|
|
Kodeks karny skarbowy
Tytuł II
Postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe
DZIAŁ I
Przepisy wstępne
Rozdział 11
Przepisy ogólne
Art. 113. § 1. W postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się
odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego, jeżeli przepisy
niniejszego kodeksu nie stanowią inaczej.
§ 2.
168)
Nie stosuje się przepisów:
1) Kodeksu postępowania karnego dotyczących pokrzywdzonego i
mediacji;
2) art. 325f Kodeksu postępowania karnego.
§ 3. W postępowaniu w sprawach o wykroczenia skarbowe nie stosuje się przepisów:
1) Kodeksu postępowania karnego dotyczących środków zapobiegawczych, poszukiwania oskarżonego i listu
gończego;
2) art. 18 § 1, art. 325c, 400, 562 § 2 i art. 589a—589f, art. 590—607zc, art. 611g—611s oraz art. 615 Kodeksu postępowania karnego.
Art. 114.
169)
§ 1. Przepisy
kodeksu mają ponadto na celu takie ukształtowanie postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe i
wykroczenia skarbowe, aby osiągnięte zostały cele tego postępowania w zakresie wyrównania uszczerbku
finansowego Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innego uprawnionego podmiotu,
spowodowanego takim czynem zabronionym.
§ 2. Organ prowadzący postępowanie jest obowiązany także pouczyć sprawcę o przysługujących mu
uprawnieniach w razie wyrównania uszczerbku finansowego Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego
lub innego uprawnionego podmiotu.
Art. 114a. Postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe może być także
zawieszone, jeżeli jego prowadzenie jest w istotny sposób utrudnione ze względu na toczące się postępowanie
przed organami kontroli skarbowej, organami podatkowymi, organami celnymi lub sądami administracyjnymi.
Zawieszone postępowanie podejmuje się, jeżeli ustąpiły przyczyny uzasadniające jego zawieszenie.
Art. 115. § 1. W sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe orzekają sądy powszechne
albo sądy wojskowe.
§ 1a. Sądy wojskowe orzekają w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe osób, o których
mowa w art. 53 § 36:
1) popełnione podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, w obrębie obiektu wojskowego lub
wyznaczonego miejsca przebywania, na szkodę wojska lub z naruszeniem obowiązku wynikającego ze służby
wojskowej;
2) popełnione za granicą, podczas użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza
granicami państwa, w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa (Dz. U. Nr 162,
poz. 1117 oraz z 2004 r. Nr 210, poz. 2135).
§ 2. Sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości
innego sądu.
§ 3. W sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych w pierwszej instancji orzeka:
1) wojskowy sąd garnizonowy;
2) wojskowy sąd okręgowy, gdy chodzi o przestępstwa skarbowe popełnione przez żołnierzy, o których mowa
w art. 654 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania karnego.
Art. 116. § 1. Orzecznictwu wojskowego sądu garnizonowego podlegają także sprawy o wykroczenia
skarbowe popełnione przez osoby, o których mowa w art. 53 § 36, w zakresie wynikającym z art. 115 § 1a, co
nie wyklucza odpowiedzialności dyscyplinarnej. W wypadku popełnienia wykroczenia skarbowego podlegającego
właściwości sądów wojskowych właściwy dowódca zawiadamia niezwłocznie prokuratora wojskowego albo wojskowy
sąd garnizonowy o wynikach postępowania dyscyplinarnego i zastosowanych karach dyscyplinarnych. Sprawy o
wykroczenia skarbowe nie przestają podlegać orzecznictwu wojskowego sądu garnizonowego mimo zwolnienia
żołnierza z czynnej służby wojskowej.
§ 2.
171)
Przepis § 1 nie wyłącza w
stosunku do żołnierzy w czynnej służbie wojskowej postępowania mandatowego na zasadach i w trybie określonych
w niniejszym kodeksie, z tym że w razie odmowy przyjęcia mandatu karnego lub nieuiszczenia w terminie kary
grzywny nałożonej w drodze mandatu karnego — właściwy do rozpoznania sprawy jest wojskowy sąd
garnizonowy.
§ 3. O popełnieniu przez żołnierza w czynnej służbie wojskowej wykroczenia skarbowego podlegającego
właściwości sądów wojskowych zawiadamia się prokuratora wojskowego. Dotyczy to również wypadku przewidzianego
w § 2, ale tylko w razie odmowy przyjęcia mandatu karnego lub nieuiszczenia w terminie kary grzywny nałożonej
w drodze mandatu karnego.
§ 4. Wojskowy sąd garnizonowy może odmówić wszczęcia postępowania w sprawie o wykroczenie skarbowe, a
wszczęte umorzyć i sprawę przekazać właściwemu dowódcy z wnioskiem o wymierzenie kary przewidzianej w
wojskowych przepisach dyscyplinarnych, jeżeli uzna to za wystarczającą reakcję na wykroczenie skarbowe. Przed
wniesieniem aktu oskarżenia uprawnienie to przysługuje prokuratorowi wojskowemu; zażalenie na postanowienie
prokuratora rozpoznaje wojskowy sąd garnizonowy.
§ 5. Jeżeli przepisy § 1—4 nie stanowią inaczej, postępowanie w sprawach o wykroczenia skarbowe
podlegające właściwości sądów wojskowych odbywa się według przepisów niniejszego kodeksu, mających
zastosowanie w sprawach karnych podlegających orzecznictwu sądów wojskowych, które stosuje się odpowiednio; w
szczególności w sprawach o wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio przepisyKodeksu postępowania karnego o postępowaniu uproszczonym, z wyjątkiem art. 325b—325d oraz 483.
Art. 116a.
173)
Jeżeli rozpoznanie
sprawy w sądzie miejscowo właściwym nie jest możliwe w czasie zapewniającym uniknięcie przedawnienia karalności
przestępstwa skarbowego w terminie określonym w art. 44 § 1 lub 2 albo wykroczenia skarbowego w terminie
określonym w art. 51 § 1, uwzględniając wniosek sądu właściwego, sąd okręgowy może przekazać taką sprawę do
rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu.
Art. 117.
174)
§ 1. Orzekanie w
sprawach o wykroczenia skarbowe następuje wyłącznie w postępowaniu:
1) w przedmiocie udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności;
4) w stosunku do nieobecnych.
§ 2. Orzekanie w sprawach o przestępstwa skarbowe następuje także w postępowaniu zwyczajnym, jeżeli
prowadzone było śledztwo.
§ 3. W wypadkach wskazanych w kodeksie i na zasadach w nim określonych upoważniony organ postępowania
przygotowawczego lub jego przedstawiciel może nakładać za wykroczenia skarbowe karę grzywny w drodze mandatu
karnego.
Art. 118. § 1. Organami postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe i
wykroczenia skarbowe są:
2) inspektor kontroli skarbowej;
§ 2.
175)
Organem postępowania
przygotowawczego w sprawach o przestępstwa skarbowe jest także Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz
Centralne Biuro Antykorupcyjne.
§ 3. Czynności procesowe organów, o których mowa w § 1 pkt 1, 3—6 i § 2, wykonują upoważnieni
przedstawiciele tych organów.
§ 4. W granicach koniecznych do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa skarbowego lub wykroczenia
skarbowego, niezbędnych czynności procesowych w sprawach, o których mowa w art. 133 § 1 pkt 1, mogą dokonywać
także upoważnieni przez urząd celny funkcjonariusze celni pełniący służbę w izbie celnej. Po dokonaniu tych
czynności przekazuje się sprawę urzędowi celnemu do dalszego prowadzenia, chyba że za wykroczenie skarbowe
nałożono karę grzywny w drodze mandatu karnego, a nie zachodzi potrzeba złożenia do sądu wniosku o orzeczenie
przepadku przedmiotów tytułem środka zabezpieczającego.
Art. 118a.
176)
§ 1. W razie
potrzeby dokonania czynności procesowej poza siedzibą organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze można
zwrócić się do innego organu postępowania przygotowawczego o udzielenie pomocy prawnej.
