|
|
 |
Kodeks morski
USTAWA
z dnia 1 grudnia 1961 r.
KODEKS MORSKI
Przepisy wstępne
Art. 1. § 1. Kodeks morski reguluje stosunki prawne związane z żeglugą morską.
§ 1a.
1)
Przepisów Kodeksu morskiego nie
stosuje się, jeżeli umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, postanawia inaczej.
§ 2. W stosunkach cywilnoprawnych związanych z żeglugą morską stosuje się – w braku przepisów Kodeksu morskiego
– przepisy prawa cywilnego.
§ 3. Stosunki pracy na statkach morskich reguluje odrębna ustawa.
Art. 2. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych strony mogą w umowie ułożyć swój stosunek według
swego uznania.
Art. 3. § 1. Kodeks morski stosuje się do morskich statków handlowych.
§ 2. Statkiem morskim jest każde urządzenie pływające przeznaczone lub używane do żeglugi na morzu i wodach z
nim połączonych, a uczęszczanych przez statki morskie.
§ 3. Morskimi statkami handlowymi są statki morskie przeznaczone lub używane do przewozu ładunku lub pasażerów,
do rybołówstwa morskiego lub eksploatacji innych bogactw morskich, do holowania lub ratownictwa statków morskich i
innych urządzeń pływających, do wydobywania mienia zatopionego w morzu lub do innej działalności gospodarczej.
Art. 4. Do statków morskich używanych wyłącznie do celów naukowo-badawczych lub sportowych stosuje się
Kodeks morski z wyjątkiem przepisów o przewozie ładunku i pasażerów oraz przepisów o awarii wspólnej.
Art. 5. § 1. Do statków morskich pełniących specjalną służbę państwową stosuje się Kodeks morski z
wyjątkiem przepisów o ograniczonej odpowiedzialności armatora, o przewozie ładunku i pasażerów, o awarii wspólnej i
o wierzytelnościach uprzywilejowanych.
§ 2. Do statków pełniących specjalną służbę państwową zalicza się w szczególności statki: hydrograficzne,
dozorcze, pożarnicze, telekomunikacyjne, celne, sanitarne, szkolne, pilotowe, statki używane wyłącznie do ratowania
życia na morzu lub do łamania lodów.
Art. 6. § 1.
2)
Z zastrzeżeniem
wyjątków w ustawie przewidzianych nie stosuje się Kodeksu morskiego do jednostek pływających marynarki wojennej,
organów Straży Granicznej i Policji.
§ 2. Przepisów Kodeksu morskiego o przewozie ładunku i pasażerów nie stosuje się do transportów wojskowych
morskimi statkami handlowymi.
Art. 7. § 1. Prawa rzeczowe na statku podlegają prawu państwa jego bandery.
§ 2.
3)
Prawa rzeczowe na statku wpisane w
stałym rejestrze statku podlegają prawu państwa rejestru.
§ 3.
4)
Prawa rzeczowe na statku w budowie
podlegają prawu państwa, w którym statek jest budowany.
§ 4.
4)
Do przywilejów na statku stosuje
się prawo państwa, w którym dochodzone jest przed sądem roszczenie o zaspokojenie wierzytelności zabezpieczonej
przywilejem.
Art. 8. Do stosunków prawnych ze zdarzeń, które nastąpiły na statku znajdującym się na pełnym morzu,
stosuje się prawo bandery.
Art. 9. § 1. Do zobowiązań z awarii wspólnej stosuje się prawo obowiązujące w miejscu, w którym po awarii
wspólnej zakończono podróż.
§ 2. Jeżeli wszystkie strony zainteresowane w awarii wspólnej są przynależności polskiej, stosuje się prawo
polskie.
Art. 10. § 1. Do roszczeń o wynagrodzenie szkody wynikłej ze zderzenia statków na wodach wewnętrznych lub
morzu terytorialnym stosuje się prawo państwa przybrzeżnego; jeżeli zderzenie nastąpiło na pełnym morzu, stosuje
się prawo sądu, który spór rozpoznaje. W razie jednak zderzenia statków podnoszących tę samą banderę stosuje się
prawo tej bandery bez względu na to, na jakich wodach zderzenie nastąpiło.
§ 2. Do roszczeń o wynagrodzenie za ratownictwo udzielone na wodach wewnętrznych lub morzu terytorialnym stosuje
się prawo państwa przybrzeżnego. Do roszczeń o wynagrodzenie za ratownictwo udzielone na pełnym morzu stosuje się
prawo sądu, który spór rozpoznaje. Jeżeli jednak zarówno statek ratowany, jak i statek ratujący podnoszą tę samą
banderę, stosuje się prawo tej bandery bez względu na to, na jakich wodach ratownictwo nastąpiło.
§ 3. Do podziału wynagrodzenia pomiędzy armatora oraz kapitana i innych członków załogi stosuje się prawo
bandery statku ratującego.
Art. 11. § 1. Strony mogą w umowie określić prawo właściwe dla ich stosunku prawnego związanego z żeglugą
morską.
§ 2. Jeżeli stosunek prawny według ustawy lub umowy podlega obcemu prawu, należy je w Polsce zastosować, o ile
nie jest ono sprzeczne z podstawowymi zasadami obowiązującego w Polsce porządku prawnego.
TYTUŁ I
Statek morski
DZIAŁ I
Warunki uprawiania żeglugi
ROZDZIAŁ 1
5)
Polska przynależność statku
Art. 12. § 1. Żeglugę pod polską banderą może uprawiać tylko statek o polskiej przynależności.
§ 2. Stały przewóz pasażerów lub ładunku pomiędzy portami polskimi może uprawiać tylko statek o polskiej
przynależności, z zastrzeżeniem § 3.
§ 3. Terenowy organ administracji morskiej, na którego obszarze działania znajduje się port rozpoczęcia
podróży, może, w uzasadnionych przypadkach, zezwolić na wykonywanie przez czas oznaczony stałego przewozu
pomiędzy portami polskimi przez statek o obcej przynależności.
Art. 13. § 1. Statkiem o polskiej przynależności jest:
1) statek stanowiący polską własność (art. 59 § 1),
2) statek uważany za stanowiący polską własność (art. 59 § 2),
3) statek nie stanowiący polskiej własności, który uzyskał czasową polską przynależność (art. 16
§ 1).
