USTAWA

z dnia 25 października 1990 r.

o zwrocie majątku utraconego przez związki zawodowe i organizacje społeczne w wyniku wprowadzenia stanu wojennego.

(tekst jednolity)

Art. 1. 1. Wszystkie składniki majątku związków zawodowych i organizacji społecznych, odebrane im w wyniku wprowadzenia stanu wojennego, a także te, które przekazano innym strukturom związkowym lub jednostkom organizacyjnym na podstawie dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. Nr 29, poz. 154, z 1982 r. Nr 3, poz. 18 i z 1989 r. Nr 34, poz. 178) oraz ustawy z dnia 8 października 1982 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 1985 r. Nr 54, poz. 277, z 1988 r. Nr 11, poz. 84, z 1989 r. Nr 20, poz. 105 i z 1990 r. Nr 30, poz. 179) i wydanych na ich podstawie przepisów wykonawczych, a także innych przepisów szczególnych stanu wojennego, podlegają zwrotowi. W razie niemożności zwrotu tego majątku wskutek jego zniszczenia lub zaginięcia, przysługuje odszkodowanie na zasadach określonych w ustawie.

2. Obowiązek zwrotu majątku obciąża właściwe organizacje związkowe, organy państwowe i inne jednostki organizacyjne, które ten majątek przejęły (objęły).

3. W razie przekształcenia, reorganizacji lub likwidacji podmiotów, o których mowa w ust. 2, do zwrotu majątku zobowiązani są ich następcy prawni.

Art. 2. 1. Zwrot składników majątkowych następuje na rzecz jednostek organizacyjnych związków zawodowych i organizacji społecznych, które były w posiadaniu tego majątku:

  1)   w odniesieniu do związków zawodowych - w dniu 12 grudnia 1981 r.,

  2)   w odniesieniu do organizacji społecznych - w dniu faktycznego pozbawienia majątku.

2. Jeżeli nie istnieją właściwe jednostki, o których mowa w ust. 1, prawo ubiegania się o zwrot majątku przysługuje organizacjom ogólnokrajowym związków zawodowych lub organizacji społecznych.

3. W przypadku zniszczenia, zaginięcia lub zużycia składnika majątku w stopniu uniemożliwiającym jego dalsze użytkowanie, wypłaca się odszkodowanie w wysokości odpowiadającej wartości składnika majątku według stanu odpowiednio na dzień 12 grudnia 1981 r. lub na dzień faktycznego pozbawienia majątku, a według cen w chwili wydania orzeczenia o zwrocie. W przypadku gdy niemożliwe jest ustalenie pierwotnej wartości poszczególnych, zniszczonych, zaginionych lub zużytych składników majątku albo ustalenie ich cen w chwili wydawania orzeczenia o zwrocie, odszkodowanie ustala się w wysokości odpowiadającej ich łącznej wartości stwierdzonej w protokołach przekazania majątku, bilansach lub innych dokumentach księgowych, podwyższonej w relacji do wzrostu przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, jaki nastąpił odpowiednio między dniem 12 grudnia 1981 r. lub dniem faktycznego pozbawienia majątku a dniem wydania orzeczenia.

3a. Od odszkodowania, o którym mowa w ust. 3, potrąca się - waloryzowaną na zasadach przewidzianych w art. 3 ust. 1 - wartość składników majątkowych zużytych na potrzeby osób będących członkami podmiotów uprawnionych do odszkodowania.

4. Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 3, może być również wypłacone w formie papierów wartościowych.

Art. 3. 1. Waluta polska, która znajdowała się na rachunkach bankowych, podlega zwrotowi na rzecz podmiotów określonych w art. 2 ust. 1 i 2 po jej waloryzacji. Waloryzacji dokonuje się przez podwyższenie całej sumy w relacji do wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracowników w gospodarce uspołecznionej ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, jaki nastąpił odpowiednio między dniem 12 grudnia 1981 r. lub dniem faktycznego pozbawienia majątku a dniem wydania orzeczenia.

2. Waluta obca, która znajdowała się na rachunkach bankowych, podlega zwrotowi na rzecz podmiotów określonych w art. 2 ust. 1 i 2 po naliczeniu odsetek w wysokości 3% w skali rocznej, liczonych odpowiednio od dnia 12 grudnia 1981 r. lub dnia faktycznego pozbawienia majątku. Zwrot tak oprocentowanej waluty obcej może nastąpić również w walucie polskiej przy zastosowaniu kursu dewizowego ogłaszanego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego, obowiązującego w dniu wydania orzeczenia.

3. W sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, stosuje się odpowiednio przepisy art. 2 ust. 3a.

Art. 3¹. 1. Związki zawodowe i organizacje społeczne, którym przekazano składniki majątkowe podlegające zwrotowi na podstawie przepisu art. 1 ust. 1, w przypadku, o którym mowa w art. 2 ust. 3, obowiązane są do wypłaty odszkodowania w wysokości odpowiadającej wartości składnika majątku według stanu na dzień jego przejęcia, a według cen z dnia wydania orzeczenia o zwrocie.

2. Związki zawodowe i organizacje społeczne, którym przekazano, podlegające zwrotowi na podstawie przepisu art. 3 ust. 1, środki finansowe w walucie polskiej, obowiązane są do zwrotu tych środków z odsetkami wynikającymi ze stopy procentowej ustalanej przez Narodowy Bank Polski dla oprocentowania kredytu refinansowego, naliczonymi za okres od dnia 1 lutego 1991 r. do dnia wydania orzeczenia o zwrocie.

