|
|
Kodeks postępowania karnego
DZIAŁ IV
Czynności procesowe
ROZDZIAŁ 11
Orzeczenia, zarządzenia i polecenia
Art. 92. Podstawę orzeczenia może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w postępowaniu,
mających znaczenie dla rozstrzygnięcia.
Art. 93. § 1. Jeżeli ustawa nie wymaga wydania wyroku, sąd wydaje postanowienie.
§ 2. W kwestiach nie wymagających postanowienia prezes sądu, przewodniczący wydziału, przewodniczący składu
orzekającego albo upoważniony sędzia wydają zarządzenia.
§ 3. W postępowaniu przygotowawczym postanowienia i zarządzenia wydaje prokurator oraz inny uprawniony
organ, a sąd - w wypadkach przewidzianych w ustawie.
§ 4. W wypadkach określonych w ustawie sąd oraz prokurator wydają polecenia Policji lub innym organom.
Art. 94. § 1. Postanowienie powinno zawierać:
1) oznaczenie organu oraz osoby lub osób, wydających postanowienie,
2) datę wydania postanowienia,
3) wskazanie sprawy oraz kwestii, której postanowienie dotyczy,
4) rozstrzygnięcie z podaniem podstawy prawnej,
5) uzasadnienie, chyba że ustawa zwalnia od tego wymagania.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do zarządzeń.
Art. 95. Sąd orzeka na rozprawie w wypadkach przewidzianych przez ustawę, a w innych – na posiedzeniu.
Orzeczenia podejmowane na posiedzeniu mogą zapadać również na rozprawie.
Art. 96. § 1. Strony oraz osoby niebędące stronami, jeżeli ma to znaczenie dla ochrony ich praw lub
interesów, mają prawo wziąć udział w posiedzeniu wówczas, gdy ustawa tak stanowi, chyba że ich udział jest
obowiązkowy.
§ 2. W pozostałych wypadkach mają one prawo wziąć udział w posiedzeniu, jeżeli się stawią, chyba że ustawa
stanowi inaczej.
Art. 97. Jeżeli zachodzi potrzeba sprawdzenia okoliczności faktycznych przed wydaniem orzeczenia na
posiedzeniu, sąd dokonuje tego sam albo w tym celu wyznacza sędziego ze składu orzekającego bądź zwraca się o
wykonanie określonych czynności do sądu miejscowo właściwego.
Art. 98. § 1. Uzasadnienie postanowienia sporządza się na piśmie wraz z samym postanowieniem.
§ 2. W sprawie zawiłej lub z innych ważnych przyczyn można odroczyć sporządzenie uzasadnienia postanowienia
na czas do 7 dni.
§ 3. Nie wymaga uzasadnienia dopuszczenie dowodu, jak również uwzględnienie wniosku, któremu inna strona nie
sprzeciwiła się, chyba że orzeczenie podlega zaskarżeniu.
Art. 99. § 1. Tryb i formę uzasadnienia wyroku określają przepisy szczególne.
§ 2. Zarządzenie wymaga pisemnego uzasadnienia, jeżeli podlega zaskarżeniu.
Art. 100. § 1. Orzeczenie lub zarządzenie wydane na rozprawie ogłasza się ustnie.
§ 2. Orzeczenie lub zarządzenie wydane poza rozprawą należy doręczyć prokuratorowi, a także stronie i osobie
nie będącej stroną, którym przysługuje środek zaskarżenia, jeżeli nie brali oni udziału w posiedzeniu lub nie
byli obecni przy ogłoszeniu; w innych wypadkach o treści orzeczenia lub zarządzenia należy powiadomić
strony.
§ 3. Wyrok zapadły na posiedzeniu oraz postanowienie z uzasadnieniem w wypadku wskazanym w art. 98 § 2
doręcza się stronom.
§ 4. Jeżeli ustawa nie zwalnia od równoczesnego sporządzenia uzasadnienia, orzeczenie doręcza się lub
ogłasza wraz z uzasadnieniem; w wypadku określonym w art. 98 § 2 po ogłoszeniu postanowienia podaje się ustnie
najważniejsze powody rozstrzygnięcia.
§ 5. Jeżeli sprawę rozpoznano z wyłączeniem jawności ze względu na ważny interes państwa, zamiast
uzasadnienia doręcza się zawiadomienie, że uzasadnienie zostało sporządzone.
§ 6. Po ogłoszeniu lub przy doręczeniu orzeczenia należy pouczyć uczestników postępowania o przysługującym
im prawie, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia lub o tym, że orzeczenie nie podlega zaskarżeniu.
Oskarżonego, o którym mowa w art. 335 lub 387, należy także pouczyć o treści art. 443 w związku z art. 434 §
3.
