 448, 449, 450, 451, 452, 453, 454, 455, 456, 457, 458, 459, 460, 461, 462, 463, 464, 465, 466, 467, 468, 469, 470, 471, 472, 473, 474, 475, 476, 477, 478, 479, 480, 481, 482, 483, 484, 485, 486, 487, 488, 489, 490, 491, 492, 493, 494, 495, 496, 497, 498, 499, 500, 501, 502, 503, 504, 505, 506, 507, 508, 509, 510, 511, 512, 513, 514, 515, 516, 517, 518, 519, 520, 521, 522, 523, 524, 525, 526, 527, 528, 529, 530, 531, 532, 533, 534, 535, 536, 537, 538, 539, 540, 541, 542, 543, 544, 545, 546, 547, 548, 549, 550, 551, 552, 553, 554, 555, 556, 557, 558, 559, 560, 561, 562, 563, 564, 565, 566, 567, 568, 569, 570, 571, 572, 573, 574, 575, 576, 577, 578, 579, 580, 581, 582, 583, 584, 585, 586, 587, 588, 589, 590, 591, 592, 593, 594, 595, 596, 597, 598, 599, 600, 601, 602, 603, 604, 605, 606, 607, 608, 609, 610, 611, 612, 613, 614, 615, 616, 617, 618, 619, 620, 621, 622, 623, 624, 625, 626, 627, 628, 629, 630, 631, 632, 633, 634, 635, 636, 637, 638, 639, 640, 641, 642, 643, 644, 645, 646, 647, 648, 649, 650, 651, 652, 653, 654, 655, 656, 657, 658, 659, 660, 661, 662, 663, 664, 665, 666, 667, 668, 669, 670, 671, 672, 673, 674, 675, 676, 677, 678, 679, 680, 681, 682, 683, 684, 685, 686, 687, 688, 689, 690, 691, 692, 693, 694, 695, 696, 697, 698, 699, 700, 701, 702, 703, 704, 705, 706, 707, 708, 709, 710, 711, 712, 713, 714, 715, 716, 717, 718, 719, 720, 721, 722, 723, 724, 725, 726, 727, 728, 729, 730, 731, 732, 733, 734, 735, 736, 737, 738, 739, 740, 741, 742, 743, 744, 745, 746, 747, 748, 749, 750, 751, 752, 753, 754, 755, 756, 757, 758, 759, 760, 761, 762, 763, 764, 765, 766, 767, 768, 769, 770, 771, 772, 773, 774, 775, 776, 777, 778, 779, 780, 781, 782, 783, 784, 785, 786, 787, 788, 789, 790, 791, 792, 793, 794, 795, 796, 797, 798, 799, 800, 801

Polecamy

Poszukując najlepszego prawnika na dolnym śląsku pamiętajmy że tylko prawnik Wrocław oferuje najtańsze usługi prawnicze w tej części kraju. Planujesz remont? Poszukujesz projektanta domu? Najlepsi fachowcy pomogą Ci w każdej pracy budowlanej – kwiaty na telefon Wrocław – najtaniej zakupisz w kwiaciarni Margarita we Wrocławiu przy ul. Orląt Lwowskich. Kiedy zdaży Ci się stłuczka lub kiedy Twój samochód odmówi Ci posłuszeństwa - znajdź najlepszą firmę holowniczą dzięki serwisowi o tematyce "pomoc drogowa". Polecamy równierz.
Wszelkie prawa zastrzeżone, © ZnanyPrawnik 2025
Dodaj do ulubionych Mapa strony Polityka prywatności Regulamin Reklama Współpraca Kontakt