§ 2. Przepisy niniejszego rozdziału, dotyczące statku stanowiącego polską własność, stosuje się do statków
uważanych za stanowiące polską własność.
Art. 14. § 1. Statek o polskiej przynależności jest obowiązany podnosić polską banderę.
§ 2. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej może zwolnić niektóre rodzaje statków stanowiących polską
własność z obowiązku podnoszenia bandery. Zwolnienie nie może dotyczyć statków uprawiających żeglugę poza
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 15. § 1. Statek o polskiej przynależności powinien być oznaczony nazwą na dziobie z każdej
burty i na rufie. Pod nazwą na rufie powinna być uwidoczniona nazwa portu macierzystego statku.
§ 2. Właściciel nadaje statkowi nazwę i wskazuje port macierzysty. Nazwa podlega zatwierdzeniu przez organ
określony w trybie § 3.
§ 3. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej określi, w drodze rozporządzenia, organy właściwe do
zatwierdzania nazw statków i tryb postępowania w sprawach wymienionych w § 1 i 2 oraz może określić inny, niż
wskazany w § 1, sposób oznaczania niektórych statków.
Art. 16. § 1. Statek nie stanowiący polskiej własności może uzyskać czasową polską przynależność,
jeżeli wnioskodawca:
1) jest osobą prawną, mającą w Polsce siedzibę lub przedstawicielstwo, bądź osobą fizyczną, zamieszkałą
w Polsce lub mającą w Polsce przedstawicielstwo,
2) przedstawi umowę najmu lub dzierżawy statku,
3) zobowiąże się, że będzie prowadził działalność armatorską w Polsce oraz że kapitanem statku będzie
obywatel polski,
4) złoży urzędowo poświadczony odpis lub wyciąg ze stałego rejestru statku, zawierający opis statku,
oznaczenie właściciela oraz inne dane z tego rejestru, a w szczególności wpisane prawa zastawu i
ograniczenia w rozporządzaniu statkiem,
5) przedstawi pisemną zgodę właściwych organów państwa stałego rejestru statku, właściciela statku i
wszystkich wierzycieli hipotecznych na nadanie statkowi polskiej przynależności oraz zapewnienie właściwych
organów państwa stałego rejestru, że w czasie trwania polskiej przynależności statek nie będzie uprawniony
do podnoszenia bandery tego państwa,
6) wskaże port macierzysty statku w Polsce.
§ 2. Statek nie stanowiący polskiej własności uzyskuje czasową polską przynależność przez wpis do rejestru
okrętowego, na podstawie postanowienia izby morskiej.
Art. 17. Armator prowadzący w Polsce działalność za pośrednictwem przedstawicielstwa podlega, w
zakresie spraw związanych z uprawianiem żeglugi statkiem, który uzyskał czasową polską przynależność, polskiemu
prawu i jurysdykcji sądów polskich w takim zakresie, w jakim podlega im osoba mająca w Polsce siedzibę lub
miejsce zamieszkania.
Art. 18. Armator, którego statek uzyskał czasową polską przynależność, jest obowiązany obsadzić
statek załogą zgodnie z polskimi przepisami i poddać statek polskim przepisom w zakresie pomiaru,
bezpieczeństwa żeglugi, dokumentów statku i ochrony środowiska.
Art. 18a. Nazwa statku, który uzyskał czasową polską przynależność, może być zmieniona tylko za zgodą
właściwych władz państwa stałego rejestru statku oraz jego właściciela i wierzycieli hipotecznych.
Art. 18b. § 1. Statek nie stanowiący polskiej własności traci uzyskaną czasową polską
przynależność, jeżeli:
1) przestanie być spełniany którykolwiek z warunków wymienionych w art. 16 § 1,
2) upłynie okres, na jaki uzyskał przynależność, i okres ten nie zostanie przedłużony,
3) wniesie o to armator statku,
4) armator statku nie przestrzega przepisów niniejszego działu,
5) zostanie wydana decyzja w trybie art. 18c.
§ 2. Utrata przez statek czasowej polskiej przynależności następuje z dniem wykreślenia statku z polskiego
rejestru okrętowego, na podstawie postanowienia izby morskiej.
Art. 18c. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej może wydać decyzję o utracie czasowej polskiej
przynależności statku, jeżeli wymaga tego interes państwa, a w szczególności interes polskiej gospodarki
morskiej. Z tych samych względów Minister Transportu i Gospodarki Morskiej może wydać decyzję sprzeciwiającą
się uzyskaniu przez statek czasowej polskiej przynależności.
Art. 18d. § 1. Polska przynależność statku stanowiącego polską własność może być zawieszona na
wniosek właściciela.
§ 2. Właściciel statku wskazuje we wniosku okres zawieszenia, rejestr, do którego statek będzie wpisany, i
przedstawia pisemną zgodę wszystkich wierzycieli hipotecznych na zawieszenie polskiej przynależności
statku.
§ 3. Postanowienie o zawieszeniu wydaje izba morska, stwierdzając okres zawieszenia.
§ 4. Wpis stwierdzający zawieszenie staje się skuteczny z dniem zawiadomienia izby morskiej przez
właściciela statku o uzyskaniu przez statek obcej przynależności.
§ 5. W okresie trwania zawieszenia polskiej przynależności statek nie może podnosić polskiej bandery.
Art. 18e. Nazwa statku stanowiącego polską własność, którego polska przynależność została zawieszona,
nie może być zmieniona w okresie trwania zawieszenia bez zgody jego właściciela i wierzycieli hipotecznych.
Portem macierzystym takiego statku powinien być port państwa czasowej przynależności.
Art. 18f. § 1. Zawieszenie polskiej przynależności statku stanowiącego polską własność ustaje po
upływie okresu zawieszenia lub, na wniosek właściciela, przed upływem tego okresu albo wskutek utraty przez
statek czasowej przynależności obcego państwa.
§ 2. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej może, ze względów określonych w art. 18c, wydać decyzję o
ustaniu zawieszenia polskiej przynależności statku lub sprzeciwiającą się zawieszeniu.
