|
|
Kodeks rodzinny i opiekuńczy
TYTUŁ II.
Pokrewieństwo i powinowactwo
DZIAŁ I
Przepisy ogólne
Art. 617. § 1. Krewnymi w linii prostej są osoby, z których jedna pochodzi od drugiej.
Krewnymi w linii bocznej są osoby, które pochodzą od wspólnego przodka, a nie są krewnymi w linii prostej.
§ 2. Stopień pokrewieństwa określa się według liczby urodzeń, wskutek których powstało pokrewieństwo.
Art. 618. § 1. Z małżeństwa wynika powinowactwo między małżonkiem a krewnymi drugiego
małżonka. Trwa ono mimo ustania małżeństwa.
§ 2. Linię i stopień powinowactwa określa się według linii i stopnia pokrewieństwa.
DZIAŁ Ia
Rodzice i dzieci.
ROZDZIAŁ I
Pochodzenie dziecka
ODDZIAŁ 1
Macierzyństwo
Art. 619. Matką dziecka jest kobieta, która je urodziła.
Art. 6110. § 1. Jeżeli sporządzono akt urodzenia dziecka nieznanych rodziców albo
macierzyństwo kobiety wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka zostało zaprzeczone, można żądać
ustalenia macierzyństwa.
§ 2. Powództwo o ustalenie macierzyństwa wytacza dziecko przeciwko matce, a jeżeli matka nie żyje —
przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy.
§ 3. Matka wytacza powództwo o ustalenie macierzyństwa przeciwko dziecku.
Art. 6111. Matka nie może wytoczyć powództwa o ustalenie macierzyństwa po osiągnięciu
przez dziecko pełnoletności.
Art. 6112. § 1. Jeżeli w akcie urodzenia jest wpisana jako matka kobieta, która
dziecka nie urodziła, można żądać zaprzeczenia macierzyństwa.
§ 2. Powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa dziecko wytacza przeciwko kobiecie wpisanej w akcie
urodzenia dziecka jako jego matka, a jeżeli kobieta ta nie żyje — przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez
sąd opiekuńczy.
§ 3. Matka wytacza powództwo przeciwko kobiecie wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka i
przeciwko dziecku, a jeżeli kobieta ta nie żyje — przeciwko dziecku.
§ 4. Kobieta wpisana w akcie urodzenia dziecka jako jego matka wytacza powództwo przeciwko dziecku.
§ 5. Mężczyzna, którego ojcostwo zostało ustalone z uwzględnieniem macierzyństwa kobiety wpisanej w
akcie urodzenia dziecka jako jego matka, wytacza powództwo przeciwko dziecku i tej kobiecie, a jeżeli ona
nie żyje — przeciwko dziecku.
Art. 6113. § 1. Matka albo kobieta wpisana w akcie urodzenia dziecka jako jego matka
może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa w ciągu sześciu miesięcy od dnia sporządzenia aktu
urodzenia dziecka.
§ 2. Mężczyzna, którego ojcostwo zostało ustalone z uwzględnieniem macierzyństwa kobiety wpisanej w
akcie urodzenia dziecka jako jego matka, może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa w ciągu
sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się, że kobieta wpisana w akcie urodzenia dziecka nie jest
matką dziecka, nie później jednak niż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
§ 3. Przepisy art. 64 i 65 stosuje się odpowiednio.
Art. 6114. § 1. Dziecko może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa w ciągu
trzech lat od osiągnięcia pełnoletności.
§ 2. Przepisy art. 64 i 65 stosuje się odpowiednio.
Art. 6115. Ustalenie i zaprzeczenie macierzyństwa nie jest dopuszczalne po śmierci
dziecka. Jednakże w razie śmierci dziecka, które wytoczyło powództwo, ustalenia macierzyństwa mogą dochodzić
jego zstępni.
Art. 6116. Powództwo o ustalenie lub zaprzeczenie macierzyństwa może wytoczyć także
prokurator, jeżeli wymaga tego dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego; wytoczenie powództwa o
zaprzeczenie macierzyństwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka.
ODDZIAŁ 2
Ojcostwo
Art. 62. § 1. Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu
dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie
stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.
§ 2. Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz
po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża.
§ 3. Domniemania powyższe mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.
Art. 63. Mąż matki może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu sześciu miesięcy od
dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka przez żonę, nie później jednak niż do osiągnięcia przez
dziecko pełnoletności.
Art. 64. § 1. Jeżeli mąż matki został całkowicie ubezwłasnowolniony z powodu choroby psychicznej
lub innego rodzaju zaburzeń psychicznych, na które zapadł w ciągu terminu do wytoczenia powództwa o
zaprzeczenie ojcostwa, powództwo może wytoczyć jego przedstawiciel ustawowy. Termin do wytoczenia powództwa
wynosi w tym wypadku sześć miesięcy od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego, a jeżeli
przedstawiciel powziął wiadomość o urodzeniu się dziecka dopiero później — sześć miesięcy od dnia, w którym
tę wiadomość powziął.
§ 2. Jeżeli przedstawiciel ustawowy męża całkowicie ubezwłasnowolnionego nie wytoczył powództwa o
zaprzeczenie ojcostwa, mąż może wytoczyć powództwo po uchyleniu ubezwłasnowolnienia. Termin do wytoczenia
powództwa wynosi w tym wypadku sześć miesięcy od dnia uchylenia ubezwłasnowolnienia, a jeżeli mąż powziął
wiadomość o urodzeniu się dziecka dopiero później — sześć miesięcy od dnia, w którym tę wiadomość
powziął.
Art. 65. Jeżeli mąż matki zapadł na chorobę psychiczną lub innego rodzaju zaburzenia psychiczne w
ciągu terminu do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa i mimo istnienia podstaw do ubezwłasnowolnienia
całkowitego nie został ubezwłasnowolniony, może on wytoczyć powództwo w ciągu sześciu miesięcy od ustania
choroby lub zaburzeń, a gdy powziął wiadomość o urodzeniu się dziecka dopiero później — w ciągu sześciu
miesięcy od dnia, w którym tę wiadomość powziął.
