ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA PRZEMYSŁU I HANDLU

z dnia 8 lutego 1995 r.

w sprawie organizacji, zadań i wyposażenia ratownictwa górniczego przedsiębiorcy i podmiotu zawodowo trudniącego się ratownictwem górniczym oraz prowadzenia akcji ratowniczych.

(Dz. U. z dnia 30 marca 1995 r.)

Na podstawie art. 78 ust. 1 pkt 3 i 5 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96) zarządza się, co następuje:

Rozdział 1

PRZEPISY OGÓLNE

§ 1. 1. Ratownictwo górnicze tworzą:

  1)   służby ratownictwa przedsiębiorcy,

  2)   Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego oraz inne podmioty zawodowo trudniące się ratownictwem górniczym, zwane dalej "jednostkami ratownictwa".

2. Zadaniem podmiotów, o których mowa w ust. 1, jest niesienie niezwłocznej pomocy w razie zagrożenia życia lub zdrowia pracowników zakładu górniczego oraz innych osób znajdujących się w zakładzie górniczym, a także w razie zagrożenia bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego, powstałych w szczególności wskutek pożaru, wybuchu gazów lub pyłu węglowego, wyrzutu gazów lub skał, wdarcia się wody do wyrobisk, zawału, tąpnięcia, erupcji otworowej lub awarii energomechanicznej.

§ 2. 1. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, przedsiębiorca może, za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego, spełnić obowiązek zorganizowania i utrzymywania służby ratownictwa w zakładzie górniczym przez:

  1)   stałą zorganizowaną współpracę służb ratownictwa kilku przedsiębiorców lub

  2)   powierzenie jednostce ratownictwa, w całości lub w części, czynności w zakresie ratownictwa górniczego.

2. Przedsiębiorca prowadzący ruch odkrywkowego zakładu górniczego, w którym nie są utrzymywane podziemne wyrobiska górnicze oraz nie istnieje możliwość powstania atmosfery niezdatnej do oddychania, może spełnić obowiązek zorganizowania i utrzymywania służby ratownictwa w zakładzie górniczym także przez powierzenie czynności w tym zakresie innym niż jednostka ratownictwa podmiotom zawodowo trudniącym się wykonywaniem zadań związanych z niesieniem pomocy w razie zagrożenia życia lub zdrowia ludzi albo zagrożenia mienia.

§ 3. Jeżeli nie zachodzą okoliczności, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 2 i ust. 2, przedsiębiorca, niezależnie od wymagań dotyczących służby ratownictwa w zakładzie górniczym, powinien również spełniać wymagania przewidziane dla jednostki ratownictwa, określone w rozdziale 3 rozporządzenia.

§ 4. 1. W przypadku współpracy, o której mowa w § 2 ust. 1 pkt 1, w umowie pomiędzy przedsiębiorcami należy w szczególności ustalić harmonogram utrzymywania zastępów dyżurujących w zakładach górniczych oraz wskazać stronę upoważnioną do koordynowania wszelkich przedsięwzięć związanych z wykonywaniem czynności objętych jej zakresem.

2. Przedsiębiorcy, o których mowa w ust. 1, powinni spełniać wymagania przewidziane w § 3.

§ 5. W przypadku powierzenia czynności, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 2, w umowie pomiędzy przedsiębiorcą a Centralną Stacją Ratownictwa Górniczego lub inną jednostką ratownictwa należy w szczególności ustalić:

  1)   harmonogram utrzymywania przez strony zastępów dyżurujących, z ewentualnym określeniem zakresu obowiązku delegowania przez przedsiębiorcę ratowników do zastępów dyżurujących w jednostce ratownictwa,

  2)   zasady współpracy w zakresie dotyczącym możliwości korzystania ze sprzętu i wyposażenia,

  3)   stronę uprawnioną do koordynowania przedsięwzięć będących przedmiotem umowy,

  4)   wielkość odpłatności przysługującej jednostce ratownictwa od przedsiębiorcy za usługi świadczone przez tę jednostkę.

§ 6. 1. W razie powierzenia Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego lub innej jednostce ratownictwa czynności w zakresie ratownictwa górniczego przez więcej niż jednego przedsiębiorcę, wszystkie zainteresowane podmioty powinny dążyć do współpracy, w celu wykonania zadań, o których mowa w § 1 ust. 2, określając w drodze umowy szczegółowe zasady współpracy. Przepisy § 4 i 5 stosuje się odpowiednio.

2. W razie powierzenia czynności, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 2, Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego przedsiębiorca wykonuje obowiązek określony w art. 75 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96), zwanej dalej "ustawą".

3. W razie gdy nie zachodzą okoliczności określone w ust. 2, przedsiębiorca wykonuje obowiązek określony w art. 75 ust. 1 pkt 2 ustawy przez zawarcie odrębnej umowy z Centralną Stacją Ratownictwa Górniczego, w której należy ustalić:

  1)   rodzaj specjalistycznych służb Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego, zobowiązanych do uczestnictwa w akcji ratowniczej,

  2)   zasady wykorzystania specjalistycznego sprzętu ratowniczego,

  3)   zasady koordynacji przedsięwzięć związanych z realizacją zadań, o których mowa w § 1 ust. 2,

  4)   wysokość odpłatności za usługi świadczone przez Centralną Stację Ratownictwa Górniczego.

§ 7. Zobowiązując przedsiębiorcę do dokonania zmian w organizacji lub wyposażeniu ratownictwa górniczego w trybie art. 75 ust. 2 ustawy, właściwy organ państwowego nadzoru górniczego może w szczególności nakazać przedsiębiorcy:

  1)   stałą zorganizowaną współpracę służb ratownictwa kilku przedsiębiorców lub

  2)   powierzenie czynności w zakresie ratownictwa górniczego Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego lub innej jednostce ratownictwa.

§ 8. 1. W celu prawidłowego funkcjonowania ratownictwa górniczego dla każdego zakładu górniczego należy sporządzić plan ratownictwa, który w szczególności powinien określać sposób prowadzenia akcji ratowniczej w razie zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub ruchu zakładu górniczego, spowodowanego pożarem, tąpnięciem, wybuchem gazów lub pyłu węglowego, wyrzutem gazów i skał, zawałem wyrobiska, wdarciem się wody do wyrobisk górniczych, erupcją płynu złożowego, wydzielaniem się siarkowodoru, wybuchem pyłów siarkowych, awarii energomechanicznych lub innymi przyczynami.

2. Plan, o którym mowa w ust. 1, powinien wskazywać sposób wykonania obowiązków w zakresie ratownictwa górniczego, a w szczególności:

  1)   organizację służb ratownictwa w zakładzie górniczym,

  2)   podmioty zobowiązane do współpracy ze służbą ratownictwa w zakładzie górniczym, ze wskazaniem ustalonego zakresu współpracy,

  3)   niezbędne wyposażenie w sprzęt ratowniczy.

3. W przypadkach, o których mowa w § 2 ust. 2, plan ratownictwa powinien wskazywać podmiot zobowiązany do uczestniczenia w akcji ratowniczej oraz określać sposób współdziałania służb zakładu górniczego z prowadzącym akcję.

4. Plan ratownictwa, o którym mowa w ust. 1, podlega zatwierdzeniu przez właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

5. Szczegółowe wymagania dotyczące treści planu ratownictwa oraz sposobu jego sporządzania określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§ 9. 1. W zakładzie górniczym i w jednostce ratownictwa należy prowadzić dokumentację w zakresie ratownictwa górniczego.

2. Rodzaje dokumentacji, o której mowa w ust. 1, określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 10. Za stan ratownictwa górniczego w zakładzie górniczym odpowiada kierownik ruchu zakładu górniczego.

Rozdział 2

ZADANIA, ORGANIZACJA I WYPOSAŻENIE SŁUŻB RATOWNICTWA W ZAKŁADZIE GÓRNICZYM

1. Postanowienia ogólne

§ 11. 1. Przepisy niniejszego rozdziału określają wymagania, jakim powinny odpowiadać służby ratownictwa w podziemnych zakładach górniczych i w zakładach wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi.

2. Wymagania, jakim powinna odpowiadać służba ratownictwa w odkrywkowych zakładach górniczych, określa każdorazowo plan ratownictwa, o którym mowa w § 8.

3. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do odkrywkowych zakładów górniczych, jeśli w zakładach tych utrzymywane są podziemne wyrobiska górnicze lub istnieje możliwość powstania atmosfery niezdatnej do oddychania i do magazynowania substancji w górotworze.

4. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do organizacji ratownictwa górniczego w zakładach wykonujących prace geologiczne, obejmujące roboty wykonywane w granicach obszaru górniczego, utworzonego dla kopaliny podstawowej, lub wykonywane z użyciem materiałów wybuchowych albo gdy projektowana głębokość wyrobiska przekracza 30 m oraz do składania odpadów w podziemnych wyrobiskach górniczych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

§ 12. 1. W zakładzie górniczym powinna być zorganizowana drużyna ratownicza oraz odpowiednio wyposażona kopalniana stacja ratownictwa górniczego.

2. W przypadku zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi obowiązek posiadania kopalnianej stacji ratownictwa górniczego może zostać spełniony przez utrzymywanie zakładowej stacji ratownictwa górniczego, obejmującej zakresem działania cały teren objęty robotami prowadzonymi przez przedsiębiorcę.

3. Do zakładowej stacji ratownictwa stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

§ 13. 1. Drużynę ratowniczą zakładu górniczego stanowią kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, jego zastępcy, ratownicy górniczy oraz mechanicy sprzętu ratowniczego.

2. W skład drużyny ratowniczej zakładu górniczego wchodzą także w charakterze specjalistów osoby posiadające szczególne kwalifikacje w zakresie zwalczania zagrożeń górniczych i prowadzenia akcji ratowniczych, które wyznacza kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 14. 1. W drużynie ratowniczej zakładu górniczego powinny być wydzielone zastępy ratownicze.

2. Zastęp ratowniczy składa się z zastępowego oraz czterech ratowników, z których jeden pełni dodatkowo funkcję zastępcy zastępowego.

3. Zastępowych wyznacza kierownik ruchu zakładu górniczego na wniosek kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego. Pracą poszczególnych zastępów kierują zastępowi.

4. Liczba zastępowych w drużynie ratowniczej powinna być odpowiednio większa od liczby zastępów tworzących drużynę ratowniczą.

5. W przypadkach uzasadnionych potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa pracy, w drużynie ratowniczej należy utrzymywać specjalistyczne zastępy ratownicze do wykonywania w czasie akcji ratowniczej prac, które wymagają szczególnych umiejętności, zwłaszcza w zakresie obsługi specjalistycznych urządzeń.

§ 15. 1. Drużyną ratowniczą zakładu górniczego kieruje kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

2. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien mieć co najmniej dwóch zastępców.

3. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub co najmniej jeden z jego zastępców powinien być czynnym ratownikiem górniczym.

§ 16. 1. Kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego oraz jego zastępców wyznacza kierownik ruchu zakładu górniczego spośród osób kierownictwa lub wyższego dozoru ruchu tego zakładu.

2. W przypadkach szczególnych w zakładach górniczych innych niż podziemne można w odniesieniu do kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego odstąpić od niektórych wymagań określonych w ust. 1 i § 15 ust. 2.

§ 17. Do obowiązków kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego należy w szczególności:

  1)   zapewnienie wymaganego wyposażenia i wyszkolenia drużyny ratowniczej oraz wyposażenia kopalnianej stacji ratownictwa górniczego,

  2)   dbanie o stałą gotowość drużyny ratowniczej, odpowiedni stan pomieszczeń, właściwe zatrudnianie zastępów dyżurujących oraz sprawne działanie sprzętu stanowiącego wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa górniczego,

  3)   prowadzenie zgodnie z harmonogramem ćwiczeń ratowniczych oraz terminowe kierowanie ratowników na badania lekarskie i wymagane szkolenia,

  4)   kontrola pracy mechaników sprzętu ratowniczego, nadzór nad pracą punktu wydawania tlenowych aparatów ucieczkowych i gospodarką pochłaniaczami ochronnymi oraz prowadzenie przeszkolenia załóg w ich użytkowaniu.

  5)   kontrola, co najmniej raz w miesiącu, stanu tlenowych (powietrznych) aparatów oddechowych roboczych i pozostałego sprzętu ratowniczego oraz przedstawianie jej wyników, co najmniej raz na kwartał, kierownikowi ruchu zakładu górniczego,

  6)   prowadzenie ewidencji członków drużyny ratowniczej i udokumentowanie w niej badań lekarskich, ćwiczeń, dyżurów, szkoleń i udziału w akcjach ratowniczych,

  7)   prowadzenie ewidencji osób przeszkolonych w zakresie ratownictwa, nie będących ratownikami,

  8)   przestrzeganie zasad obowiązujących przy obchodzeniu się z gazami sprężonymi, terminów przeglądów odpowiednich części tlenowych (powietrznych) aparatów oddechowych roboczych oraz legalizacji butli i przyrządów kontrolno-pomiarowych.

§ 18. W razie zawarcia przez przedsiębiorcę z Centralną Stacją Ratownictwa Górniczego lub inną jednostką ratownictwa umowy, o której mowa w § 5, kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego jest zobowiązany do:

  1)   wyznaczania ratowników do pełnienia dyżurów w górniczym pogotowiu ratowniczym, utrzymywanym przez tę jednostkę.

  2)   opracowywania, z odpowiednim wyprzedzeniem czasowym, harmonogramu ćwiczeń dla zastępów ratowniczych w uzgodnieniu z jednostką ratownictwa.

§ 19. 1. Przynależność do drużyny ratowniczej jest dobrowolna.

2. Ratownik górniczy obowiązany jest uczestniczyć w pogotowiu ratowniczym oraz brać udział w ćwiczeniach i akcjach ratowniczych.

3. Ratownik obowiązany jest co 5 lat odbyć kurs okresowy dla ratowników górniczych.

4. W razie niewywiązywania się ratownika ze swoich obowiązków, może on zostać czasowo lub na stałe wykluczony ze składu drużyny ratowniczej.

§ 20. W razie wezwania lub ogłoszenia alarmu w zakładzie górniczym, ratownik obowiązany jest niezwłocznie zgłosić się do kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub do innego wyznaczonego miejsca.

§ 21. 1. Mechaników sprzętu ratowniczego, zwanych dalej "mechanikami", wyznacza kierownik ruchu zakładu górniczego, na wniosek kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

2. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego wyznacza, spośród podległych mu mechaników, pierwszego mechanika, który sprawuje nadzór nad pozostałymi mechanikami.

§ 22. 1. Do obowiązków mechanika należy w szczególności:

  1)   utrzymywanie na swojej zmianie w stałej gotowości do akcji tlenowych i powietrznych aparatów oddechowych roboczych oraz pozostałego sprzętu,

  2)   kontrola, naprawa, konserwacja i dezynfekcja tlenowych i powietrznych aparatów oddechowych roboczych oraz pozostałego sprzętu ratowniczego, stanowiącego wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa, i prowadzenie odpowiednich książek kontroli,

  3)   zaopatrywanie wszystkich urządzeń ratowniczych w numery i znaki własności stosowane w zakładzie górniczym,

  4)   przedstawianie raz w miesiącu kierownikowi kopalnianej stacji ratownictwa górniczego do wglądu i potwierdzenia wszystkich prowadzonych książek ewidencyjno-kontrolnych,

  5)   zapewnienie, aby w pomieszczeniach przeznaczonych na przechowywanie tlenowych i powietrznych aparatów oddechowych roboczych oraz pozostałego sprzętu ratowniczego znajdował się wyłącznie sprzęt sprawny, przygotowany do akcji.

2. Do obowiązków mechanika sprzętu ratowniczego należy ponadto:

  1)   zgłoszenie dyspozytorowi ruchu zakładu górniczego miejsca pobytu dyżurujących na dole zastępów ratowniczych, z podaniem sposobu ich alarmowania,

  2)   ułożenie kart wezwań ratowników według stanu zatrudnienia, na podstawie wykazów markowni.

§ 23. 1. Mechanikowi zabrania się dokonywania w tlenowych i powietrznych aparatach oddechowych napraw i regulacji podzespołów, które są zastrzeżone przez producenta danego sprzętu.

2. Naprawy i regulacje w tym zakresie mogą być wykonywane wyłącznie przez serwisy techniczne producentów.

§ 24. 1. W zakładzie górniczym można stosować wyłącznie sprzęt ratowniczy do ochrony dróg oddechowych, dopuszczony do stosowania na podstawie odrębnych przepisów.

2. Stan sprzętu, o którym mowa w ust. 1, a także innych urządzeń niezbędnych do prowadzenia akcji ratowniczej powinien w szczególności zapewnić:

  1)   skuteczne prowadzenie prac ratowniczych,

  2)   bezpieczeństwo ludzi w czasie likwidacji zagrożenia, zwłaszcza podczas wykonywania prac niebezpiecznych, wymagających użycia sprzętu specjalistycznego.

3. Sprzęt ratowniczy powinien być używany zgodnie z zasadami określonymi w instrukcjach wydanych przez producenta sprzętu.

4. Szczegółowe wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa górniczego i służb ratownictwa w zakładach górniczych określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.

§ 25. 1. W celu zapewnienia możliwości natychmiastowego użycia sprzętu ratowniczego powinien on być w odpowiedni sposób przechowywany, konserwowany i okresowo kontrolowany. Szczegółowe zasady obowiązujące w tym zakresie określają instrukcje wydane przez producenta sprzętu.

2. Tlenowe i powietrzne aparaty oddechowe robocze i aparaty ewakuacyjne należy przechowywać w kopalnianych stacjach ratownictwa górniczego.

3. Aparaty, o których mowa w ust. 2, mogą być wydawane wyłącznie przez mechaników sprzętu ratowniczego, na polecenie kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego albo jego zastępców, lub kierownika akcji ratowniczej.

4. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego obowiązany jest powiadomić kierownika ruchu zakładu górniczego o każdym wypadku podczas użycia aparatów, o których mowa w ust. 2.