§ 2. We wniosku o udzielenie pomocy prawnej należy określić czynności, jakie mają być dokonane, oraz
wskazać okoliczności wymagające wyjaśnienia. Do wniosku powinny być dołączone niezbędne odpisy akt sprawy.
Akta lub odpowiednią ich część przesyła się tylko w razie istotnej potrzeby.
§ 3. Organ postępowania przygotowawczego wezwany do udzielenia pomocy prawnej powinien niezwłocznie
dokonać czynności tak, aby nie zachodziła konieczność ich powtarzania lub uzupełnienia, a także z własnej
inicjatywy wykonać inne niezbędne czynności.
§ 4. Jeżeli zleconych czynności nie można wykonać w ciągu 30 dni, należy niezwłocznie zawiadomić organ
wzywający do udzielenia pomocy prawnej o przyczynie zwłoki, z podaniem terminu wykonania czynności.
Art. 119. § 1. Interwenient roszczący sobie prawo do przedmiotów podlegających przepadkowi może
dochodzić swych roszczeń w postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.
§ 2.
177)
W razie prawomocnego orzeczenia
przepadku przedmiotów, co do których podmiot określony w § 1 nie zgłosił interwencji we właściwym czasie z
przyczyn od siebie niezależnych, odpowiedzialność Skarbu Państwa ocenia się według przepisów o bezpodstawnym
wzbogaceniu.
§ 3. Roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wygasa, jeżeli powództwa nie wytoczono w terminie 3
miesięcy, licząc od dnia, w którym powód dowiedział się o prawomocnym orzeczeniu przepadku przedmiotów, nie
później jednak niż przed upływem 2 lat od daty uprawomocnienia się tego orzeczenia.
Rozdział 12
Strony i ich procesowi przedstawiciele
178)
Art. 120. § 1. W postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe stronami są: oskarżyciel
publiczny, oskarżony, podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej oraz interwenient.
§ 2. W postępowaniu w sprawach o wykroczenia skarbowe stronami są: oskarżyciel publiczny, oskarżony oraz
interwenient.
§ 3. Interwenientowi w toku całego postępowania przysługują uprawnienia w granicach interwencji.
Art. 121. § 1. Oprócz prokuratora, oskarżycielem publicznym przed sądem jest organ, który wnosi i
popiera akt oskarżenia.
§ 2.
179)
Organy postępowania
przygotowawczego określone w art. 133 § 1 i art. 134 § 1 pkt 1 i 2 mają w sprawach o wykroczenia skarbowe
uprawnienia do sporządzania i wnoszenia aktu oskarżenia oraz do popierania go przed sądem, a także do
występowania w toku całego postępowania, nie wyłączając czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia.
§ 3. Oskarżycielem publicznym w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe
przed wojskowym sądem garnizonowym lub w sprawach o przestępstwa skarbowe przed wojskowym sądem okręgowym
jest wyłącznie prokurator wojskowy.
Art. 122. § 1.
180)
W sprawach, w
których finansowy organ postępowania przygotowawczego jest uprawniony do prowadzenia takiego postępowania, a
następnie do wniesienia i popierania aktu oskarżenia przed sądem:
1) przez wyrażenie „prokurator” w art. 18 § 2, art. 19 § 1 zdanie pierwsze i § 2, art. 20 § 1, art. 23,
46, art. 71 § 2,
art. 87 § 3, art. 93 § 3, art. 100 § 2,
art. 135,158,
art. 160 § 4, art. 192 § 2, art. 215,
art. 218 § 1 zdanie pierwsze, art. 231 § 1, art. 281,
art. 282 § 1 pkt 1, art. 288 § 1, art. 290
§ 1, art. 298 § 1, art. 299 § 3, art. 308
§ 1, art. 317 § 2, art. 323 § 1 i 3, art. 324 § 1 i 2, art. 325e § 2 zdanie drugie, art. 327 § 1 i 3, art. 330 § 1, art. 331
§ 1, art. 333 § 2, art. 336 § 1 i 3, art. 339 § 1 pkt 1, § 3 pkt 4 i § 5, art. 340 § 2, art. 341
§ 1 i 2, art. 343 § 5, art. 345 § 1 i 2, art. 354, art. 359 pkt 1,
art. 380, art. 387 § 2, art. 441
§ 4, art. 448, art. 450 § 1, art. 461
§ 1, art. 505, art. 526 § 2, art. 527
§ 1, art. 530 § 4 i 5, art. 545 § 2, art. 550
§ 2, art. 570, art. 571 § 2, art. 611fs oraz w art. 618 § 1 pkt 2 Kodeksu postępowania karnego rozumie się także
„finansowy organ postępowania przygotowawczego”;
2)
184)
przez wyrażenie „prokurator” w
art. 15 § 1, art. 48 § 1, art. 156 § 5,
art. 179 § 3, art. 325, art. 325e § 2
zdanie pierwsze, § 3 i § 4 zdanie drugie, art. 326 § 1—3 oraz
w art. 327 § 2 i 3 Kodeksu postępowania karnego rozumie się
także „organ nadrzędny nad finansowym organem postępowania przygotowawczego”, z tym że z tytułu
sprawowanego nadzoru organ nadrzędny nie może przejąć sprawy do swego prowadzenia;
3) przez wyrażenie „Prokurator Generalny” w art. 328
Kodeksu postępowania karnego rozumie się także „ministra właściwego do spraw finansów publicznych”, gdy
potrzeba uchylenia prawomocnego postanowienia zachodzi w sprawie o wykroczenie skarbowe.
§ 2. Finansowy organ postępowania przygotowawczego może wystąpić z wnioskiem do prokuratora o podjęcie
czynności, o których mowa w art. 73 § 2 i 3, art. 180 § 1, art. 202 § 1,
art. 203 § 2, art. 214 § 1 i 8, art. 218
§ 1 zdanie drugie, art. 220 § 1, art. 226 zdanie drugie, art. 237 § 1 i 2, art. 247
§ 1, art. 250 § 2—4, art. 263 § 2, art. 270 § 1
oraz w art. 293 § 1 Kodeksu postępowania karnego. Jeżeli w
wypadku, o którym mowa w art. 202 § 1 Kodeksu postępowania
karnego, prokurator powołuje biegłych lekarzy psychiatrów, a także w wypadku, o którym mowa w art. 250 § 2 Kodeksu postępowania karnego, prokurator występuje do sądu
o zastosowanie tymczasowego aresztowania, z mocy prawa obejmuje postępowanie przygotowawcze nadzorem.
§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się w razie przejęcia sprawy przez prokuratora do swego
prowadzenia.
Art. 122a.
185)
§ 1. W sprawach o
wykroczenia skarbowe oskarżony może korzystać z pomocy jednego obrońcy.
§ 2. Obrońcą w sprawie o wykroczenie skarbowe może być także radca prawny.
Art. 123. § 1. Podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej i interwenient mogą ustanowić
pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny.
§ 2. Za podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej i interwenienta, którzy nie są osobami
fizycznymi, czynności procesowych może dokonać także organ uprawniony do działania w ich imieniu.
§ 3. W sprawach o wykroczenia skarbowe interwenient może mieć tylko jednego pełnomocnika.
Art. 124. § 1. Pociągnięcie podmiotu do odpowiedzialności posiłkowej następuje w formie
postanowienia.
§ 2. Postanowienie, o którym mowa w § 1, wydaje w postępowaniu przygotowawczym organ prowadzący to
postępowanie, a po wniesieniu aktu oskarżenia — sąd.
§ 3. Postanowienie zawiera wskazanie oskarżonego, zarzucanego mu przestępstwa skarbowego, kwalifikacji
prawnej, podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej oraz podstaw pociągnięcia podmiotu do
odpowiedzialności posiłkowej.
§ 4. Zmiana lub uzupełnienie postanowienia, o którym mowa w § 1, następuje w formie postanowienia. W razie
braku podstaw do pociągnięcia podmiotu do odpowiedzialności posiłkowej zmiana ta może polegać także na
uchyleniu wydanego poprzednio postanowienia.