Art. 66. Mąż matki powinien wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko dziecku i matce,
a jeżeli matka nie żyje — przeciwko dziecku.
Art. 67. Zaprzeczenie ojcostwa następuje przez wykazanie, że mąż matki nie jest ojcem dziecka.
Art. 68. Zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne, jeżeli dziecko zostało poczęte w następstwie
zabiegu medycznego, na który mąż matki wyraził zgodę.
Art. 69. § 1. Matka może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa swego męża w ciągu sześciu
miesięcy od urodzenia dziecka.
§ 2. Matka powinna wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko mężowi i dziecku, a jeżeli mąż
nie żyje — przeciwko dziecku.
§ 3. Przepisy art. 64 i 65 stosuje się odpowiednio.
Art. 70. § 1. Dziecko po dojściu do pełnoletności może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie
ojcostwa męża swojej matki, nie później jednak niż w ciągu trzech lat od osiągnięcia pełnoletności.
§ 2. Dziecko powinno wytoczyć powództwo przeciwko mężowi swojej matki i matce, a jeżeli matka nie żyje —
przeciwko jej mężowi. Jeżeli mąż matki nie żyje, powództwo powinno być wytoczone przeciwko kuratorowi
ustanowionemu przez sąd opiekuńczy.
§ 3. Przepisy art. 64 i 65 stosuje się odpowiednio.
Art. 71. Zaprzeczenie ojcostwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka.
Art. 72. § 1. Jeżeli nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż jego matki, albo gdy
domniemanie takie zostało obalone, ustalenie ojcostwa może nastąpić albo przez uznanie ojcostwa albo na
mocy orzeczenia sądu.
§ 2. Uznanie ojcostwa nie może nastąpić, jeżeli toczy się sprawa o ustalenie ojcostwa.
Art. 73. § 1. Uznanie ojcostwa następuje, gdy mężczyzna, od którego dziecko pochodzi, oświadczy
przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że jest ojcem dziecka, a matka dziecka potwierdzi jednocześnie
albo w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia mężczyzny, że ojcem dziecka jest ten mężczyzna.
§ 2. Kierownik urzędu stanu cywilnego wyjaśnia osobom zamierzającym złożyć oświadczenia konieczne do
uznania ojcostwa przepisy regulujące obowiązki i prawa wynikające z uznania, przepisy o nazwisku dziecka
oraz różnicę pomiędzy uznaniem ojcostwa a przysposobieniem dziecka.
§ 3. Kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia przyjęcia oświadczeń koniecznych do uznania ojcostwa,
jeżeli uznanie jest niedopuszczalne albo gdy powziął wątpliwość co do pochodzenia dziecka.
§ 4. Uznanie ojcostwa może nastąpić także przed sądem opiekuńczym, a za granicą również przed polskim
konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego oboje
rodzice albo jedno z nich są obywatelami polskimi. Przepisy § 1—3 stosuje się odpowiednio.
Art. 74. § 1. W razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu matki dziecka lub
mężczyzny, od którego dziecko pochodzi, oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa może zostać
zaprotokołowane przez notariusza albo złożone do protokołu wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta),
starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy. Przepisy art. 73 § 1—3 stosuje się
odpowiednio.
§ 2. Protokół podpisuje osoba, która przyjęła oświadczenie, oraz osoba, która je złożyła, chyba że nie
może ona go podpisać. Przyczynę braku podpisu należy podać w protokole.
§ 3. Protokół zawierający oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa powinien być niezwłocznie
przekazany do urzędu stanu cywilnego właściwego do sporządzenia aktu urodzenia dziecka.
Art. 75. § 1. Można uznać ojcostwo przed urodzeniem się dziecka już poczętego.
§ 2. Jeżeli dziecko urodziło się po zawarciu przez matkę małżeństwa z innym mężczyzną niż ten, który
uznał ojcostwo, przepisu art. 62 nie stosuje się.
Art. 76. § 1. Uznanie ojcostwa nie może nastąpić po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności.
§ 2. Jeżeli dziecko zmarło przed osiągnięciem pełnoletności, uznanie ojcostwa może nastąpić w ciągu
sześciu miesięcy od dnia, w którym mężczyzna składający oświadczenie o uznaniu dowiedział się o śmierci
dziecka, nie później jednak niż do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność.
Art. 77. § 1. Oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa może złożyć osoba, która ukończyła
szesnaście lat i nie istnieją podstawy do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia.
§ 2. Osoba, o której mowa w § 1, jeżeli nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, może złożyć
oświadczenie konieczne do uznania ojcostwa tylko przed sądem opiekuńczym.
Art. 78. § 1. Mężczyzna, który uznał ojcostwo, może wytoczyć powództwo o ustalenie
bezskuteczności uznania w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko od niego
nie pochodzi. W razie uznania ojcostwa przed urodzeniem się dziecka już poczętego bieg tego terminu nie
może rozpocząć się przed urodzeniem się dziecka.
§ 2. Przepisy art. 64 i 65 stosuje się odpowiednio.
Art. 79. Przepisy o ustaleniu bezskuteczności uznania ojcostwa stosuje się odpowiednio do matki
dziecka, która potwierdziła ojcostwo.
Art. 80. Po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania
ojcostwa nie może być wytoczone ani przez matkę dziecka, ani przez mężczyznę, który uznał ojcostwo.
Art. 81. § 1. Dziecko może żądać ustalenia bezskuteczności uznania ojcostwa, jeżeli uznający
mężczyzna nie jest jego ojcem.