5. W razie powstania wypadku, o którym mowa w ust. 4, kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego jest obowiązany zapewnić:

  1)   odczytanie w aparacie, w którym zdarzył się wypadek, zapasu tlenu na manometrze oraz zamknięcie następnie zaworu butli tlenowej,

  2)   zabezpieczenie aparatu, wraz z przykręconą do niego maską używaną podczas wypadku, do dalszych badań,

  3)   3 sztuki nie używanych i zaplombowanych pochłaniaczy CO₂ tej samej partii, serii i daty produkcji, jakich użyto w aparacie, w którym zdarzył się wypadek,

  4)   przesłanie aparatu z pochłaniaczami, o których mowa w pkt 3, do dalszych badań jednostce wskazanej przez właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

§ 26. 1. Konserwację sprzętu ratowniczego należy przeprowadzić po każdorazowym jego użyciu, a także w okresach określonych instrukcjami, o których mowa w § 25 ust. 1.

2. Do konserwacji, kontroli i naprawy sprzętu ratowniczego zobowiązani są mechanicy sprzętu ratowniczego.

§ 27. 1. Sprzęt ratowniczy powinien być oznakowany symbolem zakładu górniczego i kolejnym numerem zgodnym z numerem podanym w ewidencji sprzętu ratowniczego, a także innymi oznaczeniami, jeżeli obowiązek taki wynika z odrębnych przepisów.

2. W celu ewidencji sprzętu ratowniczego należy prowadzić dokumentację określoną w przepisach szczególnych, w której należy odnotować informacje o użyciu sprzętu oraz o przeprowadzonej kontroli jego sprawności i o ewentualnych jego naprawach.

§ 28. 1. Pomieszczenia, w których przechowywany jest sprzęt ratowniczy, muszą zapewniać odpowiednie warunki do składowania, konserwacji i kontroli sprzętu.

2. Pomieszczenia, o których mowa w ust. 1, powinny być zabezpieczone przed dostępem do nich osób niepowołanych.

§ 29. W zakładzie górniczym należy, w uzasadnionych przypadkach, utrzymywać w stanie gotowości jednostki transportowe do natychmiastowego przewozu sprzętu ratowniczego na miejsce akcji ratowniczej.

2. Wymagane kwalifikacje ratownika górniczego i mechanika sprzętu ratowniczego

§ 30. Ratownikiem górniczym może być osoba, która:

  1)   ukończyła 21 lat, a nie przekroczyła 45 roku życia,

  2)   ma co najmniej roczny staż pracy w zakładzie górniczym w danej specjalności,

  3)   ma odpowiedni stan zdrowia oraz odpowiednie predyspozycje psychiczne, potwierdzone specjalistycznymi badaniami,

  4)   ukończyła kurs podstawowy dla ratowników górniczych i zdała egzamin z wynikiem pozytywnym.

§ 31. Mechanikiem sprzętu ratowniczego może być ratownik górniczy lub były ratownik górniczy, który:

  1)   ma staż ratowniczy nie krótszy niż 3 lata i wykształcenie co najmniej zawodowe techniczne,

  2)   ukończył kurs podstawowy dla mechaników sprzętu ratowniczego i zdał egzamin z wynikiem pozytywnym.

3. Szkolenie ratownicze

§ 32. 1. Szkoleniu z zakresu ratownictwa górniczego podlegają:

  1)   osoby kierownictwa akcji ratowniczych,

  2)   osoby kierownictwa drużyn ratowniczych,

  3)   członkowie drużyny ratowniczej,

  4)   lekarze-ratownicy górniczy,

  5)   osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, nie wchodzące w skład drużyny ratowniczej.

2. Szkolenie, o którym mowa w ust. 1, powinno być prowadzone w formie kursów, seminariów i ćwiczeń ratowniczych, zgodnie z zasadami szkolenia określonymi w załączniku nr 4 do rozporządzenia.

3. Zgodnie z zasadami szkolenia określonymi w załączniku nr 4 do rozporządzenia jednostka ratownictwa wskazana przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego opracuje programy szkolenia, o których mowa w ust. 1. Programy te podlegają zatwierdzeniu przez właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

4. Szkolenie należy prowadzić z uwzględnieniem danej specjalności, wynikającej z rodzaju robót wykonywanych w poszczególnych zakładach górniczych.

5. Szkolenie powinno być prowadzone przez osoby mające odpowiednie kwalifikacje.

6. Szkolenie powinno być prowadzone z oderwaniem od pracy.

§ 33. 1. Każdy ratownik biorący udział w ćwiczeniach musi mieć aktualne świadectwo odbycia badania lekarskiego, stwierdzające jego zdolność do pełnienia obowiązków ratownika górniczego, oraz aktualne świadectwo ukończenia kursu ratowniczego.

2. Ratownik, który odbywa ćwiczenia, nie może być zatrudniony na zmianie poprzedzającej ćwiczenia i następującej po ćwiczeniach.

§ 34. Liczbę osób biorących udział w ćwiczeniach ustala każdorazowo kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, przy czym liczba ta w podziemnym zakładzie górniczym nie może być mniejsza niż 10 i większa niż 20.

4. Zabezpieczenie medyczne służby ratownictwa górniczego

§ 35. 1. Zabezpieczenie medyczne służby ratownictwa górniczego w zakładzie górniczym powinno obejmować badania lekarskie, mające na celu ustalenie, czy ratownicy górniczy i kandydaci na ratowników górniczych mają stan zdrowia odpowiedni do pełnienia funkcji.

2. Dla określenia stanu zdrowia ratowników górniczych i kandydatów na ratowników górniczych należy przeprowadzać badania lekarskie wstępne, kwalifikacyjne, kontrolne, okresowe i przeglądy lekarskie.

3. Badania, o których mowa w ust. 2, przeprowadzają lekarze uprawnieni w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach.

§ 36. 1. Badaniom wstępnym podlegają kandydaci na ratowników górniczych, skierowani na te badania przez kierowników kopalnianych stacji ratownictwa górniczego.

2. Badania wstępne wykonują lekarze zatrudnieni w przychodniach sprawujących opiekę lekarską w zakładzie górniczym.

§ 37. Badaniom kwalifikacyjnym podlegają kandydaci na ratowników górniczych, których stan zdrowia w wyniku wstępnego badania został uznany za odpowiedni.

§ 38. Badaniu kontrolnemu może podlegać ratownik górniczy, po każdym trwającym dłużej niż 14 dni okresie niezdolności do pracy z powodu choroby. Opinię na temat potrzeby skierowania ratownika na badania kontrolne wydaje lekarz, na wniosek kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

§ 39. Badaniom okresowym podlegają wszyscy ratownicy górniczy, nie rzadziej niż co 12 miesięcy.

§ 40. Ratownik górniczy, który w wyniku badania został uznany za niezdolnego do pełnienia funkcji ratownika albo który nie odbył obowiązkowych badań, powinien zostać skreślony z ewidencji drużyny ratowniczej.

§ 41. 1. Ratownikom górniczym należy zapewnić:

  1)   badania lekarskie przed każdorazowym rozpoczęciem dyżuru w pogotowiu ratowniczym,

  2)   pełne świadczenia ambulatoryjne w czasie pełnienia służby w dyżurujących zastępach ratowniczych, o których mowa w § 69 ust. 1 pkt 1,

  3)   udzielenie pomocy lekarskiej w czasie akcji ratowniczych,

  4)   sprawdzenie stanu zdrowia bezpośrednio po zakończeniu udziału w akcji ratowniczej.

2. Opiekę lekarską, o której mowa w ust. 1, zapewniają lekarze-ratownicy górniczy.

§ 42. Zakład górniczy, na wypadek akcji ratowniczej, powinien mieć określoną w planie ratownictwa organizację pomocy lekarskiej przez lekarzy-ratowników górniczych i lekarzy nie będących ratownikami, jak również inną pomoc medyczną, możliwą do uzyskania.

5. Szczegółowe wymagania w zakresie organizacji i wyposażenia służby ratownictwa górniczego w podziemnym zakładzie górniczym

§ 43. 1. Kopalniana stacja ratownictwa górniczego powinna mieć pomieszczenia przeznaczone do przechowywania i konserwacji sprzętu ratowniczego, do szkolenia teoretycznego i praktycznego ratowników oraz grupowania ratowników zmobilizowanych do akcji ratowniczej.

2. W kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinna znajdować się komora ćwiczeń ratowniczych do prowadzenia praktycznych ćwiczeń ratowniczych oraz szkolenia pracowników tego zakładu w posługiwaniu się sprzętem ochrony dróg oddechowych.

3. W punkcie ratownictwa górniczego powinien znajdować się zespół pomieszczeń przeznaczonych do przechowywania i konserwacji sprzętu ratowniczego. Pomieszczenia te powinny odpowiadać wymaganiom przewidzianym dla tego rodzaju pomieszczeń w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

§ 44. 1. Kopalniana stacja ratownictwa górniczego powinna być usytuowana w pobliżu szybu zjazdowego.

2. W zakładzie górniczym, w którym prowadzone są roboty górnicze i zjazd pracowników w kilku rejonach znacznie oddalonych od siebie, należy utrzymywać oprócz kopalnianej stacji ratownictwa górniczego także punkt (punkty) ratownictwa górniczego.

3. Decyzję o utworzeniu punktu ratownictwa górniczego i o jego lokalizacji podejmuje kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 45. Projekt budowy (przebudowy) kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien być zgodny z normami wprowadzonymi do obowiązkowego stosowania.

§ 46. W zależności od liczby pracowników przebywających pod ziemią w ciągu doby ustala się następujące kategorie stacji ratownictwa górniczego:

 

Kategoria stacji	Liczba pracowników zatrudnionych w wyrobiskach
I	do 500
II	od 501 do 2000
III	powyżej 2000

 

§ 47. 1. Wyposażenie punktu ratownictwa górniczego w tlenowe aparaty oddechowe robocze i ewakuacyjne, materiały i sprzęt do prowadzenia akcji, kontroli, konserwacji i napraw oraz rodzaje niezbędnych pomieszczeń w punkcie ratownictwa ustala właściwy organ państwowego nadzoru górniczego, na wniosek kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Punkt ratownictwa górniczego powinien być wyposażony co najmniej w 10 tlenowych aparatów roboczych oraz dwa pozostające w rezerwie.

§ 48. 1. Każda osoba, której przydzielono pochłaniacz ochronny lub tlenowy aparat ucieczkowy, jest obowiązana:

  1)   mieć przy sobie pochłaniacz (aparat) od chwili zjazdu do wyrobisk do chwili wyjazdu na powierzchnię,

  2)   posługiwać się pochłaniaczem (aparatem) zgodnie z instrukcją użytkowania oraz chronić go przed uszkodzeniem,

  3)   odbywać okresowe szkolenie teoretyczne i praktyczne w zakresie posługiwania się takim sprzętem.

2. Do kontroli przestrzegania postanowień ust. 1 są zobowiązane osoby dozoru ruchu zakładu górniczego.

3. Sposób gospodarowania pochłaniaczami ochronnymi i tlenowymi aparatami ucieczkowymi w zakładzie górniczym oraz zasady szkolenia w zakresie ich używania określa załącznik nr 5 do rozporządzenia.

§ 49. 1. Kierownik ruchu zakładu górniczego jest obowiązany ustalić liczebność i skład drużyny ratowniczej, uwzględniając rodzaje i stopień zagrożeń występujących w zakładzie górniczym.

2. Liczba ratowników w drużynie ratowniczej zakładu górniczego jest zależna od liczby pracowników zatrudnionych w ciągu doby pod ziemią i powinna wynosić co najmniej:

  1)   15 ratowników górniczych, przy liczbie pracowników nie przekraczającej 500,

  2)   50 ratowników górniczych, przy liczbie pracowników od 501 do 2000,

  3)   80 ratowników górniczych, przy liczbie pracowników przekraczającej 2000.

3. Osoby dozoru ruchu powinny stanowić nie mniej niż 20% stanu osobowego drużyny ratowniczej.

§ 50. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego w podziemnym zakładzie górniczym oraz jego zastępcy powinni:

  1)   mieć co najmniej pięcioletni staż ratownika górniczego,

  2)   ukończyć kurs dla kandydatów na kierowników kopalnianych stacji ratownictwa górniczego,

  3)   co 5 lat odbywać kurs okresowy dla kierowników kopalnianych stacji ratownictwa górniczego,

  4)   mieć możliwość niezwłocznego przybycia na wezwanie z zakładu górniczego.

§ 51. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego w podziemnych zakładach górniczych, wydobywających kopaliny palne, nie może równocześnie pełnić innych funkcji w kierownictwie lub dozorze ruchu zakładu górniczego.

§ 52. Funkcje zastępowego może pełnić ratownik górniczy mający co najmniej 6-letni staż pracy pod ziemią oraz 3-letni staż w ratownictwie górniczym.

§ 53. 1. Znaczki ratowników w markowni powinny odróżniać się od znaczków innych pracowników dołowych.

2. W razie stosowania ewidencji komputerowej pracowników, identyfikatory ratowników powinny odróżniać się od identyfikatorów pozostałych pracowników.

§ 54. 1. Mechanicy powinni być zatrudnieni w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego na wszystkich zmianach, zarówno w dniach roboczych, jak i w dniach wolnych od pracy.

2. Oprócz mechaników stale zatrudnionych w kopalnianej stacji (punkcie) ratownictwa górniczego w zakładzie górniczym powinni być zatrudnieni co najmniej dwaj mechanicy rezerwowi.

3. Mechanicy rezerwowi obowiązani są raz na kwartał pełnić 5-dniowy dyżur w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego na zmianie, na której jest zatrudniony pierwszy mechanik.

§ 55. 1. W wyrobiskach podziemnych zakładów górniczych wydobywających kopaliny palne należy utrzymywać zastępy ratownicze dyżurujące stale na wszystkich zmianach w dniach pracy oraz w dniach wolnych od pracy.

2. W zakładach górniczych innych aniżeli wymienione w ust. 1 utrzymywanie dyżurujących zastępów ratowniczych w wyrobiskach podziemnych jest obowiązkowe, jeżeli wynika to z planu ratownictwa.

§ 56. Kierownik ruchu zakładu górniczego określa liczbę zastępów dyżurujących, które należy utrzymywać w tym zakładzie na poszczególnych zmianach w dniach pracy oraz w dniach wolnych od pracy, zgodnie z planem ratownictwa.

§ 57. 1. Zastępy dyżurujące w podziemnych zakładach górniczych powinny być zatrudnione przede wszystkim przy pracach profilaktycznych w wyrobiskach, z których mają zapewniony szybki transport do innych rejonów zakładu górniczego.

2. Rodzaj i miejsce pracy zastępów zatrudnionych w warunkach, o których mowa w ust. 1, ustala kierownik działu wentylacji zakładu górniczego.

3. Zmiana zastępów dyżurujących odbywa się w razie potrzeby w miejscu pracy lub na wyznaczonej drodze dojścia do kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

§ 58. 1. Zastęp dyżurujący powinien mieć bezpośrednią łączność z centralą telefoniczną zakładu górniczego.

2. Zastępowy zastępu dyżurującego obowiązany jest podać miejsce zatrudnienia i numer aparatu telefonicznego do:

  1)   kopalnianej stacji ratownictwa górniczego,

  2)   centrali telefonicznej zakładu górniczego,

  3)   dyspozytora ruchu zakładu górniczego.

3. Mechanik sprzętu ratowniczego dyżurujący w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego jest obowiązany sprawdzić łączność z zastępem dyżurującym przynajmniej 2 razy na zmianę.

4. Zastępowy zastępu dyżurującego, udający się do miejsca pracy na dole lub powracający z tego miejsca po ukończeniu pracy, w drodze do szybu jest obowiązany zgłaszać się telefoniczne do kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

§ 59. 1. Zastęp dyżurujący powinien składać się z ratowników o różnych specjalnościach.

2. Ratownicy zastępu dyżurującego powinni być zapoznani z układem wyrobisk zakładu górniczego.

3. Imienny skład zastępu dyżurującego ustala kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, z uwzględnieniem postanowień ust. 1.

4. Mechanik sprzętu ratowniczego wpisuje do "Dziennika kopalnianej stacji (punktu) ratownictwa górniczego" nazwiska ratowników, numery tlenowych aparatów oddechowych, miejsce pracy zastępu oraz zadania do wykonania.

§ 60. 1. W uzasadnionych przypadkach, w dni wolne od pracy mogą być utrzymywane dyżury zastępów ratowniczych dla kilku zakładów górniczych.

2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, w planach ratownictwa zakładów górniczych, dla których są utrzymywane wspólne dyżurujące zastępy ratownicze, należy określić zasady organizacji takich dyżurów oraz wskazać koordynatora takiej organizacji.

3. Zastępy, o których mowa w ust. 1, powinny się składać co najmniej z 10 ratowników (w tym 2 zastępowych), a także mechanika oraz osoby dozoru ruchu będącej ratownikiem górniczym.

4. Zastępy dyżurujące dla kilku zakładów górniczych powinny przebywać w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub w jej pobliżu i powinny mieć zapewnioną opiekę lekarską.

5. Do dyspozycji zastępów dyżurujących, zabezpieczających kilka zakładów górniczych, powinien być utrzymywany przez cały okres dyżuru środek transportu, wraz z kierowcą, przystosowany do przewozu ludzi i sprzętu ratowniczego.

6. Jeżeli w jednym z zakładów górniczych są utrzymywane zastępy, o których mowa w ust. 1, w pozostałych zakładach górniczych należy zatrudniać na każdej zmianie co najmniej jednego przewodnika, będącego ratownikiem górniczym.

§ 61. 1. Zastęp dyżurujący, oprócz osobistego wyposażenia ratowników, powinien mieć sprzęt ratowniczy. Szczegółowe wymagania w tym zakresie określa załącznik nr 3.

2. Wyposażenie, o którym mowa w ust. 1, powinno być przechowywane jak najbliżej miejsca pracy dyżurującego zastępu ratowniczego.

3. Jeżeli dyżurujący zastęp ratowniczy jest zatrudniony przez dłuższy czas w tym samym rejonie zakładu górniczego, wyposażenie tego zastępu może pozostawać pod ziemią. Aparaty oddechowe należy jednak wywozić na powierzchnię co najmniej raz na 24 godziny, a pozostały sprzęt ratowniczy - w okresach zgodnych z zasadami kontroli i konserwacji tego sprzętu.