Art. 105. § 1. Oczywiste omyłki pisarskie i rachunkowe oraz w obliczeniu terminów w orzeczeniu lub
zarządzeniu albo w ich uzasadnieniu można sprostować w każdym czasie.
§ 2. Sprostowania dokonuje organ, który popełnił omyłkę. Jeżeli postępowanie toczy się przed instancją
odwoławczą, może ona z urzędu sprostować orzeczenie pierwszej instancji.
§ 3. Sprostowanie orzeczenia lub jego uzasadnienia następuje w drodze postanowienia, a sprostowanie
zarządzenia w drodze zarządzenia.
§ 4. Na postanowienie lub zarządzenie co do sprostowania wydane w pierwszej instancji służy zażalenie.
Art. 106. Przepisy art. 100 § 2, 4–6 stosuje się odpowiednio w postępowaniu przygotowawczym.
Art. 107. § 1. Sąd, który orzekał co do roszczeń majątkowych, nadaje na żądanie osoby uprawnionej
klauzulę wykonalności orzeczeniu podlegającemu wykonaniu w drodze egzekucji.
§ 2. Za orzeczenia co do roszczeń majątkowych uważa się również orzeczenia nakładające obowiązek
naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz nawiązkę orzeczoną na rzecz pokrzywdzonego,
jeżeli nadają się one do egzekucji w myśl przepisów Kodeksu postępowania
cywilnego.
§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do obowiązku wynikającego z ugody zawartej przed sądem.
ROZDZIAŁ 12
Narada i głosowanie
Art. 108. § 1. Przebieg narady i głosowania nad orzeczeniem jest tajny, a zwolnienie od zachowania
w tym względzie tajemnicy nie jest dopuszczalne.
§ 2. Podczas narady i głosowania oprócz członków składu orzekającego może być obecny jedynie protokolant,
chyba że przewodniczący uzna jego obecność za zbędną.
Art. 109. § 1. Naradą i głosowaniem kieruje przewodniczący, a jeżeli co do porządku i sposobu
narady oraz głosowania podniesione zostaną wątpliwości, rozstrzyga je skład orzekający.
§ 2. Po naradzie przewodniczący zbiera głosy poczynając od najmłodszego, najpierw od ławników według ich
wieku, następnie od sędziów według ich starszeństwa służbowego, a sam głosuje ostatni. Sprawozdawca, jeżeli nie
jest przewodniczącym, głosuje pierwszy.
Art. 110. Narada i głosowanie nad wyrokiem odbywają się osobno co do winy i kwalifikacji prawnej
czynu, co do kary, co do środków karnych oraz co do pozostałych kwestii.
Art. 111. § 1. Orzeczenia zapadają większością głosów.
§ 2. Jeżeli zdania tak się podzielą, że żadne z nich nie uzyska większości, zdanie najmniej korzystne dla
oskarżonego przyłącza się do zdania najbardziej doń zbliżonego, aż do uzyskania większości.
Art. 112. Sędzia, który głosował przeciwko uznaniu oskarżonego za winnego, może wstrzymać się od
głosowania nad dalszymi kwestiami; wówczas głos tego sędziego przyłącza się do zdania najprzychylniejszego dla
oskarżonego.
Art. 113. Orzeczenie podpisują wszyscy członkowie składu orzekającego, nie wyłączając przegłosowanego,
chyba że orzeczenie zamieszczono w protokole.
Art. 114. § 1. Przy składaniu podpisu członek składu orzekającego ma prawo zaznaczyć na orzeczeniu
swoje zdanie odrębne podając, w jakiej części i w jakim kierunku kwestionuje orzeczenie.
§ 2. Zdanie odrębne może dotyczyć również samego uzasadnienia orzeczenia; wówczas zdanie to zaznacza się
przy podpisywaniu uzasadnienia.
§ 3. Jeżeli ustawa nie wymaga sporządzenia uzasadnienia wraz z wydaniem orzeczenia, w razie zgłoszenia
zdania odrębnego, uzasadnienie należy sporządzić z urzędu w terminie 7 dni od wydania orzeczenia, a składający
zdanie odrębne dołącza w ciągu następnych 7 dni jego uzasadnienie; obowiązek ten nie dotyczy ławnika.
Art. 115. § 1. Uzasadnienie orzeczenia podpisują osoby, które orzeczenie wydały, nie wyłączając
osoby przegłosowanej.
§ 2. W sprawach rozpoznawanych w składzie sędziego i dwóch ławników uzasadnienie podpisuje tylko
przewodniczący, chyba że zgłoszono zdanie odrębne. W sprawach rozpoznawanych w składzie dwóch sędziów i trzech
ławników uzasadnienie podpisują obaj sędziowie, chyba że zgłoszono zdanie odrębne.