§ 2. Z żądaniem tym dziecko może wystąpić po dojściu do pełnoletności, nie później jednak niż w ciągu
trzech lat od jej osiągnięcia.
§ 3. Przepisy art. 64 i 65 stosuje się odpowiednio.
Art. 82. § 1. Mężczyzna, który uznał ojcostwo, wytacza powództwo o ustalenie bezskuteczności
uznania przeciwko dziecku i matce, a jeżeli matka nie żyje — przeciwko dziecku.
§ 2. Matka wytacza powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa przeciwko dziecku i
mężczyźnie, który uznał ojcostwo, a jeżeli mężczyzna ten nie żyje — przeciwko dziecku.
§ 3. Dziecko wytacza powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa przeciwko mężczyźnie, który
uznał ojcostwo i przeciwko matce, a gdy matka nie żyje — tylko przeciwko temu mężczyźnie. Jeżeli mężczyzna
ten nie żyje, powództwo powinno być wytoczone przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy.
Art. 83. § 1. Po śmierci dziecka ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa nie jest
dopuszczalne.
§ 2. Jeżeli uznanie ojcostwa nastąpiło po śmierci dziecka, stosuje się odpowiednio przepisy art. 82 § 1
i 2, przy czym powództwo powinno być wytoczone nie później niż do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby
pełnoletność, przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy na miejsce dziecka.
Art. 84. § 1. Sądowego ustalenia ojcostwa może żądać dziecko, jego matka oraz domniemany ojciec
dziecka. Jednakże matka ani domniemany ojciec nie mogą wystąpić z takim żądaniem po śmierci dziecka lub po
osiągnięciu przez nie pełnoletności.
§ 2. Dziecko albo matka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko domniemanemu ojcu, a gdy ten
nie żyje — przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy.
§ 3. Domniemany ojciec dziecka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko dziecku i matce, a gdy
matka nie żyje — przeciwko dziecku.
§ 4. W razie śmierci dziecka, które było powodem w sprawie o ustalenie ojcostwa, ustalenia mogą
dochodzić jego zstępni.
Art. 85. § 1. Domniemywa się, że ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką dziecka nie dawniej
niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się
dziecka.
§ 2. Okoliczność, że matka w tym okresie obcowała także z innym mężczyzną, może być podstawą do obalenia
domniemania tylko wtedy, gdy z okoliczności wynika, że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej
prawdopodobne.
Art. 86. Powództwo o ustalenie lub zaprzeczenie ojcostwa oraz o ustalenie bezskuteczności uznania
ojcostwa może wytoczyć także prokurator, jeżeli wymaga tego dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego;
wytoczenie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa oraz o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa nie jest
dopuszczalne po śmierci dziecka. Jeżeli uznanie ojcostwa nastąpiło po śmierci dziecka, prokurator może
wytoczyć powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania.
ROZDZIAŁ II.
Stosunki między rodzicami a dziećmi.
ODDZIAŁ 1.
Przepisy ogólne.
Art. 87. Rodzice i dzieci są obowiązani do wzajemnego szacunku i wspierania się.
Art. 88. § 1. Dziecko, co do którego istnieje domniemanie, że pochodzi od męża matki, nosi
nazwisko będące nazwiskiem obojga małżonków. Jeżeli małżonkowie mają różne nazwiska, dziecko nosi nazwisko
wskazane w ich zgodnych oświadczeniach. Małżonkowie mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko
utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka.
§ 2. Oświadczenia w sprawie nazwiska dziecka są składane jednocześnie z oświadczeniami o nazwiskach,
które będą nosić małżonkowie. Jeżeli małżonkowie nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska
dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca.
§ 3. Przy sporządzeniu aktu urodzenia pierwszego wspólnego dziecka małżonkowie mogą złożyć przed
kierownikiem urzędu stanu cywilnego zgodne oświadczenia o zmianie wskazanego przez nich nazwiska dziecka
albo oświadczenia, o których mowa w § 1, jeżeli nazwisko dziecka nie zostało przez nich wskazane.
§ 4. Przepisy § 1—3 stosuje się odpowiednio do nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli małżeństwo po
urodzeniu się dziecka. Do zmiany nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli małżeństwo po ukończeniu przez
dziecko trzynastu lat, jest potrzebna jego zgoda.
Art. 89. § 1. Jeżeli ojcostwo zostało ustalone przez uznanie, dziecko nosi nazwisko wskazane w
zgodnych oświadczeniach rodziców, składanych jednocześnie z oświadczeniami koniecznymi do uznania ojcostwa.
Rodzice mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z
nazwiskiem ojca dziecka. Jeżeli rodzice nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi
ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca. Do zmiany nazwiska
dziecka, które w chwili uznania już ukończyło trzynaście lat, jest potrzebna jego zgoda.
§ 2. W razie sądowego ustalenia ojcostwa sąd nadaje dziecku nazwisko w wyroku ustalającym ojcostwo,
stosując odpowiednio przepisy § 1. Jeżeli dziecko ukończyło trzynaście lat, do zmiany nazwiska jest
potrzebna jego zgoda.
§ 3. Jeżeli ojcostwa nie ustalono, dziecko nosi nazwisko matki.
§ 4. Dziecku nieznanych rodziców nazwisko nadaje sąd opiekuńczy.
Art. 891. Dzieci pochodzące od tych samych rodziców noszą takie samo nazwisko, z
zastrzeżeniem przepisów, które do zmiany nazwiska dziecka wymagają jego zgody.
Art. 90. § 1. Jeżeli matka małoletniego dziecka zawarta małżeństwo z mężczyzną, który nie jest
ojcem tego dziecka, małżonkowie mogą złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego zgodne oświadczenia,
że dziecko będzie nosić takie samo nazwisko, jakie zgodnie z art. 88 nosi albo nosiłoby ich wspólne
dziecko. Do zmiany nazwiska dziecka, które ukończyło trzynaście lat, jest potrzebna jego zgoda.