4. Wyposażenie, o którym mowa w ust. 3, powinno być przekazywane pod ziemią pomiędzy zastępowymi zastępów: kończącego i podejmującego pracę.

6. Szczegółowe wymagania w zakresie organizacji i wyposażenia służby ratownictwa górniczego w zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny otworami wiertniczymi

§ 62. W zakładach górniczych wydobywających ropę naftową i gaz ziemny należy utrzymywać co najmniej:

  1)   w granicach lądu:

a)  2 zastępy ratownicze przy występującym zagrożeniu siarkowodorowym,

b)  1 zastęp ratowniczy przy występowaniu innych zagrożeń,

  2)   w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej - 2 zastępy ratownicze na każdym z obiektów wydobywczych zakładu.

§ 63. W zakładach wydobywających siarkę otworami wiertniczymi metodą wytapiania minimalna liczba zastępów powinna być następująca:

 

Liczba pracowników zakładu górniczego	Kategoria kopalnianej stacji ratownictwa górniczego	Liczba zastępów
do 100	I	2
od 101 do 500	II	4
powyżej 500	III	8

 

§ 64. W przypadkach innych aniżeli określone w § 62 i 63 organizacja służby ratownictwa górniczego powinna odpowiadać wymaganiom określonym w planie ratownictwa.

§ 65. 1. Kierownikiem kopalnianej stacji ratownictwa górniczego może być osoba:

  1)   kierownictwa lub wyższego dozoru ruchu zakładu górniczego o dużym doświadczeniu w zakresie opanowywania zagrożeń w danej specjalności albo

  2)   kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego, będąca ratownikiem albo byłym ratownikiem górniczym o stażu w ratownictwie nie krótszym niż 3 lata.

2. Osoby, o których mowa w ust. 1, są obowiązane ukończyć z wynikiem pozytywnym szkolenie określone w § 32 oraz co 5 lat odbyć ponowne szkolenie (kurs).

§ 66. 1. Miejsce pracy ratowników zatrudnionych na danej zmianie oraz innych pozostających w dyspozycji należy odnotować u dyspozytora zakładu górniczego lub w miejscu określonym w planie ratownictwa.

2. W szczególnych przypadkach kierownik ruchu zakładu górniczego może nakazać pełnienie stałego dyżuru zastępu ratowniczego w określonym miejscu i czasie.

§ 67. W zakładach poszukujących ropy naftowej i gazu ziemnego, prowadzących roboty geologiczne wykonywane w granicach obszaru górniczego, utworzonego dla kopaliny podstawowej, lub wykonywane z użyciem materiałów wybuchowych albo gdy projektowana głębokość wyrobiska przekracza 30 m należy utrzymywać:

  1)   co najmniej 4 zastępy ratownicze, gdy roboty są wykonywane w granicach lądu stałego,

  2)   2 zastępy dla każdego z obiektów (platformy wiertniczej), gdy roboty są wykonywane w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej.

Rozdział 3

ZADANIA, ORGANIZACJA ORAZ WYPOSAŻENIE JEDNOSTKI RATOWNICTWA

1. Postanowienia ogólne

§ 68. 1. Jednostka ratownictwa powinna spełniać wymagania niezbędne do wykonywania czynności w zakresie ratownictwa górniczego, w szczególności dysponować zastępami ratowniczymi i pogotowiami specjalistycznymi oraz sprzętem niezbędnym do realizowania jej zadań.

2. Do zadań jednostki ratownictwa, oprócz niesienia pomocy, o której mowa w § 1 ust. 2, należy w szczególności:

  1)   organizowanie i prowadzenie kursów szkoleniowych z zakresu ratownictwa górniczego,

  2)   przeprowadzanie ćwiczeń z zakresu ratownictwa górniczego,

  3)   przeprowadzanie badań lekarskich ratowników górniczych,

  4)   badanie i opiniowanie sprzętu ratowniczego,

  5)   wykonywanie specjalistycznych analiz chemicznych prób powietrza.

3. W razie powierzenia przez przedsiębiorcę jednostce ratownictwa czynności w zakresie ratownictwa górniczego, dodatkowe zadania jednostki ratownictwa wynikać mogą z umowy, o której mowa w § 5. Zadania te mogą obejmować w szczególności udzielanie pomocy technicznej przy organizowaniu i wyposażeniu ratownictwa w zakładzie górniczym.

4. Właściwy organ państwowego nadzoru górniczego, w celu prawidłowego wykonania zadań, o których mowa w ust. 2 i 3, może nakazać jednostce ratownictwa niezbędne zmiany w organizacji oraz uzupełnienie lub zmiany wyposażenia, w zakresie określonym w przepisach rozporządzenia.

§ 69. 1. Jednostka ratownictwa może wykonywać swoje zadania za pomocą:

  1)   dyżurujących zawodowych zastępów ratowniczych,

  2)   zawodowych pogotowi specjalistycznych,

  3)   dyżurujących zastępów dla grup zakładów górniczych.

2. Zawodowymi ratownikami górniczymi, tworzącymi drużynę ratowniczą jednostki ratownictwa, są:

  1)   ratownicy górniczy, wchodzący w skład zawodowych zastępów ratowniczych,

  2)   ratownicy górniczy oraz ci pracownicy jednostki ratownictwa, którzy wchodzą w skład zawodowych pogotowi specjalistycznych,

  3)   lekarze-ratownicy górniczy.

3. Jednostka ratownictwa może, w zależności od potrzeb, tworzyć oddziały terenowe.

§ 70. 1. W ramach umowy, o której mowa w § 5, przedsiębiorca i jednostka ratownictwa mogą postanowić, że:

  1)   w skład dyżurujących zawodowych zastępów ratowniczych i pogotowi specjalistycznych, określonych w § 69 ust. 1 pkt 1 i 2, mogą wchodzić ratownicy delegowani z zakładu górniczego przedsiębiorcy,

  2)   w skład dyżurujących zastępów ratowniczych, określonych w § 69 ust. 1 pkt 3, mogą wchodzić ratownicy delegowani z zakładu górniczego przedsiębiorcy na okres nie przekraczający 15 dni.

2. Ratownicy górniczy, o których mowa w ust. 1, zachowują w okresie delegowania z zakładu górniczego wszelkie uprawnienia przysługujące ratownikom górniczym w zakładach górniczych.

§ 71. W jednostce ratownictwa powinien być sporządzony regulamin określający obowiązki zastępów ratowniczych oraz pogotowi specjalistycznych, w tym także sposób szkolenia oraz odbywania ćwiczeń ratowniczych przez osoby wchodzące w skład tych zastępów i pogotowi. Regulamin ten zatwierdza kierownik jednostki ratownictwa.

§ 72. 1. Dyżurujące zawodowe zastępy ratownicze, zawodowe pogotowia specjalistyczne oraz zastępy ratownicze dla grup zakładów górniczych powinny być utrzymywane w stałej gotowości, umożliwiającej natychmiastowy wyjazd na wezwanie z zakładu górniczego, w którym wystąpiło zagrożenie.

2. Zastępy, o których mowa w ust. 1, powinny przebywać w odpowiednio przygotowanych pomieszczeniach, umożliwiających pełnienie całodobowego dyżuru, a w szczególności zapewniających niezawodną łączność i utrzymywanie stałej gotowości do niezwłocznego przystąpienia do akcji ratowniczej.

§ 73. W jednostce ratownictwa powinna być zorganizowana całodobowa służba dyspozytorska, dyżurująca w dniach pracy i w dniach wolnych od pracy.

§ 74. 1. Szkolenie z zakresu ratownictwa górniczego w jednostce ratownictwa powinno być prowadzone w formie kursów, seminariów i ćwiczeń ratowniczych, zgodnie z zasadami szkolenia określonymi w załączniku nr 4 do rozporządzenia.

2. Na podstawie zasad szkolenia określonych w załączniku nr 4 do rozporządzenia jednostka ratownictwa wskazana przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego opracowuje programy szkolenia, o którym mowa w ust. 1. Programy te podlegają zatwierdzeniu przez właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

3. Szkolenie, o którym mowa w ust. 1, powinno obejmować:

  1)   kurs podstawowy i okresowy dla kierowników kopalnianych stacji ratownictwa górniczego,

  2)   kurs podstawowy i okresowy dla ratowników górniczych,

  3)   kurs podstawowy i okresowy dla mechaników sprzętu ratowniczego,

  4)   kurs dla kierowników akcji oraz kierowników baz ratowniczych,

  5)   kursy dla zastępów specjalistycznych,

  6)   inne kursy z zakresu ratownictwa górniczego, w zależności od potrzeb.

4. Oprócz kursów, o których mowa w ust. 3, w jednostce ratownictwa powinny być prowadzone:

  1)   kursy okresowe dla osób kierownictwa i dozoru ruchu podziemnego zakładu górniczego, nie wchodzących w skład drużyny ratowniczej,

  2)   kurs z zakresu opanowania erupcji płynu złożowego dla osób dozoru górniczego oraz dla wiertaczy zmianowych w zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny otworami wiertniczymi.

5. Osoby prowadzące szkolenia, o których mowa w ust. 1, 3 i 4, powinny mieć odpowiednią wiedzę i doświadczenie zawodowe w zakresie ratownictwa górniczego oraz zapobiegania zagrożeniom występującym w zakładzie górniczym i ich opanowywania.

§ 75. 1. W jednostce ratownictwa powinny być przeprowadzane okresowe ćwiczenia sprawdzające wiadomości nabyte na kursach dla ratowników górniczych.

2. Ćwiczenia, o których mowa w ust. 1, powinny być przeprowadzane odrębnie dla zastępów specjalistycznych.

§ 76. 1. W jednostce ratownictwa powinna być zorganizowana medyczna służba ratownictwa górniczego, w której skład powinni wchodzić lekarze-ratownicy górniczy.

2. Kandydat na lekarza-ratownika górniczego powinien:

  1)   spełniać wymagania zdrowotne określone dla lekarzy-ratowników górniczych,

  2)   ukończyć kurs podstawowy dla ratowników górniczych.

3. Lekarz-ratownik górniczy jest obowiązany:

  1)   co 5 lat odbyć kurs okresowy dla ratowników górniczych,

  2)   nie rzadziej niż co 12 miesięcy przejść badania lekarskie w zakresie określonym dla lekarzy-ratowników górniczych,

  3)   brać udział w ćwiczeniach ratowniczych i specjalistycznych szkoleniach ratowniczych.

§ 77. Jednostka ratownictwa powinna dysponować środkami transportu do przewozu zastępów ratowniczych oraz pogotowi specjalistycznych, wraz z niezbędnym wyposażeniem do akcji ratowniczej w zakładzie górniczym.

§ 78. Jednostka ratownictwa powinna utrzymywać odpowiednie służby do wykonywania zadań, o których mowa w § 68 ust. 2.

§ 79. Szczegółowe wymagania dotyczące wyposażenia jednostki ratownictwa w urządzenia, sprzęt i materiały oraz osób sprawujących ich obsługę określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.

2. Szczegółowe wymagania dotyczące jednostki ratownictwa dla podziemnych zakładów górniczych

§ 80. 1. Jednostka ratownictwa powinna utrzymywać na każdej zmianie roboczej, zarówno w dniach pracy, jak i w dniach wolnych od pracy, co najmniej dwa dyżurujące zawodowe zastępy ratownicze.

2. W skład dyżurujących zawodowych zastępów ratowniczych na każdej zmianie roboczej powinni wchodzić:

  1)   kierownik zawodowych zastępów ratowniczych,

  2)   2 zastępowi,

  3)   9 zawodowych ratowników górniczych,

  4)   mechanik sprzętu ratowniczego, będący zawodowym ratownikiem górniczym,

  5)   lekarz-ratownik górniczy.

3. Funkcję kierownika dyżurujących zawodowych zastępów ratowniczych powinien pełnić specjalista jednostki ratownictwa, będący zawodowym ratownikiem górniczym, mający kwalifikacje do prowadzenia prac ratowniczych w zakładzie górniczym, określone przez jednostkę ratownictwa.

4. Ratownicy górniczy oraz mechanicy sprzętu ratowniczego jednostki ratownictwa powinni odpowiadać wymaganiom przewidzianym dla ratowników górniczych oraz mechaników górniczych, będących członkami kopalnianej drużyny ratowniczej w podziemnym zakładzie górniczym.

§ 81. 1. W skład dyżurujących zastępów ratowniczych dla grup zakładów górniczych powinni wchodzić:

  1)   kierownik zastępów ratowniczych,

  2)   2 zastępowi, w tym co najmniej 1 osoba dozoru,

  3)   9 ratowników górniczych,

  4)   mechanik sprzętu ratowniczego - ratownik górniczy,

  5)   lekarz-ratownik górniczy,

  6)   specjalista jednostki ratownictwa, mający kwalifikacje do prowadzenia prac ratowniczych.

2. Kierownikiem dyżurujących zastępów ratowniczych dla grup zakładów górniczych powinna być osoba mająca kwalifikacje kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego. W uzasadnionych przypadkach funkcję kierownika zastępów może pełnić osoba dozoru wyższego będąca ratownikiem górniczym.

3. Osoby, o których mowa w ust. 1, powinny pełnić dyżur nieprzerwanie przez całą dobę.

4. Przepis § 80 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

§ 82. 1. Do wykonywania prac ratowniczych wymagających zastosowania specjalnych technik ratowniczych w jednostce ratownictwa powinny być utrzymywane następujące pogotowia specjalistyczne:

  1)   pomiarowe - do pomiaru parametrów fizykochemicznych powietrza i gazów pożarowych oraz oceny stopnia wybuchowości mieszanin gazowych,

  2)   do inertyzacji powietrza kopalnianego,

  3)   pożarowo-pianowe - do wykonywania prac ratowniczych przy zwalczaniu pożarów podziemnych, wymagających zastosowania sprzętu i urządzeń do podawania pian gaśniczych oraz izolacji wyrobisk, górotworu i zrobów,

  4)   zawałowo-wiertnicze - do prowadzenia prac ratowniczych związanych z ratowaniem ludzi uwięzionych pod zawałem lub odciętych od czynnych wyrobisk wskutek tąpnięcia lub zawału,

  5)   wodne - do usuwania skutków wdarcia się lub nie kontrolowanego dopływu do wyrobisk wody albo wody z luźnym materiałem,

  6)   przewoźnych wyciągów ratowniczych - do ewakuacji pracowników lub prowadzenia innych prac ratowniczych w szybach lub otworach wiertniczych wielkośrednicowych oraz prowadzenia prac awaryjno-rewizyjnych i kontrolnych, zarówno w szybach, jak i w otworach wielkośrednicowych.

2. W zależności od potrzeb w jednostce ratownictwa można tworzyć pogotowia specjalistyczne inne aniżeli określone w ust. 1.

3. Zawodowe pogotowia specjalistyczne powinny być zorganizowane w zastępy lub grupy specjalistyczne, utrzymywane w gotowości zarówno w dniach pracy, jak i w dniach wolnych od pracy.

§ 83. Lekarze-ratownicy górniczy pełniący dyżur w pogotowiach utrzymywanych przez jednostkę ratownictwa są zobowiązani do:

  1)   uczestniczenia w akcjach ratowniczych,

  2)   udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym,

  3)   uzgadniania z kierownictwem akcji ratowniczej zakresu dopuszczalnych fizycznych i termicznych obciążeń ratowników wykonujących prace ratownicze,

  4)   sprawowania opieki, o której mowa w § 41 ust. 1, i przeprowadzania szkolenia medycznego ratowników górniczych.

§ 84. 1. Jednostka ratownictwa powinna mieć specjalistyczny ośrodek badań lekarskich oraz przychodnię lekarską do przeprowadzania badań lekarskich ratowników górniczych.

2. Ośrodek i przychodnia, o których mowa w ust. 1, powinny działać z zachowaniem jednolitych kryteriów określających:

  1)   metodykę badań lekarskich i kryteria oceny zdolności do pracy w ratownictwie górniczym,

  2)   niezbędny zestaw środków i sprzętu medycznego do dyspozycji lekarza biorącego udział w akcji ratowniczej,

  3)   wymagania zdrowotne i zakres badań lekarskich dla lekarzy-ratowników górniczych,

  4)   sposób przeprowadzania przeglądów lekarskich ratowników przed wyjściem z bazy ratowniczej do strefy zagrożenia,

  5)   zasady naboru, zakres specjalistycznych szkoleń i badań lekarzy-ratowników górniczych.

3. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego wskaże jednostkę ratownictwa dla określenia kryteriów, o których mowa w ust. 2.

§ 85. Szkolenia, o których mowa w § 74 ust. 3 pkt 5, powinny być prowadzone przez specjalistów zawodowych pogotowi specjalistycznych jednostki ratownictwa, mających co najmniej 5-letni staż w ratownictwie górniczym.

3. Szczegółowe wymagania dotyczące jednostki ratownictwa dla zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi

§ 86. 1. W skład pogotowia ratowniczego w jednostce ratownictwa dla zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi powinni wchodzić:

  1)   kierownik zastępów ratowniczych,

  2)   5 ratowników górniczych,

  3)   2 mechanicy sprzętu ratowniczego.

2. Kierownikiem zastępów ratowniczych powinna być osoba mająca kwalifikacje kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego. W uzasadnionych przypadkach funkcję kierownika zastępów ratowniczych może pełnić osoba dozoru będąca ratownikiem górniczym.

3. Ratownicy górniczy oraz mechanicy sprzętu ratowniczego jednostki ratownictwa powinni odpowiadać wymaganiom przewidzianym dla ratowników górniczych oraz mechaników górniczych, będących członkami kopalnianej drużyny ratowniczej w zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny otworami wiertniczymi.

§ 87. Jednostka ratownictwa może tworzyć pogotowia specjalistyczne, w zależności od rodzaju występujących zagrożeń.

§ 88. W jednostce ratownictwa dla zakładów górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi medyczna służba ratownictwa górniczego, o której mowa w § 76 ust. 1, może być zorganizowana w porozumieniu ze służbą medyczną zakładu górniczego lub z publicznym zakładem opieki zdrowotnej.

§ 89. Jednostka ratownictwa jest obowiązana do przeprowadzania praktycznych i teoretycznych szkoleń ratowników górniczych, pełniących dyżur w pogotowiu ratowniczym, zgodnie z zasadami określonymi w regulaminie, o którym mowa w § 71.