3. Związki zawodowe i organizacje społeczne, którym przekazano, podlegające zwrotowi na podstawie przepisu art. 3 ust. 2, środki finansowe w walucie obcej, obowiązane są do zwrotu tych środków po naliczeniu odsetek w wysokości 3% w skali rocznej, liczonych od dnia 1 lutego 1991 r. do dnia wydania orzeczenia o zwrocie.

4. Różnice pomiędzy kwotami należnymi podmiotom uprawnionym na podstawie przepisu art. 2 ust. 3 i 3a oraz art. 3 a kwotami, które związki zawodowe i organizacje społeczne są obowiązane zwrócić na podstawie odpowiednio ust. 1-3, wypłaca Skarb Państwa.

5. Skarb Państwa obowiązany jest do wyrównania nadpłaty, jeżeli organizacje zobowiązane do zwrotu wypłaciły organizacjom uprawnionym do jego uzyskania kwoty wyższe od wynikających z przepisów ust. 1-3.

6. W sprawach, o których mowa w ust. 4 i 5, w imieniu Skarbu Państwa występują wojewodowie właściwi ze względu na siedzibę organizacji uprawnionej do uzyskania zwrotu majątku lub środków finansowych.

Art. 3². 1. Różnica i nadpłata, o których mowa odpowiednio w art. 3¹ ust. 4 i 5, są kompensowane w formie:

  1)   przeniesienia praw do składników majątkowych stanowiących własność Skarbu Państwa albo przeniesienia - w porozumieniu z właściwym organem gminy - praw do składników majątkowych stanowiących własność komunalną, za którą odpłatność pokryje Skarb Państwa,

  2)   przeniesienia praw do składników majątku restrukturyzowanych bądź prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych (mienie zbędne) - za zgodą uprawnionego związku zawodowego lub organizacji społecznej,

  3)   nieodpłatnego nabycia - za zgodą Rady Ministrów - akcji jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz akcji spółek, w których udział Skarbu Państwa wynosi ponad 50%, z pominięciem trybu publicznego,

  4)   obligacji Skarbu Państwa.

2. Przepisy ust. 1, a także art. 2 ust. 4 stosuje się do zobowiązań Skarbu Państwa z tytułu odpowiednio różnicy, wyrównania nadpłaty lub odszkodowania, jeżeli ich wartość przekracza 10.000 złotych wobec zakładowej organizacji związkowej oraz 100.000 zł wobec organizacji związkowych szczebla ponadzakładowego i organizacji społecznych, w stosunku do nadwyżki ponad tę kwotę.

3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, w porozumieniu z Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych i Niezależnym Samorządnym Związkiem Zawodowym "Solidarność", szczegółowe zasady i tryb regulowania zobowiązań Skarbu Państwa, o których mowa w art. 3¹ ust. 4 i 5.

Art. 3³. Za okres od dnia wydania przez Społeczną Komisję Rewindykacyjną orzeczenia o zwrocie majątku do dnia jego wykonania nalicza się odsetki ustawowe. Przepisy art. 3¹ ust. 4 i 5 stosuje się odpowiednio.

Art. 4. 1. Postępowanie o zwrot majątku wszczyna się na wniosek podmiotów, o których mowa w art. 2 ust. 1 i 2.

2. Wniosek o wszczęcie postępowania o zwrot majątku powinien zawierać oznaczenie podmiotów, o których mowa w art. 1 ust. 2 i 3, oraz określenie przedmiotu roszczenia wraz z jego uzasadnieniem. We wniosku należy wskazać osobę pełnomocnika.

Art. 5. 1. Postępowanie o zwrot majątku prowadzi się przed Społeczną Komisją Rewindykacyjną, zwaną dalej "Komisją", działającą przy Ministrze Pracy i Polityki Socjalnej.

2. Komisja składa się z osób wyznaczonych przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z innymi ministrami sprawującymi nadzór nad organizacjami społecznymi.

3. Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres działania, skład osobowy, tryb powoływania oraz organizację Komisji.

4. Wydatki związane z działalnością Komisji są pokrywane z budżetu państwa, w części budżetowej organu powołującego Komisję.

Art. 6. 1. Komisja rozpatruje sprawy na posiedzeniu jawnym w trzyosobowych zespołach orzekających. Zespoły mogą rozpatrywać sprawy na posiedzeniach wyjazdowych.

2. Przewodniczącym zespołu orzekającego powinna być osoba dająca gwarancję bezstronnego rozstrzygania spraw i posiadająca wyższe wykształcenie prawnicze.

Art. 7. 1. Komisja rozstrzyga sprawę, wydając orzeczenie mające moc decyzji administracyjnej.

2. Orzeczenie Komisji jest ostateczne i stanowi tytuł do wszczęcia postępowania egzekucyjnego w administracji.

3. Na orzeczenie Komisji przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

4. W sprawach rozpatrywanych ponownie przez Komisję w wyniku uchylenia orzeczenia przez Naczelny Sąd Administracyjny Komisja nie może wydać orzeczenia mniej korzystnego dla strony skarżącej niż orzeczenie uchylone, chyba że skargę wnosił również inny uczestnik postępowania.

Art. 8. W sprawach nie uregulowanych w niniejszej ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

Art. 9. Minister Pracy i Polityki Socjalnej powoła Komisję, o której mowa w art. 5 w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie ustawy.

Art. 10. 1. Termin składania wniosków do Komisji upływa z dniem 31 grudnia 1991 r.

2. Nie uwzględnia się upływu terminu, o którym mowa w ust. 1, jeżeli w wyniku postępowania wszczętego na podstawie wniosku złożonego w tym terminie okaże się, że zobowiązany do zwrotu jest inny podmiot niż wskazany we wniosku i wnioskodawca zażąda zwrotu majątku od tego podmiotu.

Art. 11. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.