|
|
Kodeks pracy
DZIAŁ DZIEWIĄTY
Zatrudnianie młodocianych
ROZDZIAŁ I
Przepisy ogólne
Art. 190. § 1. Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie
przekroczyła 18 lat.
§ 2. Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat.
Art. 191. § 1. Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:
1) ukończyli co najmniej gimnazjum,
2) przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
§ 2. Młodociany nie posiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania
zawodowego.
§ 3.
261)
Rada Ministrów określi w drodze
rozporządzenia zasady i warunki odbywania przygotowania zawodowego oraz zasady wynagradzania młodocianych w tym
okresie.
§ 5.
263)
Minister Pracy i Polityki
Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej może w drodze rozporządzenia określić przypadki, w
których wyjątkowo jest dopuszczalne:
1) zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjumj,
2) zwolnienie młodocianych nie posiadających kwalifikacji zawodowych od odbycia przygotowania
zawodowego,
3) zatrudnianie osób niemających 16 lat, które ukończyły gimnazjum,
4) zatrudnianie osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum.
Art. 192.
264)
Pracodawca jest
obowiązany zapewnić młodocianym pracownikom opiekę i pomoc, niezbędną dla ich przystosowania się do właściwego
wykonywania pracy.
Art. 193.
265)
Pracodawca jest
obowiązany prowadzić ewidencję pracowników młodocianych.
ROZDZIAŁ II
Zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę w celu przygotowania zawodowego
Art. 194. Do zawierania i rozwiązywania z młodocianymi umów o pracę w celu przygotowania zawodowego
mają zastosowanie przepisy kodeksu dotyczące umów o pracę na czas nie określony ze zmianami przewidzianymi w
art. 195 i 196.
Art. 195. § 1.
266)
Umowa o pracę
w celu przygotowania zawodowego powinna określać w szczególności:
1) rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy),
2) czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,
3) sposób dokształcania teoretycznego,
4) wysokość wynagrodzenia.
§ 2.
267)
Rada Ministrów może w drodze
rozporządzenia określić przypadki, w których jest dopuszczalne zawieranie na czas określony umów o pracę w celu
przygotowania zawodowego.
Art. 196. Rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej w celu przygotowania zawodowego
dopuszczalne jest tylko w razie:
1) niewypełniania przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o pracę lub obowiązku dokształcania
się, pomimo stosowania wobec niego środków wychowawczych,
2)
268)
ogłoszenia upadłości lub
likwidacji pracodawcy,
3) reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej kontynuowanie przygotowania zawodowego,
4) stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa przygotowanie zawodowe.
ROZDZIAŁ III
Dokształcanie
Art. 197. § 1. Pracownik młodociany jest obowiązany dokształcać się do ukończenia 18 lat.
§ 2. W szczególności pracownik młodociany jest obowiązany:
1) do dokształcania się w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum, jeżeli szkoły takiej nie ukończył,
2) do dokształcania się w zakresie szkoły ponadgimnazjalnej lub w formach pozaszkolnych.
Art. 198.
269)
Pracodawca jest
obowiązany zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych w związku
z dokształcaniem się.
Art. 199. Jeżeli młodociany nie ukończył przygotowania zawodowego przed osiągnięciem 18 lat, obowiązek
dokształcania się, stosownie do przepisów art. 197, może być przedłużony do czasu ukończenia przygotowania
zawodowego.
Art. 200.
270)
Minister Pracy i
Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Edukacji Narodowej może w drodze rozporządzenia określić przypadki,
w których wyjątkowo jest dopuszczalne zwolnienie młodocianych od obowiązku dokształcania się.
ROZDZIAŁ IIIa
Zatrudnianie młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe
Art. 2001. § 1. Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy
wykonywaniu lekkich prac.
§ 2. Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a
także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.
§ 3. Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny
pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie może zawierać
prac wzbronionych młodocianym, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 204.
§ 4. Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w regulaminie pracy. Pracodawca, który nie ma obowiązku wydania
regulaminu, ustala wykaz lekkich prac w osobnym akcie.
§ 5. Pracodawca jest obowiązany zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac przed rozpoczęciem przez niego
pracy.
Art. 2002. § 1. Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego zatrudnionego
przy lekkiej pracy, uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania, a także z
rozkładu zajęć szkolnych młodocianego.
§ 2. Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać 12
godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2
godzin.
§ 3. Wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35
godzin w tygodniu. Dobowy wymiar czasu pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6
godzin.
§ 4. Wymiar czasu pracy określony w § 2 i 3 obowiązuje także w przypadku, gdy młodociany jest zatrudniony u
więcej niż jednego pracodawcy. Przed nawiązaniem stosunku pracy pracodawca ma obowiązek uzyskania od
młodocianego oświadczenia o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.
ROZDZIAŁ IV
Szczególna ochrona zdrowia
Art. 201. § 1. Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy oraz
badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia.
§ 2.
271)
Jeżeli lekarz orzeknie, że dana
praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej
możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres
wypowiedzenia. Przepis art. 51 § 2 stosuje się odpowiednio.
§ 3. Pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną
przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu
młodocianego.
Art. 202. § 1. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę.
§ 2. Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę.
§ 3. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć
szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy.
§ 31. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest
obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.
Art. 203. § 1. Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.
§ 11. Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 2200 a 600. W
przypadkach określonych w art. 191 § 5 pora nocna przypada pomiędzy godzinami 2000 a
600.
§ 2. Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14
godzin.
§ 3. Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku,
który powinien obejmować niedzielę.
Art. 204. § 1.
273)
Nie wolno
zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych, których wykaz ustala w drodze rozporządzenia Rada
Ministrów.
§ 3.
275)
Rada Ministrów, w drodze
rozporządzenia, może zezwolić na zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat przy niektórych rodzajach
prac wzbronionych, jeżeli jest to potrzebne do odbycia przygotowania zawodowego, określając jednocześnie
warunki zapewniające szczególną ochronę zdrowia młodocianych zatrudnionych przy tych pracach.
ROZDZIAŁ V
Urlopy wypoczynkowe
Art. 205. § 1. Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do
urlopu w wymiarze 12 dni roboczych.
§ 2. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Jednakże w roku
kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do
urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat.
§ 3. Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie ferii szkolnych. Młodocianemu,
który nie nabył prawa do urlopu, o którym mowa w § 1 i 2, pracodawca może, na jego wniosek, udzielić zaliczkowo
urlopu w okresie ferii szkolnych.
§ 4.
276)
Pracodawca jest obowiązany na
wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla pracujących, udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w
wymiarze nie przekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu bezpłatnego wlicza się do
okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
§ 5. W sprawach nie uregulowanych przepisami niniejszego rozdziału do urlopów przysługujących młodocianym
stosuje się przepisy działu siódmego.
ROZDZIAŁ VI
277)
Rzemieślnicze przygotowanie zawodowe
Art. 206. Przepisy art. 190—205 stosuje się odpowiednio do młodocianych zatrudnionych na podstawie
umowy o przygotowanie zawodowe u pracodawców będących rzemieślnikami.
|