§ 90. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do jednostek ratownictwa dla zakładów wykonujących prace geologiczne, obejmujące roboty wykonywane w granicach obszaru górniczego, utworzonego dla kopaliny podstawowej, lub wykonywane z użyciem materiałów wybuchowych albo gdy projektowana głębokość wyrobiska przekracza 30 m, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Rozdział 4

PROWADZENIE AKCJI RATOWNICZYCH

1. Postanowienia ogólne

§ 91. W razie powstania zagrożenia życia i zdrowia pracowników zakładu górniczego, zagrożenia bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego lub zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego w związku z ruchem zakładu górniczego, należy niezwłocznie podjąć i prowadzić akcję ratowniczą.

§ 92. Akcję ratowniczą prowadzi kierownik ruchu zakładu górniczego, a do czasu jego przybycia - najwyższa funkcyjnie osoba kierownictwa lub dozoru ruchu obecna w zakładzie górniczym.

§ 93. W czasie akcji ratowniczej wszystkie decyzje związane z prowadzeniem akcji podejmuje jednoosobowo kierownik akcji ratowniczej.

§ 94. Każda akcja ratownicza powinna być prowadzona zgodnie z planem ratownictwa oraz ogólnymi zasadami prowadzenia akcji ratowniczej.

§ 95. Każdy, kto spostrzeże stan zagrożenia, o którym mowa w § 91, jest obowiązany:

  1)   zawiadomić o niebezpieczeństwie dyspozytora ruchu zakładu górniczego lub najbliżej znajdującą się osobę dozoru ruchu,

  2)   wspólnie z innymi osobami zorganizować, przy najbliższym aparacie telefonicznym lub innym środku łączności, punkt łączności z dyspozytorem ruchu zakładu górniczego, w celu stałego utrzymywania z nim kontaktu i pośredniczenia w porozumieniu się osób kierujących akcją ratowniczą z pracownikami przebywającymi w miejscu zagrożonym lub w jego sąsiedztwie,

  3)   podporządkować się ściśle poleceniom dyspozytora ruchu i osób kierownictwa lub dozoru ruchu, które organizują akcję ratowania ludzi i likwidacji zagrożenia.

§ 96. 1. Dyspozytor ruchu w podziemnym zakładzie górniczym po otrzymaniu wiadomości o zagrożeniu powinien:

  1)   powiadomić o tym niebezpieczeństwie osobę kierownictwa lub dozoru ruchu, przebywającą najbliżej miejsca zagrożenia, z jednoczesnym skierowaniem jej do tego miejsca, w celu zorganizowania akcji zabezpieczenia ludzi i likwidacji zagrożenia,

  2)   spowodować wyłączenie prądu elektrycznego w rejonie powstałego zagrożenia,

  3)   powiadomić o niebezpieczeństwie, wszelkimi dostępnymi środkami, ludzi znajdujących się w wyrobiskach zagrożonych i wskazać im miejsca, do których muszą się wycofać ze strefy zagrożonej, oraz skierować do udziału w akcji ratowniczej zastępy ratownicze dyżurujące w zakładzie górniczym,

  4)   powiadomić o zagrożeniu kierownika ruchu zakładu górniczego lub jego zastępcę, osobę kierownictwa lub dozoru ruchu odpowiedzialną za pracę w zakładzie górniczym na danej zmianie roboczej, kopalnianą stację ratownictwa górniczego oraz inne osoby i instytucje, zgodnie z ustaleniami planu ratownictwa,

  5)   wezwać do udziału w akcji zastępy ratownicze spoza zakładu górniczego - na polecenie kierownika akcji ratowniczej.

2. Osoba kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego powiadomiona o powstaniu zagrożenia jest obowiązana niezwłocznie do:

  1)   przejęcia kierownictwa akcji ratowniczej,

  2)   wstrzymania ruchu na zagrożonych stanowiskach pracy, wycofania ludzi w bezpieczne miejsce oraz zorganizowania akcji ratowniczej,

  3)   dokonania oceny stanu zagrożenia oraz zastosowania wszelkich środków mających na celu likwidację tego zagrożenia oraz maksymalne ograniczenie strat,

  4)   przekazania dokładnej informacji o stanie zagrożenia oraz podjętych działaniach kierownikowi ruchu zakładu górniczego, po przejęciu przez niego kierownictwa akcji.

§ 97. W razie powstania zagrożenia i rozpoczęcia prowadzenia akcji ratowniczej, należy powiadomić wszystkie osoby i instytucje, przewidziane w planie ratownictwa.

§ 98. Szczegółowe zasady prowadzenia akcji ratowniczej w zakładzie górniczym określa załącznik nr 6 do rozporządzenia.

2. Organizacja i kierowanie akcją ratowniczą

Kierownik akcji ratowniczej

§ 99. 1. Kierownik akcji ratowniczej jest obowiązany:

  1)   dokonać oceny stanu zagrożenia załogi, ruchu zakładu górniczego oraz zagrożenia bezpieczeństwa powszechnego w związku z ruchem zakładu górniczego,

  2)   wyznaczyć strefę zagrożenia (skażenia), obejmującą wyrobiska lub rejony zakładu górniczego, w których przejawiają się lub mogą się przejawiać skutki niebezpiecznego zdarzenia, zagrażające bezpieczeństwu ludzi lub ruchu zakładu górniczego, oraz ustalić sposób zabezpieczenia tej strefy,

  3)   wycofać ludzi ze strefy zagrożenia,

  4)   powołać kierownika akcji na dole (w obiekcie) i kierownika bazy ratowniczej,

  5)   powołać sztab doradczy kierownika akcji ratowniczej, zwany dalej "sztabem akcji", spośród służb zakładu górniczego oraz wyznaczyć kierownika,

  6)   ustalić lokalizację bazy ratowniczej oraz sposób jej zabezpieczenia przed skutkami zagrożenia,

  7)   wyznaczyć, w razie potrzeby, miejsca pomocniczych baz ratowniczych oraz określić ich zakres działania i sposób organizacji,

  8)   ustalić miejsca, z których prowadzona będzie kontrola stanu zagrożenia, w szczególności kontrola parametrów fizykochemicznych powietrza i gazów pożarowych,

  9)   opracować plan likwidacji zagrożenia, który powinien być aktualizowany na bieżąco,

  10)  określić liczbę zastępów ratowniczych oraz innych pracowników zakładu górniczego potrzebnych do likwidacji zagrożenia oraz ustalić sposób koordynacji wykonywania tych prac,

  11)  ustalić rodzaje i ilość urządzeń i sprzętu koniecznych do realizacji planu likwidacji zagrożenia,

  12)  ustalić sposób i częstotliwość kontroli stanu zagrożenia w czasie trwania akcji ratowniczej oraz sposób kontroli miejsca zagrożenia po zakończeniu akcji,

  13)  ustalić, w zależności od potrzeb, zakres udziału w akcji służb ratownictwa górniczego zakładu górniczego oraz innych podmiotów przewidzianych planem ratownictwa,

  14)  współpracować z osobami wchodzącymi w skład sztabu akcji, tak aby sztab ten był w pełni zorientowany co do zakresu prac, jakie w ramach akcji wykonują poszczególne służby zakładu górniczego oraz inne podmioty,

  15)  dopilnować prowadzenia odpowiedniej dokumentacji obrazującej przebieg zagrożenia oraz działań zmierzających do jego likwidacji.

2. W czasie prowadzenia akcji ratowniczej, w przypadkach szczególnych, ze względu na bezpieczeństwo załogi lub zakładu górniczego, kierownik akcji może odstąpić od obowiązujących przepisów, wydanych na podstawie art. 78 ust. 1 pkt 1-4 ustawy, pod warunkiem postępowania zgodnego z obowiązującymi zasadami techniki górniczej. Każdy taki przypadek musi być zanotowany w książce akcji.

§ 100. Kierownik akcji ratowniczej powinien mieć do dyspozycji odrębne pomieszczenie w pobliżu sztabu akcji, w którym znajdują się środki łączności umożliwiające bezpośrednie połączenie ze sztabem akcji, bazą ratowniczą oraz osobami i służbami określonymi w planie ratownictwa.

§ 101. 1. W pomieszczeniach sztabu akcji powinna być zapewniona słyszalność meldunków o sytuacji w strefie zagrożenia, jak również wydanych poleceń dotyczących sposobu prowadzenia akcji.

2. W podziemnych zakładach górniczych wszystkie rozmowy telefoniczne dotyczące przebiegu akcji powinny być rejestrowane z podaniem czasu.

§ 102. W pomieszczeniu kierownika akcji ratowniczej przebywać mogą jedynie:

  1)   sekretarz techniczny kierownika akcji,

  2)   osoba odpowiedzialna za stan wentylacji w podziemnym zakładzie górniczym,

  3)   inne osoby wezwane przez kierownika akcji ratowniczej.

§ 103. Sekretarz techniczny akcji obowiązany jest prowadzić "Książkę prowadzenia akcji ratowniczej", obrazującą przebieg prac oraz działań zmierzających do likwidacji zagrożenia. Książka prowadzenia akcji ratowniczej powinna zawierać w szczególności:

  1)   nazwę zakładu górniczego (obiektu), datę i godzinę rozpoczęcia akcji ratowniczej,

  2)   nazwisko i imię oraz stanowisko służbowe kierownika akcji ratowniczej,

  3)   polecenia kierownika akcji, osoby odpowiedzialne za wykonanie poleceń, termin wykonania, adnotacje o wykonaniu poleceń itp.,

  4)   ustalenia dotyczące likwidacji zagrożenia,

  5)   zapisy przebiegu akcji ratowniczej.

Sztab akcji

§ 104. 1. W zależności od potrzeb kierownik akcji ratowniczej może zaprosić do prac w sztabie akcji:

  1)   przedstawicieli jednostki ratownictwa,

  2)   przedstawicieli instytutów naukowo-badawczych i pracowników naukowych wyższych uczelni,

  3)   innych specjalistów.

2. Kierownik akcji ratowniczej powinien konsultować ze sztabem akcji decyzje dotyczące w szczególności:

  1)   zasięgu strefy zagrożenia (skażenia) i sposobu jej zabezpieczenia,

  2)   lokalizacji bazy ratowniczej i sposobu jej zabezpieczenia od strony zagrożonej,

  3)   liczby ratowników jednocześnie zatrudnionych w strefie zagrożenia i sposobu ich zabezpieczenia.

§ 105. Sztab akcji, działając w porozumieniu z kierownikiem akcji, powinien w szczególności dopilnować:

  1)   prawidłowego rozliczenia liczby pracowników zakładu górniczego, znajdujących się w strefie zagrożenia, i sposobu ich wycofania,

  2)   bieżącego śledzenia przebiegu akcji ratowniczej oraz analizowania skuteczności działań podejmowanych w ramach realizacji planu akcji ratowniczej,

  3)   powiadomienia rodzin pracowników poszkodowanych o powstałych wypadkach,

  4)   zorganizowania dodatkowej specjalistycznej opieki lekarskiej dla poszkodowanych i zorganizowania transportu poszkodowanych do szpitali,

  5)   opracowania projektów decyzji dotyczących likwidacji zagrożenia, dostosowanych do aktualnej sytuacji, i przekazywania na piśmie uwag kierownikowi akcji ratowniczej,

  6)   analizowania skuteczności działań podejmowanych w ramach realizacji planu akcji i przekazywania wniosków kierownikowi akcji,

  7)   prawidłowej realizacji poleceń wydanych przez kierownika akcji służbom pomocniczym w zakładzie górniczym oraz innym służbom spoza zakładu,

  8)   zapewnienia właściwej liczby ratowników i pracowników pomocniczych do realizacji planu akcji ratowniczej na każdej zmianie roboczej,

  9)   zapewnienia niezbędnego sprzętu i materiałów do wyposażenia ratowników zatrudnionych w akcji oraz do prac wykonywanych przez pomocnicze służby w zakładzie górniczym,

  10)  wykonania niezbędnych dokumentów dla kierownictwa akcji oraz dla osób kontrolujących przebieg akcji.

Kierownik akcji na dole (w obiekcie)

§ 106. 1. Do pełnienia funkcji kierownika akcji na dole (w obiekcie) należy wyznaczyć osobę kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego, która odbyła odpowiednie szkolenie z zakresu ratownictwa górniczego.

2. W zakładzie górniczym, wydobywającym kopaliny otworami wiertniczymi, kierownik akcji ratowniczej, w zależności od potrzeby, powołuje kierownika akcji w obiekcie.

3. Kierownik akcji na dole (w obiekcie) jest jedyną osobą uprawnioną do wydawania poleceń zastępom ratowniczym i innym pracownikom zatrudnionym w akcji ratowniczej i podlega kierownikowi akcji ratowniczej.

4. Kierownik akcji na dole (w obiekcie) zobowiązany jest w szczególności do:

  1)   realizacji planu akcji ustalonego przez kierownika akcji ratowniczej,

  2)   wykonywania tylko poleceń kierownika akcji ratowniczej, z tym że w przypadku nagłego niebezpieczeństwa może podejmować samodzielne decyzje, o których jest obowiązany powiadomić kierownika akcji ratowniczej,

  3)   ścisłego współpracowania z kierownikiem bazy ratowniczej oraz osobami dozoru zatrudnionymi w akcji i przy pracach związanych z likwidacją zagrożenia,

  4)   dopilnowania sprawnego wyprowadzenia ludzi ze strefy zagrożenia,

  5)   dopilnowania prawidłowego zabezpieczenia dojść do strefy zagrożenia,

  6)   organizowania łączności między bazą ratowniczą a pomieszczeniem kierownika akcji ratowniczej oraz zastępami ratowniczymi udającymi się do strefy zagrożenia,

  7)   określenia zadań dla zastępów ratowniczych udających się do strefy zagrożenia,

  8)   przejmowania meldunków od zastępów ratowniczych przebywających w strefie zagrożenia oraz powracających z niej po wykonaniu zadania,

  9)   ścisłego przekazywania do kierownika akcji ratowniczej meldunków o sytuacji i realizacji planu akcji,

  10)  dopilnowania, aby w rejonie bezpośredniego zagrożenia znajdowała się jednocześnie tylko taka liczba osób, jaka jest niezbędna do sprawnego prowadzenia prac ratowniczych,

  11)  organizowania, we współpracy z lekarzem znajdującym się w bazie ratowniczej, kontrolnych badań lekarskich ratowników przed wyjściem z bazy ratowniczej do strefy zagrożenia oraz pomocy medycznej pracownikom, którzy ulegli wypadkom,

  12)  dokonywania zmian ze swoim zmiennikiem wyłącznie w bazie ratowniczej.

5. W podziemnym zakładzie górniczym kierownik akcji na dole zobowiązany jest ponadto do:

  1)   dokonywania wyboru miejsca (miejsc), w którym urządzona będzie baza ratownicza (bazy ratownicze),

  2)   dopilnowania bieżącego rozpoznania stanu zagrożenia i sytuacji wentylacyjnej w strefie zagrożenia i w jej sąsiedztwie,

  3)   zorganizowania pomiarów kontrolnych w strefie zagrożenia i innych miejscach wyznaczonych przez kierownika akcji ratowniczej,

  4)   dopilnowania prowadzenia książki meldunków i poleceń, w której odnotowuje się otrzymane polecenia, meldunki przekazywane kierownikowi akcji oraz informacje otrzymane od ratowników i pracowników zatrudnionych w akcji.

Baza ratownicza

§ 107. 1. W celu zgrupowania w jednym miejscu ratowników górniczych i innych osób oraz środków materiałowo-technicznych, niezbędnych do wykonywania prac ratowniczych, prawidłowego wykorzystania tych środków, zapewnienia ciągłości kierowania pracami ratowniczymi i ich nadzorowania oraz zapewnienia możliwie największego bezpieczeństwa zespołom ratowniczym, wykonującym prace ratownicze, należy każdorazowo założyć odpowiednio wyposażoną bazę ratowniczą.

2. W przypadku gdy prace ratownicze są prowadzone z kilku miejsc równocześnie, kierownik akcji ratowniczej obowiązany jest rozważyć potrzebę założenia kilku baz, przy czym ta, w której przebywa kierownik akcji na dole (w obiekcie), jest bazą główną, a pozostałe są bazami pomocniczymi.

§ 108. 1. W podziemnym zakładzie górniczym bazę ratowniczą należy zlokalizować w miejscu:

  1)   położonym poza strefą zagrożenia, przy czym w polach metanowych oraz w przypadku wystąpienia zagrożenia wybuchem gazów pożarowych, między bazą ratowniczą a strefą zagrożenia muszą znajdować się co najmniej dwa załamania wyrobisk,

  2)   znajdującym się w ustabilizowanym prądzie powietrza świeżego, w przypadku akcji przeciwpożarowych oraz w takich akcjach, w czasie których może wystąpić atmosfera niezdatna do oddychania,

  3)   znajdującym się w prądzie powietrza opływowego, w przypadku akcji ratowniczych innych niż wymienione w pkt 2,

  4)   zapewniającym odpowiednie warunki dla pomieszczenia przebywających w niej osób oraz składowania środków potrzebnych do przeprowadzenia prac ratowniczych.

2. W podziemnym zakładzie górniczym, wydobywającym kopaliny palne, baza ratownicza powinna być zlokalizowana w miejscu oddzielonym od strefy zagrożenia pożarowego zaporą przeciw wybuchowi pyłu węglowego.

3. W przypadku braku zabezpieczenia, o którym mowa w ust. 2, należy je wykonać w pierwszej fazie akcji przeciwpożarowej, a do czasu wykonania tego zabezpieczenia bazę ratowniczą należy założyć w odpowiednio zwiększonej odległości od strefy zagrożenia.

§ 109. 1. W bazie ratowniczej należy przygotować i urządzić miejsce do:

  1)   pracy kierownika akcji na dole (w obiekcie), kierownika bazy ratowniczej i innych osób kierujących pracami ratowniczymi lub nadzorujących ich wykonanie,

  2)   pracy mechanika sprzętu ratowniczego,

  3)   pracy lekarza, jeśli bierze udział w akcji ratowniczej,

  4)   wypoczynku ratowników po wykonaniu prac ratowniczych lub oczekujących na wykonanie tych prac oraz dla zastępu (zastępów) ubezpieczającego,

  5)   składowania urządzeń, sprzętu i materiałów przygotowanych do użycia w akcji ratowniczej,

  6)   składowania urządzeń, sprzętu i materiałów niesprawnych lub zużytych w czasie wykonywania prac ratowniczych.