§ 3. Jeżeli nie można uzyskać podpisu przewodniczącego lub innego członka składu orzekającego, jeden z
podpisujących czyni o tym wzmiankę na uzasadnieniu z zaznaczeniem przyczyny tego faktu.
ROZDZIAŁ 13
Porządek czynności procesowych
Art. 116. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, strony mogą składać wnioski i inne oświadczenia na piśmie
albo ustnie do protokołu.
Art. 117. § 1. Uprawnionego do wzięcia udziału w czynności procesowej zawiadamia się o jej czasie i
miejscu, chyba że ustawa stanowi inaczej.
§ 2. Czynności nie przeprowadza się, jeżeli osoba uprawniona nie stawiła się, a brak dowodu, że została o
niej powiadomiona, oraz jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że niestawiennictwo wynikło z powodu
przeszkód żywiołowych lub innych wyjątkowych przyczyn, a także wtedy, gdy osoba ta usprawiedliwiła należycie
niestawiennictwo i wnosi o nieprzeprowadzanie czynności bez jej obecności, chyba że ustawa stanowi inaczej.
§ 2a. Usprawiedliwienie niestawiennictwa z powodu choroby oskarżonych, świadków, obrońców, pełnomocników i
innych uczestników postępowania, których obecność była obowiązkowa lub którzy wnosili o dopuszczenie do
czynności, będąc uprawnionymi do wzięcia w niej udziału, wymaga przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego
niemożność stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu prowadzącego postępowanie, wystawionego przez
lekarza sądowego.
§ 3. W razie niestawiennictwa strony, obrońcy lub pełnomocnika, których stawiennictwo jest obowiązkowe,
czynności procesowej nie przeprowadza się, chyba że ustawa stanowi inaczej.
§ 5. Przepisu § 2a nie stosuje się do osób pozbawionych wolności, których zasady usprawiedliwiania
niestawiennictwa regulują odrębne przepisy.
Art. 117a. § 1. Jeżeli strona ma więcej niż jednego obrońcę lub pełnomocnika, czynność procesową
można przeprowadzić w wypadku stawiennictwa przynajmniej jednego z nich, chyba że strona wyrazi zgodę na
przeprowadzenie czynności bez udziału obrońcy lub pełnomocnika, których udział nie jest obowiązkowy.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do pełnomocników osoby niebędącej stroną, o której mowa w art. 87
§ 2, oraz podmiotu określonego w art. 416.
Art. 118. § 1. Znaczenie czynności procesowej ocenia się według treści złożonego oświadczenia.
§ 2. Niewłaściwe oznaczenie czynności procesowej, a zwłaszcza środka zaskarżenia, nie pozbawia czynności
znaczenia prawnego.
§ 3. Pismo w sprawie należącej do właściwości sądu, prokuratora, Policji lub innego organu dochodzenia,
skierowane do niewłaściwego organu, przekazuje się właściwemu organowi.
Art. 119. § 1. Pismo procesowe powinno zawierać:
1) oznaczenie organu, do którego jest skierowane, oraz sprawy, której dotyczy,
2) oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo,
3) treść wniosku lub oświadczenia, w miarę potrzeby z uzasadnieniem,
4) datę i podpis składającego pismo.
§ 2. Za osobę, która nie może się podpisać, pismo podpisuje osoba przez nią upoważniona, ze wskazaniem
przyczyny złożenia swego podpisu.
Art. 120. § 1. Jeżeli pismo nie odpowiada wymaganiom formalnym, przewidzianym w art. 119 lub w
przepisach szczególnych, a brak jest tego rodzaju, że pismo nie może otrzymać biegu, albo brak polega na
niezłożeniu należytych opłat lub upoważnienia do podjęcia czynności procesowej, wzywa się osobę, od której
pismo pochodzi, do usunięcia braku w terminie 7 dni.
§ 2. W razie uzupełnienia braku w terminie, pismo wywołuje skutki od dnia jego wniesienia. W razie
nieuzupełnienia braku w terminie, pismo uznaje się za bezskuteczne, o czym należy pouczyć przy doręczeniu
wezwania.
Art. 121. Jeżeli osoba uczestnicząca w czynności procesowej odmawia podpisu lub nie może go złożyć,
organ dokonujący czynności zaznacza przyczynę braku podpisu.
ROZDZIAŁ 14
Terminy
Art. 122. § 1. Czynność procesowa dokonana po upływie terminu zawitego jest bezskuteczna.
§ 2. Zawite są terminy do wnoszenia środków zaskarżenia oraz inne, które ustawa za zawite uznaje.
Art. 123. § 1. Do biegu terminu nie wlicza się dnia, od którego liczy się dany termin.