§ 2. Nadanie dziecku nazwiska, o którym mowa w § 1, nie jest dopuszczalne, jeżeli nosi ono nazwisko ojca
albo nazwisko utworzone na podstawie zgodnych oświadczeń rodziców dziecka przez połączenie nazwiska matki z
nazwiskiem ojca dziecka.
§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio, gdy ojciec małoletniego dziecka zawarł małżeństwo z
kobietą, która nie jest matką tego dziecka.
Art. 901. Nazwisko dziecka utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca
dziecka albo przez połączenie nazwiska jednego z rodziców z nazwiskiem jego małżonka, od którego dziecko nie
pochodzi, nie może składać się z więcej niż dwóch członów; w skład nazwiska dziecka wchodzą pierwsze człony
nazwisk podlegających połączeniu, chyba że w wyniku połączenia powstałoby nazwisko, którego człony są
jednakowe.
Art. 91. § 1. Dziecko, które ma dochody z własnej pracy, powinno przyczyniać się do pokrywania
kosztów utrzymania rodziny, jeżeli mieszka u rodziców.
§ 2. Dziecko, które pozostaje na utrzymaniu rodziców i mieszka u nich, jest obowiązane pomagać im we
wspólnym gospodarstwie.
ODDZIAŁ 2.
Władza rodzicielska.
Art. 92. Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską.
Art. 93. § 1. Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom.
§ 2. Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd w wyroku ustalającym pochodzenie dziecka może orzec o
zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Przepisy
art. 107 i art. 109—111 stosuje się odpowiednio.
Art. 94. § 1. Jeżeli jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności
prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z
rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska uległa zawieszeniu.
§ 3. Jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani,
ustanawia się dla dziecka opiekę.
Art. 95. § 1. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do
wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności
i praw.
§ 2. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których
może samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń
rodziców formułowanych dla jego dobra.
§ 3. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes
społeczny.
§ 4. Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka
powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala,
oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.
Art. 96. § 1. Rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim.
Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla
dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.
§ 2. Rodzice, którzy nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych uczestniczą w sprawowaniu bieżącej
pieczy nad osobą dziecka i w jego wychowaniu, chyba że sąd opiekuńczy ze względu na dobro dziecka postanowi
inaczej.
Art. 961. Osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad
małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych.
Art. 97. § 1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest
obowiązane i uprawnione do jej wykonywania.
§ 2. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między
nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy.
Art. 98. § 1. Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą
rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać
samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.
§ 2. Jednakże żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka:
1) przy czynnościach prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską;
2) przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że
czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od
drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.
§ 3. Przepisy paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w postępowaniu przed sądem lub innym
organem państwowym.
Art. 99. Jeżeli żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka pozostającego pod władzą
rodzicielską, reprezentuje je kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy.
Art. 100. § 1. Sąd opiekuńczy i inne organy władzy publicznej są obowiązane udzielać pomocy
rodzicom, jeżeli jest ona potrzebna do należytego wykonywania władzy rodzicielskiej. W szczególności każde
z rodziców może zwrócić się do sądu opiekuńczego o odebranie dziecka od osoby nieuprawnionej, a także
zwrócić się do sądu opiekuńczego lub innego właściwego organu władzy publicznej o zapewnienie dziecku
pieczy zastępczej.
§ 2. W wypadkach, o których mowa w § 1, sąd opiekuńczy lub inne organy władzy publicznej zawiadamiają
jednostkę organizacyjną pomocy społecznej o potrzebie udzielenia rodzinie dziecka odpowiedniej pomocy.
Jednostka organizacyjna pomocy społecznej jest obowiązana informować sąd o rodzajach udzielanej pomocy i
jej rezultatach
Art. 101. § 1. Rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka
pozostającego pod ich władzą rodzicielską.
§ 2. Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do
swobodnego użytku.
§ 3. Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres
zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Art. 102. W umowie darowizny albo w testamencie można zastrzec, że przedmioty przypadające dziecku
z tytułu darowizny lub testamentu nie będą objęte zarządem sprawowanym przez rodziców. W wypadku takim, gdy
darczyńca lub spadkodawca nie wyznaczył zarządcy, sprawuje zarząd kurator ustanowiony przez sąd
opiekuńczy.
Art. 103. Czysty dochód z majątku dziecka powinien być przede wszystkim obracany na utrzymanie i
wychowanie dziecka oraz jego rodzeństwa, które wychowuje się razem z nim, nadwyżka zaś na inne uzasadnione
potrzeby rodziny.
Art. 104. § 1. Sąd opiekuńczy może nakazać rodzicom, żeby sporządzili inwentarz majątku dziecka
i przedstawili go sądowi oraz zawiadamiali sąd o ważniejszych zmianach w stanie tego majątku, w
szczególności o nabyciu przez dziecko przedmiotów majątkowych o znacznej wartości.
§ 2. Sąd opiekuńczy może w uzasadnionych wypadkach ustalić wartość rozporządzeń dotyczących ruchomości,
pieniędzy i papierów wartościowych, których dziecko lub rodzice mogą dokonywać każdego roku bez zezwolenia
sądu opiekuńczego, z zastrzeżeniem art. 103.
Art. 105. Po ustaniu zarządu rodzice obowiązani są oddać dziecku lub jego przedstawicielowi
ustawowemu zarządzany przez nich majątek dziecka. Na żądanie dziecka lub jego przedstawiciela ustawowego,
zgłoszone przed upływem roku od ustania zarządu, rodzice obowiązani są złożyć rachunek z zarządu. Żądanie to
nie może jednak dotyczyć dochodów z majątku pobranych w czasie wykonywania władzy rodzicielskiej.
Art. 106. Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy może zmienić orzeczenie o władzy
rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania zawarte w wyroku orzekającym rozwód, separację bądź unieważnienie
małżeństwa, albo ustalającym pochodzenie dziecka.