§ 5.
186)
Po wniesieniu aktu oskarżenia
prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie także wtedy, gdy zachodzi potrzeba rozważenia kwestii pociągnięcia
do odpowiedzialności posiłkowej.
Art. 125.
187)
§ 1. Do podmiotu
pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej oraz jego pełnomocnika stosuje się odpowiednio dotyczące
podejrzanego, oskarżonego i obrońcy przepisy: art. 72, 74 § 1, art. 75—79, 81, 84—86, 157 § 1 i 2, art. 174—176,
300, 301, 315 § 1, art. 316, 321, 323 § 2, art. 334 § 2, art. 337, 338
§ 1, art. 343 § 5, art. 353 § 2, art. 386,
389 i 390, 391 § 2, 431 § 2 i 3,
art. 434—435, 440,
443, 453 § 3,
art. 454 § 1, art. 455, 475, 480, 482 § 1, art. 524 § 3, art. 540 § 2
i 3, art. 542 § 2, art. 545 § 1, art. 547 § 3,
art. 548, 624 § 1,
art. 627, 630,
632—633 oraz art. 636 § 1 Kodeksu postępowania karnego.
§ 2. Do osób najbliższych podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej będącego osobą fizyczną
stosuje się odpowiednio art. 182, 185 i 186 Kodeksu
postępowania karnego.
§ 3. Od chwili wydania postanowienia, o którym mowa w art. 124 § 1, podmiot pociągnięty do
odpowiedzialności posiłkowej może być w tym charakterze wezwany do udziału w czynnościach procesowych.
§ 4. Podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej nie może być przesłuchany w charakterze świadka,
także w wypadku, gdy jest interwenientem lub podmiotem obowiązanym do zwrotu korzyści majątkowej, o którym
mowa w art. 24 § 5.
§ 5. Do podmiotu, który uzyskał korzyść majątkową, przepisy art. 333 § 4, 370 § 1,
art. 416, art. 422
§ 1 i art. 444 Kodeksu postępowania karnego stosuje się
odpowiednio, z tym że przez wyrażenie „prokurator” należy rozumieć także „finansowy organ postępowania
przygotowawczego”.
Art. 126. § 1. Interwencja może być zgłoszona do chwili rozpoczęcia przewodu sądowego w pierwszej
instancji.
§ 2.
188)
Jeżeli interwenient w
zgłoszeniu nie podał miejsca swego zamieszkania, pobytu lub siedziby lub podał co do tego nieprawdziwe dane,
zgłoszenie jest bezskuteczne.
Art. 127. § 1. Interwencję zgłasza się pisemnie albo ustnie do protokołu.
§ 2. Jeżeli na podstawie danych zebranych w toku postępowania zostanie ustalony podmiot spełniający
warunki do zgłoszenia interwencji, należy go niezwłocznie zawiadomić o przysługującym uprawnieniu, chyba że
nie można ustalić jego miejsca zamieszkania, pobytu lub siedziby.
§ 3. Jeżeli w toku postępowania zatrzymano przedmiot lub dokonano zajęcia albo zabezpieczenia, należy o
tym niezwłocznie zawiadomić interwenienta.
§ 4. Odpis wniosku, o którym mowa w art. 323 § 3 Kodeksu
postępowania karnego, doręcza się niezwłocznie interwenientowi.
Art. 128. § 1. Do interwenienta oraz jego pełnomocnika stosuje się odpowiednio przepisy art. 232 § 3, art. 305 § 4,
art. 315 § 1, art. 316 § 1, art. 318,
321, 323 § 2,
art. 334 § 2, art. 338 § 1, art. 343 § 5,
art. 475, 482 § 1
zdanie pierwsze, 540 § 2, art. 549 oraz 550 § 2
Kodeksu postępowania karnego.
§ 2. Interwenient może być przesłuchany w charakterze świadka.
§ 3. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie prawidłowo zawiadomionego o terminie interwenienta
lub jego pełnomocnika nie jest przeszkodą do jej przeprowadzenia i wydania orzeczenia.
§ 5. W razie nieuwzględnienia interwencji koszty wynikłe z jej zgłoszenia ponosi interwenient.
Rozdział 13
Zabezpieczenie majątkowe
Art. 129.
191)
W wypadkach
niecierpiących zwłoki organ postępowania przygotowawczego może żądać od podmiotów wymienionych w art. 218 § 1 Kodeksu postępowania karnego zatrzymania przesyłki, co do
której istnieje podejrzenie, że zawiera przedmioty przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.
Zatrzymanie to trwa aż do czasu uzyskania zatwierdzenia przez prokuratora — nie dłużej jednak niż 7 dni.
Art. 130. Przedmiot, co do którego powstaje wątpliwość, komu należy go wydać, można złożyć do
depozytu także we właściwym miejscowo finansowym organie postępowania przygotowawczego.
Art. 131.
192)
§ 1. W razie
popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego zabezpieczyć można także środek karny
przepadku przedmiotów lub ściągnięcia ich równowartości pieniężnej oraz uiszczenie należności
publicznoprawnej uszczuplonej czynem zabronionym.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do zabezpieczenia grożącego środka karnego przepadku korzyści
majątkowej i ściągnięcia jej równowartości pieniężnej.
§ 3. Karę grzywny i środek karny ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów można
zabezpieczyć także na mieniu podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej.
§ 4. Do zabezpieczenia grożącego środka karnego przepadku korzyści majątkowej i ściągnięcia jej
równowartości pieniężnej oraz przepadku przedmiotów i ściągnięcia ich równowartości pieniężnej stosuje się
odpowiednio przepis art. 292 § 2 Kodeksu postępowania
karnego.
Art. 132. Zabezpieczenie majątkowe, o którym mowa w art. 131, upada, gdy nie zostaną prawomocnie
orzeczone: przepadek przedmiotów lub ściągnięcie ich równowartości pieniężnej, środek karny przepadku korzyści
majątkowej lub ściągnięcia jej równowartości pieniężnej. Zabezpieczenie należności publicznoprawnej upada,
jeżeli w ciągu 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie nie zostanie
wszczęta egzekucja dla ściągnięcia tych należności.
Art. 132a.
193)
W wypadkach
określonych w art. 131 można także dokonać tymczasowego zajęcia mienia ruchomego osoby podejrzanej, jeżeli
zachodzi obawa usunięcia tego mienia.
Rozdział 14
Właściwość organów postępowania przygotowawczego
194)
Art. 133.
195)
§ 1. Postępowanie
przygotowawcze prowadzą:
1) urząd celny — w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe określone w art. 63—75,
art. 85—96 § 1, art. 106h i art. 107—111 § 1 oraz w sprawach ujawnionych w zakresie swojego działania przez
urzędy celne z art. 106e, 106f i 106k, a także w sprawach w zakresie swojego działania z art. 54, 56,
art. 57 § 1, art. 60, 61, 76, 80, 83 oraz art. 84 § 1;
2) urząd skarbowy — w sprawach o pozostałe przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe;
3) inspektor kontroli skarbowej — w sprawach ujawnionych w zakresie działania kontroli skarbowej.
§ 2. Organy, o których mowa w § 1, mogą wszcząć postępowanie przygotowawcze w sprawach o przestępstwa
skarbowe i wykroczenia skarbowe nienależące do ich właściwości; po zabezpieczeniu dowodów przekazują sprawę
do dalszego prowadzenia właściwemu organowi.
Art. 134. § 1. Postępowanie przygotowawcze prowadzą także:
1)
197)
Straż Graniczna — w sprawach o
przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe określone w art. 63—71, art. 85—96 § 1, art. 106e i 106f oraz
art. 106h, ujawnione w zakresie swego działania przez Straż Graniczną;
2) Policja — w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe ujawnione w zakresie swego
działania przez Policję;
3) Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego — w sprawach o przestępstwa skarbowe ujawnione w zakresie swego
działania przez ten organ;
4) Żandarmeria Wojskowa —w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe popełnione przez
osoby określone w art. 53 § 36, w zakresie podlegającym właściwości sądów wojskowych;
5)
198)
Centralne Biuro Antykorupcyjne
— w sprawach o przestępstwa skarbowe ujawnione w zakresie swojej właściwości.
