Kondycja polskiego sądownictwa

Sąd Najwyższy rokrocznie przedstawia raport o swojej działalności. Zestawienie informuje o kierunkach pracy i największych problemach polskiego sądownictwa. Rok 2009 ujawnił m.in. brak jednolitości orzecznictwa.

Pozytywne aspekty

Poziom orzecznictwa polskiego i czas oczekiwania na rozpoznanie sprawy nie przekracza standardów konstytucyjnych i Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka. Jeśli chodzi o Sąd Najwyższy, pozostaje on aktywny w sferze ochrony praw człowieka – przyczynia się do wprowadzania zmian obowiązujących przepisów. Nieustannie wpływa też na rozwój prawa i jurysprudencji. Ponadto orzeczenia SN spotykają się w dużej mierze z akceptacją sądów niższych instancji.

Wady systemu

Zjawiskiem negatywnym jest wysoki wpływ zagadnień prawnych. To wynik mało braku wyraźnych określeń ustawowych, lukami i niespójnością prawa ustawowego. Do tego stanu rzeczy przyczyniają się również częste nowelizacje ustawodawstwa państwowego. SN szczególnie krytycznie odnosi się do niedostatku argumentacyjnego, jaki towarzyszył niektórym zagadnieniom prawnym. Problem to nierzadko wynik ignorowania zagadnień już ujętych w orzecznictwie i doktrynie. Z dezaprobatą spotykały się przypadki, w których sądy drugiej instancji przekazywały sprawy do Sądu Najwyższego, chociaż z całą pewnością mogły rozstrzygać je samodzielnie. Jednocześnie szczególnie problematyczne staje się orzecznictwo dotyczące prawa ubezpieczeń społecznych. W opinii SN to wynik niedoskonałości techniczno-legislacyjnych dotyczących tej dziedziny. SN zwrócił też uwagę na niski poziom merytoryczny i formalny skarg kasacyjnych, szczególnie w Izbie Karnej. Kłopoty sprawia również kwestia jednolitości orzecznictwa. Wciąż pojawia się zbyt wiele sprzecznych orzeczeń.

Wyzwania sądownictwa

Niezbędnym z ocenie Sądu Najwyższego jest umożliwienie stronom procesowym wnoszenia pism procesowych w formie elektronicznej przy użyciu bezpiecznego podpisu elektronicznego. SN opowiada się także za „przywróceniem zasady rozpoznawania przez sądy spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w składach ławniczych.” Na uregulowanie czeka status prawny majątku pozostałego po Funduszu Wczasów Pracowniczych. Godnym uwagi jest, że orzeczenia SN coraz częściej dotyczą spraw europejskich. To oznacza, że zarówno sędziowie jak i asystenci muszą stale powiększać swoją wiedzę w zakresie prawa i orzecznictwa Unii Europejskiej.