Art. 107. § 1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd
opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania.
§ 2. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę
rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka. Sąd może
pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka porozumienie o
sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem, i jest zasadne
oczekiwanie, że będą współdziałać w sprawach dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że
dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
Art. 108. Rodzice, którzy wykonywają władzę rodzicielską nad dzieckiem ubezwłasnowolnionym
całkowicie, podlegają takim ograniczeniom, jakim podlega opiekun.
Art. 109. § 1. Jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie
zarządzenia.
§ 2. Sąd opiekuńczy może w szczególności:
1) zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania lub skierować rodziców do
placówek albo specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną
stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń,
2) określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać
rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun,
3) poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego,
4) skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do
innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi,
5) zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej albo w placówce
opiekuńczo-wychowawczej.
§ 3. Sąd opiekuńczy może także powierzyć zarząd majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu
kuratorowi.
§ 4. W wypadku, o którym mowa w § 2 pkt 5, sąd opiekuńczy zawiadamia o wydaniu orzeczenia właściwą
jednostkę organizacyjną pomocy społecznej, która udziela rodzinie dziecka odpowiedniej pomocy i składa
sądowi opiekuńczemu sprawozdania dotyczące sytuacji rodziny i udzielanej pomocy, w terminach określonych
przez sąd, a także współpracuje z kuratorem sądowym. Sąd opiekuńczy, ze względu na okoliczności
uzasadniające umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej, może
także ustanowić nadzór kuratora sądowego nad sposobem wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnim.
Art. 110. § 1. W razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd
opiekuńczy może orzec jej zawieszenie.
§ 2. Zawieszenie będzie uchylone, gdy jego przyczyna odpadnie.
Art. 111. § 1. Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody
albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem
dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być
orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.
§ 1a. Sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeżeli mimo udzielonej pomocy nie ustały
przyczyny zastosowania art. 109 § 2 pkt 5, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się
dzieckiem.
§ 2. W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy
może władzę rodzicielską przywrócić.
Art. 112. Pozbawienie władzy rodzicielskiej lub jej zawieszenie może być orzeczone także w wyroku
orzekającym rozwód, separację albo unieważnienie małżeństwa.
Art. 1121. § 1. Obowiązek i prawo wykonywania bieżącej pieczy nad osobą dziecka
umieszczonego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo--wychowawczej, jego wychowania i
reprezentowania w tych sprawach, a w szczególności w dochodzeniu świadczeń alimentacyjnych, należą do
rodziny zastępczej albo placówki opiekuńczo-wychowawczej. Pozostałe obowiązki i prawa wynikające z władzy
rodzicielskiej należą do rodziców dziecka.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli sąd opiekuńczy postanowił inaczej.
Art. 1122.
Sprawy doboru rodzin zastępczych oraz współdziałania sądów opiekuńczych z
organami administracji państwowej w tych sprawach, a także zakresu i form pomocy Państwa na rzecz dzieci
umieszczonych w rodzinach zastępczych i zasady odpłatności rodziców za pobyt ich dzieci w tych rodzinach oraz
postępowanie w tych sprawach – regulują odrębne przepisy.
ODDZIAŁ 3.
Kontakty z dzieckiem
Art. 113. § 1. Niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i
obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów.
§ 2. Kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania,
zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie
korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji
elektronicznej.
Art. 1131. § 1. Jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, sposób
utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem
dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia; w braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy.
§ 2. Przepisy § 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli dziecko nie przebywa u żadnego z rodziców, a pieczę
nad nim sprawuje opiekun lub gdy zostało umieszczone w rodzinie zastępczej albo w placówce
opiekuńczo-wychowawczej .
Art. 1132. § 1. Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy ograniczy
utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem.
§ 2. Sąd opiekuńczy może w szczególności:
1) zakazać spotykania się z dzieckiem,
2) zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu,
3) zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna,
kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd,
4) ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość,
5) zakazać porozumiewania się na odległość.
Art. 1133. Jeżeli utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru
dziecka lub je narusza, sąd zakaże ich utrzymywania.
Art. 1134. Sąd opiekuńczy, orzekając w sprawie kontaktów z dzieckiem, może zobowiązać
rodziców do określonego postępowania, w szczególności skierować ich do placówek lub specjalistów zajmujących
się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem
sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń.
Art. 1135. Sąd opiekuńczy może zmienić rozstrzygnięcie w sprawie kontaktów, jeżeli
wymaga tego dobro dziecka.
Art. 1136. Przepisy niniejszego oddziału stosuje się odpowiednio do kontaktów
rodzeństwa, dziadków, powinowatych w linii prostej, a także innych osób, jeżeli sprawowały one przez dłuższy
czas pieczę nad dzieckiem.
DZIAŁ II.
Przysposobienie
Art. 114. § 1. Przysposobić można osobę małoletnią, tylko dla jej dobra.
§ 2. Wymaganie małoletności powinno być spełnione w dniu złożenia wniosku o przysposobienie.
Art. 1141. § 1. Przysposobić może osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych,
jeżeli jej kwalifikacje osobiste uzasadniają przekonanie, że będzie należycie wywiązywała się z obowiązków
przysposabiającego.
§ 2. Między przysposabiającym a przysposobionym powinna istnieć odpowiednia różnica wieku.
Art. 1142. § 1. Przysposobienie, które spowoduje zmianę dotychczasowego miejsca
zamieszkania przysposabianego w Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce zamieszkania w innym państwie, może
nastąpić wówczas, gdy tylko w ten sposób można zapewnić przysposabianemu odpowiednie zastępcze środowisko
rodzinne.