2. Miejsce składowania sprzętu ratowniczego przeznaczonego do użycia w akcji ratowniczej oraz sprzętu użytego i wymagającego wymiany, kontroli i naprawy powinno być wyraźnie oznaczone.

3. W podziemnym zakładzie górniczym, w przypadku zdalnego pobierania prób powietrza i analizy tych prób za pomocą chromatografu lub innych urządzeń, należy wydzielić część bazy ratowniczej niezbędną do zainstalowania odpowiedniego sprzętu oraz do pracy osób obsługujących ten sprzęt lub wyznaczyć inne miejsce do zlokalizowania tego sprzętu, odpowiadające wymaganiom określonym w § 108.

§ 110. Baza ratownicza powinna mieć stałą łączność telefoniczną lub radiową z pomieszczeniem kierownika akcji i zastępami wykonującymi prace ratownicze.

§ 111. 1. Baza ratownicza powinna być wyposażona stosownie do rozmiarów i rodzajów prowadzonej akcji ratowniczej.

2. W podziemnym zakładzie górniczym wyposażenie bazy ratowniczej powinno obejmować:

  1)   wyposażenie zasadnicze bazy w sprzęt oraz urządzenia i środki do wykonywania prac ratowniczych,

  2)   wyposażenie uzupełniające (specjalistyczny sprzęt ratowniczy), które wynika z rodzaju prowadzonej akcji ratowniczej, ustalane przez kierownika akcji ratowniczej,

  3)   wyposażenie pomocnicze, ułatwiające działalność bazy lub konieczne do prawidłowego funkcjonowania bazy, ustalane przez kierownika akcji na dole z kierownikiem bazy ratowniczej.

3. W zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny otworami wiertniczymi wyposażenie bazy ratowniczej w sprzęt ratowniczy oraz urządzenia i środki do wykonywania prac ratowniczych, w zależności od rodzaju zagrożenia, określa kierownik akcji w porozumieniu z kierownikiem bazy.

4. Wyposażenie bazy ratowniczej w podziemnym zakładzie górniczym reguluje załącznik nr 3 do rozporządzenia.

§ 112. Sprzęt i urządzenia, które nie posiadają dopuszczenia do stosowania w podziemnych wyrobiskach zakładów górniczych, a takiego dopuszczenia wymagają, można używać do wykonywania prac ratowniczych tylko na podstawie decyzji kierownika akcji ratowniczej.

Kierownik bazy ratowniczej

§ 113. 1. Do pełnienia funkcji kierownika bazy ratowniczej można wyznaczyć tylko te osoby kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego, które odbyły odpowiednie szkolenie w zakresie ratownictwa górniczego.

2. Kierownik bazy ratowniczej jest obowiązany:

  1)   spowodować wykonanie odpowiednich stanowisk na sprzęt ratowniczy i pomocniczy znajdujący się w bazie,

  2)   odpowiednio rozlokować sprzęt w bazie,

  3)   zorganizować miejsca wyczekiwania i wypoczynku dla ratowników uczestniczących w akcji,

  4)   dopilnować wyposażenia bazy w wymagany sprzęt,

  5)   zorganizować w bazie miejsce pracy dla lekarza, jeśli zachodzi potrzeba jego obecności,

  6)   dopilnować właściwego wyposażenia ratowników udających się do prac ratowniczych w strefie zagrożenia,

  7)   dopilnować właściwego rozmieszczenia sprzętu kontrolno-pomiarowego obsługiwanego z bazy,

  8)   bieżąco aktualizować mapę rejonu prac ratowniczych znajdującą się w bazie,

  9)   dopilnować właściwego przeprowadzania kontroli sprzętu stanowiącego wyposażenie zastępu ratowniczego, zarówno przez mechanika sprzętu ratowniczego, jak i przez ratowników i zastępowych,

  10)  dopilnować przeprowadzenia przez lekarza badań kontrolnych ratowników wchodzących do strefy zagrożenia i z niej wracających, w razie prowadzenia prac w szczególnie trudnych warunkach,

  11)  dopilnować właściwej organizacji udzielania pomocy medycznej osobom poszkodowanym w razie wypadku,

  12)  dopilnować dostawy do bazy napojów oraz żywności,

  13)  ewidencjonować osoby przybywające do bazy i znajdujące się w rejonie prowadzenia prac ratowniczych,

  14)  dokumentować przebieg akcji ratowniczej, związanej z daną bazą,

  15)  rejestrować czas wyjścia zastępów ratowniczych z bazy do strefy zagrożenia oraz czas powrotu zastępów do bazy ratowniczej,

  16)  wykonać obowiązki określone w § 25 ust. 5 pkt 1 i 2,

  17)  stale przebywać w bazie ratowniczej.

3. Kierownik bazy podlega kierownikowi akcji na dole.

§ 114. 1. Wszystkie osoby przybywające do bazy ratowniczej są obowiązane zgłosić się do kierownika bazy ratowniczej.

2. Zastępowi zastępów ratowniczych i kierownicy innych zespołów ratowniczych przybywający do bazy ratowniczej oraz osoby dozoru zgłaszające się w bazie są obowiązani przedstawić kierownikowi bazy ratowniczej imienny wykaz podległych im osób, a ponadto kartę udziału zastępu ratowniczego w akcji.

3. Każda osoba przybyła do bazy ratowniczej może opuścić bazę tylko za zezwoleniem kierownika bazy ratowniczej.

Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego w czasie akcji ratowniczej

§ 115. 1. W czasie akcji ratowniczej w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien być stale obecny kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub jego zastępca.

2. Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa, w czasie akcji ratowniczej, jest obowiązany zapewnić:

  1)   przygotowanie odpowiedniej ilości sprawnego sprzętu ratowniczego i pomocniczego, jaki może być potrzebny do prowadzenia akcji,

  2)   przygotowanie odpowiedniej liczby zastępów ratowniczych na poszczególnych zmianach roboczych oraz obecność w tych zastępach odpowiednich specjalistów,

  3)   prowadzenie ścisłej ewidencji ratowników własnych i obcych,

  4)   przygotowanie odpowiedniej ilości dodatkowej odzieży ochronnej i innych środków,

  5)   dostawę napojów i żywności,

  6)   niezbędne środki transportu do przewozu sprzętu i ratowników we współdziałaniu z innymi służbami zakładu górniczego,

  7)   dodatkową obsadę mechaników sprzętu ratowniczego, przewidzianych do pracy zarówno w kopalnianej stacji ratownictwa, jak i w bazie ratowniczej.

3. Zabezpieczenie medyczne akcji ratowniczych

§ 116. 1. Kierownik akcji ratowniczej powinien zapewnić niezbędne zabezpieczenie medyczne w czasie akcji ratowniczej.

2. Pomoc lekarską w czasie akcji ratowniczych mogą zapewnić:

  1)   lekarze-ratownicy górniczy z jednostki ratownictwa,

  2)   lekarze spełniający wymagania przepisów ogólnych, których udział zapewni zakład górniczy.

3. Kierownik akcji ratowniczej określa konieczną liczbę lekarzy na zmianie roboczej do medycznego zabezpieczenia akcji ratowniczej.

§ 117. 1. W czasie akcji ratowniczych prowadzonych w podziemnych zakładach górniczych, związanych z ratowaniem zagrożonych lub poszkodowanych ludzi, prowadzonych w trudnych warunkach cieplnych oraz atmosferze niezdatnej do oddychania, w bazie ratowniczej musi być lekarz mający do dyspozycji środki i sprzęt medyczny.

2. W przypadku innych akcji o potrzebie obecności lekarza w bazie ratowniczej decyduje kierownik akcji ratowniczej.

§ 118. Miejscem pracy lekarza, w tym lekarza-ratownika górniczego, w czasie akcji ratowniczej jest baza ratownicza, w której powinien być przygotowany sprzęt do udzielania pomocy poszkodowanym, jak również - w razie potrzeby - do przeprowadzania badań kontrolnych ratowników udających się do wykonywania prac ratowniczych lub wracających ze strefy zagrożenia po wykonaniu zadań.

§ 119. W czasie akcji ratowniczych, prowadzonych w atmosferze zawierającej gazy szkodliwe lub niedostateczną zawartość tlenu, w szczególności przy pożarach, wybuchach gazów i pyłu węglowego, wyrzutach gazów i skał, nagłych wypływach gazów do wyrobisk, w trudnych warunkach cieplnych, podczas erupcji płynu złożowego w zakładach poszukujących oraz w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi, nie wolno kierować lekarza do strefy zagrożenia.

§ 120. W akcjach ratowniczych, w czasie których w strefie zagrożenia występują warunki stwarzające potrzebę używania aparatów oddechowych, lekarz w uzgodnieniu z kierownikiem akcji może udzielić pomocy poszkodowanym przebywającym jeszcze w strefie zagrożenia, jeżeli stwierdzi, że może pracować w warunkach istniejącego zagrożenia.

4. Udział jednostki ratownictwa w akcji ratowniczej

§ 121. 1. W razie powierzenia przez przedsiębiorcę jednostce ratownictwa czynności w zakresie ratownictwa górniczego, o potrzebie wezwania do akcji służb ratowniczych tej jednostki decyduje kierownik akcji ratowniczej.

2. Specjalista jednostki ratownictwa, będący zawodowym ratownikiem górniczym i biorący udział w akcji ratowniczej w wyrobiskach podziemnych (w obiekcie), jest zobowiązany do współpracy z kierownikiem akcji na dole (w obiekcie), w zakresie dotyczącym w szczególności:

  1)   wyposażenia bazy w sprzęt ratowniczy oraz w sprzęt niezbędny do realizacji zadania, jakie ma być wykonane na danej zmianie roboczej,

  2)   pracy kierownika bazy, lekarza-ratownika górniczego oraz mechanika sprzętu ratowniczego zatrudnionego w bazie,

  3)   prawidłowości przygotowania zastępów ratowniczych przed ich wyjściem z bazy do wykonywania prac ratowniczych,

  4)   dopilnowania przestrzegania czasu pracy zastępów ratowniczych w strefie zagrożenia,

  5)   dopilnowania pracy specjalistów z jednostki ratownictwa, zatrudnionych przy pracach pomiarowych i innych.

3. Pracujący w sztabie akcji przedstawiciel jednostki ratownictwa jest zobowiązany do:

  1)   ścisłej współpracy z kierownikiem akcji ratowniczej oraz innymi członkami sztabu akcji w zakresie sposobu jej organizacji,

  2)   współpracy w zakresie zabezpieczenia medycznego akcji ratowniczej,

  3)   koordynacji pracy pracowników jednostki ratownictwa biorących udział w akcji ratowniczej.

§ 122. O potrzebie wezwania do akcji zastępów ratowniczych innych przedsiębiorców decyduje kierownik akcji ratowniczej.

5. Organizacja pracy zastępów ratowniczych w akcjach ratowniczych

Podstawowe zasady działania zastępów ratowniczych w akcjach ratowniczych

§ 123. W podziemnym zakładzie górniczym:

  1)   w razie powstania zagrożenia i konieczności podjęcia akcji ratowniczej, zastęp dyżurujący lub zastępy zabezpieczające kilka zakładów górniczych są zobowiązane do niezwłocznego udania się do miejsca wskazanego przez dyspozytora ruchu zakładu górniczego lub osobę kierującą akcją ratowniczą,

  2)   zastępowy zastępu dyżurującego, w drodze do miejsca akcji, jest obowiązany utrzymywać łączność z dyspozytorem ruchu zakładu górniczego,

  3)   po przybyciu na wskazane miejsce zastęp dyżurujący powinien zgłosić się do kierownika akcji ratowniczej, a następnie przystąpić do wykonania prac ratowniczych zgodnie z jego poleceniem,

  4)   w razie utrzymywania tylko jednego zastępu dyżurującego, wymagane przepisami ubezpieczenie tego zastępu do wykonywania prac ratowniczych stanowią zastępy znajdujące się w drodze do bazy ratowniczej.

§ 124. 1. Liczba osób zatrudnionych w akcji ratowniczej powinna być ograniczona tylko do pracowników zatrudnionych przy wykonywaniu i nadzorowaniu prac ratowniczych i pomocniczych.

2. Kierownik akcji ratowniczej jest obowiązany określić zakres prac ratowniczych przewidzianych do wykonywania przez ratowników górniczych oraz przez osoby nie będące ratownikami górniczymi.

3. W przypadku prac ratowniczych wykonywanych w związku z powstałym zagrożeniem, w którego wyniku w strefie zagrożenia powstała lub może powstać atmosfera niezdatna do oddychania, w strefie tej należy zatrudnić wyłącznie ratowników górniczych.

§ 125. 1. W czasie akcji ratowniczych dzielenie zastępów ratowniczych na mniejsze zespoły jest niedopuszczalne.

2. Ratowników zatrudniać można równocześnie w kilku miejscach lub kolejno w jednym miejscu, pod warunkiem utrzymywania z nimi przez zastępowego kontaktu głosowego lub wzrokowego.

§ 126. 1. Podczas akcji ratowniczej pracą ratowników w zastępie kieruje zastępowy.

2. Gdy w trakcie prac ratowniczych zastępowy nie może dalej pełnić funkcji, jego obowiązki musi przejąć zastępca.

§ 127. 1. W czasie akcji ratowniczej zastępowy jest odpowiedzialny za:

  1)   wyznaczenie swojego zastępcy,

  2)   dopilnowanie wykonania kontroli aparatów przez ratowników podległego mu zastępu, przed wyjściem z bazy,

  3)   ustalenie miejsca nałożenia masek, jeśli okoliczności nie wymagają ich nałożenia przy wyjściu z bazy,

  4)   wykonanie czynności kontrolnych przewidzianych dla zastępowego po nałożeniu masek przez ratowników podległego mu zastępu,

  5)   pobranie z bazy przez zastęp wyposażenia niezbędnego do wykonania zleconych prac ratowniczych,

  6)   dokonanie okresowej (co 15 minut) kontroli zapasu tlenu (powietrza) w aparatach ratowniczych,

  7)   przeprowadzenie ponownej kontroli szczelnego nałożenia masek i stanu aparatów, a zwłaszcza węży, po przejściu trudnego odcinka drogi,

  8)   dopilnowanie, aby w warunkach słabej widoczności zastęp był połączony linką ratowniczą,

  9)   organizację pracy w zastępie oraz właściwe wykonanie zadań zleconych przez kierownika akcji na dole,

  10)  utrzymywanie łączności z bazą oraz dokonywanie pomiarów składu atmosfery i temperatury w miejscu pracy zastępu,

  11)  rozdzielenie prac do wykonania przez poszczególnych ratowników i ich zorganizowanie zgodnie z ustaleniami kierownika akcji.

2. W czasie dojścia do miejsca wykonywania prac ratowniczych i powrotu do bazy zastęp idzie w następującej kolejności: zastępca zastępowego, ratownicy i zastępowy.

3. W drodze do miejsca wykonywania prac ratowniczych zastępowy ma obowiązek dokonywania obserwacji oraz czynności kontrolno-pomiarowych, określonych przez kierownika akcji ratowniczej, a także informowania o dokonanych spostrzeżeniach i pomiarach kierownika bazy ratowniczej.

4. Zastępowy obowiązany jest stale czuwać nad pracą swego zastępu w czasie wykonywania prac ratowniczych. Może on wykonywać prace w ramach zadań zleconych zastępowi ratowniczemu, jeżeli to nie ograniczy jego możliwości czuwania nad bezpieczeństwem ratowników w zastępie.

5. Po przybyciu do bazy zastępowy zgłasza przełożonemu powrót zastępu, sposób wykonania zadania i swoje spostrzeżenia.

§ 128. 1. W podziemnym zakładzie górniczym, w celu przeprowadzenia prac ratowniczych z udziałem ratowników, kierownik akcji ratowniczej powinien dysponować co najmniej dwoma zastępami ratowniczymi, z których jeden jest zatrudniony w strefie zagrożenia, a drugi ubezpiecza go przebywając w bazie ratowniczej.

2. Od postanowień ust. 1 można wyjątkowo odstąpić w razie konieczności ratowania ludzi, pod warunkiem, że drugi zastęp - ubezpieczający znajduje się w drodze do bazy ratowniczej.

3. W zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny otworami wiertniczymi sposób ubezpieczenia ratowników wykonujących prace ratownicze ustala kierownik akcji ratowniczej.

§ 129. 1. Zastęp ratowniczy wysyłany do prac w strefie zagrożenia powinien być poinformowany o rodzaju zagrożenia i warunkach w strefie zagrożenia, drodze (drogach) dojścia do strefy zagrożenia i do miejsca pracy w tej strefie oraz o zadaniach, jakie jest obowiązany wykonać.

2. Zastęp ratowniczy, kierowany do prac w strefie zagrożenia, musi być wyposażony w sprzęt ratowniczy, stosownie do rodzaju zagrożenia.

3. W poleceniu wydanym zastępowemu należy podać dokładny czas wyjścia z bazy ratowniczej oraz planowany czas powrotu po wykonaniu zadania.

4. Wyjście zastępu z bazy ratowniczej do strefy zagrożenia może nastąpić tylko po zgłoszeniu o tym kierownikowi bazy.

§ 130. 1. W czasie przeprowadzania rozpoznania zagrożenia w składzie zastępu (zastępów) wysyłanego z bazy ratowniczej do strefy zagrożenia powinien być ratownik znający teren, w którym jest przeprowadzana akcja ratownicza.

2. Zastępy ratownicze, którym zlecono zadanie ewakuacji osób zagrożonych, udzielenia pierwszej pomocy poszkodowanym oraz wytransportowania ich do bazy, powinny być wyposażone w sprzęt do udzielania pierwszej pomocy i transportu poszkodowanych (np. nosze) oraz w razie występowania atmosfery niezdatnej do oddychania - w sprzęt ochrony dróg oddechowych, przeznaczony do ewakuacji osób.