§ 2. Organy określone w § 1 pkt 1–3 zawiadamiają niezwłocznie o prowadzeniu postępowania przygotowawczego
właściwe finansowe organy postępowania przygotowawczego przez przestanie odpisu postanowienia o jego
wszczęciu, chyba że ograniczą swoje czynności do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa skarbowego lub
wykroczenia skarbowego oraz przekazania sprawy do dalszego prowadzenia tym organom.
§ 3. Organ określony w § 1 pkt 4 o wszczęciu postępowania przygotowawczego zawiadamia niezwłocznie
właściwego prokuratora wojskowego.
§ 4. W razie zgłoszenia przez sprawcę czynu zabronionego wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się
odpowiedzialności i po otrzymaniu przez niego pisemnego pouczenia o warunkach dopuszczalności tego środka
karnego, przekazanie sprawy właściwemu finansowemu organowi postępowania przygotowawczego jest
obowiązkowe.
§ 5. Przepisy § 1, 2 i 4 stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy organ określony w § 1 pkt 1–3 jest
właściwy do prowadzenia postępowania przygotowawczego w sprawie o czyn zabroniony jako przestępstwo lub
wykroczenie określone w przepisach karnych innej ustawy, który wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa
skarbowego lub wykroczenia skarbowego.
Art. 134a.
199)
Prokurator prowadzi
postępowanie przygotowawcze, jeżeli przepis ustawy tak stanowi.
Art. 135.
200)
§ 1. W wypadku gdy
sprawcy zarzucono kilka przestępstw skarbowych albo wykroczeń skarbowych, względnie gdy zachodzi zbieg
przepisów określony w art. 7 § 1, a sprawy należą do właściwości różnych organów postępowania
przygotowawczego, właściwy jest organ, który pierwszy wszczął postępowanie.
§ 2. Jeżeli sprawcy zarzucono przestępstwo skarbowe i wykroczenie skarbowe, a sprawy należą do właściwości
różnych finansowych organów postępowania przygotowawczego, właściwy jest organ, który wszczął postępowanie w
sprawie o przestępstwo skarbowe.
§ 3. Jeżeli sprawa o przestępstwo skarbowe i wykroczenie skarbowe należy do właściwości finansowych i
niefinansowych organów postępowania przygotowawczego, postępowanie prowadzi finansowy organ postępowania
przygotowawczego, chyba że postępowanie przygotowawcze prowadzi Żandarmeria Wojskowa. Spór o właściwość
między finansowymi i niefinansowymi organami postępowania przygotowawczego rozstrzyga prokurator właściwy ze
względu na siedzibę organu niefinansowego.
§ 4. Spór o właściwość między finansowymi organami postępowania przygotowawczego rozstrzyga organ
nadrzędny nad tymi organami. Jeżeli spór toczy się między finansowymi organami postępowania przygotowawczego
niemającymi wspólnego organu nadrzędnego, rozstrzyga go minister właściwy do spraw finansów publicznych.
§ 5. W czasie trwania sporu o właściwość każdy z organów postępowania przygotowawczego dokonuje czynności
niecierpiących zwłoki.
DZIAŁ II
Pociągnięcie do odpowiedzialności za zgodą sprawcy
Rozdział 15
Postępowanie mandatowe
Art. 136. § 1. Postępowanie mandatowe prowadzi finansowy organ postępowania przygotowawczego lub
jego upoważniony przedstawiciel albo osoba, o której mowa w art. 118 § 4, a także niefinansowy organ
postępowania przygotowawczego, gdy przepis szczególny tak stanowi; postępowaniu temu nie stoi na przeszkodzie
uprzednie wszczęcie postępowania przygotowawczego.
§ 2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i sposób wydawania
funkcjonariuszom finansowych organów postępowania przygotowawczego i niefinansowych organów postępowania
przygotowawczego upoważnienia do nakładania kary grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia skarbowe,
szczegółowe zasady jej nakładania i sposób uiszczania, sposób ewidencjonowania grzywien nałożonych w drodze
mandatu karnego, organy właściwe w sprawach rozliczania formularzy mandatu karnego oraz wzory formularzy
mandatu karnego, mając na względzie potrzebę szybkiej reakcji na fakt popełnienia wykroczenia skarbowego oraz
potrzebę ujednolicenia zasad nakładania przez funkcjonariuszy uprawnionych organów kary grzywny w drodze
mandatu karnego, a także pouczenia osób karanych o ich prawach i obowiązkach.
Art. 137. § 1. W postępowaniu mandatowym, jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, karę grzywny w drodze
mandatu karnego nałożyć można jedynie, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego
nie budzą wątpliwości, a nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej niż ta, która jest określona w
art. 48 § 2.
§ 2. Postępowania mandatowego nie stosuje się, jeżeli:
1)w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, chyba że do
chwili przyjęcia mandatu karnego wymagalna należność została w całości uiszczona;
2) zachodzi zbieg przepisów określony w art. 7 § 1, a ten sam czyn sprawcy wykroczenia skarbowego
wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa skarbowego;
4) za wykroczenie skarbowe należałoby orzec przepadek przedmiotów.
§ 3. Warunkiem nałożenia kary grzywny w drodze mandatu karnego jest wyrażenie przez sprawcę wykroczenia
skarbowego zgody na przyjęcie mandatu; zgodę tę odnotowuje się na dokumencie mandatu karnego.
§ 4. Upoważniony organ postępowania przygotowawczego lub jego przedstawiciel, wymierzając karę grzywny w
drodze mandatu karnego, obowiązany jest określić wykroczenie skarbowe zarzucane sprawcy oraz pouczyć go o
warunkach dopuszczalności postępowania mandatowego, a zwłaszcza o skutkach prawnych braku zgody, o której
mowa w § 3.
Art. 138. § 1. W postępowaniu mandatowym można nałożyć karę grzywny w drodze mandatu karnego:
1) wydanego ukaranemu po uiszczeniu kary grzywny bezpośrednio upoważnionemu podmiotowi, który ją
nałożył;
2) kredytowanego, wydawanego za potwierdzeniem odbioru ukaranemu.
§ 2. Mandatem karnym, o którym mowa w § 1 pkt 1, może być nałożona kara grzywny jedynie na osobę czasowo
tylko przebywającą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub niemającą stałego miejsca zamieszkania lub
stałego miejsca pobytu.
§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio do osób stale przebywających na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, które czasowo opuszczają to terytorium.
§ 4. Mandat karny, o którym mowa w § 1 pkt 1, staje się prawomocny z chwilą uiszczenia kary grzywny
upoważnionemu podmiotowi, który ją nałożył, zaś mandat karny kredytowany — z chwilą pokwitowania jego odbioru
przez ukaranego.
§ 5. Mandat karny kredytowany powinien zawierać pouczenie o obowiązku uiszczenia nałożonej kary grzywny w
terminie 7 dni od daty przyjęcia mandatu oraz o skutkach jej nieuiszczenia w tym terminie.
Art. 139. § 1. W razie braku zgody, o której mowa w art. 137 § 3, sprawa podlega rozpoznaniu na
zasadach ogólnych.
§ 2. W sytuacji, o której mowa w § 1, a zwłaszcza gdy sprawca wykroczenia skarbowego przebywa stale za
granicą albo gdy nie można ustalić jego miejsca zamieszkania lub pobytu w kraju, organ postępowania
przygotowawczego lub jego przedstawiciel może dokonać tymczasowego zajęcia mienia ruchomego sprawcy, w
szczególności przedmiotów zagrożonych przepadkiem.
Art. 140. § 1. Prawomocny mandat karny podlega niezwłocznie uchyleniu, jeżeli karę grzywny nałożono
za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie skarbowe. Uchylenie następuje na wniosek ukaranego
złożony w terminie zawitym 7 dni od daty przyjęcia mandatu lub z urzędu.