§ 2. Przepis § 1 nie ma zastosowania, jeżeli między przysposabiającym a przysposabianym istnieje stosunek
pokrewieństwa lub powinowactwa albo gdy przysposabiający już przysposobił siostrę lub brata
przysposabianego.
Art. 115. § 1. Przysposobić wspólnie mogą tylko małżonkowie.
§ 2. Przysposobienie ma skutki przysposobienia wspólnego także wtedy, gdy osoba przysposobiona przez jednego
z małżonków zostaje następnie przysposobiona przez drugiego małżonka.
§ 3. Sąd opiekuńczy może na wniosek przysposabiającego orzec, że przysposobienie ma skutki przysposobienia
wspólnego, jeżeli przysposabiający był małżonkiem osoby, która wcześniej dziecko przysposobiła, a małżeństwo
ustało przez śmierć małżonka, który już dokonał przysposobienia.
Art. 116. Przysposobienie przez jednego z małżonków nie może nastąpić bez zgody drugiego małżonka,
chyba że ten nie ma zdolności do czynności prawnych albo że porozumienie się z nim napotyka trudne do
przezwyciężenia przeszkody.
Art. 117. § 1. Przysposobienie następuje przez orzeczenie sądu opiekuńczego na żądanie
przysposabiającego.
§ 2. Orzeczenie nie może być wydane po śmierci przysposabiającego lub osoby, która ma być
przysposobiona.
§ 3. Po śmierci przysposabiającego orzeczenie o przysposobieniu może być wydane wyjątkowo, jeżeli z żądaniem
przysposobienia wystąpili oboje małżonkowie, jeden z nich zmarł po wszczęciu postępowania, a drugi żądanie
przysposobienia wspólnie przez małżonków podtrzymuje oraz gdy przez dłuższy czas przed wszczęciem postępowania
przysposabiany pozostawał pod pieczą wnioskodawców lub tylko zmarłego wnioskodawcy i między stronami powstała
więź jak między rodzicami a dzieckiem.
§ 4. Na miejsce zmarłego w postępowaniu wstępuje kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy.
§ 5. Przysposobienie, o którym mowa w § 3, ma takie same skutki jak orzeczone przed śmiercią małżonka.
Art. 1171. Przysposobienie nie stoi na przeszkodzie ponownemu przysposobieniu po śmierci
przysposabiającego.
Art. 118. § 1. Do przysposobienia potrzebna jest zgoda przysposabianego, który ukończył lat
trzynaście.
§ 2. Sąd opiekuńczy powinien wysłuchać przysposabianego, który nie ukończył lat trzynastu, jeżeli może on
pojąć znaczenie przysposobienia.
§ 3. Sąd opiekuńczy może wyjątkowo orzec przysposobienie bez żądania zgody przysposabianego lub bez jego
wysłuchania, jeżeli nie jest on zdolny do wyrażenia zgody lub jeżeli z oceny stosunku między przysposabiającym
a przysposabianym wynika, że uważa się on za dziecko przysposabiającego, a żądanie zgody lub wysłuchanie byłoby
sprzeczne z dobrem przysposabianego.
Art. 119. § 1. Do przysposobienia jest potrzebna zgoda rodziców przysposabianego, chyba że zostali
oni pozbawieni władzy rodzicielskiej lub są nieznani albo porozumienie się z nimi napotyka trudne do
przezwyciężenia przeszkody.
§ 2. Sąd opiekuńczy może, ze względu na szczególne okoliczności, orzec przysposobienie mimo braku zgody
rodziców, których zdolność do czynności prawnych jest ograniczona, jeżeli odmowa zgody na przysposobienie jest
oczywiście sprzeczna z dobrem dziecka.
Art. 1191. § 1. Rodzice mogą przed sądem opiekuńczym wyrazić zgodę na przysposobienie
swego dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego. Zgodę tę mogą odwołać przez oświadczenie
złożone przed sądem opiekuńczym, nie później jednak niż przed wszczęciem sprawy o przysposobienie.
§ 2. Przepisy o przysposobieniu za zgodą rodziców bez wskazania osoby przysposabiającego stosuje się
odpowiednio, jeżeli jedno z rodziców wyraziło taką zgodę, a zgoda drugiego nie jest do przysposobienia
potrzebna. Przepisu tego nie stosuje się, jeżeli porozumienie się z drugim rodzicem napotyka trudne do
przezwyciężenia przeszkody.
§ 3. Przepisy o przysposobieniu za zgodą rodziców bez wskazania osoby przysposabiającego stosuje się
odpowiednio również wtedy, gdy rodzice przysposabianego są nieznani albo nie żyją, jeżeli sąd opiekuńczy w
orzeczeniu o przysposobieniu tak postanowi.
Art. 1192. Zgoda rodziców na przysposobienie dziecka nie może być wyrażona wcześniej niż po
upływie sześciu tygodni od urodzenia się dziecka.
Art. 120. Jeżeli dziecko pozostaje pod opieką, do przysposobienia potrzebna jest zgoda opiekuna.
Jednakże sąd opiekuńczy może, ze względu na szczególne okoliczności, orzec przysposobienie nawet mimo braku zgody
opiekuna, jeżeli wymaga tego dobro dziecka.
Art. 1201. § 1. Przed orzeczeniem przysposobienia sąd opiekuńczy może określić sposób i
okres osobistej styczności przysposabiającego z przysposabianym.
§ 2. W wypadku określenia styczności w formie pieczy nad dzieckiem stosuje się odpowiednio przepisy o
rodzinach zastępczych, z tym że całkowite koszty utrzymania przysposabianego obciążają przysposabiającego.
§ 3. Jeżeli jednak przez przysposobienie przysposabiany ma zmienić dotychczasowe miejsce zamieszkania w
Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce zamieszkania w innym państwie, przysposobienie może być orzeczone po
upływie określonego przez sąd opiekuńczy okresu osobistej styczności przysposabiającego z przysposabianym w
dotychczasowym miejscu zamieszkania przysposabianego lub w innej miejscowości w Rzeczypospolitej Polskiej.