§ 2. Jeżeli termin jest oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach, koniec terminu przypada na ten dzień
tygodnia lub miesiąca, który odpowiada początkowi terminu; jeżeli w danym miesiącu nie ma takiego dnia, koniec
terminu przypada na ostatni dzień tego miesiąca.
§ 3. Jeżeli koniec terminu przypada na dzień uznany przez ustawę za dzień wolny od pracy, czynność można
wykonać następnego dnia.
Art. 124. Termin jest zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało nadane w polskiej placówce
pocztowej operatora publicznego, w polskim urzędzie konsularnym lub złożone przez żołnierza w dowództwie
jednostki wojskowej albo przez osobę pozbawioną wolności w administracji odpowiedniego zakładu, a przez członka
załogi polskiego statku morskiego kapitanowi statku.
Art. 125. Pismo omyłkowo wniesione przed upływem terminu do niewłaściwego sądu, prokuratora, organu
Policji albo innego organu postępowania przygotowawczego uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.
Art. 126. § 1. Jeżeli niedotrzymanie terminu zawitego nastąpiło z przyczyn od strony niezależnych,
strona w zawitym terminie 7 dni od daty ustania przeszkody może zgłosić wniosek o przywrócenie terminu,
dopełniając jednocześnie czynności, która miała być w terminie wykonana; to samo stosuje się do osób nie
będących stronami.
§ 2. W kwestii przywrócenia terminu orzeka postanowieniem organ, przed którym należało dokonać
czynności.
§ 3. Na odmowę przywrócenia terminu przysługuje zażalenie.
Art. 127. Wniosek o przywrócenie terminu nie wstrzymuje wykonania orzeczenia, jednakże organ, do
którego wniosek złożono, lub organ powołany do rozpoznania środka zaskarżenia może wstrzymać wykonanie
orzeczenia; odmowa wstrzymania nie wymaga uzasadnienia.
ROZDZIAŁ 15
Doręczenia
Art. 128. § 1. Orzeczenia i zarządzenia doręcza się w uwierzytelnionych odpisach, jeżeli ustawa
nakazuje ich doręczenie.
§ 2. Wszelkie pisma przeznaczone dla uczestników postępowania doręcza się w taki sposób, by treść ich nie
była udostępniona osobom niepowołanym.
Art. 129. § 1. W wezwaniu należy oznaczyć organ wysyłający oraz podać, w jakiej sprawie, w jakim
charakterze, miejscu i czasie ma się stawić adresat i czy jego stawiennictwo jest obowiązkowe, a także
uprzedzić o skutkach niestawiennictwa.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do zawiadomień.
§ 3. Jeżeli od dnia doręczenia pisma biegnie termin wykonania czynności procesowej, należy pouczyć o tym
adresata.
Art. 130. Pisma doręcza się za pokwitowaniem odbioru. Odbierający potwierdza odbiór swym czytelnym
podpisem zawierającym imię i nazwisko na zwrotnym pokwitowaniu, na którym doręczający potwierdza swym podpisem
sposób doręczenia.
Art. 131. § 1. Wezwania, zawiadomienia oraz inne pisma, od których daty doręczenia biegną terminy,
doręcza się przez pocztę lub inny uprawniony podmiot zajmujący się doręczaniem korespondencji albo pracownika
organu wysyłającego, a w razie niezbędnej konieczności - przez Policję .
§ 2. Jeżeli w sprawie ustalono tylu pokrzywdzonych, że ich indywidualne zawiadomienie o przysługujących im
uprawnieniach spowodowałoby poważne utrudnienie w prowadzeniu postępowania, zawiadamia się ich poprzez
ogłoszenie w prasie, radiu lub telewizji.
§ 3. Jeżeli istnieje obowiązek doręczenia postanowienia, przepis § 2 stosuje się odpowiednio. Należy jednak
zawsze doręczyć je temu pokrzywdzonemu, który w zawitym terminie 7 dni od dnia ogłoszenia o to się zwróci.
Art. 132. § 1. Pismo doręcza się adresatowi osobiście.
§ 2. W razie chwilowej nieobecności adresata w jego mieszkaniu, pismo doręcza się dorosłemu domownikowi, a
gdyby go nie było – administracji domu, dozorcy domu lub sołtysowi, jeżeli podejmą się oddać pismo
adresatowi.
§ 3. Pismo może być także doręczone za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. W takim wypadku
dowodem doręczenia jest potwierdzenie transmisji danych.
Art. 133. § 1. Jeżeli doręczenia nie można dokonać w sposób wskazany w art. 132, pismo przesłane
pocztą pozostawia się w najbliższej placówce pocztowej operatora publicznego, a przesłane w inny sposób – w
najbliższej jednostce Policji albo we właściwym urzędzie gminy.