§ 2. Uprawniony do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na
którego obszarze działania została nałożona kara grzywny. W przedmiocie uchylenia mandatu karnego sąd orzeka
na posiedzeniu. W posiedzeniu ma prawo uczestniczyć ukarany, organ, który lub którego funkcjonariusz nałożył
karę grzywny w drodze mandatu karnego, albo przedstawiciel tego organu oraz ujawniony interwenient. Przed
wydaniem postanowienia sąd może zarządzić stosowne czynności w celu sprawdzenia podstaw do uchylenia mandatu
karnego.
§ 3. Uchylając mandat karny, nakazuje się podmiotowi, na rachunek którego pobrano grzywnę, niezwłoczny
zwrot uiszczonej kwoty, chyba że czyn zarzucany sprawcy wyczerpuje znamiona przestępstwa skarbowego,
przestępstwa lub wykroczenia; w takim wypadku uiszczoną kwotę zatrzymuje się do zakończenia postępowania jako
zabezpieczenie majątkowe grożących mu kar, środków karnych lub innych środków oraz kosztów postępowania.
§ 4. W razie uchylenia mandatu karnego sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.
Art. 141. Nadzór nad postępowaniem mandatowym sprawuje minister właściwy do spraw finansów
publicznych, a w sprawach, o których mowa w art. 134 § 1, odpowiednio — minister właściwy do spraw wewnętrznych
albo Minister Obrony Narodowej.
Rozdział 16
Zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności
Oddział 1
Przebieg negocjacji
Art. 142. § 1.
201)
W
postępowaniu prowadzonym przez finansowy organ postępowania przygotowawczego, zanim wniesiono akt
oskarżenia, sprawca przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego może zgłosić wniosek o zezwolenie na
dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.
§ 2. Przed pierwszym przesłuchaniem finansowy organ postępowania przygotowawczego jest obowiązany
pouczyć sprawcę także o prawie złożenia takiego wniosku.
§ 3. Jeżeli sprawcą jest osoba w wieku po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, wniosek, o
którym mowa w § 1, może w jego imieniu zgłosić przedstawiciel ustawowy.
§ 4. Wniosek sprawcy, o którym mowa w § 1, może być złożony na piśmie albo ustnie do protokołu. Do
wniosku dołącza się dowody wykonania czynności wymienionych w art. 143 § 1—3.
§ 5.
202)
Do sprawcy, o którym mowa w
§ 1, stosuje się odpowiednio przepisy o podejrzanym, jeżeli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią
inaczej.
Art. 143. § 1.
203)
Składając
wniosek, o którym mowa w art. 142 § 1, należy łącznie uiścić:
1) należność publicznoprawną, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym
nastąpiło uszczuplenie tej należności, chyba że do chwili zgłoszenia wniosku ta wymagalna należność
została w całości uiszczona;
2) tytułem kary grzywny kwotę odpowiadającą co najmniej jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia, a
za wykroczenie skarbowe — kwotę odpowiadającą co najmniej jednej dziesiątej tego wynagrodzenia;
3) co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.
§ 2. Jeżeli za czyn zabroniony, o który toczy się postępowanie, przewidziane jest obowiązkowe orzeczenie
przepadku przedmiotów, sprawca składając wniosek, o którym mowa w art. 142 § 1, jest obowiązany wyrazić
zgodę na ich przepadek, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów — uiścić ich równowartość
pieniężną.
§ 3. Jeżeli orzeczenie przepadku przedmiotów nie jest obowiązkowe, sprawca może ograniczyć wyrażenie
zgody na przepadek, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów — uiścić równowartość pieniężną tylko
niektórych przedmiotów zagrożonych przepadkiem albo złożyć wniosek o całkowite zaniechanie orzeczenia
przepadku przedmiotów lub uiszczenia ich równowartości pieniężnej.
§ 4. Uiszczenie przez sprawcę równowartości pieniężnej przedmiotów zagrożonych przepadkiem nie dotyczy
przedmiotów określonych w art. 29 pkt 4.
§ 5. Przepisy art. 16 § 3 i art. 31 § 3 pkt 2 stosuje się odpowiednio.
§ 6.
204)
Minister Sprawiedliwości w
porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, wysokość
zryczałtowanych kosztów postępowania związanych ze zgłoszeniem wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie
się odpowiedzialności w wysokości nie wyższej niż jedna dziesiąta minimalnego wynagrodzenia, mając na
uwadze w szczególności przeciętne wydatki finansowego organu postępowania przygotowawczego, poniesione w
związku z jego rozpoznaniem.
Art. 143a.
205)
§ 1. Jeżeli
wniosek, o którym mowa w art. 142 § 1, nie odpowiada wymaganiom formalnym, a brak jest tego rodzaju, że
wniosek nie może otrzymać biegu, wzywa się osobę, od której wniosek pochodzi, do usunięcia braku w terminie
7 dni.
§ 2. W razie uzupełnienia braku w terminie, wniosek wywołuje skutki od dnia jego wniesienia. W razie
nieuzupełnienia braku w terminie, wniosek uznaje się za bezskuteczny, o czym należy pouczyć przy doręczeniu
wezwania.
Art. 144. § 1.
206)
Cofnięcie
wniosku, o którym mowa w art. 142 § 1, nie jest możliwe przed upływem 1 miesiąca od jego złożenia, a także
po wniesieniu do sądu przez finansowy organ postępowania przygotowawczego wniosku o udzielenie zezwolenia
na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.
§ 2. Ponowne złożenie wniosku jest niedopuszczalne.
§ 3. W razie cofnięcia wniosku uiszczone przez sprawcę kwoty zatrzymuje się do zakończenia postępowania
jako zabezpieczenie grożących mu kar, środków karnych lub innych środków oraz kosztów postępowania.
Art. 145. § 1.
207)
W razie
wystąpienia przez sprawcę o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności finansowy organ
postępowania przygotowawczego może zamiast aktu oskarżenia wnieść niezwłocznie do sądu wniosek o udzielenie
takiego zezwolenia.
§ 2. Wniosek finansowego organu postępowania przygotowawczego powinien zawierać:
1) imię i nazwisko sprawcy oraz inne dane określające jego tożsamość;
2) dokładne określenie czynu zarzucanego sprawcy ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności
jego popełnienia, a zwłaszcza wysokości uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności
publicznoprawnej;
3) wskazanie przepisów kodeksu, pod które zarzucany czyn podpada;
4) dokładne określenie wykonanych przez sprawcę obowiązków, o których mowa w art. 143 § 1—3;
5) wskazanie sądu właściwego do udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się
odpowiedzialności.
§ 3. Uzasadnienie wniosku może być ograniczone do wskazania dowodów świadczących o tym, że wina sprawcy
i okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie budzą wątpliwości, a ponadto innych okoliczności
świadczących o tym, że w danej sprawie można zezwolić na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, w
szczególności ze względu na to, że jest to wystarczające dla zaspokojenia uzasadnionego interesu
finansowego Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innego uprawnionego podmiotu.
§ 4. Z wnioskiem, o którym mowa w § 1, przesyła się sądowi akta postępowania wraz z załącznikami.
§ 5.
208)
O wniesieniu do sądu wniosku,
o którym mowa w § 1, finansowy organ postępowania przygotowawczego zawiadamia niezwłocznie sprawcę, jak
również przedstawiciela ustawowego, o którym mowa w art. 142 § 3.
Art. 146.
209)
§ 1. Złożenie
wniosku o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności finansowy organ postępowania
przygotowawczego uzależnia od wykonania obowiązku uiszczenia w całości wymagalnej należności
publicznoprawnej, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło
uszczuplenie tej należności, a do tej chwili należność ta nie została uiszczona.