§ 3. Ustanie zawieszenia polskiej przynależności statku, stanowiącego polską własność, następuje z dniem
wykreślenia w stałym rejestrze okrętowym wpisu o zawieszeniu, na podstawie postanowienia izby morskiej.
Art. 18g. Ilekroć w przepisach niniejszego działu mówi się o stałym rejestrze statku, rozumie się
przez to rejestr prowadzony w państwie, którego przynależność statek odzyska po ustaniu czasowej przynależności
i w którym wpisany jest właściciel statku oraz prawa zastawu i ograniczenia w rozporządzaniu statkiem.
ROZDZIAŁ 2
5)
Rejestr okrętowy
Art. 19. § 1. Statek stanowiący polską własność podlega obowiązkowi wpisu do polskiego rejestru
okrętowego, prowadzonego przez izbę morską właściwą dla portu macierzystego statku.
§ 2. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje statków
stanowiących polską własność nie podlegających obowiązkowi wpisu do rejestru okrętowego, z wyłączeniem
statków uprawiających żeglugę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 3. Statek, który nie podlega obowiązkowi wpisu do rejestru okrętowego, a także statek w budowie może być
wpisany do rejestru okrętowego na wniosek właściciela.
§ 4. Statek uważany za stanowiący polską własność wpisuje się do rejestru okrętowego na wniosek
właściciela lub wszystkich współwłaścicieli.
§ 5. Statek budowany w Polsce może być wpisany do rejestru okrętowego, jeżeli położona została jego stępka
lub wykonana została równorzędna praca konstrukcyjna w miejscu wodowania. Dotyczy to również statku w
budowie, nie stanowiącego polskiej własności. Rejestr okrętowy statku w budowie prowadzi izba morska właściwa
dla miejsca budowy statku.
Art. 20. § 1. Statek nie stanowiący polskiej własności ani nie uważany za stanowiący polską
własność wpisuje się do rejestru okrętowego, na wniosek armatora, po spełnieniu warunków określonych w
art. 16 § 1.
§ 2. Rejestr okrętowy dla statków, o których mowa w § 1, prowadzi izba morska właściwa dla portu polskiego
wskazanego przez armatora jako port macierzysty statku.
Art. 21. Rejestr okrętowy składa się z ksiąg rejestrowych prowadzonych odrębnie dla statków:
1) stanowiących polską własność i uważanych za stanowiące polską własność (rejestr stały),
2) które uzyskały czasową polską przynależność (rejestr tymczasowy),
3) w budowie (rejestr statków w budowie).
Art. 22. Za czynności rejestrowe pobiera się opłaty rejestrowe, które stanowią dochód budżetu
państwa.
Art. 23. § 1. Statek wpisany do rejestru stałego za granicą może być wpisany do rejestru stałego w
Polsce dopiero po wykreśleniu z rejestru zagranicznego.
§ 2. Statek wpisany do rejestru stałego za granicą może być wpisany do rejestru tymczasowego w Polsce
dopiero po zawieszeniu jego dotychczasowej przynależności.
§ 3. Wpis do rejestru zagranicznego statku stanowiącego polską własność lub statku uważanego za stanowiący
polską własność nie wywołuje skutków prawnych przed wykreśleniem tego statku z polskiego rejestru
okrętowego.
§ 4. Czasowe nadanie statkowi, o którym mowa w § 3, obcej przynależności nie wywołuje skutków prawnych
przed dokonaniem w polskim rejestrze okrętowym wpisu zawieszającego polską przynależność.
Art. 24. Rejestr okrętowy jest jawny. Osoby zainteresowane mogą żądać uwierzytelnionych wyciągów i
odpisów z rejestru.
Art. 25. § 1. W rejestrze stałym wpisuje się:
1) kolejny numer rejestrowy statku i datę wpisu,
2) nazwę lub oznaczenie identyfikacyjne, międzynarodowy sygnał wywoławczy oraz rodzaj i przeznaczenie
statku,
3) poprzednią nazwę lub oznaczenie identyfikacyjne oraz dane dotyczące poprzedniego rejestru i datę
wykreślenia z tego rejestru,
4) nazwę portu macierzystego statku,
5) rok, miejsce budowy i nazwę stoczni, jeżeli dane te są znane, oraz określenie materiału głównego i
rodzaju napędu statku,
6) wymiary rejestrowe oraz pojemność statku,
7) oznaczenie i adres właściciela lub wszystkich współwłaścicieli z określeniem ich udziałów we
współwłasności oraz podstawę nabycia własności statku,
8) oznaczenie i adres armatora statku,
9) hipotekę morską i ograniczenia w rozporządzaniu statkiem,
10) stwierdzenie przez izbę morską polskiej przynależności statku,
11) stwierdzenie przez izbę morską zawieszenia polskiej przynależności statku,
12) podstawę i datę wykreślenia statku z rejestru.
§ 2. W rejestrze tymczasowym, oprócz danych wymienionych w § 1 pkt 1–8, 10 i 12, wpisuje się:
1) poprzednią przynależność statku i datę jej zawieszenia,
2) okres, na jaki statek uzyskał polską przynależność,
3) oznaczenie i adres przedstawiciela armatora w Polsce, jeżeli taki został ustanowiony.
§ 3. W rejestrze statków w budowie wpisuje się:
1) kolejny numer rejestrowy statku w budowie i datę wpisu,
2) oznaczenie identyfikacyjne statku w budowie,
3) nazwę stoczni budującej statek,
4) oznaczenie i adres właściciela statku w budowie,
5) oznaczenie umowy o budowę statku,
§ 4. Każda zmiana danych w rejestrze okrętowym podlega wpisowi.
Art. 26. § 1. Wpis do rejestru okrętowego następuje na podstawie zgłoszenia zainteresowanych, chyba
że prawo przewiduje wpis na wniosek lub z urzędu.
§ 2. Do zgłoszenia okoliczności podlegającej wpisowi, w stosunku do statków stanowiących polską własność i
statków uważanych za stanowiące polską własność, wpisanych do rejestru okrętowego, obowiązany jest właściciel
statku.
Art. 27. § 1. Wykreśla się z rejestru okrętowego statek, który:
1) zatonął lub uległ zniszczeniu,
3) utracił polską przynależność,
4) utracił charakter statku morskiego.