§ 4. Przy wykonywaniu nadzoru nad przebiegiem styczności przysposabiającego z przysposabianym sąd opiekuńczy
może korzystać z pomocy ośrodka adopcyjno-opiekuńczego lub organu pomocniczego w sprawach opiekuńczych.
Art. 121. § 1. Przez przysposobienie powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki
stosunek, jak między rodzicami a dziećmi.
§ 2. Przysposobiony nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych
przysposabiającego.
§ 3. Ustają prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak
również prawa i obowiązki tych krewnych względem niego.
§ 4. Skutki przysposobienia rozciągają się na zstępnych przysposobionego.
Art. 1211. § 1. Przepisu art. 121 § 3 nie stosuje się względem małżonka, którego dziecko
zostało przysposobione przez drugiego małżonka, ani względem krewnych tego małżonka, także w razie
przysposobienia po ustaniu małżeństwa przez śmierć tego małżonka.
§ 2. W wypadku gdy małżonek przysposobił dziecko swego małżonka po śmierci drugiego z rodziców
przysposobionego, przepisu art. 121 § 3 nie stosuje się względem krewnych zmarłego, jeżeli w orzeczeniu o
przysposobieniu sąd opiekuńczy tak postanowił.
Art. 122. § 1. Przysposobiony otrzymuje nazwisko przysposabiającego, a jeżeli został przysposobiony
przez małżonków wspólnie albo jeżeli jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka — nazwisko, które
noszą albo nosiłyby dzieci zrodzone z tego małżeństwa.
§ 2. Na żądanie osoby, która ma być przysposobiona, i za zgodą przysposabiającego sąd opiekuńczy w
orzeczeniu o przysposobieniu postanawia, że przysposobiony nosić będzie nazwisko złożone z jego dotychczasowego
nazwiska i nazwiska przysposabiającego. Jeżeli przysposabiający albo przysposobiony nosi złożone nazwisko, sąd
opiekuńczy rozstrzyga, który człon tego nazwiska wejdzie w skład nazwiska przysposobionego. Przepisu tego nie
stosuje się w razie sporządzenia nowego aktu urodzenia przysposobionego z wpisaniem przysposabiających jako
jego rodziców.
§ 3. Na wniosek przysposabiającego sąd opiekuńczy może w orzeczeniu o przysposobieniu zmienić imię lub
imiona przysposobionego. Jeżeli przysposobiony ukończył lat trzynaście, może to nastąpić tylko za jego zgodą.
Przepis art. 118 § 2 stosuje się odpowiednio.
Art. 123. § 1. Przez przysposobienie ustaje dotychczasowa władza rodzicielska lub opieka nad
przysposobionym.
§ 2. Jeżeli jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka, władza rodzicielska przysługuje obojgu
małżonkom wspólnie.
Art. 124. § 1. Na żądanie przysposabiającego i za zgodą osób, których zgoda jest do przysposobienia
potrzebna, sąd opiekuńczy orzeka, że skutki przysposobienia polegać będą wyłącznie na powstaniu stosunku między
przysposabiającym a przysposobionym. Jednakże i w tym wypadku skutki przysposobienia rozciągają się na
zstępnych przysposobionego.
§ 2. Nie jest dopuszczalne ograniczenie skutków przysposobienia w wypadku, gdy rodzice przysposobionego
wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę na przysposobienie dziecka bez wskazania osoby przysposabiającego.
§ 3. Na żądanie przysposabiającego i za zgodą osób, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna, sąd
opiekuńczy może w okresie małoletności przysposobionego zmienić przysposobienie orzeczone stosownie do § 1 na
przysposobienie, którego skutki podlegają przepisom art. 121—123.
Art. 1241. W wypadku gdy rodzice przysposobionego wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę na
jego przysposobienie bez wskazania osoby przysposabiającego, nie jest dopuszczalne ustalenie pochodzenia
przysposobionego przez uznanie ojcostwa, sądowe ustalenie lub zaprzeczenie jego pochodzenia, ustalenie
bezskuteczności uznania ojcostwa.
Art. 125. § 1. Z ważnych powodów zarówno przysposobiony, jak i przysposabiający mogą żądać
rozwiązania stosunku przysposobienia przez sąd. Rozwiązanie stosunku przysposobienia nie jest dopuszczalne,
jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro małoletniego dziecka. Orzekając rozwiązanie stosunku
przysposobienia, sąd może, stosownie do okoliczności, utrzymać w mocy wynikające z niego obowiązki
alimentacyjne.
§ 2. Po śmierci przysposobionego lub przysposabiającego rozwiązanie stosunku przysposobienia nie jest
dopuszczalne, chyba że przysposabiający zmarł po wszczęciu sprawy o rozwiązanie stosunku przysposobienia. W
wypadku takim na miejsce przysposabiającego w procesie wstępuje kurator ustanowiony przez sąd.
Art. 1251. § 1. Nie jest dopuszczalne rozwiązanie przysposobienia, na które rodzice
przysposobionego wyrazili przed sądem opiekuńczym zgodę bez wskazania osoby przysposabiającego.
§ 2. Takie przysposobienie nie stoi na przeszkodzie ponownemu przysposobieniu za życia
przysposabiającego.
Art. 126. § 1. Z chwilą rozwiązania stosunku przysposobienia ustają jego skutki. Jeżeli rozwiązanie
nastąpiło po śmierci przysposabiającego, uważa się, że skutki przysposobienia ustały z chwilą jego śmierci.
§ 2. Przysposobiony zachowuje nazwisko nabyte przez przysposobienie oraz otrzymane w związku z
przysposobieniem imię lub imiona. Jednakże z ważnych powodów sąd na wniosek przysposobionego lub
przysposabiającego może w orzeczeniu o rozwiązaniu stosunku przysposobienia postanowić, że przysposobiony
powraca do nazwiska, które nosił przed orzeczeniem przysposobienia. Na wniosek przysposobionego sąd orzeka o
jego powrocie do poprzednio noszonego imienia lub imion.