§ 2. Złożenie wniosku, o którym mowa w § 1, finansowy organ postępowania przygotowawczego może
uzależnić:
1)od uiszczenia tytułem kary grzywny dodatkowej kwoty, nieprzekraczającej jednak łącznie z kwotą już
wpłaconą wysokości połowy sumy odpowiadającej górnej granicy ustawowego zagrożenia za dany czyn
zabroniony;
2) od wyrażenia zgody na przepadek przedmiotów nieobjętych wnioskiem sprawcy, o którym mowa w art. 142
§ 1, a w razie niemożności ich złożenia — od uiszczenia równowartości pieniężnej tych przedmiotów, chyba
że przepadek dotyczy przedmiotów określonych w art. 29 pkt 4;
3) od uiszczenia pozostałych kosztów postępowania.
§ 3. Czas, rodzaj i sposób wykonania obowiązków, o których mowa w § 1 lub 2, finansowy organ
postępowania przygotowawczego określa po wysłuchaniu sprawcy, jak również przedstawiciela ustawowego, o
którym mowa w art. 142 § 3.
Art. 147. Na postanowienie odmawiające wniesienia wniosku o udzielenie zezwolenia na dobrowolne
poddanie się odpowiedzialności przysługuje zażalenie do organu nadrzędnego nad finansowym organem
postępowania przygotowawczego, o czym należy sprawcę pouczyć. W razie nieuwzględnienia zażalenia stosuje się
odpowiednio art. 144 § 3.
Oddział 2
Zezwolenie
Art. 148. § 1.
210)
W kwestii
udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności sąd orzeka niezwłocznie na
posiedzeniu.
§ 3. W posiedzeniu ma prawo wziąć udział sprawca i jego obrońca, a także przedstawiciel ustawowy, o
którym mowa w art. 142 § 3. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo prawidłowo zawiadomionego o terminie
sprawcy lub jego obrońcy, a także przedstawiciela ustawowego, o którym mowa w art. 142 § 3, nie jest
przeszkodą do przeprowadzenia posiedzenia.
§ 4.
211)
Stawiennictwo na posiedzenie
finansowego organu postępowania przygotowawczego lub jego przedstawiciela, w szczególności tego, który
złożył wniosek, jest obowiązkowe, jeżeli prezes sądu lub sąd tak zarządzi.
§ 5. Sąd, uwzględniając wniosek, orzeka wyrokiem.
§ 6.
212)
Jeżeli sąd uzna, że nie
zachodzą podstawy do uwzględnienia wniosku, niezwłocznie zwraca sprawę finansowemu organowi postępowania
przygotowawczego. Przepis art. 144 § 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 149.
213)
§ 1. W razie
zaskarżenia wyroku o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności ulega on uchyleniu lub zmianie
w postępowaniu odwoławczym tylko wtedy, gdy sąd orzekł:
1) tytułem kary grzywny kwotę inną niż uiszczona przez sprawcę;
2) przepadek przedmiotów lub uiszczenie ich równowartości pieniężnej w zakresie nieobjętym zgodą
sprawcy.
§ 2. Sąd odwoławczy orzeka na posiedzeniu jednoosobowo.
DZIAŁ III
Postępowanie przygotowawcze
Art. 150. § 1. Określone w Kodeksie postępowania karnego obowiązki i uprawnienia Policji, z wyjątkiem
art. 214 § 6 i art. 663, dotyczą także innych organów dochodzenia.
§ 2. W razie potrzeby inny niż Policja organ dochodzenia może zwrócić się do Policji z wnioskiem o
udzielenie pomocy przy dokonaniu czynności procesowej.
§ 3. Czynności, o których mowa w art. 75 § 2 oraz art. 285 § 2 Kodeksu postępowania karnego, są dokonywane przez Policję,
Straż Graniczną, Służbę Celną, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne lub
Żandarmerię Wojskową, a gdy postępowanie przygotowawcze prowadzone jest przez inny niż urząd celny finansowy
organ postępowania przygotowawczego — przez Policję na żądanie tego organu.
§ 4. Oprócz Policji czynność, o której mowa w art. 244 § 1
Kodeksu postępowania karnego, może być dokonana także przez Straż Graniczną, Służbę Celną, Agencję
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne lub Żandarmerię Wojskową.
Art. 151. § 1. Można odmówić wszczęcia postępowania w sprawie o wykroczenie skarbowe, a wszczęte
umorzyć także wtedy, gdy w sprawie o ten sam czyn zabroniony wyczerpujący zarazem znamiona wykroczenia
skarbowego i przestępstwa, postępowanie karne w sprawie o przestępstwo zostało już prawomocnie zakończone
orzeczeniem skazującym.
§ 2. Można odmówić wszczęcia postępowania, a wszczęte umorzyć, jeżeli o ten sam czyn zabroniony wyczerpujący
zarazem znamiona wykroczenia skarbowego i przestępstwa toczy się postępowanie karne w sprawie o przestępstwo
ścigane z urzędu.
Art. 151a.
215)
§ 1. Śledztwo
prowadzi się w sprawach o przestępstwa skarbowe:
1) popełnione w warunkach określonych w art. 37 § 1 lub w art. 38 § 2;
2)
216)
jeżeli osobą podejrzaną jest
sędzia, prokurator, funkcjonariusz Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu lub
Centralnego Biura Antykorupcyjnego;
3) jeżeli osobą podejrzaną jest funkcjonariusz Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, finansowego
organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania
przygotowawczego;
4) jeżeli oskarżony lub osoba podejrzana jest pozbawiona wolności w tej lub w innej sprawie, chyba że
zastosowano zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie wobec sprawcy ujętego na gorącym uczynku lub bezpośrednio
potem;
5) jeżeli zachodzą okoliczności określone w art. 79 § 1
Kodeksu postępowania karnego, chyba że zaistnieją przesłanki z art. 79 § 4 Kodeksu postępowania karnego.
§ 2. W pozostałych sprawach o przestępstwa skarbowe prowadzi się dochodzenie, chyba że finansowy organ
postępowania przygotowawczego odmiennie zarządzi ze względu na wagę lub zawiłość sprawy.
Art. 151b. § 1. Prokurator prowadzi śledztwo w wypadkach określonych w art. 151 a § 1 pkt 2 i 3, a
także wtedy, gdy uzna, że wymagają tego okoliczności sprawy.
§ 2. Jeżeli prokurator wszczął śledztwo, może powierzyć organowi określonemu w art. 118 § 1 pkt 1–5 albo w
§ 2 jego przeprowadzenie w całości albo w określonym zakresie lub dokonanie poszczególnych czynności śledztwa;
w wypadkach określonych w art. 151a § 1 pkt 2 i 3 prokurator nie może jednak powierzyć innemu organowi
prowadzenia śledztwa w całości. Organ, któremu prokurator powierzył przeprowadzenie poszczególnych czynności,
może dokonać także innych czynności, jeżeli wyłoni się taka potrzeba.
§ 2a.
217)
Wydając postanowienie o
wszczęciu śledztwa, finansowy organ postępowania przygotowawczego niezwłocznie przesyła jego odpis
prokuratorowi.
§ 3. Prokurator może zastrzec do osobistego wykonania jakąkolwiek czynność śledztwa, w szczególności
czynności wymagające postanowienia, związane z przedstawieniem zarzutów, pociągnięciem do odpowiedzialności
posiłkowej, zmianą postanowienia o przedstawieniu zarzutów lub o pociągnięciu do odpowiedzialności posiłkowej
albo z zamknięciem śledztwa.
Art. 152.
218)
W sprawach o
wykroczenia skarbowe prowadzi się dochodzenie. Ogranicza się ono do przesłuchania podejrzanego oraz w razie
potrzeby także do innych czynności w zakresie niezbędnym do wniesienia aktu oskarżenia lub innego zakończenia
postępowania.
Art. 153 § 1.
220)
Postępowanie
przygotowawcze w sprawie o przestępstwo skarbowe powinno być zakończone w ciągu 3 miesięcy. W razie
niezakończenia postępowania w tym terminie organ nadrzędny nad finansowym organem postępowania
przygotowawczego, a gdy postępowanie prowadzi lub nadzoruje prokurator — prokurator bezpośrednio przełożony,
mogą przedłużyć je na okres do 6 miesięcy. W szczególnie uzasadnionych wypadkach właściwy prokurator
bezpośrednio przełożony może przedłużyć okres postępowania na dalszy czas oznaczony.