§ 2. W przypadkach określonych w § 1 wykreślenie statku z rejestru okrętowego wymaga zgody wierzyciela
hipotecznego, wyrażonej na piśmie.
§ 3. Wykreśla się z rejestru statków w budowie statek, który:
1) uległ zniszczeniu w trakcie budowy albo którego budowa została zaniechana,
2) został wpisany jako statek do rejestru stałego w Polsce lub za granicą.
§ 4. W przypadkach określonych w § 3 wykreślenie wymaga zgody wierzyciela, wyrażonej na piśmie, chyba że
statek w budowie został wpisany jako statek do rejestru stałego w Polsce, a ciążąca na nim hipoteka morska
została wpisana do tego rejestru z urzędu.
Art. 28. Statek uważa się za zaginiony, jeżeli w ciągu podwójnego okresu niezbędnego w normalnych
warunkach do przejścia do portu przeznaczenia z miejsca, z którego nadeszła ostatnia wiadomość o statku, statek
do tego portu nie zawinął ani nie nadeszła żadna kolejna wiadomość o statku. Okres wymagany do uznania statku
za zaginiony nie może być krótszy niż miesiąc ani dłuższy niż trzy miesiące od dnia ostatniej wiadomości o
statku, a jeżeli brak wiadomości o statku pozostaje w związku z działaniami wojennymi – krótszy niż sześć
miesięcy.
Art. 29. § 1. Zgłoszenie do rejestru okrętowego powinno być dokonane w ciągu sześciu tygodni od
dnia, w którym obowiązany do zgłoszenia dowiedział się o okoliczności podlegającej wpisowi do rejestru.
§ 2. W razie niezgłoszenia statku lub okoliczności podlegających wpisowi do rejestru okrętowego izba
morska stosuje, w celu przymuszenia do zgłoszenia, przepisy o postępowaniu przynaglającym w zakresie
prowadzenia ksiąg wieczystych.
§ 3. Jeżeli obowiązany nie dokona zgłoszenia pomimo wezwania, izba morska może po przeprowadzeniu
dochodzenia dokonać wpisu z urzędu, zaznaczając to w osnowie wpisu.
Art. 30. Izba morska bada, czy:
1) zgłoszenie lub wniosek i dołączone do nich dokumenty odpowiadają pod względem treści i formy
obowiązującym przepisom prawa,
2) zgłoszone dane są zgodne z rzeczywistością, jeżeli ma w tym względzie uzasadnione wątpliwości.
Art. 31. § 1. Okoliczność będąca przedmiotem wpisu do rejestru okrętowego jest skuteczna wobec osób
trzecich. Okoliczność taka, mimo braku wpisu do rejestru okrętowego, jest skuteczna wobec osób trzecich, gdy
o niej wiedziały.
§ 2. Do oceny skutków wpisu do rejestru okrętowego stosuje się odpowiednio przepisy o prawach jawnych z
księgi wieczystej.
Art. 31a. § 1. Po wpisaniu do rejestru okrętowego statek otrzymuje certyfikat okrętowy, a statek w
budowie – certyfikat statku w budowie.
§ 2. Certyfikat okrętowy stanowi dowód polskiej przynależności statku.
§ 3. Statkowi nabytemu za granicą polski urząd konsularny może wydać tymczasowe świadectwo polskiej
przynależności statku (świadectwo o banderze) ważne na okres nie dłuższy niż sześć miesięcy. O wydaniu
świadectwa polski urząd konsularny zawiadamia właściwą izbę morską.
Art. 31b. § 1. W razie wydania certyfikatu okrętowego statkowi, który uzyskał czasową polską
przynależność, dokumenty wydane takiemu statkowi przez organ prowadzący jego rejestr stały powinny zostać
temu organowi zwrócone. O zwrocie armator statku zawiadamia izbę morską w terminie trzydziestu dni od dnia
otrzymania certyfikatu okrętowego.
§ 2. W razie zawieszenia przez izbę morską polskiej przynależności statku stanowiącego polską własność lub
uważanego za stanowiący polską własność, właściciel statku obowiązany jest zwrócić izbie morskiej certyfikat
okrętowy w terminie trzydziestu dni od dnia wydania statkowi odpowiedniego dokumentu przez zagraniczny organ
rejestrowy.
§ 3. Izba morska zawiadamia właściwe władze państwa rejestru stałego o ustaniu czasowej polskiej
przynależności statku.
Art. 31c. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej określi, w drodze rozporządzenia, sposób
prowadzenia rejestru okrętowego i postępowanie rejestrowe, wzory ksiąg rejestrowych, wzór certyfikatu
okrętowego, certyfikatu statku w budowie i świadectwa o banderze, tryb ich wydawania oraz koszty postępowania
rejestrowego.
Art. 31d. § 1. Statek stanowiący polską własność, który nie podlega obowiązkowi wpisu do rejestru
okrętowego i nie został wpisany do tego rejestru, powinien być zarejestrowany w urzędzie morskim właściwym
dla swojego portu macierzystego. Obowiązek ten nie dotyczy statków używanych do celów sportowych lub
rekreacyjnych o długości do 5 m, nie uprawiających żeglugi międzynarodowej.
§ 2. Dokument rejestracyjny wydany przez urząd morski stanowi dowód polskiej przynależności statku nie
wpisanego do rejestru okrętowego.
§ 3. Za wydanie dokumentu rejestracyjnego urząd morski pobiera opłatę. Opłata stanowi dochód budżetu
państwa.
§ 4. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej określi, w drodze rozporządzenia, sposób rejestracji
statków morskich, tryb postępowania, wzór dokumentu rejestracyjnego oraz tryb i sposób ustalania opłat
rejestracyjnych.
ROZDZIAŁ 3
Pomiar statku
Art. 32. Pomiar statku polega na ustaleniu jego pojemności brutto i netto oraz wymiarów
rejestrowych.
Art. 33. § 1. Obowiązkowi pomiarowemu poddaje się statki morskie:
1) o polskiej przynależności, jeżeli nie podlegają zwolnieniu od wpisu do rejestru okrętowego,
2) obce handlowe, które po raz pierwszy zawijają do portu polskiego pod banderą państwa nie
pozostającego z Polską w porozumieniu co do wzajemnego uznawania dokumentów pomiarowych lub nie posiadają
międzynarodowego świadectwa pomiarowego uznawanego przez Polskę.