§ 2. O pozostawieniu pisma w myśl § 1 doręczający umieszcza zawiadomienie w skrzynce do doręczania
korespondencji bądź na drzwiach mieszkania adresata lub w innym widocznym miejscu ze wskazaniem, gdzie i kiedy
pismo pozostawiono oraz że należy je odebrać w ciągu 7 dni; w razie bezskutecznego upływu tego terminu, należy
czynność zawiadomienia powtórzyć jeden raz; tak samo należy postąpić w razie doręczenia pisma administracji
domu, dozorcy domu lub sołtysowi.
§ 3. Pismo można również pozostawić osobie upoważnionej do odbioru korespondencji w miejscu stałego
zatrudnienia adresata.
Art. 134. § 1. Pisma adresowane do żołnierzy oraz funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura
Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Celnej i Służby Więziennej można doręczyć adresatom za
pośrednictwem ich przełożonych, przy czym wezwania przeznaczone dla żołnierzy pełniących zasadniczą służbę
wojskową przesyła się do dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służbę, w celu doręczenia i
zarządzenia stawienia się stosownie do wezwania.
§ 2. Osobom pozbawionym wolności doręcza się pismo za pośrednictwem administracji odpowiedniego zakładu.
§ 3. Pismo przeznaczone dla adresata nie będącego osobą fizyczną albo dla obrońcy lub pełnomocnika doręcza
się w biurze adresata osobie tam zatrudnionej.
Art. 135. Prokuratora zawiadamia się o rozprawach i posiedzeniach przez doręczenie wykazu spraw, które
mają być w danym dniu rozpoznane.
Art. 136. § 1. W razie odmowy przyjęcia pisma lub odmowy albo niemożności pokwitowania odbioru
przez adresata, doręczający sporządza na zwrotnym pokwitowaniu odpowiednią wzmiankę; wówczas doręczenie uważa
się za dokonane.
§ 2. Pismo nie przyjęte przez adresata zwraca się organowi wysyłającemu.
Art. 137. W wypadkach nie cierpiących zwłoki można wzywać lub zawiadamiać osoby telefonicznie albo w
inny sposób stosownie do okoliczności, pozostawiając w aktach odpis nadanego komunikatu z podpisem osoby
nadającej.
Art. 138. Strona, a także osoba niebędąca stroną, której prawa zostały naruszone, przebywająca za
granicą, ma obowiązek wskazać adresata dla doręczeń w kraju; w razie nieuczynienia tego pismo wysłane na ostatnio
znany adres w kraju albo, jeżeli adresu tego nie ma, załączone do akt sprawy uważa się za doręczone.
Art. 139. § 1. Jeżeli strona, nie podając nowego adresu, zmienia miejsce zamieszkania lub nie
przebywa pod wskazanym przez siebie adresem, pismo wysłane pod tym adresem uważa się za doręczone.
§ 3. Przepis § 1 nie dotyczy pism wysłanych po raz pierwszy po prawomocnym uniewinnieniu oskarżonego.
Art. 140. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, orzeczenia, zarządzenia, zawiadomienia i odpisy, które
ustawa nakazuje doręczać stronom, doręcza się również obrońcom, pełnomocnikom i ustawowym przedstawicielom.
Art. 141. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw łączności, określi,
w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb doręczania pism sądowych, mając na uwadze konieczność
zapewnienia sprawnego toku postępowania, a także właściwej realizacji gwarancji procesowych jego uczestników.
Art. 142. Doręczenie bez zachowania przepisów niniejszego rozdziału uważa się za dokonane, jeżeli
osoba, dla której pismo było przeznaczone, oświadczy, że pismo to otrzymała.
ROZDZIAŁ 16
Protokoły
Art. 143. § 1. Spisania protokołu wymagają:
1) przyjęcie ustnego zawiadomienia o przestępstwie, wniosku o ściganie i jego cofnięcie,
2) przesłuchanie oskarżonego, świadka, biegłego i kuratora,
4) dokonanie otwarcia zwłok oraz wyjęcie zwłok z grobu,
5) przeprowadzenie eksperymentu, konfrontacji oraz okazania,
6) przeszukanie osoby, miejsca, rzeczy i systemu informatycznego oraz zatrzymanie rzeczy i danych
informatycznych,
7) otwarcie korespondencji i przesyłki oraz odtworzenie utrwalonych zapisów,
8) zaznajomienie podejrzanego z materiałami zebranymi w postępowaniu przygotowawczym,
10) przebieg posiedzenia sądu, jeżeli stawią się na nim uprawnione osoby albo ich obecność jest
obowiązkowa,
§ 2. Z innych czynności spisuje się protokół, jeżeli przepis szczególny tego wymaga albo przeprowadzający
czynność uzna to za potrzebne. W innych wypadkach można ograniczyć się do sporządzenia notatki urzędowej.