§ 2. Dochodzenie w sprawie o przestępstwo skarbowe po jego przedłużeniu toczy się nadal jako
dochodzenie.
§ 3. W razie niezakończenia dochodzenia w sprawie o wykroczenie skarbowe prowadzonego przez organ
postępowania przygotowawczego w ciągu 2 miesięcy, organ nadrzędny nad tym organem może przedłużyć dochodzenie
na czas oznaczony.
Art. 154. (uchylony).
221)
Art. 155.
222)
§ 1. W ciągu 14 dni
od daty zamknięcia dochodzenia finansowy organ postępowania przygotowawczego sporządza akt oskarżenia i wnosi
do właściwego sądu oraz popiera go przed tym sądem albo wydaje postanowienie o umorzeniu, o zawieszeniu
postępowania przygotowawczego albo o uzupełnieniu dochodzenia. O wniesieniu aktu oskarżenia w sprawie o
przestępstwo skarbowe finansowy organ postępowania przygotowawczego zawiadamia niezwłocznie prokuratora przez
doręczenie odpisu tego aktu.
§ 2. W sprawie o przestępstwo skarbowe podlegające rozpoznaniu w postępowaniu zwyczajnym finansowy organ
postępowania przygotowawczego w ciągu 14 dni od zakończenia śledztwa sporządza akt oskarżenia i przesyła go
wraz z aktami prokuratorowi, przekazując jednocześnie dowody rzeczowe. Akt oskarżenia zatwierdza i wnosi do
sądu prokurator. W akcie oskarżenia należy także wskazać finansowy organ postępowania przygotowawczego, któremu
przysługują uprawnienia oskarżyciela publicznego. Organ ten zawiadamia się niezwłocznie o wniesieniu aktu
oskarżenia przez doręczenie jego odpisu.
§ 3. Jeżeli podejrzany jest tymczasowo aresztowany, terminy określone w § 1 i 2 wynoszą 7 dni.
§ 4. W sprawie, w której wobec podejrzanego stosowane jest tymczasowe aresztowanie, akt oskarżenia należy
wnieść nie później niż 14 dni przed upływem dotychczas określonego terminu stosowania tego środka.
§ 5. Do aktu oskarżenia można dołączyć wniosek o nałożenie odpowiedzialności posiłkowej, a także wniosek o
zobowiązanie podmiotu określonego w art. 24 § 5 do zwrotu na rzecz Skarbu Państwa lub jednostki samorządu
terytorialnego uzyskanej korzyści majątkowej.
Art. 156. § 1. Prokurator, a także finansowy organ postępowania przygotowawczego może umieścić w
akcie oskarżenia wniosek o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kary lub środka
karnego za zarzucane mu przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli okoliczności popełnienia czynu
zabronionego nie budzą wątpliwości, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną
osiągnięte.
§ 2. Wniosek może dotyczyć:
1) w sprawie o przestępstwo skarbowe — wymierzenia oskarżonemu kary z zastosowaniem nadzwyczajnego jej
złagodzenia, orzeczenia środka karnego określonego w art. 22 § 2 pkt 2–6, odstąpienia od ich wymierzenia lub
warunkowego zawieszenia wykonania kary; przepisu nie stosuje się do sprawcy przestępstwa skarbowego
popełnionego w warunkach określonych w art. 37 § 1 lub w art. 38 § 2, z zastrzeżeniem art. 37 § 2 i 3 albo
art. 38 § 3;
2) w sprawie o wykroczenie skarbowe — wymierzenia oskarżonemu kary grzywny nieprzekraczającej
dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia albo orzeczenia środka karnego określonego w art. 47 § 2 pkt 2
lub 3 albo z odstąpieniem od ich wymierzenia.
§ 3. Przepisy art. 335 § 2 i 3, art. 339 § 1 pkt 3 i art. 343
§ 4—7 Kodeksu postępowania karnego stosuje się odpowiednio; jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub
wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, a nie została ona w całości
uiszczona, sąd uzależnia uwzględnienie wniosku od uiszczenia tej wymagalnej należności w całości w wyznaczonym
terminie.
§ 4. Nie można uwzględnić wniosku o orzeczenie przepadku przedmiotów, jeżeli interwenient temu się sprzeciwi
na piśmie albo ustnie do protokołu.
DZIAŁ IV
Postępowanie przed sądem
Rozdział 17
Postępowanie przed sądem pierwszej instancji
Art. 157. § 1.
223)
Jeżeli akt
oskarżenia wniósł finansowy organ postępowania przygotowawczego, udział tego organu lub jego przedstawiciela
w rozprawie jest obowiązkowy w postępowaniu uproszczonym.
§ 2. W sprawach o przestępstwa skarbowe, w których akt oskarżenia wniósł prokurator, finansowy organ
dochodzenia lub jego przedstawiciel może działać obok prokuratora w charakterze oskarżyciela publicznego.
Art. 158. § 1. Niestawiennictwo na rozprawę podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej,
któremu prawidłowo doręczono wezwanie, nie stoi na przeszkodzie rozpoznaniu sprawy i wydaniu orzeczenia.
§ 2. Jeżeli jednak podmiot, o którym mowa w § 1, usprawiedliwi swoje niestawiennictwo i jednocześnie
wniesie o odroczenie rozprawy, nie można jej przeprowadzić w czasie nieobecności tego podmiotu.
§ 3. W wypadku, o którym mowa w § 1, stosuje się odpowiednio art. 482 Kodeksu postępowania karnego w zakresie rozstrzygnięcia o
nałożeniu odpowiedzialności posiłkowej.
Art. 159. W razie wyłączenia jawności rozprawy głównej także podmiot pociągnięty do odpowiedzialności
posiłkowej oraz interwenient mogą żądać pozostawienia na sali rozpraw po nie więcej niż dwie osoby.
Art. 160. Po swobodnym wypowiedzeniu się osoby przesłuchiwanej na wezwanie przewodniczącego,
stosownie do art. 171 § 1 Kodeksu postępowania karnego, mogą
zadawać jej pytania w następującym porządku: oskarżyciel publiczny, interwenient, pełnomocnik interwenienta,
biegły, podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej, pełnomocnik podmiotu pociągniętego do
odpowiedzialności posiłkowej, obrońca, oskarżony, członkowie składu orzekającego. Przepisy art. 370 § 2—4 Kodeksu postępowania karnego stosuje się.
Art. 161.
224)
§ 1. Jeżeli w
związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności
publicznoprawnej, a nie została ona w całości uiszczona, sąd uzależnia uwzględnienie wniosku oskarżonego, o
którym mowa w art. 387 § 1 Kodeksu postępowania karnego, od
uiszczenia tej wymagalnej należności w całości w wyznaczonym terminie.
§ 2. Jeżeli w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe zgłoszono interwencję, sąd nie może
przychylić się do wniosku, o którym mowa w art. 387 § 1 Kodeksu
postępowania karnego, dotyczącego orzeczenia przepadku przedmiotów, gdy interwenient temu się sprzeciwi na
piśmie albo ustnie do protokołu.
§ 3. Wniosek oskarżonego, o którym mowa w art. 387 § 1
Kodeksu postępowania karnego, złożony przed rozprawą, sąd może rozpoznać na posiedzeniu. Sąd, uwzględniając
wniosek, skazuje oskarżonego wyrokiem.
§ 4. O terminie posiedzenia zawiadamia się strony, przesyłając im odpis wniosku.
§ 5. Nieusprawiedliwione niestawiennictwo oskarżyciela publicznego, podmiotu pociągniętego do
odpowiedzialności posiłkowej lub interwenienta na rozprawę bądź posiedzenie nie stoi na przeszkodzie
uwzględnieniu wniosku, jeżeli pozostałe warunki określone w art. 387 Kodeksu postępowania karnego i w § 1 są spełnione.