§ 2. Inne statki mogą być pomierzone na wniosek właściciela, armatora lub kapitana.
Art. 34. Statek podlegający obowiązkowi pomiarowemu może być poddany w celu kontroli ponownemu
pomiarowi.
Art. 35. § 1. Statek obcy, zawijający do portu polskiego pod banderą państwa będącego stroną tego
samego co Polska porozumienia międzynarodowego o pomierzaniu pojemności statków, może być poddany kontroli
polegającej wyłącznie na sprawdzeniu:
1) czy statek posiada ważne międzynarodowe świadectwo pomiarowe,
2) czy zasadnicza charakterystyka statku odpowiada danym zawartym w tym świadectwie.
§ 2. Kontrola, o której mowa w § 1, nie może powodować kosztów ani przestoju statku, jeżeli porozumienie
międzynarodowe tak stanowi.
Art. 36. Na podstawie wyników pomiaru organ pomiarowy wystawia świadectwo pomiarowe.
Art. 37. § 1. Za pomiar statku pobiera się opłaty pomiarowe.
§ 2. Nie pobiera się opłat pomiarowych za pomiar kontrolny, jeżeli wynik takiego pomiaru okaże się zgodny
z danymi zawartymi w świadectwie pomiarowym.
Art. 38. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej
6)
określi w drodze rozporządzenia organy pomiarowe i ich zakres działania, zasady i
sposoby pomierzania i kontroli pomiarów statków, tryb postępowania pomiarowego, wzory świadectw pomiarowych
oraz opłaty pomiarowe.
ROZDZIAŁ 4
Bezpieczeństwo żeglugi
Art. 39. Statek nie może być używany w żegludze morskiej, jeżeli nie odpowiada przepisanym wymaganiom
bezpieczeństwa w zakresie:
1) budowy, stałych urządzeń i wyposażenia,
2) liczebności oraz kwalifikacji zawodowych załogi,
3) innych wymagań bezpieczeństwa żeglugi i bezpieczeństwa życia na morzu.
Art. 40.
7)
§ 1. W celu
zapewnienia przestrzegania przez statek przepisanych wymagań bezpieczeństwa, o których mowa w art. 39, statek
podlega przeglądom i inspekcjom w zakresie i terminach określonych w umowach międzynarodowych lub przepisach
ustawy.
§ 2. Organami inspekcyjnymi są dyrektorzy urzędów morskich, a za granicą – również konsulowie.
§ 3. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej może, w drodze rozporządzenia:
1) powierzyć określone zadania organu inspekcyjnego instytucji klasyfikacyjnej,
2) uznać za obowiązkowe przepisy techniczne instytucji klasyfikacyjnej w zakresie technicznego stanu
bezpieczeństwa.
§ 4. Organ inspekcyjny może upoważnić każdorazowo do dokonywania określonych przeglądów lub czynności
inspekcyjnych wyznaczone w tym celu osoby lub instytucje klasyfikacyjne, również zagraniczne.
§ 5. Za przeprowadzenie przeglądów lub inspekcji oraz wystawienie lub potwierdzenie dokumentów
bezpieczeństwa pobiera się opłaty.
Art. 41. § 1. Statek nowo wybudowany, przebudowany lub odbudowany podlega przed rozpoczęciem
żeglugi inspekcji wstępnej w zakresie całokształtu stanu bezpieczeństwa. Inspekcji tej podlega również
statek, który zmienił banderę obcą na polską.
§ 2. Każdy statek podlega w zakresie całokształtu stanu bezpieczeństwa inspekcji okresowej: statek
pasażerski – corocznie, inny statek – co najmniej co cztery lata. Za statek pasażerski uważa się statek
przewożący więcej niż 12 pasażerów.
§ 3. Statek, który zgodnie z przepisami powinien być cechowany znakami wolnej burty, podlega corocznej
inspekcji w zakresie największego dopuszczalnego zanurzenia i znaków wolnej burty (linii ładunkowych).
§ 4. Statki inne niż pasażerskie, które posiadają urządzenia radiokomunikacyjne albo zgodnie z przepisami
powinny być wyposażone w te urządzenia, podlegają corocznej inspekcji w zakresie tych urządzeń.
§ 5. Statki inne niż pasażerskie o pojemności pięciuset ton rejestrowych brutto i więcej, uprawiające
podróże do lub z portów zagranicznych, niezależnie od inspekcji okresowej, podlegają co dwa lata inspekcji w
zakresie wyposażenia w środki bezpieczeństwa.
§ 6. Ponadto przeprowadza się inspekcję dorywczą statku:
1) w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia, że statek został uszkodzony lub że nastąpiła zmiana w jego
kadłubie bądź w urządzeniach statku, jeżeli uszkodzenie lub zmiana może wpłynąć na stan bezpieczeństwa
statku,
2) jeżeli organ inspekcyjny uzna inspekcję za konieczną ze względu na bezpieczeństwo statku,
3) jeżeli inspekcji zażąda właściciel, armator, kapitan statku, izba morska lub związek zawodowy
marynarzy.
§ 7. Niezależnie od inspekcji określonych w § 1–6 organ inspekcyjny, gdy uzna to za konieczne, dokonuje
inspekcji kontrolnej.
Art. 42. § 1. Właściciel, armator lub kapitan statku są obowiązani:
1) zgłosić statek do inspekcji:
a) wstępnej – przed rozpoczęciem żeglugi, a w przypadku zmiany bandery obcej na polską – po zmianie
bandery,
b) okresowych wymienionych w art. 41 § 2–5 – przed upływem przepisanych terminów inspekcji,
2) niezwłocznie zawiadomić organ inspekcyjny o każdym przypadku wymagającym inspekcji dorywczej,
3) na wezwanie organu inspekcyjnego przedstawić niezwłocznie statek do inspekcji, przedłożyć wszystkie
posiadane dokumenty dotyczące bezpieczeństwa statku i udzielić wszelkich informacji o stanie bezpieczeństwa
statku,
4) na żądanie organu inspekcyjnego opróżnić statek na czas inspekcji, wykonać na koszt statku roboty
konieczne dla przeprowadzenia inspekcji, jak dokowanie lub postawienie statku na pochylni, oraz dokonać
specjalnych czynności na statku, aby umożliwić sprawdzenie stanu kadłuba i urządzeń statku.