Art. 144. § 1. Protokół rozprawy spisuje aplikant lub pracownik sekretariatu. Protokół może też
spisać asesor sądowy, jeżeli nie należy do składu orzekającego.
§ 2. Inny protokół spisać może, poza osobami wymienionymi w § 1, osoba przybrana w charakterze protokolanta
przez prowadzącego czynność lub sam przeprowadzający czynność.
§ 3. Od osoby przybranej, która nie jest pracownikiem organu prowadzącego postępowanie, odbiera się
przyrzeczenie następującej treści: „Przyrzekam uroczyście, że powierzone mi obowiązki protokolanta wykonam
sumiennie”.
Art. 145. § 1. Jeżeli czynność procesową utrwala się za pomocą stenogramu, protokół można
ograniczyć do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących w niej udział. Stenograf przekłada
stenogram na pismo zwykłe, przy czym czyni wzmiankę, jakim posługiwał się systemem; pierwopis stenogramu oraz
jego przekład stają się załącznikami do protokołu.
§ 2. Przepis art. 144 § 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 146. § 1. Protokolant i stenograf ulegają wyłączeniu z tych samych powodów co sędzia.
§ 2. O wyłączeniu orzeka w toku rozprawy lub posiedzenia sąd, a w innych wypadkach osoba, która przeprowadza
czynność protokołowaną.
Art. 147. § 1. Przebieg czynności protokołowanych może być utrwalony ponadto za pomocą urządzenia
rejestrującego obraz lub dźwięk, o czym należy przed uruchomieniem urządzenia uprzedzić osoby uczestniczące w
czynności.
§ 2. Jeżeli względy techniczne nie stoją na przeszkodzie:
1) przesłuchanie świadka lub biegłego utrwala się za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk, gdy:
a) zachodzi niebezpieczeństwo, że przesłuchanie tej osoby nie będzie możliwe w dalszym postępowaniu,
b) przesłuchanie następuje w trybie określonym w art. 396,
2) przesłuchanie pokrzywdzonego, o którym mowa w art. 185a, oraz świadka, o którym mowa w art. 185b,
utrwala się za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk.
§ 3. Jeżeli czynność procesową utrwala się za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk, protokół
można ograniczyć do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących w niej udział. Zapis obrazu lub
dźwięku, a także przekład zapisu dźwięku stają się załącznikami do protokołu.
§ 4. Strona ma prawo otrzymać na swój koszt jedną kopię zapisu dźwięku lub obrazu. Nie dotyczy to
przesłuchania na rozprawie odbywającej się z wyłączeniem jawności albo w postępowaniu przygotowawczym.
§ 5. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje urządzeń i środków technicznych
służących do utrwalania obrazu lub dźwięku dla celów procesowych oraz sposób przechowywania, odtwarzania i
kopiowania zapisów, mając na uwadze konieczność właściwego zabezpieczenia utrwalonego obrazu lub dźwięku przed
utratą dowodu, jego zniekształceniem lub nieuprawnionym ujawnieniem.
Art. 148. § 1. Protokół powinien zawierać:
1) oznaczenie czynności, jej czasu i miejsca oraz osób w niej uczestniczących,
2) przebieg czynności oraz oświadczenia i wnioski jej uczestników,
3) wydane w toku czynności postanowienia i zarządzenia, a jeżeli postanowienie lub zarządzenie sporządzono
osobno, wzmiankę o jego wydaniu,
4) w miarę potrzeby stwierdzenie innych okoliczności dotyczących przebiegu czynności.
§ 2. Wyjaśnienia, zeznania, oświadczenia i wnioski oraz stwierdzenia określonych okoliczności przez organ
prowadzący postępowanie zamieszcza się w protokole z możliwą dokładnością. Osoby biorące udział w czynności
mają prawo żądać zamieszczenia w protokole z pełną dokładnością wszystkiego, co dotyczy ich praw lub
interesów.
§ 3. W protokole nie wolno zastępować zapisu treści zeznań lub wyjaśnień odwoływaniem się do innych
protokołów.
§ 4. Osoby biorące udział w czynności mają prawo żądać odczytania fragmentów ich wypowiedzi wciągniętych do
protokołu.
Art. 149. § 1. Protokół rozprawy oraz posiedzenia podpisują niezwłocznie przewodniczący i
protokolant.
§ 2. Stenogram oraz jego przekład podpisuje stenograf, a ponadto przewodniczący rozprawy lub
przeprowadzający czynność.
§ 3. Jeżeli przewodniczący nie może podpisać protokołu, protokół podpisuje za niego jeden z członków składu
orzekającego, zaznaczając przyczynę braku podpisu przewodniczącego.