Art. 161a.
225)
Jeżeli po
rozpoczęciu przewodu sądowego ujawni się, że czyn oskarżonego stanowi wykroczenie skarbowe, sąd rozpoznaje
sprawę w dalszym ciągu, w tym samym składzie.
Art. 162. § 1. Po zamknięciu przewodu sądowego przewodniczący udziela głosu stronom oraz ich
przedstawicielom. Zabierają one głos w następującej kolejności: oskarżyciel publiczny, interwenient, podmiot
pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej i oskarżony. Przedstawiciele procesowi stron zabierają głos przed
stronami, które reprezentują.
§ 2. Jeżeli oskarżyciel publiczny, interwenient lub jego pełnomocnik ponownie zabierają głos, należy
również udzielić głosu podmiotowi pociągniętemu do odpowiedzialności posiłkowej, jego pełnomocnikowi, obrońcy
i oskarżonemu.
Art. 163.
226)
Orzeczenie kończące
postępowanie powinno w miarę potrzeby zawierać także rozstrzygnięcie co do przepadku przedmiotów i ściągnięcia
ich równowartości pieniężnej, środka karnego przepadku korzyści majątkowej i ściągnięcia jej równowartości
pieniężnej, należności publicznoprawnej uszczuplonej czynem zabronionym, odpowiedzialności posiłkowej lub
roszczeń interwenienta.
Art. 163a.
227)
Po ogłoszeniu lub
przy doręczeniu orzeczenia należy oskarżonego, o którym mowa w art. 36 § 3, art. 156 lub art. 161, pouczyć o
treści art. 443 Kodeksu postępowania karnego w związku z art. 434 § 3 Kodeksu postępowania karnego.
Art. 164.
228)
Jeżeli ukarany za
wykroczenie skarbowe jest osobą przebywającą jedynie czasowo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo nie
ma na tym terytorium stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca pobytu, sąd może orzec natychmiastową
wykonalność orzeczenia wymierzającego karę grzywny; jednocześnie sąd orzeka zastępczą karę pozbawienia wolności
na wypadek nieuiszczenia orzeczonej kary grzywny w terminie 3 dni, a ponadto zarządza zatrzymanie paszportu lub
innego dokumentu uprawniającego do przekroczenia granicy, na czas do uiszczenia orzeczonej kary grzywny lub
wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności.
Rozdział 18
Postępowanie odwoławcze i nadzwyczajne środki zaskarżenia
Art. 165. Do finansowego organu postępowania przygotowawczego stosuje się odpowiednio przepis
art. 157 także na rozprawie w sądzie odwoławczym lub na posiedzeniu sądu w kwestii wznowienia postępowania,
chyba że prezes sądu lub sąd zarządzi inaczej.
Art. 166. Podmiot odpowiedzialny posiłkowo może wnieść apelację z powodu nałożenia odpowiedzialności
posiłkowej, natomiast z powodu skazania oskarżonego — tylko wtedy, gdy skazanie jest podstawą tej
odpowiedzialności.
Art. 167.
229)
§ 1. Zażalenie na
postanowienie finansowego organu postępowania przygotowawczego rozpoznaje organ nadrzędny, a w wypadkach
przewidzianych przez ustawę — prokurator sprawujący nadzór nad tym postępowaniem albo sąd.
§ 2. Zażalenie na postanowienie Żandarmerii Wojskowej rozpoznaje właściwy prokurator wojskowy, a w
wypadkach przewidzianych przez ustawę — sąd wojskowy.
§ 3. Właściwy do rozpoznania zażaleń na wydane w sprawach o wykroczenia skarbowe w postępowaniu przed
sądem rejonowym postanowienia i zarządzenia zamykające drogę do wydania wyroku jest sąd okręgowy, zaś
pozostałych zażaleń — sąd rejonowy w innym równorzędnym składzie.
Art. 167a.
230)
Kasację w sprawie o
wykroczenie skarbowe może wnieść wyłącznie Prokurator Generalny i Rzecznik Praw Obywatelskich, a w sprawach
podlegających orzecznictwu sądów wojskowych — także Naczelny Prokurator Wojskowy. Kasację taką wnieść można od
każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie.
Art. 168. (uchylony).
231)
Art. 169.
232)
Podmiot
odpowiedzialny posiłkowo lub interwenient może wnieść kasację lub wniosek o wznowienie postępowania wyłącznie
przez pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym.
Art. 170. Postępowanie sądowe zakończone prawomocnym orzeczeniem wznawia się w zakresie
rozstrzygnięcia o nałożeniu odpowiedzialności posiłkowej także wtedy, gdy po wydaniu orzeczenia ujawnią się
nowe fakty lub dowody nieznane przedtem sądowi, wskazujące na to, że niesłusznie nałożono tę
odpowiedzialność.
DZIAŁ V
Postępowanie nakazowe
Art. 171.
233)
Wydanie wyroku
nakazowego jest niedopuszczalne także wtedy, gdy:
1) stosuje się przepisy o odpowiedzialności posiłkowej;
2) zgłoszono interwencję co do przedmiotów podlegających przepadkowi, chyba że zostanie ona cofnięta przez
interwenienta do czasu wniesienia aktu oskarżenia do sądu.
Art. 172. § 1. Wyrokiem nakazowym można orzec za przestępstwo skarbowe karę grzywny określoną w
art. 23 § 2 albo karę ograniczenia wolności, a za wykroczenie skarbowe — karę grzywny określoną w art. 48
§ 3.
§ 2. Obok kary określonej w § 1 można, w wypadkach przewidzianych w kodeksie, orzec środek karny określony w
art. 22 § 2 pkt 2–6 lub w art. 47 § 2 pkt 2 lub 3.
DZIAŁ VI
Postępowanie w stosunku do nieobecnych
Rozdział 19
Przesłanki
Art. 173. § 1. Przeciwko sprawcy przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego przebywającemu
stale za granicą albo gdy nie można ustalić jego miejsca zamieszkania lub pobytu w kraju, postępowanie toczyć
się może podczas jego nieobecności.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli:
1) wina sprawcy lub okoliczności popełnienia czynu zabronionego budzą wątpliwości;
2)
234)
oskarżony o przestępstwo
skarbowe ukrył się po wniesieniu do sądu aktu oskarżenia, a także wówczas, gdy w toku postępowania przed
sądem ustalono jego miejsce zamieszkania lub pobytu w kraju.
§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności
posiłkowej.
Rozdział 20
Przebieg postępowania
Art. 174.
235)
W postępowaniu w
stosunku do nieobecnych nie stosuje się przepisów, których stosowanie wymaga obecności oskarżonego lub podmiotu
pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej.
Art. 175. § 1.0 zastosowaniu postępowania w stosunku do nieobecnych organ prowadzący postępowanie
wydaje postanowienie. W postępowaniu przygotowawczym w sprawach o przestępstwa skarbowe postanowienie to
wymaga zatwierdzenia przez prokuratora.
§ 2.
236)
Postanowienia o zastosowaniu
postępowania w stosunku do nieobecnych nie ogłasza się nieobecnej stronie.
Art. 176. § 1. Prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy wyznacza nieobecnemu oskarżonemu
obrońcę z urzędu. Udział obrońcy jest obowiązkowy także w postępowaniu odwoławczym.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej, gdy
nie ma on pełnomocnika. Wyznaczenie adwokata lub radcy prawnego dla nieobecnego podmiotu pociągniętego do
odpowiedzialności posiłkowej jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa.
Art. 177.
237)
W razie osobistego
zgłoszenia się skazanego do dyspozycji sądu lub ujęcia skazanego doręcza mu się odpis prawomocnego wyroku. Na
wniosek skazanego złożony na piśmie w zawitym terminie 14 dni od daty doręczenia sąd, którego wyrok się
uprawomocnił, wyznacza niezwłocznie rozprawę, a wydany w tej instancji wyrok traci moc z chwilą stawienia się
skazanego na rozprawie.
|