§ 2. Inspekcję przeprowadza się w miarę możności bez uszczerbku dla eksploatacji statku.
Art. 43. Jeżeli po przeprowadzeniu inspekcji bezpieczeństwa statku dokonano zmian w kadłubie,
urządzeniu lub wyposażeniu statku w zakresie objętym inspekcją, statek nie może być użyty w żegludze morskiej
bez poddania go ponownej inspekcji.
Art. 44. § 1. Organ inspekcyjny może w każdej chwili zatrzymać statek w porcie lub zabronić mu
wyjścia z portu i w ciągu dwudziestu czterech godzin przeprowadzić inspekcję statku, jeżeli poweźmie
uzasadnione podejrzenie, że statek nie odpowiada przepisanym wymaganiom bezpieczeństwa.
§ 2. W razie stwierdzenia, że statek posiada braki, które czynią go niezdatnym do żeglugi morskiej, organ
inspekcyjny zabroni użycia statku.
§ 3. W razie stwierdzenia, że statek posiada braki, które nie czynią go wprawdzie niezdatnym do żeglugi,
lecz nie pozwalają na użycie go do żeglugi w sposób zamierzony przez armatora, organ inspekcyjny zabroni
użycia statku w sposób zamierzony, wskazując jednocześnie braki, jakie należy usunąć, aby statek mógł być w
ten sposób użyty.
§ 4. Zatrzymanie statku w wykonaniu uprawnień wynikających z tego artykułu nie uzasadnia jakichkolwiek
roszczeń do organu inspekcyjnego.
Art. 45. § 1. Po każdej inspekcji wstępnej, okresowej oraz dorywczej, obejmującej całokształt stanu
bezpieczeństwa statku, organ inspekcyjny wydaje statkowi właściwy dokument bezpieczeństwa, jeżeli statek
odpowiada przepisanym wymaganiom bezpieczeństwa.
§ 2. W dokumencie bezpieczeństwa powinien być podany okres ważności dokumentu.
§ 3. Jeżeli stan statku na to pozwala, okres ważności dokumentu bezpieczeństwa może być przedłużony
najdalej o pięć miesięcy w celu umożliwienia statkowi zawinięcia do wskazanego portu dla inspekcji; termin
ważności upływa w każdym razie z chwilą przybycia statku do portu, w którym ma być dokonana inspekcja.
§ 4. Dokument bezpieczeństwa traci moc przed upływem okresu, na który został wydany, jeżeli w statku
zaszły zmiany zagrażające jego bezpieczeństwu.
Art. 46. Dokumenty bezpieczeństwa wydane statkowi polskiemu przez organy inspekcyjne państw obcych są
uznawane na równi z dokumentami polskimi, jeżeli inspekcji statku dokonano za zgodą polskiego organu
inspekcyjnego.
Art. 47. Statki morskie oraz statki żeglugi śródlądowej i wodnosamoloty w czasie przebywania na morzu
lub na wodach z morzem połączonych, a uczęszczanych przez statki morskie, obowiązane są przestrzegać przepisów
o zapobieganiu zderzeniom na morzu.
Art. 48. Na polskich wodach wewnętrznych i polskim morzu terytorialnym stosuje się obowiązujące w
Polsce przepisy o bezpieczeństwie żeglugi również do statków obcych, chyba że umowa międzynarodowa stanowi
inaczej.
Art. 49. § 1. Przepisy w zakresie bezpieczeństwa żeglugi wydaje Minister Transportu i Gospodarki
Morskiej
6)
w porozumieniu z
zainteresowanymi ministrami w drodze rozporządzenia.
§ 2.
8)
Minister Obrony Narodowej
i Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji
9)
w porozumieniu z Ministrem Transportu i Gospodarki Morskiej wydadzą, w drodze
rozporządzenia, przepisy o zapobieganiu zderzeniom na morzu, dotyczące jednostek pływających marynarki
wojennej, organów Straży Granicznej i Policji.
§ 3. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej
6)
może uznać za obowiązujące przepisy techniczne w zakresie budowy i wyposażenia
statków wydane przez instytucję klasyfikacyjną.
Art. 50. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej
6)
może w drodze rozporządzenia wyłączyć spod działania wszystkich lub niektórych
przepisów niniejszego rozdziału statki nie objęte postanowieniami umów międzynarodowych o bezpieczeństwie życia
na morzu i przekazać podległym organom swoje uprawnienia do wydawania przepisów dotyczących bezpieczeństwa i
inspekcji tych statków.
Art. 51.
10)
Minister
Transportu i Gospodarki Morskiej określi, w drodze rozporządzenia, tryb przeprowadzania przeglądów i inspekcji,
wzory dokumentów bezpieczeństwa statków i sposób ich potwierdzania, a także wysokość opłat za przeprowadzenie
inspekcji oraz za wystawienie lub potwierdzenie dokumentów bezpieczeństwa.
ROZDZIAŁ 5
Dokumenty statku
Art. 52. Statek o polskiej przynależności obowiązany jest prowadzić dzienniki i posiadać dokumenty
prawem przepisane.
Art. 53. Wszystkie dokumenty wymagane od statku powinny być przechowywane na statku.
Art. 54. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej
6)
określi rodzaje, wzory i sposób prowadzenia dzienników i innych dokumentów
wymaganych od statków.
ROZDZIAŁ 6
Przepisy karne
Art. 55.
11)
Kto wykracza
przeciwko obowiązkowi:
1) zgłoszenia statku do rejestru okrętowego lub do rejestracji w urzędzie morskim,
2) przedstawienia statku do pomiaru,
3) umieszczenia na statku oznaczenia nazwy i portu macierzystego
– podlega karze pieniężnej do wysokości nie przekraczającej dwudziestokrotnego przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej za rok poprzedzający, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego.
Art. 56.
12)
Kto wykracza
przeciwko:
1) przepisom przewidzianym w art. 49 w zakresie bezpieczeństwa żeglugi,
2) obowiązkowi poddania statku inspekcji
– podlega karze pieniężnej, o której mowa w art. 55.
Art. 57.