Art. 150. § 1. Z wyjątkiem protokołu rozprawy lub posiedzenia protokół podpisują osoby biorące
udział w czynności. Przed podpisaniem należy go odczytać i uczynić o tym wzmiankę.
§ 2. Osoba uczestnicząca w czynności może podpisując protokół zgłosić jednocześnie zarzuty co do jego
treści; zarzuty te należy wciągnąć do protokołu wraz z oświadczeniem osoby wykonującej czynność
protokołowaną.
Art. 151. § 1. Skreślenia oraz poprawki i uzupełnienia poczynione w protokole wymagają omówienia
podpisanego przez osoby podpisujące protokół.
§ 2. Jeżeli protokół nie został należycie podpisany bezpośrednio po zakończeniu czynności, brakujące podpisy
mogą być złożone później, ze wskazaniem daty ich złożenia i przyczyn opóźnienia.
Art. 152. Strony oraz osoby mające w tym interes prawny mogą złożyć wniosek o sprostowanie protokołu
rozprawy i posiedzenia, wskazując na nieścisłości i opuszczenia.
Art. 153. § 1. Przewodniczący po wysłuchaniu protokolanta może przychylić się do wniosku i wydać
zarządzenie o sprostowaniu protokołu; w przeciwnym razie w przedmiocie sprostowania protokołu orzeka, po
wysłuchaniu protokolanta, sąd w składzie, który rozpoznawał sprawę.
§ 2. Jeżeli nie można utworzyć tego samego składu, postanowienie nie zapada, a poszczególni jego członkowie
oraz protokolant składają do akt sprawy oświadczenie co do zasadności wniosku.
§ 3. W razie uwzględnienia wniosku należy w sprostowanym protokole umieścić odpowiednią wzmiankę, którą
podpisują przewodniczący i protokolant.
§ 4. Wniosek o sprostowanie protokołu rozprawy lub posiedzenia pozostawia się bez rozpoznania, jeżeli został
złożony po wysłaniu akt sprawy do wyższej instancji.
Art. 154. Sprostowanie oczywistych omyłek pisarskich lub rachunkowych w protokole może nastąpić na
wniosek lub z urzędu w każdym czasie; przepis art. 153 stosuje się odpowiednio.
Art. 155. § 1. O treści sprostowania zawiadamia się strony, a o odmowie sprostowania osobę, która
zgłosiła wniosek o sprostowanie.
§ 2. Wniosek o sprostowanie, niezależnie od sposobu jego załatwienia, dołącza się do protokołu.
ROZDZIAŁ 17
Przeglądanie akt i sporządzanie odpisów
Art. 156. § 1. Stronom, podmiotowi określonemu w art. 416 obrońcom, pełnomocnikom i
przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta sprawy sądowej i daje możność sporządzenia z nich odpisów. Za
zgodą prezesa sądu akta te mogą być udostępnione również innym osobom.
§ 2. Na wniosek oskarżonego lub jego obrońcy wydaje się odpłatnie kserokopie dokumentów z akt sprawy.
Kserokopie takie można wydać odpłatnie, na wniosek, również innym stronom, podmiotowi określonemu w art. 416,
pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym.
§ 3. Prezes sądu może w razie uzasadnionej potrzeby zarządzić wydanie odpłatnie uwierzytelnionych odpisów z
akt sprawy.
§ 4. Jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo ujawnienia tajemnicy państwowej, przeglądanie akt, sporządzanie
odpisów i kserokopii odbywa się z zachowaniem rygorów określonych przez prezesa sądu lub sąd. Uwierzytelnionych
odpisów i kserokopii nie wydaje się, chyba że ustawa stanowi inaczej.
§ 5. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, w toku postępowania przygotowawczego stronom, obrońcom,
pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzanie odpisów i kserokopii
oraz wydaje odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kserokopie tylko za zgodą prowadzącego postępowanie
przygotowawcze. Za zgodą prokuratora akta w toku postępowania przygotowawczego mogą być w wyjątkowych wypadkach
udostępnione innym osobom.
§ 5a. W toku postępowania przygotowawczego podejrzanemu i jego obrońcy udostępnia się akta sprawy w części
zawierającej dowody wskazane we wniosku o zastosowanie albo przedłużenie tymczasowego aresztowania oraz
wymienione w postanowieniu o zastosowaniu albo przedłużeniu tymczasowego aresztowania. Prokurator może odmówić
zgody na udostępnienie akt w tej części tylko wówczas, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że narażałoby to na
niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia pokrzywdzonego lub innego uczestnika postępowania, groziłoby
zniszczeniem lub ukryciem dowodów albo tworzeniem dowodów fałszywych, groziłoby uniemożliwieniem ustalenia i
ujęcia współsprawcy czynu zarzucanego podejrzanemu lub sprawców innych czynów ujawnionych w toku postępowania,
ujawniałoby prowadzone czynności opreacyjno-rozpoznawcze lub zagrażałoby utrudnieniem postępowania
przygotowawczego w inny bezprawny sposób.