3. Zastęp ratowniczy w drodze do miejsca wykonywania prac ratowniczych w strefie zagrożenia, w czasie ich wykonywania oraz w drodze powrotnej, powinien przez cały czas utrzymywać łączność telefoniczną lub radiową z bazą ratowniczą.

4. W razie gdy łączność, o której mowa w ust. 3, zostanie przerwana, zastęp ratowniczy jest obowiązany wycofać się do bazy, przy czym przy wycofywaniu się powinien dążyć do nawiązania łączności za pomocą umownych sygnałów.

5. W podziemnych zakładach górniczych należy stosować następujące sygnały umowne:

  1)   sygnały akustyczne:

sygnały bazy:

2 uderzenia - czy wszystko w porządku?

3 uderzenia - pomoc idzie

4 uderzenia - wracać

sygnały zastępu:

2 uderzenia - wszystko w porządku

3 uderzenia - żądamy pomocy

4 uderzenia - wracamy,

  2)   sygnały świetlne:

w razie powstania możliwości wykorzystania sygnalizacji świetlnej ustala się:

sygnały bazy:

2 długie sygnały - czy wszystko w porządku?

3 długie sygnały - pomoc idzie

4 długie sygnały - wracać

sygnały zastępu:

2 długie sygnały - wszystko w porządku

3 długie sygnały - żądamy pomocy

4 długie sygnały - wracamy,

  3)   przed rozpoczęciem nadawania sygnałów należy zwrócić na nie uwagę odbiorców przez nadanie krótkich kilku po sobie następujących sygnałów; odbiorcy sygnałów są obowiązani w ten sam sposób zapewnić nadających, że są gotowi do odbioru sygnałów.

§ 131. 1. W czasie wykonywania prac ratowniczych każdy ratownik jest zobowiązany do uważnego obserwowania miejsca wykonywania tych prac. W razie stwierdzenia zagrożenia, jest obowiązany ostrzec pozostałych ratowników i powiadomić zastępowego.

2. Niedopuszczalne jest samowolne oddalanie się ratowników z miejsca pracy zastępu ratowniczego lub wykonywanie jakichkolwiek prac bez ich uprzedniego uzgodnienia z zastępowym.

§ 132. 1. Powtórne skierowanie zastępu do prac ratowniczych w strefie zagrożenia może nastąpić po odpowiednim wypoczynku, który nie powinien być krótszy od czasu pracy. Jeżeli w bazie jest obecny lekarz, to on określa zdolność ratowników do dalszego wykonywania prac ratowniczych oraz niezbędny czas na regenerację sił.

2. W razie gdy kierownik akcji nie przewiduje dalszego zatrudnienia zastępu ratowniczego, opuszczenie bazy może nastąpić tylko po uzyskaniu zgody kierownika bazy.

§ 133. 1. Jeżeli w akcji ratowniczej ratownik zasłabnie lub ulegnie wypadkowi, pozostali członkowie zastępu powinni natychmiast powiadomić o tym kierownika bazy, wycofać się ze strefy zagrożonej, wyprowadzając lub wynosząc poszkodowanego, i oddać go pod opiekę lekarza.

2. O fakcie zasłabnięcia lub wypadku w czasie akcji ratowniczej należy niezwłocznie powiadomić właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

§ 134. 1. Jeżeli w akcji ratowniczej zatrudnione są również zastępy obce, do czasu dokładnego rozpoznania terenu prac ratowniczych zastępom tym należy przydzielić przewodników.

2. Przewodnicy, o których mowa w ust. 1, mogą stanowić każdorazowo szóstą osobę w zastępie i obowiązani są towarzyszyć zastępowi ratowniczemu.

3. Jeżeli prace ratownicze są prowadzone w warunkach atmosfery niezdatnej do oddychania, przewodnik musi być ratownikiem górniczym.

§ 135. Kierownik stacji ratowniczej jest obowiązany zapewnić przybyłym zastępom ratowniczym pomoc przy transporcie sprzętu i urządzeń ratowniczych na terenie zakładu górniczego oraz w drodze do bazy ratowniczej.

Zasady organizacji pracy zastępów ratowniczych w atmosferze niezdatnej do oddychania

§ 136. Za akcję ratowniczą w atmosferze niezdatnej do oddychania uważa się wszelkie prace przeprowadzone przez ratowników w atmosferze, w której w wyniku nagromadzenia się wody, pożaru, wybuchu gazów lub pyłów, wyrzutu gazów i skał, wypływu gazów z górotworu lub zrobów, braku przepływu powietrza, erupcji płynu złożowego, awarii instalacji technologicznej, występuje przekroczenie dopuszczalnych stężeń gazów lub par szkodliwych albo niedostateczna zawartość tlenu.

§ 137. 1. Prace ratownicze w atmosferze niezdatnej do oddychania należy wykonywać wyłącznie przy pomocy ratowników używających tlenowych (powietrznych) aparatów oddechowych roboczych.

2. Zastęp ratowniczy powinien być wyposażony w tlenowe (powietrzne) aparaty oddechowe robocze tego samego typu oraz o jednakowym czasie ochronnego działania.

3. W zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny otworami wiertniczymi kierownik akcji może ustalić sprzęt ochrony dróg oddechowych, stosowany podczas wykonywania prac ratowniczych, inny niż wymieniony w ust. 1, spełniający wymagania określone w § 24 ust. 1.

§ 138. 1. Ratownicy przed wyjściem z bazy do strefy zagrożenia są zobowiązani do wykonywania kontroli sprawności tlenowych (powietrznych) aparatów oddechowych roboczych, zgodnie z instrukcją użycia tych aparatów.

2. Po wykonaniu czynności, o której mowa w ust. 1, zastępowy jest obowiązany osobiście skontrolować prawidłowość założenia i działania tlenowego (powietrznego) aparatu oddechowego roboczego każdego ratownika, zgodnie z instrukcją jego użycia, kontrolę zaś aparatu zastępowego wykonuje jego zastępca.

§ 139. Zakładanie tlenowych (powietrznych) aparatów oddechowych roboczych przez ratowników i związane z tym czynności kontrolne powinny być wykonywane tylko na polecenie zastępowego i pod jego nadzorem.

§ 140. 1. W podziemnym zakładzie górniczym zastęp wyruszający z bazy do miejsca wykonywania prac ratowniczych w atmosferze niezdatnej do oddychania powinien być wyposażony w:

  1)   tlenowe aparaty oddechowe robocze,

  2)   oświetlenie osobiste dla każdego ratownika,

  3)   butlę dwulitrową (zapasową) z tlenem o ciśnieniu 20 MPa i urządzenie do podawania tlenu pod maskę,

  4)   przyrządy do wykrywania i pomiaru gazów, ustalone przez kierownika akcji,

  5)   jeden komplet kluczy do tlenowych aparatów oddechowych roboczych, opatrunki osobiste, kredę, metr, zegarek, notes, nóż ciesielski, termometr górniczy oraz linkę ratowniczą,

  6)   inny dodatkowy sprzęt według potrzeb, ustalony przez kierownika bazy.

2. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi zastęp wyruszający z bazy do miejsca wykonywania prac ratowniczych w tlenowych (powietrznych) aparatach oddechowych roboczych powinien być wyposażony również we właściwą odzież ochronną, sprzęt kontrolno-pomiarowy, narzędzia i inne środki potrzebne do wykonania zadania, ustalone przez kierownika akcji.

3. W razie przewidywanego ratowania ludzi, zastęp jest obowiązany zabrać dodatkowo sprzęt ochrony dróg oddechowych, przeznaczony do ewakuacji poszkodowanych, nosze i inny sprzęt do udzielania pierwszej pomocy, ustalony przez kierownika akcji.

§ 141. 1. Jeżeli baza ratownicza znajduje się blisko strefy zagrożenia, zastępowy jest obowiązany polecić założenie tlenowych aparatów oddechowych roboczych, otwarcie tlenu i nałożenie masek już w bazie ratowniczej.

2. Jeżeli nie zachodzi przypadek, o którym mowa w ust. 1, należy postępować następująco:

  1)   ratownicy wychodzą z bazy do miejsca ustalonego przez kierownika akcji tylko w założonych tlenowych (powietrznych) aparatach oddechowych roboczych i przykręconych do nich maskach, przy zamkniętym dopływie tlenu (powietrza),

  2)   w drodze z bazy do miejsca wykonywania prac ratowniczych zastępowy idzie na czele zastępu i jest obowiązany przeprowadzać doraźne kontrole składu atmosfery podręcznymi przyrządami do wykrywania i pomiaru gazów, w okresach ustalonych przez kierownika akcji; w razie stwierdzenia dymów lub niebezpiecznych stężeń gazów szkodliwych, zastępowy jest obowiązany zatrzymać zastęp, nakazać otwarcie dopływu tlenu (powietrza) i nałożenie masek oraz skontrolować prawidłowość nałożenia i szczelności masek, jak również zapas tlenu (powietrza) i otwarcie zaworu w tlenowym (powietrznym) aparacie oddechowym roboczym każdego ratownika; nałożenie maski i otwarcie zaworu aparatu zastępowego kontroluje jego zastępca,

  3)   w razie nagłej zmiany stężenia gazów szkodliwych, należy natychmiast otworzyć dopływ tlenu (powietrza) i nałożyć maski bez przeprowadzenia kontroli stanu aparatów, o której mowa w ust. 2 pkt 2,

  4)   po stwierdzeniu prawidłowego nałożenia masek i stanu aparatów zastęp może wyruszyć do strefy zagrożenia według kolejności określonej w § 127 ust. 2.

§ 142. 1. Przed wejściem do strefy zagrożenia zastęp jest zobowiązany do poruszania się w szyku zwartym (w razie zadymienia ratownicy powinni być połączeni linką ratowniczą), w kolejności określonej w § 127 ust. 2. W tym samym porządku musi odbywać się powrót zastępu do bazy.

2. Jeżeli zastępowy i ratownicy jego zastępu nie znają rejonu zakładu górniczego, w którym są wykonywane prace ratownicze, na czele zastępu powinien iść ratownik-przewodnik, o którym mowa w § 134.

3. Zastępowy musi przestrzegać zasady, że każdy ratownik musi posiadać na bezpieczną drogę powrotu zapas tlenu (powietrza) w ilości dwukrotnie większej od tej, jaką zużył na drogę z bazy do miejsca docelowego, powiększony o 1 MPa.

§ 143. 1. W razie jakiejkolwiek niedyspozycji ratownika lub niewłaściwego działania tlenowego (powietrznego) aparatu oddechowego roboczego, zastępowy jest zobowiązany do natychmiastowego zgłoszenia o tym kierownikowi bazy i wycofania całego zastępu do bazy.

2. Ratownikowi wykonującemu pracę w atmosferze niezdatnej do oddychania nie wolno zdjąć ani zerwać maski.

3. W razie zerwania maski przez ratownika, zastępowy musi ponownie nałożyć mu maskę, dodać tlenu zaworem dodawczym (w razie stosowania tlenowych aparatów roboczych), powiadomić kierownika bazy i natychmiast wycofać zastęp do atmosfery zdatnej do oddychania.

4. Każde użycie zaworu dodawczego w tlenowym aparacie oddechowym roboczym ratownik powinien zgłosić zastępowemu, który ma obowiązek skontrolować zapas tlenu w aparacie tego ratownika.

§ 144. 1. Ratownikom wolno zdjąć tlenowe (powietrzne) aparaty oddechowe robocze (maski) dopiero na polecenie zastępowego, gdy ten przekona się, że zastęp jest już w atmosferze nieszkodliwej dla zdrowia.

2. Czas pracy ratownika w tlenowym aparacie oddechowym roboczym należy ograniczyć do 2 godzin; ratownik może pracować w aparacie dłużej niż 2 godziny w razie ratowania ludzi lub wykonywania ważnych czynności na polecenie kierownika akcji.

3. Czas pracy ratownika używającego powietrznego aparatu oddechowego roboczego powinien być dostosowany do czasu ochronnego działania aparatu, z uwzględnieniem zasady, o której mowa w § 142 ust. 3.

§ 145. W razie wielokrotnego używania tlenowych (powietrznych) aparatów oddechowych roboczych w wyrobiskach, jeden z mechaników sprzętu ratowniczego zakładu górniczego powinien znajdować się w bazie ratowniczej.

§ 146. Wykonywanie czynności kontrolnych w strefie zagrożenia, w której występuje atmosfera niezdatna do oddychania, jest dozwolone wyłącznie przez osoby będące ratownikami górniczymi, udające się do tej strefy wraz z zastępem ratowniczym, z zachowaniem wymagań określonych w § 137.

§ 147. W razie wypadku ratownika używającego tlenowego (powietrznego) aparatu oddechowego:

  1)   zastępowy, po wyjściu zastępu ze strefy zagrożenia i po zdjęciu maski poszkodowanemu, powinien odczytać wskazanie manometru, zamknąć dopływ tlenu (powietrza) w aparacie poszkodowanego oraz poddać poszkodowanego pod opiekę lekarską,

  2)   kierownik bazy ratowniczej powinien zabezpieczyć i przekazać do kopalnianej stacji ratownictwa górniczego tlenowy (powietrzny) aparat roboczy poszkodowanego, wraz z przykręconą do niego maską używaną w czasie wypadku,

  3)   aparat, wraz z pochłaniaczami i maską, do czasu przekazania specjalistycznej jednostce, wskazanej przez właściwy organ państwowego nadzoru górniczego, powinien być zabezpieczony przez kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego w zamkniętym pomieszczeniu.

Rozdział 5

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA W ZAKRESIE ORGANIZACJI SPECJALISTYCZNEJ SŁUŻBY RATOWNICTWA DO WYKONYWANIA PRAC PODWODNYCH W PODZIEMNYCH WYROBISKACH GÓRNICZYCH

§ 148. Do wykonywania prac podwodnych w podziemnych wyrobiskach górniczych może być powołana specjalistyczna służba ratownicza, którą stanowią:

  1)   co najmniej dwa zastępy ratownicze specjalistyczne do wykonywania prac podwodnych, zwane dalej "zastępami nurkowymi",

  2)   mechanicy nurkowego sprzętu ratowniczego,

  3)   kierownicy prac podwodnych,

  4)   lekarze-ratownicy przygotowani do współdziałania z zastępami nurkowymi.

§ 149. Specjalistyczna służba ratownicza, o której mowa w § 148, może być powołana w ramach służby ratownictwa w zakładzie górniczym lub w jednostce ratownictwa.

§ 150. 1. Zastęp nurkowy stanowi najmniejszą jednostkę organizacyjną, która może samodzielnie wykonywać prace podwodne w czasie akcji ratowniczych lub zapobiegawczych, prowadzonych w zakładach górniczych.

2. Zastęp nurkowy składa się z:

  1)   zastępowego,

  2)   chronometrażysty,

  3)   nurka operacyjnego,

  4)   nurka ubezpieczającego,

  5)   sygnalisty.

3. Członkiem zastępu nurkowego może być tylko ratownik górniczy.

4. Zastępowym zastępu nurkowego może być osoba mająca co najmniej 6 lat pracy pod ziemią oraz 3-letni staż w charakterze ratownika górniczego nurka.

5. Ratownikiem górniczym nurkiem może być osoba, która:

  1)   ma książeczkę nurka lub płetwonurka,

  2)   nie przekroczyła 35 roku życia,

  3)   ukończyła kurs podstawowy dla ratowników górniczych nurków i zdała egzamin z wynikiem pozytywnym,

  4)   ma aktualne świadectwo zdrowia, wydane przez lekarza przeszkolonego w zakresie fizjopatologii nurkowania,

  5)   uczestniczy w przewidzianych przepisami ćwiczeniach ratowniczych, zgrupowaniach szkoleniowych i szkoleniach okresowych.

6. Ratownik górniczy nurek jest zobowiązany do:

  1)   udziału w akcjach ratowniczych i zapobiegawczych, związanych ze zwalczaniem zagrożenia wodnego,

  2)   poddawania się badaniom lekarskim okresowym w półrocznych odstępach czasu oraz kontrolnym po każdej przerwie w nurkowaniu, trwającej dłużej niż 3 miesiące, lub po każdej chorobie trwającej dłużej niż 14 dni,

  3)   odbywania wymaganych ćwiczeń ratowniczych, w tym specjalistycznych ćwiczeń ratowniczych, i uczestniczenia w zgrupowaniach szkoleniowych,

  4)   odbywania co 5 lat kursów szkoleniowych okresowych dla ratowników górniczych nurków.

§ 151. 1. Mechanikiem nurkowego sprzętu ratowniczego może być osoba, która:

  1)   jest mechanikiem sprzętu ratowniczego drużyny ratowniczej,

  2)   jest czynnym lub byłym ratownikiem górniczym nurkiem,

  3)   ukończyła z wynikiem pozytywnym kurs podstawowy dla mechaników nurkowego sprzętu ratowniczego,

  4)   uczestniczy w wymaganych ćwiczeniach ratowniczych, zgrupowaniach szkoleniowych i szkoleniach okresowych.

2. Mechanik nurkowego sprzętu ratowniczego jest zobowiązany do:

  1)   dbania o należyty stan techniczny sprzętu nurkowego i urządzeń znajdujących się w wyposażeniu zastępu nurkowego,

  2)   uczestniczenia w akcjach ratowniczych i zapobiegawczych w zakładach górniczych,

  3)   uczestniczenia w specjalistycznych ćwiczeniach ratowniczych i zgrupowaniach szkoleniowych.

§ 152. 1. Kierownikiem prac podwodnych może być osoba, która:

  1)   jest osobą dozoru co najmniej średniego i ma kwalifikacje do prowadzenia prac ratowniczych pod ziemią,

  2)   jest czynnym lub byłym ratownikiem górniczym nurkiem,

  3)   ma ukończony kurs kierowników akcji na dole lub kierowników baz ratowniczych,

  4)   ma ukończony kurs podstawowy dla kierowników prac podwodnych,

  5)   uczestniczy w ćwiczeniach i szkoleniach okresowych.

2. Kierownik prac podwodnych jest zobowiązany do:

  1)   uzgadniania z kierownikiem akcji decyzji dotyczących wykonania prac podwodnych,

  2)   określenia możliwości wykonywania zadań zastępów nurkowych w akcjach ratowniczych i zapobiegawczych oraz decydowania w sprawach organizacji prac nurkowych,

  3)   nadzorowania prac wykonywanych przez zastępy nurkowe i czuwania nad przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa pracy zastępów nurkowych, w szczególności w zakresie dopuszczalnej głębokości nurkowania,

  4)   uczestniczenia w specjalistycznych ćwiczeniach ratowniczych i zgrupowaniach szkoleniowych,

  5)   odbywania co 5 lat kursów szkoleniowych okresowych dla kierowników prac podwodnych.