Art. 127. Powództwo o rozwiązanie przysposobienia może wytoczyć także prokurator.
DZIAŁ III
Obowiązek alimentacyjny.
Art. 128. Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania
(obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.
Art. 129. § 1. Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed
rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi.
§ 2. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich
możliwościom zarobkowym i majątkowym.
Art. 130. Obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po
rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa albo po orzeczeniu separacji wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych
tego małżonka.
Art. 131. § 1. Jeżeli skutki przysposobienia polegają wyłącznie na powstaniu stosunku między
przysposabiającym a przysposobionym, obowiązek alimentacyjny względem przysposobionego obciąża
przysposabiającego przed wstępnymi i rodzeństwem przysposobionego, a obowiązek alimentacyjny względem wstępnych
i rodzeństwa obciąża przysposobionego dopiero w ostatniej kolejności.
§ 2. Jeżeli jeden z małżonków przysposobił dziecko drugiego małżonka, przysposobienie nie ma wpływu na
obowiązek alimentacyjny między przysposobionym a tym drugim małżonkiem i jego krewnymi.
Art. 132. Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie
ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi
lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z
nadmiernymi trudnościami.
Art. 133. § 1. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest
jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów
jego utrzymania i wychowania.
§ 2. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w
niedostatku.
§ 3. Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one
połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności
samodzielnego utrzymania się.
Art. 134. W stosunku do rodzeństwa zobowiązany może uchylić się od świadczeń alimentacyjnych, jeżeli
są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub dla jego najbliższej rodziny.
Art. 135. § 1. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego
oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
§ 2. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się
samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o
utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego; w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych
polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego.”,
§ 3. Świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, o którym mowa w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U.
Nr 192, poz. 1378 oraz z 2008 r. Nr 134, poz. 850) podlegające zwrotowi przez zobowiązanego do alimentacji oraz
świadczenia dla rodziny zastępczej nie wpływają na zakres obowiązku alimentacyjnego.
Art. 136. Jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych
osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny
sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie
uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.
Art. 137. § 1. Roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech.
§ 2. Niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia
zasądzając odpowiednią sumę pieniężną. W uzasadnionych wypadkach sąd może rozłożyć zasądzone świadczenie na
raty.
Art. 138. W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku
alimentacyjnego.
Art. 139. Obowiązek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców zobowiązanego.
Art. 140. § 1. Osoba, która dostarcza drugiemu środków utrzymania lub wychowania nie będąc do tego
zobowiązana albo będąc zobowiązana z tego powodu, że uzyskanie na czas świadczeń alimentacyjnych od osoby
zobowiązanej w bliższej lub tej samej kolejności byłoby dla uprawnionego niemożliwe lub połączone z nadmiernymi
trudnościami, może żądać zwrotu od osoby, która powinna była te świadczenia spełnić.
§ 2. Roszczenie przewidziane w paragrafie poprzedzającym przedawnia się z upływem lat trzech.
Art. 141. § 1. Ojciec nie będący mężem matki obowiązany jest przyczynić się w rozmiarze
odpowiadającym okolicznościom do pokrycia wydatków związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego
utrzymania matki w okresie porodu. Z ważnych powodów matka może żądać udziału ojca w kosztach swego utrzymania
przez czas dłuższy niż trzy miesiące. Jeżeli wskutek ciąży lub porodu matka poniosła inne konieczne wydatki
albo szczególne straty majątkowe, może ona żądać, ażeby ojciec pokrył odpowiednią część tych wydatków lub
strat. Roszczenia powyższe przysługują matce także w wypadku, gdy dziecko urodziło się nieżywe.
§ 2. Roszczenia matki przewidziane w paragrafie poprzedzającym przedawniają się z upływem lat trzech od dnia
porodu.
Art. 142. Jeżeli ojcostwo mężczyzny nie będącego mężem matki zostało uwiarygodnione, matka może żądać,
ażeby mężczyzna ten jeszcze przed urodzeniem się dziecka wyłożył odpowiednią sumę pieniężną na koszty utrzymania
matki przez trzy miesiące w okresie porodu oraz na koszty utrzymania dziecka przez pierwsze trzy miesiące po
urodzeniu. Termin i sposób zapłaty tej sumy określa sąd.
Art. 143. Jeżeli ojcostwo mężczyzny, który nie jest mężem matki, nie zostało ustalone, zarówno
dziecko, jak i matka mogą dochodzić roszczeń majątkowych związanych z ojcostwem tylko jednocześnie z dochodzeniem
ustalenia ojcostwa. Nie dotyczy to roszczeń matki, gdy dziecko urodziło się nieżywe.
Art. 144. § 1. Dziecko może żądać świadczeń alimentacyjnych od męża swojej matki, nie będącego jego
ojcem, jeżeli odpowiada to zasadom współżycia społecznego. Takie samo uprawnienie przysługuje dziecku w
stosunku do żony swego ojca, nie będącej jego matką.
§ 2. Mąż matki dziecka, nie będący jego ojcem, może żądać od dziecka świadczeń alimentacyjnych, jeżeli
przyczyniał się do wychowania i utrzymania dziecka, a żądanie jego odpowiada zasadom współżycia społecznego.
Takie samo uprawnienie przysługuje żonie ojca dziecka, nie będącej matką dziecka.
§ 3. Do obowiązku świadczeń przewidzianego w poprzedzających paragrafach stosuje się odpowiednio przepisy o
obowiązku alimentacyjnym między krewnymi.
Art. 1441. Zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem
uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie dotyczy to obowiązku
rodziców względem ich małoletniego dziecka.
|