SĄDOWNICTWO MIĘDZYNARODOWE - Międzynarodowy Trybunał Karny

Formułowanie nowych terminów przestępstw międzynarodowych doprowadziło do rozpoczęcia dyskusji na temat powołania Międzynarodowego Trybunału Karnego. Pierwsze rozmowy na ten temat, rozpoczęły się już w 1944 roku ale były to tylko przymiarki do ogólnonarodowej dyskusji. Po II wojnie światowej, po procesach norymberskim i tokijskim, ze względu na rozpoczęcie zimnej wojny ten temat przycichł. Wiele państw podchodziło sceptycznie do idei praw człowieka i przez cały ten okres, były jedynie prowadzone czysto teoretyczne prace o charakterze eksperckim. Temat Międzynarodowego Trybunału karnego ponownie powrócił po zakończeniu zimnej wojny, a jego powołanie zostało przyspieszone, przez zorganizowanie Międzynarodowych Trybunałów dla byłej Jugosławii i Rwandy. Trybunały te pokazały, jak duże znaczenie ma karanie zbrodniarzy wojennych dla ochrony życia i utrzymania pokoju międzynarodowego. Po wieloetapowych i wieloletnich przygotowaniach i rozmowach, 15 czerwca 1998 roku w siedzibie Organizacji ds. Wyżywienia i Rolnictwa ONZ w Rzymie, rozpoczęła się Konferencja Dyplomatyczna, Pełnomocników Rządów do spraw Utworzenia Międzynarodowego Trybunału Karnego. Wzięli w niej udział przedstawiciele 160 państw, 33 organizacji międzyrządowych oraz 236 organizacji pozarządowych. 17 lipca 1998 roku ostatecznie uchwalono Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego. Za jego uchwaleniem było 120 państw, 7 było przeciw, 21 wstrzymało się od głosu. Jednakże warunkiem funkcjonowania Międzynarodowego Trybunału Karnego, była ratyfikacja statutu przez minimum 60 państw. Udało się to osiągnąć 1 lipca 2002 roku i tego dnia rozpoczął on oficjalnie swoją działalność. Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego, w ścisły sposób reguluje szereg najważniejszych kwestii. Część III Rzymskiego Statutu MTK przedstawia ogólne zasady prawa karnego i odpowiedzialności przed Trybunałem:

 

Art. 22 – Nullum crimen sine lege

Nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej na podstawie niniejszego statutu, jeżeli jego czyn w chwili popełnienia nie stanowił zbrodni podlegającej jurysdykcji Trybunału.

 

Art. 23 – Nulla poena sine lege

Osobie skazanej przez Trybunał może zostać wymierzona kara jedynie zgodnie z niniejszym statutem.

 

Art. 25 – Indywidualna odpowiedzialność karna

Jurysdykcja Trybunału określona statutem ma zastosowanie do osób fizycznych. Osoba, która popełniła zbrodnię objętą jurysdykcją Trybunału, ponosi indywidualnie odpowiedzialność karną i podlega karze na podstawie niniejszego statutu.

 

Art. 26 – Wyłączenie jurysdykcji wobec osób poniżej osiemnastego roku życia

Jurysdykcją Trybunału nie są objęte osoby, które nie ukończyły 18 roku życia w chwili popełnienia zarzucanej mu zbrodni.

 

Art. 27 – Irrelewantność pełnionej funkcji publicznej

Immunitety i inne przywileje związane z pełnieniem funkcji publicznej danej osoby, przewidziane przez prawo krajowe lub międzynarodowe, nie stanowią przeszkody do wykonywania jurysdykcji Trybunału wobec takiej osoby.

 

Art. 29 – Wyłączenie przedawnienia

Zbrodnie objęte jurysdykcją Trybunału nie podlegają przedawnieniu.

"

 

Część II określa przestępstwa objęte jurysdykcją Trybunału: Zbrodnię ludobójstwa, zbrodnie przeciwko ludzkości (m. in. zabójstwo, niewolnictwo, zgwałcenie), zbrodnie wojenne, zbrodnię agresji.

 

Trzeba zauważyć, że Międzynarodowy Trybunał Karny może sądzić tylko zbrodniarzy, którzy: są obywatelami państwa, które podpisało traktat; popełnili zbrodnie na terenie takiego państwa; inne osoby, w przypadku gdy o wszczęcie dochodzenia zwróci się Rada Bezpieczeństwa ONZ. W sprawie rozpoczęcia postępowania wnioski mogą zgłaszać: strony statutu rzymskiego, prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego oraz Rada Bezpieczeństwa ONZ.Najwyższa przewidziana kara to 30 lat pozbawienia wolności lub dożywocie. Powołanie MTK było wydarzeniem ważnym dla całego świata z tego względu, że sygnatariusze statutu rzymskiego przekazali na rzecz międzynarodowej organizacji część swojej suwerenności – tak bardzo chronione sądownictwo karne. Jednak w poszanowaniu tej suwerenności, MTKma charakter komplementarny w stosunku do sądownictwa krajowego, tzn. sądzi on zbrodniarzy wojennych tylko wtedy, gdy nie mogą oni z jakichś powodów zostać ukarani przez sąd krajowy. Ogromnym zawodem jest brak podpisania lub ratyfikacji statutu rzymskiego przez państwa takie jak Chiny, Rosję, USA czy Izrael, co odejmuje prestiżu i zmniejsza praktyczny sens MTK. Warto jednak zauważyć, że żadna osoba dokonująca ludobójstwa, bezprawnie niszcząca mienie publiczne czy prywatne, zniewalająca innego człowieka, nie może już czuć się bezkarna. Prawo międzynarodowe nie jest już bytem istniejącym oddzielnie i nie pociągającym do odpowiedzialności karnej. Teraz staje się główną bronią w ściganiu międzynarodowych zbrodniarzy wojennych i dzięki staraniom wielu krajów europejskich oraz organizacji międzynarodowych możemy być pewni, że z czasem będzie dalej ewoluować, starając się dostosować do nowych realiów i zagrożeń.