§ 153. 1. Obowiązki lekarza-ratownika przygotowanego do współdziałania z zastępami nurkowymi może pełnić lekarz-ratownik górniczy, który został przeszkolony w zakresie fizjopatologii nurkowania i hiperbarii medycznej.

2. Lekarz-ratownik przygotowany do współdziałania z zastępami nurkowymi jest zobowiązany do:

  1)   przeprowadzania badań lekarskich przewidzianych dla ratowników górniczych nurków,

  2)   uczestniczenia w akcjach ratowniczych i zapobiegawczych, przeprowadzanych z udziałem zastępów nurkowych,

  3)   dokonywania oceny stanu zdrowia ratowników górniczych nurków przed zanurzeniem i po wyjściu z wody oraz sprawowania opieki lekarskiej nad ratownikami górniczymi nurkami, którzy ulegli wypadkowi w czasie prac podwodnych,

  4)   zapewnienia odpowiedniej opieki medycznej ratownikom górniczym nurkom w czasie ćwiczeń i zgrupowań szkoleniowych, organizowanych dla zastępów nurkowych,

  5)   odbywania co 5 lat kursów szkoleniowych okresowych, przewidzianych dla lekarzy-ratowników współdziałających z zastępami nurkowymi.

§ 154. Jednostka ratownictwa lub kopalniana stacja ratownictwa górniczego utrzymująca zastępy nurkowe jest zobowiązana do prowadzenia:

  1)   ewidencji członków zastępów nurkowych,

  2)   kartotek indywidualnych ratowników górniczych nurków, zawierających dane o przebiegu pracy w zastępach nurkowych,

  3)   dziennika zastępów nurkowych,

  4)   książki czynności nurkowych,

  5)   książki zawierającej dane o pracy sprężarki, sprężeniach w komorze dekompresyjnej, kontrolach aparatów nurkowych, skafandrów i innego sprzętu, w które wyposażone są zastępy nurkowe.

Rozdział 6

PRZEPIS KOŃCOWY

§ 155. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK Nr 1

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA DOTYCZĄCE PLANU RATOWNICTWA ORAZ SPOSÓB JEGO SPORZĄDZANIA

1. Plan ratownictwa powinien być przechowywany w zakładzie górniczym u dyspozytora ruchu, w kopalnianej (zakładowej) stacji ratownictwa górniczego i w innym miejscu wyznaczonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Plan ratownictwa powinien zawierać:

2.1.   Wykaz nazw, adresów i numerów telefonów jednostek organizacyjnych oraz odpowiednich służb, osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego w miejscu pracy i zamieszkania, w tym:

2.1.1.  jednostki, które należy wezwać do udziału w akcji ratowniczej lub które należy powiadomić o prowadzonej akcji,

2.1.2.  służby i poszczególne osoby z zakładu górniczego, które przewidziane są do kierowania pracami ratowniczymi i pomocniczymi w czasie akcji ratowniczej oraz ich nadzorowania i wykonywania,

2.2.   wykaz osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, przewidzianych do pełnienia funkcji kierowniczych w czasie akcji, osób przewidzianych do zorganizowania określonych prac oraz odpowiedzialnych za utrzymanie w stałej gotowości środków materiałowych i technicznych do prowadzenia tych prac, z wyszczególnieniem obowiązków tych osób w czasie akcji ratowniczej,

2.3.   wykaz organów rządowej administracji ogólnej i specjalnej, które należy powiadomić o powstałych zagrożeniach,

2.4.   organizację służby ratownictwa górniczego w zakładzie górniczym, określającą:

2.4.1.  obsadę kopalnianej (zakładowej) stacji (punktu) ratownictwa górniczego, łącznie z nazwiskami rezerwowych mechaników sprzętu ratowniczego,

2.4.2.  liczbę zastępów ratowniczych, dyżurujących stale w zakładzie górniczym i sposób porozumiewania się dyspozytora z nimi (alarmowania),

2.4.3.  organizację innych służb, które mogą być angażowane do akcji ratowniczej,

2.4.4.  sposoby powiadamiania ratowników na podstawie aktualnego wykazu miejsc ich zatrudnienia lub przebywania,

2.5.   w organizacji służby ratownictwa górniczego i służb pogotowia:

2.5.1.  lokalizację pomieszczeń przewidzianych jako:

1)   pomieszczenie kierownika akcji ratowniczej i sekretarza technicznego kierownika akcji,

2)   pomieszczenie dla sztabu akcji,

3)   pomieszczenie dla zastępów i innych osób przybyłych w związku z akcją ratowniczą,

2.5.2.  systemy całodobowej łączności pomiędzy zakładem górniczym a kierownikiem ruchu zakładu górniczego i dyspozytorem ruchu,

2.5.3.  system łączności pomiędzy kierownikiem akcji ratowniczej a sztabem akcji, bazą ratowniczą oraz osobami i służbami określonymi w planie ratownictwa, spełniający wymagania określone w § 100 i 101 rozporządzenia,

2.6.   wykaz sprzętu, urządzeń i materiałów przewidzianych do użytku w czasie akcji ratowniczej (ze szczególnym uwzględnieniem jej początkowej fazy), miejsce ich składowania, sposób transportu oraz wykaz osób odpowiedzialnych za terminowe wyposażenie akcji w sprzęt ratowniczy,

2.7.   organizację pomocy medycznej w czasie akcji ratowniczej dla podziemnych zakładów górniczych, określającą:

2.7.1.  wykaz nazwisk, miejsc pracy i zamieszkania oraz numerów telefonów personelu medycznego, przewidzianego do wykonywania zadań w akcji ratowniczej w zakładzie górniczym,

2.7.2.  lokalizację pomieszczeń przewidzianych do udzielania pierwszej pomocy medycznej na powierzchni zakładu górniczego (punkty opatrunkowe, izby opatrunkowe, przychodnia przyzakładowa) oraz numery telefonów w tych pomieszczeniach:

1)   lokalizację pomieszczeń przewidzianych dla poszkodowanych,

2)   miejsce postoju samochodu sanitarnego (własnego) oraz nazwiska i numery telefonów osób zapewniających obsługę samochodu,

2.8.   zasady zapewnienia obsługi medycznej podczas akcji ratowniczej w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi, a w szczególności:

2.8.1.  sposoby organizowania pomocy medycznej podczas akcji na wiertni,

2.8.2.  dobór właściwych środków pomocy w zależności od rodzajów zagrożeń,

2.9.   wykaz jednostek, które są przewidziane do udzielania specjalistycznej pomocy zakładowi górniczemu w czasie akcji ratowniczej, wraz z uzgodnionymi zasadami współpracy,

2.10.  plan wzajemnej pomocy zakładów górniczych.

3. Integralną część planu ratownictwa stanowi plan akcji przeciwpożarowej, który powinien zawierać dane potrzebne przy prowadzeniu akcji przeciwpożarowej w zakładzie górniczym.

3.1.   Część opisowa planu akcji przeciwpożarowej powinna zawierać następujące dane:

3.1.1.  spiętrzenia i wydajności wentylatorów głównych, (nominalne i rzeczywiste), z podaniem sposobu rewersji wentylacji głównej oraz zakresu i sposobu regulacji wydajności i spiętrzeń,

3.1.2.  depresje i wydajność stacji odmetanowania,

3.1.3.  wykaz miejsc szczególnie zagrożonych powstaniem pożaru,

3.1.4.  sposób wycofywania ludzi ze stref zagrożenia, w zależności od miejsca powstania pożaru, według wykazu w punkcie 3.1.3.,

3.1.5.  sposób zabezpieczenia prądów schodzących, oddziałów podpoziomowych i wentylatorów pomocniczych oraz sposoby uruchamiania tych zabezpieczeń,

3.1.6.  wykaz osób kierownictwa i dozoru ruchu oraz jednostek, które należy kolejno powiadamiać o pożarze,

3.1.7.  instrukcję dla osób dozoru ruchu, określającą sposób postępowania od chwili zauważenia pożaru do momentu otrzymania pierwszych poleceń od kierownika akcji przeciwpożarowej,

3.1.8.  inne zasady techniki górniczej lub ustalenia kierownika ruchu zakładu górniczego dotyczące zagadnień pożarowych,

3.2.   Część graficzna planu akcji przeciwpożarowej powinna zawierać:

3.2.1.  schemat przestrzenny sieci wentylacyjnej,

3.2.2.  mapy wentylacyjne w skali 1:5.000 lub 1:2.000, z zaznaczeniem:

1)   kierunków prądów powietrza świeżego i zużytego oraz prądów schodzących,

2)   tam wentylacyjnych, bezpieczeństwa, regulacyjnych i izolacyjnych,

3)   wentylatorów pomocniczych (jeśli takie istnieją),

4)   mostów wentylacyjnych,

5)   pól pożarowych oraz miejsc poprzednich pożarów,

6)   urządzeń łączności (sygnalizatorów i telefonów),

7)   poziomowych i oddziałowych komór przeciwpożarowych,

8)   zbiorników i chodników wodnych,

9)   czujników metanometrii automatycznej oraz czujników do kontroli innych gazów,

3.2.3.  schemat sieci rurociągów przeciwpożarowych i ich zasilanie z zaznaczeniem zasuw, ciśnienia oraz wydatku wody na końcowych odcinkach rurociągów,

3.2.4.  schemat sieci rurociągów sprężonego powietrza z zaznaczeniem zasuw,

3.2.5.  schemat sieci rurociągów podsadzkowych,

3.2.6.  schemat sieci rurociągów odmetanowania z zaznaczeniem zasuw,

3.2.7.  schemat zasilania w energię elektryczną podziemnej części zakładu górniczego, z naniesieniem rozdzielni i transformatorów, prostowników i akumulatorowni,

3.2.8.  mapy wyrobisk górniczych z naniesieniem na nich rurociągów podsadzkowych i rurociągów sprężonego powietrza,

3.3.   Plan akcji przeciwpożarowej powinien również zawierać:

3.3.1.  ramowe wytyczne dla osób dozoru ruchu w zakresie okresowego pouczania załogi zatrudnionej pod ziemią o obowiązującej profilaktyce pożarowej i zasadach postępowania w razie powstania pożaru,

3.3.2.  przygotowaną dokumentację prowadzenia akcji przeciwpożarowej, obejmującą:

1)   meldunek o pożarze wypełniony przez dyspozytora ruchu zakładu górniczego,

2)   telefonogram zawiadamiający o powstaniu pożaru właściwy organ państwowego nadzoru górniczego,

3)   książkę prowadzenia akcji przeciwpożarowej.

4. Plan ratownictwa należy bieżąco aktualizować.

4.1.   Przeprowadzona aktualizacja planu akcji przeciwpożarowej musi być odnotowana w karcie załączonej do tego planu, zawierającej rubryki przeznaczone na datę, nazwisko i imię oraz stanowisko służbowe osoby przeprowadzającej aktualizację, jej zakres oraz podpisy osób przeprowadzających i kontrolujących, zgodnie z ustaleniami kierownika ruchu zakładu górniczego.

5. Z postanowieniami planu ratownictwa lub jego poszczególnych części należy zapoznać osoby wymienione w planie, odpowiedzialne za wykonanie określonych zadań w czasie akcji ratowniczej.

ZAŁĄCZNIK Nr 2

RODZAJE DOKUMENTACJI Z ZAKRESU RATOWNICTWA GÓRNICZEGO

WZORY DOKUMENTÓW Z ZAKRESU RATOWNICTWA GÓRNICZEGO OBOWIĄZUJĄCE SŁUŻBY RATOWNICTWA

Wzór nr 1 -   Dziennik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego za okres od ........ do ........

Wzór nr 2 -   Ewidencja członków drużyny ratowniczej za okres od ........ do ........

Wzór nr 3 -   Ewidencja osób dozoru ruchu nie należących do drużyny ratowniczej

Wzór nr 4 -   Księga kontroli tlenowych aparatów oddechowych roboczych za okres od ........ do ........

Wzór nr 5 -   Księga kontroli tlenowych aparatów oddechowych ucieczkowych i ewakuacyjnych na tlen sprężony za okres od ........ do ........

Wzór nr 6 -   Księga kontroli aparatów nurkowych

Wzór nr 7 -   Księga kontroli masek do tlenowych aparatów oddechowych

Wzór nr 8 -   Księga kontroli sprzętu ratowniczego

Wzór nr 9 -   Ewidencja butli na gazy sprężone

Wzór nr 10 -  Księga kontroli benzynowych lamp wskaźnikowych

Wzór nr 11 -  Księga kontroli lamp akumulatorowych

Wzór nr 12 -  Księga ewidencji i kontroli pochłaniaczy ochronnych górniczych

Wzór nr 13 -  Książka pracy przetłaczarki tlenu nr .....

Wzór nr 14 -  Karta ewidencji i kontroli aparatów ucieczkowych z masą tlenotwórczą typu ......

Wzór nr 15 -  Karta ewidencji i kontroli aparatów tlenowych ucieczkowych

Wzór nr 16 -  Badania okresowe

Wzór nr 17 -  Karta wezwania ratownika

Wzór nr 18 -  Zobowiązanie kandydata na ratownika

Wzór nr 19 -  Karta ratownika

Wzór nr 20 -  Karta udziału zastępu ratowniczego w akcji

Wzór nr 21 -  Księga ewidencji analiz tlenu

Wzór nr 22 -  Wykaz analiz prób gazowych

Wzór nr 23 -  Wyniki analiz powietrza kopalnianego

Wzór nr 24 -  Przebieg analizy

Wzór nr 25 -  Książka czynności nurkowych

Wzór nr 26 -  Książka pracy sprężarki

Wzór nr 27 -  Dziennik zastępów specjalistycznych ratowników górniczych nurków

Wzór nr 28 -  Książka sprężeń w komorze dekompresyjnej

Wzór nr 29 -  Karta zdrowia ratownika

Wzór nr 30 -  Wyciąg z karty choroby ratownika (kandydata na ratownika)

Wzór nr 31 -  Zaświadczenie

Wzór nr 32 -  Wyciąg z karty zdrowia ratownika

Wzór nr 33 -  Książka prowadzenia akcji przeciwpożarowej

Str. 1

Wzór nr 1

..........................

..........................

(nazwa zakładu górniczego)

DZIENNIK

KOPALNIANEJ STACJI RATOWNICTWA GÓRNICZEGO

ZA OKRES OD ........ DO ........

Str. 2

Objaśnienia

dotyczące sposobu dokonywania zapisów w dzienniku

Niniejszy dziennik stanowi kronikę ważnych wydarzeń w stacji, takich jak: odbywanie ćwiczeń, udział w akcjach ratowniczych, w pogotowiu ratowniczym we własnym zakładzie górniczym lub w jednostce ratownictwa górniczego, wypadki ratowników w aparatach, cucenie poszkodowanych i inne ważniejsze wydarzenia.

1.   W kolumnie 1 wpisuje się daty ćwiczeń ratowniczych na powierzchni, w podziemiach zakładu górniczego i w jednostce ratownictwa górniczego, akcje z rozbiciem na akcje pożarowe, zawałowe, wodne i inne, prace profilaktyczne z rozbiciem na pożarowe, zawałowe, wodne i inne, pogotowie ratownicze we własnym zakładzie górniczym.

2.   W kolumnie 2 wpisuje się nazwiska i imiona ratowników biorących udział w ćwiczeniach i akcjach ratowniczych, jak również nazwiska tych ratowników, którzy ulegli wypadkowi w czasie brania udziału w akcji, oraz osób poszkodowanych.

3, 4.  W kolumnie 3 i 4 wpisuje się odpowiednio numery aparatów i masek używanych przez danego ratownika podczas ćwiczeń i akcji.

5, 6, 7.  W kolumnach 5, 6 i 7 wpisuje się ocenę umiejętności praktycznej i teoretycznej ratowników podczas ćwiczeń i akcji.

8.   W kolumnie 8 wpisuje się tematy ćwiczeń na powierzchni i w podziemiach zakładu górniczego, miejsca akcji, zadania, jakie otrzymali ratownicy podczas akcji, i sposób wykonania zadań.

Na zapis innych wydarzeń należy wykorzystać kolumny od 2 do 8.

Dziennik jest obowiązany prowadzić na bieżąco kierownik stacji ratownictwa górniczego lub jego zastępca.

Str. 3

 

Data	Nazwisko i imię	Nr			Liczba godzin akcji		Określenie
ćwiczenia, akcji, pogotowia, prac profilaktycznych	członka drużyny ratowniczej lub wyszczególnienie ważniejszych wydarzeń z zakresu ratownictwa	aparatu oddechowego	maski	Ocena ratownika	razem	w tym w aparacie oddechowym	zajęcia, inne uwagi, podpis kierownika i osób kontrolujących
1	2	3	4	5	6	7	8

 

Str. 4

 

Data	Nazwisko i imię	Nr			Liczba godzin akcji		Określenie
ćwiczenia, akcji, pogotowia, prac profilaktycznych	członka drużyny ratowniczej lub wyszczególnienie ważniejszych wydarzeń z zakresu ratownictwa	aparatu oddechowego	maski	Ocena ratownika	razem	w tym w aparacie oddechowym	zajęcia, inne uwagi, podpis kierownika i osób kontrolujących
1	2	3	4	5	6	7	8

 

Str. 1

Wzór nr 2

..........................

..........................

(nazwa zakładu górniczego)

EWIDENCJA

CZŁONKÓW DRUŻYNY RATOWNICZEJ

ZA OKRES OD ....... DO .......

Str. 2

Objaśnienia

dotyczące sposobu dokonywania zapisów w księdze ewidencyjnej

1.   Księga "Ewidencja członków drużyny ratowniczej" powinna być założona oddzielnie na każdy rok kalendarzowy.

2.   W tabeli "Obsada kopalnianej stacji ratownictwa górniczego" w rubryce "2" należy podać funkcje pełnione w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego i inne funkcje pełnione w zakładzie górniczym. W rubryce "3" należy podać "ratownik" lub "były ratownik". W rubryce "4" należy podać datę i nr stwierdzenia kwalifikacji osób kierownictwa lub wyższego dozoru ruchu, a dla mechaników sprzętu ratowniczego - datę ich pisemnego wyznaczenia przez kierownika ruchu zakładu górniczego do pełnienia tej funkcji.