13)
§ 1. Kapitan,
który wykracza przeciwko przepisom o:
1)
2)
okazywaniu bandery statku
jednostkom pływającym marynarki wojennej lub organów Straży Granicznej,
2) podnoszeniu bandery przy wprowadzaniu statku do portu,
3) prowadzeniu i przechowywaniu na statku dokumentów
– podlega karze pieniężnej, o której mowa w art. 55.
§ 2. Kapitan, który wyprowadza statek z portu wbrew zakazowi organu inspekcyjnego
– podlega karze pieniężnej, o której mowa w art. 55.
Art. 58.
14)
Kary pieniężne,
o których mowa w art. 55–57, wymierza dyrektor urzędu morskiego w trybie określonym w odrębnej ustawie.
DZIAŁ II
Prawa rzeczowe
ROZDZIAŁ 1
Własność statku
Art. 59. § 1. Statek stanowi polską własność, jeżeli jest własnością:
2) osoby prawnej mającej siedzibę w Polsce,
3) obywatela polskiego zamieszkałego w Polsce.
§ 2.
15)
Statkiem uważanym za
stanowiący polską własność jest statek:
1) będący co najmniej w połowie własnością osób wymienionych w § 1, jeżeli armator tego statku ma w
Polsce miejsce zamieszkania albo siedzibę swojego zakładu głównego lub oddziału, a statek, na wniosek
wszystkich współwłaścicieli, zostanie wpisany do polskiego rejestru okrętowego w księdze rejestru
stałego,
2) będący własnością spółki kapitałowej mającej siedzibę za granicą, w której jedna z osób wymienionych
w § 1 ma udział kapitałowy, jeżeli armator tego statku ma w Polsce miejsce zamieszkania albo siedzibę
swojego zakładu głównego lub oddziału, a statek, na wniosek właściciela, zostanie wpisany do polskiego
rejestru okrętowego w księdze rejestru stałego.
Art. 60.
16)
Umowa o
przeniesienie własności statku, o którym mowa w art. 59 § 1, podlegającego obowiązkowi wpisu do rejestru
okrętowego, powinna być zawarta na piśmie z podpisami stron notarialnie poświadczonymi. Dotyczy to również
statku, o którym mowa w art. 59 § 2, oraz statku w budowie, wpisanych do polskiego rejestru okrętowego.
Art. 62. § 1. Z własnością statku przechodzą na nabywcę także przynależności statku.
§ 2. Przynależnością statku jest wszelki sprzęt, który nie będąc częścią składową statku stanowi jego
wyposażenie.
Art. 63. Przepisy o przeniesieniu własności statku stosuje się odpowiednio do przeniesienia udziału
we własności statku.
ROZDZIAŁ 2
18)
Zastaw na statku
Art. 64. Na statku wpisanym do rejestru okrętowego można ustanowić zastaw wpisany do tego rejestru
(hipotekę morską) . Do hipoteki morskiej stosuje się odpowiednio przepisy prawa cywilnego o hipotece na
nieruchomościach, z uwzględnieniem przepisów niniejszego rozdziału.
Art. 65. Oświadczenie woli właściciela o ustanowieniu na jego statku hipoteki morskiej powinno być
złożone na piśmie z podpisem notarialnie poświadczonym. Do powstania hipoteki morskiej niezbędny jest wpis do
rejestru okrętowego.
Art. 65a. § 1. Hipoteka morska może być wyrażona również w walucie obcej lub jednostkach
obliczeniowych określonych w art. 312 § 2.
§ 2. W celu zabezpieczenia tej samej wierzytelności można ustanowić hipotekę morską na więcej niż jednym
statku.
Art. 65b. § 1. Hipoteka morska obciąża, oprócz statku i jego przynależności, także wierzytelności
właściciela statku powstałe po ustanowieniu hipoteki z tytułu:
1) odszkodowania za uszkodzenie lub stratę statku, łącznie z odszkodowaniem ubezpieczeniowym,
2) wynagrodzenia za ratownictwo w zakresie, w jakim wyrównuje ono szkody w statku spowodowane
ratownictwem,
3) udziału statku w awarii wspólnej,
4) opłaty na najem lub dzierżawę statku.
§ 2. Strony mogą rozszerzyć zakres wierzytelności obciążonych hipoteką morską.
Art. 65c. Umowa o przeniesienie własności statku, obciążonego hipoteką morską, na cudzoziemca lub
zagraniczną osobę prawną wymaga uprzedniej zgody wierzyciela hipotecznego, wyrażonej na piśmie, z podpisem
urzędowo poświadczonym.
Art. 65d. W przypadku świadomego, znacznego zwiększenia ryzyka związanego z eksploatacją statku,
obciążonego hipoteką morską, które powoduje istotne pogorszenie sytuacji wierzyciela hipotecznego, może on
żądać niezwłocznego zaspokojenia z przedmiotu hipoteki lub dodatkowego odpowiedniego zabezpieczenia.
Art. 65e. § 1. Hipotekę morską można ustanowić na statku w budowie.
§ 2. Hipoteka morska na statku w budowie obejmuje materiały, urządzenia i wyposażenie znajdujące się na
terenie stoczni budującej obciążony hipoteką statek, które przez oznakowanie lub w inny sposób zostały
wyraźnie zidentyfikowane jako przeznaczone do budowy lub wyposażenia tego statku.
Art. 66. Do nie będącego hipoteką morską zastawu na statkach stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o
zastawie na rzeczach ruchomych.
ROZDZIAŁ 3
Przywileje na statku
Art. 67. § 1. Wierzycielom służy na zabezpieczenie wierzytelności uprzywilejowanych ustawowe prawo
zastawu na statku z pierwszeństwem przed innymi wierzytelnościami, choćby zabezpieczonymi zastawem
wynikającym z umowy lub orzeczenia sądu.
§ 2. Przywilej służy bez względu na zmianę osoby właściciela lub armatora i dobrą wiarę nabywcy
statku.