§ 6. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wysokość opłaty za wydanie kserokopii
dokumentów oraz uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy, mając na uwadze koszty wykonania takich kserokopii.
Art. 157. § 1. Oskarżonemu na jego żądanie należy wydać bezpłatnie jeden uwierzytelniony odpis
każdego orzeczenia. Odpis wydaje się z uzasadnieniem, jeżeli je sporządzono.
§ 2. W sprawach, w których wyłączono jawność ze względu na ważny interes państwa, oskarżonemu wolno wydać
tylko odpis orzeczenia kończącego postępowanie w danej instancji, bez uzasadnienia.
§ 3. Nie można odmówić stronie zezwolenia na sporządzenie odpisu protokołu czynności, w której strona
uczestniczyła lub miała prawo uczestniczyć, jak również dokumentu pochodzącego od niej lub sporządzonego z jej
udziałem.
Art. 158. § 1. Prokurator może przeglądać akta sprawy sądowej w każdym jej stanie oraz żądać
przesłania mu ich w tym celu, jeżeli nie tamuje to biegu postępowania i nie ogranicza dostępu do akt innym
uczestnikom postępowania, a zwłaszcza oskarżonemu i jego obrońcy.
§ 2. W razie przesłania akt prokuratorowi jest on obowiązany udostępnić je stronie, obrońcy lub
pełnomocnikowi.
Art. 159. Na odmowę udostępnienia akt w postępowaniu przygotowawczym przysługuje stronom zażalenie; na
zarządzenie prokuratora zażalenie przysługuje do prokuratora bezpośrednio przełożonego.
ROZDZIAŁ 18
Odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt
Art. 160. § 1. Postępowanie w wypadku zaginięcia lub zniszczenia w całości lub w części akt sprawy
będącej w toku przeprowadza sąd, w którym sprawa ostatnio się toczyła.
§ 2. Sąd Najwyższy przeprowadza takie postępowanie jedynie w zakresie odtworzenia akt tego sądu.
§ 3. Postępowanie w wypadku zaginięcia lub zniszczenia akt sprawy prawomocnie zakończonej przeprowadza sąd,
w którym sprawa się toczyła w pierwszej instancji, lub inny sąd wskazany w ustawie.
§ 4. Akta postępowania przygotowawczego odtwarza prokurator, stosując odpowiednio przepisy niniejszego
rozdziału.
Art. 161. Jeżeli zaginęły lub uległy zniszczeniu akta sprawy prawomocnie zakończonej, odtworzenie
nastąpi w częściach niezbędnych do wykonania orzeczenia, wznowienia postępowania, przeprowadzenia postępowania w
trybie kasacji albo urzeczywistnienia innych uzasadnionych interesów stron.
Art. 162. Prezes sądu wzywa strony do złożenia w oznaczonym terminie wniosków co do sposobu
odtworzenia akt sprawy oraz przedstawienia dokumentów umożliwiających ich odtworzenie.
Art. 163. § 1. Prezes sądu wzywa osoby posiadające potrzebne dokumenty do ich przedstawienia
sądowi, a w razie potrzeby zarządza ich przymusowe odebranie; przepisy art. 217–236 stosuje się
odpowiednio.
§ 2. Po sporządzeniu uwierzytelnionych odpisów należy dokumenty zwrócić osobie, która je dostarczyła lub od
której je odebrano.
Art. 164. W celu odtworzenia akt sąd przeprowadza postępowanie, w tym również dowody, jakie uzna za
konieczne. W szczególności sąd bierze pod uwagę wpisy do rejestrów karnych, repertoriów i innych ksiąg biurowych,
utrwalenia dźwięku lub obrazu, notatki protokolantów, sędziów, ławników, prokuratorów i adwokatów, którzy
uczestniczyli w sprawie. Sąd może też przesłuchać w charakterze świadków wszelkich uczestników sprawy, której
akta zaginęły lub uległy zniszczeniu, a także inne osoby, które mogą mieć wiadomości co do treści akt.Strony mają
prawo wziąć udział w posiedzeniu.
Art. 165. § 1. Postanowienie co do odtworzenia akt sprawy ustala jego zakres lub stwierdza, że
odtworzenie akt jest niemożliwe.
§ 2. Na postanowienie to przysługuje zażalenie.
Art. 166. Jeżeli akta sprawy prawomocnie nie ukończonej nie mogą być odtworzone albo zostały
odtworzone w części, należy czynności procesowe powtórzyć w zakresie niezbędnym do kontynuowania
postępowania.
|