Art. 68. Uprzywilejowane są wierzytelności z tytułu:
1) należnych państwu kosztów sądowych nie wyłączając kosztów egzekucji sądowej; wydatków poniesionych we
wspólnym interesie wierzycieli na zachowanie statku lub w celu sprzedaży statku i podziału uzyskanej ceny;
opłat tonażowych, latarniowych lub portowych oraz innych opłat i świadczeń publicznych tego rodzaju; opłat
pilotowych oraz kosztów nadzoru i zachowania statku powstałych od chwili jego wejścia do ostatniego
portu,
2) umów o pracę na statku zawartych z kapitanem, innymi członkami załogi i osobami zatrudnionymi w
obsłudze statku,
3) wynagrodzenia za ratownictwo oraz udziału statku w awarii wspólnej,
4) wynagrodzenia szkody wyrządzonej zderzeniem statków lub innymi wypadkami morskimi, jak również szkody
wyrządzonej w portowych urządzeniach, dokach i drogach żeglugowych, odszkodowania za śmierć, uszkodzenie
ciała lub rozstrój zdrowia pasażerów i członków załogi, odszkodowania za utratę lub uszkodzenie ładunku bądź
bagażu,
5) umów zawartych lub innych czynności prawnych podjętych przez kapitana w granicach jego ustawowego
umocowania w czasie przebywania statku poza portem macierzystym dla rzeczywistych potrzeb konserwacji statku
lub kontynuowania podróży, bez względu na to, czy kapitan jest równocześnie armatorem lub właścicielem statku
oraz czy roszczenie przysługuje jemu samemu czy dostawcom, osobom naprawiającym statek, pożyczkodawcom lub
innym kontrahentom.
Art. 69. § 1. Zaspokojenie wierzyciela z przedmiotu obciążonego przywilejem następuje w drodze
egzekucji.
§ 2. Wierzytelności uprzywilejowane wynikające z tej samej podróży zaspokaja się w kolejności grup
wyliczonych w art. 68.
§ 3. Wierzytelności wynikające z tej samej podróży i należące do tej samej grupy zaspokaja się w stosunku
do ich wysokości, jeżeli suma podlegająca podziałowi nie wystarcza na zaspokojenie ich w całości; jednakże
później powstałe roszczenia, wymienione w art. 68 pkt 3 i 5, zaspokaja się w każdej z grup przed wcześniej
powstałymi.
§ 4. Wierzytelności wynikłe z tego samego zdarzenia uważa się za powstałe w tym samym czasie.
Art. 70. § 1. Przywileje z ostatniej podróży mają pierwszeństwo przed przywilejami z podróży
poprzednich.
§ 2. Wierzytelności z tej samej umowy o pracę odnoszące się do kilku podróży zaspokaja się na równi z
wierzytelnościami z ostatniej podróży.
Art. 71. § 1. Przywilej rozciąga się także na:
1) fracht oraz zrównaną z nim opłatę za przewóz pasażerów i ich bagażu z podróży, podczas której
powstała wierzytelność uprzywilejowana, a w odniesieniu do wierzytelności wynikających z umów o pracę
wymienionych w art. 68 pkt 2 – ze wszystkich podróży odbytych w czasie trwania tej samej umowy o pracę,
2) odszkodowania należne statkowi za poniesione, a nie naprawione szkody w statku, jak i za straty na
frachcie,
3) należny statkowi udział w awarii wspólnej, o ile składają się na nią nie naprawione szkody w statku
lub straty na frachcie,
4) wynagrodzenie należne statkowi za ratownictwo, które nastąpiło w czasie podróży, po odliczeniu jednak
sum przypadających kapitanowi i innym osobom zatrudnionym w obsłudze statku.
§ 2. Przywilej nie rozciąga się na należne statkowi odszkodowania ubezpieczeniowe.
Art. 72. § 1. Przywileje gasną z upływem roku, jednakże przywileje wymienione w art. 68 pkt 5 gasną
z upływem sześciu miesięcy.
§ 2. Termin wygaśnięcia przywileju biegnie dla wierzytelności z tytułu:
1) wynagrodzenia za ratownictwo – od dnia zakończenia ratownictwa,
2) szkody wyrządzonej zderzeniem statków lub innym wypadkiem morskim albo wynikłej wskutek śmierci,
uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia – od dnia spowodowania szkody,
3) odszkodowania za utratę lub uszkodzenie ładunku lub bagażu – od dnia wydania ładunku lub bagażu albo
od dnia, w którym powinny być wydane,
4) należności z czynności określonych w art. 68 pkt 5 – od dnia powstania wierzytelności,
5) innych zdarzeń – od dnia wymagalności wierzytelności.
§ 3. Przywilej na należnościach określonych w art. 71 gaśnie z chwilą ich uiszczenia, jednakże przywilej
pozostaje w mocy, dopóki uiszczona kwota znajduje się w ręku kapitana lub innej osoby, która podjęła kwotę na
rzecz armatora lub właściciela statku.
Art. 73. Jeżeli statek, na którym ciąży przywilej, nie mógł być zajęty na polskich wodach
wewnętrznych lub polskim morzu terytorialnym na rzecz wierzyciela mającego w Polsce miejsce zamieszkania lub
siedzibę, terminy określone w artykule poprzedzającym nie mogą skończyć się wcześniej niż z upływem jednego
miesiąca od dnia, w którym statek wszedł do portu polskiego, nie później jednak niż z upływem trzech lat od
dnia powstania wierzytelności.
Art. 74. § 1. Kapitan portu może na wniosek wierzyciela zatrzymać tymczasowo na czas nie
przekraczający siedemdziesięciu dwóch godzin z wyłączeniem dni uznanych ustawowo za wolne od pracy:
1) statek w celu zabezpieczenia roszczenia należnego od statku z tytułu opłat portowych, szkód
wyrządzonych w urządzeniach portowych, dokach lub drogach żeglugowych oraz z tytułu zanieczyszczenia
środowiska,
2) wydobyty wrak i inne przedmioty, które utrudniały żeglugę, w celu zabezpieczenia roszczenia z tytułu
ich usunięcia.
§ 2. Tymczasowe zatrzymanie traci moc w razie złożenia odpowiedniego zabezpieczenia lub w razie dokonania
zajęcia na podstawie zarządzenia sądowego.
§ 3. Wierzyciel odpowiada za wszelkie szkody wynikłe wskutek nieuzasadnionego zatrzymania. Roszczenie z
tego tytułu przedawnia się z upływem roku od dnia jego powstania.
|