3.   W tabeli "Liczbowy stan członków drużyny ratowniczej" należy wpisywać aktualny stan składu drużyny ratowniczej na 15 dzień każdego miesiąca.

4.   W tabeli "Ewidencja odbytych ćwiczeń przez ratowników" zdanie tytułowe należy uzupełnić słowami "pracownicy" lub "dozór" i przeznaczyć na ten cel odpowiednią liczbę stron. Wpisów w ewidencji odbytych ćwiczeń należy dokonywać w okresach półrocznych.

5.   W "Kartę ewidencyjną ratownika nr ....." w rubryce "liczba godzin akcji" należy wpisywać godziny pracy ratownika przy wszystkich rodzajach akcji.

6.   Księga "Ewidencja członków drużyny ratowniczej" powinna być przechowywana przez okres analogiczny jak dla dokumentacji zatrudnienia.

Str. 3

Obsada kopalnianej stacji ratownictwa górniczego

 

Nazwisko i imię			Funkcja w zakładzie górniczym		Przynależność do ratownictwa		Stwierdzenie kwalifikacji		Data ostatniego kursu
a. kierownicy kopalnianej stacji ratownictwa górniczego
1			2		3		4		5
b. etatowi mechanicy sprzętu ratowniczego
Liczbowy stan członków drużyny ratowniczej
		w tym
				Zastępowi		Ratownicy
Data	Stan ogólny	Kierownik, zastępca kierownika		pracownicy	dozór	pracownicy	dozór	Mechanicy	Uwagi i podpisy
1	2	3		4	5	6	7	8	9
15 I
15 II
15 III
15 IV
15 V
15 VI
15 VII
15 VIII
15 IX
15 X
15 XI
15 XII

 

Str. 4

Ewidencja odbytych ćwiczeń przez ratowników

....................

 

		Liczba odbytych ćwiczeń
Nr karty ewidencyjnej	Nazwisko i imię	w I półroczu			w II półroczu			w I i II półroczu
		na powierzchni zakładu górniczego	w zakładzie górniczym na dole	w jednostce ratownictwa	na powierzchni zakładu górniczego	w zakładzie górniczym na dole	w jednostce ratownictwa	na powierzchni zakładu górniczego	w zakładzie górniczym na dole	w jednostce ratownictwa	Razem	Uwagi
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13

 

Str. 5

Karta ewidencyjna ratownika nr ........

Nr znaczka .......      Nazwisko i imię .......................

Oddział ..........      Data urodzenia ............ wiek ......

Nr maski .........      Funkcja w drużynie ratowniczej ........

Adres ............      Data ukończenia ostatniego kursu ......

Funkcja w zakładzie górniczym ............

Należy do drużyny ratowniczej od .........

 

		Udział w:
Badania lekarskie		ćwiczenia		jednostka ratownictwa		akcje			liczba godzin akcji		Ocena ratownika, uwagi i podpis kierownika
data	wynik	dzień	godz.	od	do	od	do	gdzie	razem	w tym w aparacie	stacji oraz osób kontrolujących
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12

 

Str. 1

Wzór nr 3

Zakład górniczy ............

Rok: .......................

EWIDENCJA

OSÓB DOZORU RUCHU NIE NALEŻĄCYCH DO DRUŻYNY RATOWNICZEJ

Str. 2

Uwagi dotyczące dokonywania zapisów w księdze

UWAGA:       1. Księgę ewidencyjną należy wykorzystywać przez kilka lat.

2.  Ewidencję należy aktualizować na bieżąco, wpisując w odpowiednich kolumnach wszelkie zmiany dotyczące osób ujętych w ewidencji.

3.  W celu umożliwienia przeprowadzania aktualizacji zapisów na jednej stronie należy zewidencjonować nie więcej niż 10 osób.

Str. 3

 

Lp.	Nazwisko i imię	Data urodzenia	Funkcja w zakładzie górniczym	Data kursu ratowniczego	Uwagi
1	2	3	4	5	6

 

Str. 1

Wzór nr 4

..........................

..........................

(nazwa zakładu górniczego)

KSIĘGA

KONTROLI TLENOWYCH APARATÓW ODDECHOWYCH ROBOCZYCH

za okres od ....... do .......

Uwaga: przed przystąpieniem do kontroli tlenowych aparatów oddechowych należy przeczytać dokładnie instrukcję.

Str. 2

Instrukcja

dotycząca sposobu prowadzenia księgi kontroli tlenowych aparatów oddechowych

(Sposób przeprowadzania kontroli aparatów oddechowych reguluje odrębna instrukcja)

I.   Uwagi ogólne

1.   Wszystkie wyniki kontroli aparatów oddechowych, dokonywanej zarówno w sali aparatowej, jak i w wyrobiskach podziemnych zakładu górniczego, muszą być wpisane do niniejszej księgi. Stwierdzony stan faktyczny aparatu lub jego podzespołów wpisuje się do księgi czarnym kolorem, a stan aparatu zdatnego do użytku (po uzupełnieniu tlenu bądź ewentualnym usunięciu nieprawidłowości) wpisuje się czerwonym kolorem w następnej linijce, uważając powyższe zapisy za jedną całość.

2.   Poszczególne karty księgi należy kolejno ponumerować i dla każdego aparatu przeznaczyć jedną kartę (2 strony). Po zapisaniu całej karty należy dalsze zapisy przenieść na najbliższą wolną kartę, przy czym na zapisanej karcie należy podać u dołu numer kolejny karty, na którą przeniesiono ciąg dalszy zapisów dla danego aparatu. Na nowo prowadzonej karcie należy podać u góry numer kolejny karty zapisanej.

II.  Dokonywanie zapisów w księdze

3.   W kolumnie 1 wpisuje się tylko jeden raz datę kontroli aparatu, jeżeli zapisy kontroli stanu faktycznego aparatu i zapisy kontroli aparatu zdatnego do użytku są dokonywane w tym samym dniu. Jeżeli natomiast usunięcie nieprawidłowości nastąpi w innym dniu, należy pod datą kontroli stanu faktycznego wpisać drugą datę, kiedy nieprawidłowości zostaną usunięte.

4.   W kolumnie 2 wpisuje się spadek ciśnienia w ciągu pierwszej minuty przy nadciśnieniu w aparacie wynoszącym 700 Pa

5.   W kolumnie 3 wpisuje się poprawność działania zaworu przepłukującego.

6.   W kolumnie 4 wpisuje się poprawność działania zaworu dodawczego.

7.   W kolumnie 5 wpisuje się ciśnienie, przy którym zawór upustowy zaczyna działać.

8.   W kolumnie 6 wpisuje się stałe dawkowanie tlenu.

9.   W kolumnie 7 wpisuje się podciśnienie, przy którym zaczyna działać automat płucny.

10.  W kolumnie 8 wpisuje się, jaka jest szczelność połączeń wysokiego ciśnienia - dobra czy zła.

11.  W kolumnie 9 wpisuje się poprawność działania zaworów sterujących.

12.  W kolumnie 10 i 11 wpisuje się ciśnienie tlenu, jakie wskazuje manometr kontrolowanego aparatu, oraz ciśnienie wskazane na manometrze przyrządu kontrolnego PK-6.

13.  W kolumnie 12 wpisuje się poprawność działania zaworu odcinającego.

14.  W kolumnie 13 wpisuje się w pierwszej kolejności wynik sprawdzenia jakości pochłaniacza (ważność, szelest), następnie rodzaj przeprowadzonej kontroli (okresowa, po użyciu do akcji, ćwiczeniach) oraz inne uwagi stwierdzone w czasie kontroli aparatu, jak również stwierdzenie "aparat sprawny" (zapis kolorem czerwonym).

15.  W kolumnie 14 mechanik stwierdza własnoręcznym podpisem prawidłowość dokonanych zapisów, a osoby dokonujące inspekcji aparatów w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego składają podpisy.

Str. 3

Tlenowy aparat oddechowy .............      typ: ..............

 

	Wyniki kontroli przed regulacją i po niej
Data kontroli	Szczelność aparatu Pa	Działanie zaworu przepłukującego (dobre-złe)	Działanie zaworu dodawczego (dobre-złe)	Ciśnienie uruchomienia zaworu upustowego Pa	Stałe dawkowanie tlenu dm3/min.	Podciśnienie uruchomienia automatu płucnego Pa	Szczelność połączeń wysokiego ciśnienia (dobra-zła)	Działanie zaworów sterujących (dobre-złe)
1	2	3	4	5	6	7	8	9

 

Str. 4

Zakładowy nr ewidencyjny .......  Nr zespołu zaworowego .......

 

Ciśnienie tlenu w butli		Sprawdzenie	Uwagi o wynikach	Podpis mechanika
wskazanie manometru aparatu	wskazanie manometru przyrządu PK-6	działania zaworu odcinającego (dobre-złe)	kontroli, wymianie części zamiennych, regulacji aparatu itp.	sprzętu ratowniczego oraz osób kontrolujących
10	11	12	13	14

 

Str. 1

Wzór nr 5

..........................

..........................

(nazwa zakładu górniczego)

KSIĘGA

KONTROLI TLENOWYCH APARATÓW ODDECHOWYCH UCIECZKOWYCH I EWAKUACYJNYCH NA TLEN SPRĘŻONY

za okres od ....... do .......

Uwaga: Przed przystąpieniem do kontroli tlenowych aparatów oddechowych należy dokładnie przeczytać instrukcję.

Str. 2

Instrukcja

dotycząca sposobu prowadzenia księgi kontroli tlenowych aparatów oddechowych

(Sposób przeprowadzania kontroli aparatów oddechowych reguluje odrębna instrukcja).

I.   Uwagi ogólne

1.   Wszystkie wyniki kontroli aparatów oddechowych, dokonywanej zarówno w sali aparatowej, jak i w wyrobiskach podziemnych zakładu górniczego, muszą być wpisane do niniejszej księgi. Stwierdzony stan faktyczny aparatu lub jego podzespołów wpisuje się do księgi czarnym kolorem, a stan aparatu zdatnego do użytku (po uzupełnieniu tlenu bądź ewentualnym usunięciu nieprawidłowości) wpisuje się czerwonym kolorem w następnej linijce, uważając powyższe zapisy za jedną całość.

2.   Poszczególne karty księgi należy kolejno ponumerować i dla każdego aparatu przeznaczyć jedną kartę (2 strony). Po zapisaniu całej karty należy dalsze zapisy przenieść na najbliższą wolną kartę, przy czym na zapisanej karcie należy podać u dołu numer kolejny karty, na którą przeniesiono ciąg dalszy zapisów dla danego aparatu. Na nowo prowadzonej karcie należy podać u góry numer kolejny karty zapisanej.

II.  Dokonywanie zapisów w księdze

3.   W kolumnie 1 wpisuje się tylko jeden raz datę kontroli aparatu, jeżeli zapisy kontroli stanu faktycznego aparatu i zapisy kontroli aparatu zdatnego do użytku są dokonywane w tym samym dniu. Jeżeli natomiast usunięcie nieprawidłowości nastąpi w innym dniu, należy pod datą kontroli stanu faktycznego wpisać drugą datę, kiedy nieprawidłowości zostaną usunięte.

4.   W kolumnie 2 wpisuje się wzrost ciśnienia w ciągu pierwszej minuty przy nadciśnieniu w aparacie wynoszącym 700 Pa.

5.   W kolumnie 3 wpisuje się ciśnienie, przy którym zawór upustowy zaczyna działać.

6.   W kolumnie 4 wpisuje się podciśnienie, przy którym automat płucny zaczyna działać.

7.   W kolumnie 5 wpisuje się stałe dawkowanie tlenu w dm³/min.

8.   W kolumnie 6 wpisuje się datę kolejnej wymiany ostarytu.

9.   W kolumnie 7 wpisuje się, jaka jest szczelność połączeń wysokiego ciśnienia - dobra czy zła.

10.  W kolumnie 8 wpisuje się poprawność działania automatycznego otwarcia zaworu butli.

11.  W kolumnie 9 wpisuje się szczelność maski.

12.  W kolumnie 10 i 11 wpisuje się ciśnienie tlenu, jakie wskazuje manometr kontrolowanego aparatu, oraz ciśnienie wskazane na manometrze przyrządu kontrolnego PK-6.

13.  W kolumnie 12 wpisuje się rodzaj przeprowadzonej kontroli (okresowa po użyciu do akcji, ćwiczeniach) oraz inne uwagi stwierdzone w czasie kontroli aparatu, jak również stwierdzenie "aparat sprawny" (zapis kolorem czerwonym).

14.  W kolumnie 13 mechanik stwierdza własnoręcznym podpisem prawidłowość dokonanych zapisów, a osoby dokonujące inspekcji aparatów w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego składają podpisy.

Str. 3

Tlenowy aparat oddechowy .............     typ: ..............

 

	Wyniki kontroli przed regulacją i po niej
Data kontroli	Szczelność aparatu Pa	Otwarcie zaworu upustowego Pa	Uruchomienie automatu płucnego Pa	Stałe dawkowanie tlenu dm3/min.	Okres ważności ostarytu	Szczelność połączeń wysokiego ciśnienia (dobra-zła)	Działanie automatycznego otwierania zaworu butli (dobre-złe)	Szczelność maski (Au-9E)
1	2	3	4	5	6	7	8	9

 

Str. 4

Zakładowy nr ewidencyjny ......   Nr zespołu zaworowego .......

 

Ciśnienie tlenu w butli		Uwagi o wynikach kontroli, wymianie	Podpis mechanika
wskazanie manometru aparatu	wskazanie manometru przyrządu PK-6	części zamiennych, regulacji aparatu itp.	sprzętu ratowniczego oraz osób kontrolujących
10	11	12	13

 

Str. 1

Wzór nr 6

......................................

(jednostka utrzymująca zastępy nurków)

Rok: .................................

KSIĘGA

KONTROLI APARATÓW NURKOWYCH

Uwaga: Przed przystąpieniem do kontroli aparatów nurkowych należy dokładnie przeczytać instrukcję wypełniania księgi kontroli aparatów nurkowych

Str. 2

Instrukcja

dotycząca sposobu prowadzenia księgi kontroli aparatów nurkowych

(Sposoby przeprowadzania kontroli regulują odrębne instrukcje)

I.   Uwagi ogólne

1.   Wszystkie wyniki kontroli aparatów oddechowych, dokonywanej zarówno w sali aparatowej, jak i na dole kopalni, muszą być zapisane do niniejszej księgi. Stwierdzony stan faktyczny aparatu lub jego podzespołów wpisuje się do księgi czarnym kolorem, a stan aparatu zdatnego do użytku (po uzupełnieniu powietrza bądź ewentualnym usunięciu nieprawidłowości) wpisuje się czerwonym kolorem w następnej linijce, uważając powyższe zapisy za jedną całość.

2.   Poszczególne karty księgi należy kolejno ponumerować i dla każdego aparatu przeznaczyć jedną kartę (2 strony). Po zapisaniu całej karty należy dalsze zapisy przenieść na najbliższą wolną kartę, przy czym na zapisanej karcie należy podać u dołu numer kolejny karty, na którą przeniesiono ciąg dalszy zapisów dla danego aparatu. Na nowo prowadzonej karcie należy podać u góry numer kolejny karty zapisanej.

II.  Zapisy w księdze kontroli

1.   W kolumnie 1 wpisuje się tylko jeden raz datę kontroli aparatu, jeżeli zapisy kontroli stanu faktycznego aparatu i zapisy kontroli aparatu zdatnego do użytku są dokonywane w tym samym dniu. Jeżeli natomiast usunięcie nieprawidłowości nastąpi w innym dniu, należy pod datą kontroli wpisać drugą datę, kiedy nieprawidłowości zostały usunięte.

2.   W kolumnie 2 wpisuje się liczbę paskali, o jaką spadło ciśnienie w ciągu pierwszej minuty, przy podciśnieniu w aparacie wynoszącym 700 Pa.

3.   W kolumnie 3 wpisuje się liczbę paskali, przy której zawór wydechowy zaczyna działać.

4.   W kolumnie 4 wpisuje się liczbę paskali, przy której zawór wdechowy zaczyna działać.

5.   W kolumnie 5 wpisuje się informację o stanie ciśnienia zaworu rezerwy - dobre czy złe.

6.   W kolumnie 6 wpisuje się, jak jest ustawiona dźwignia rezerw - dobrze czy źle.

7.   W kolumnie 7 wpisuje się numer kontrolowanego automatu oddechowego.

8.   W kolumnie 8 wpisuje się, jaka jest szczelność połączeń wysokiego i średniego ciśnienia - dobra czy zła.

9.   W kolumnie 9 wpisuje się wartość ciśnienia powietrza w butlach.

10.  W kolumnie 10 wpisuje się rodzaj przeprowadzonej kontroli (okresowa, po użyciu do akcji, po użyciu do ćwiczenia) oraz inne uwagi stwierdzone w czasie kontroli aparatu.

11.  W kolumnie 11 mechanik własnoręcznym podpisem stwierdza prawidłowość dokonanych zapisów, a osoby dokonujące inspekcji aparatów składają podpisy.

Str. 3

Powietrzny aparat oddechowy .....................

 

	Wyniki kontroli przed regulacją i po niej
Data kontroli	Szczelność aparatu KPa	Moment uruchomienia zaworu wydechowego KPa	Moment uruchomienia zaworu wdechowego KPa	Ciśnienie zaworu rezerwy MPa	Ustawienie dźwigni rezerwy	Nr automatu oddechowego	Szczelność połączeń wysokiego i średniego ciśnienia	Ciśnienie powietrza w butlach MPa
1	2	3	4	5	6	7	8	9

 

Str. 4

Nr ewidencyjny ...................   Model ....................

 

Uwagi o wynikach kontroli, wymianie części zamiennych, regulacji aparatu itp.	Podpis mechanika sprzętu ratowniczego oraz osób kontrolujących
10	11

 

Str. 1

Wzór nr 7

Zakład górniczy .............

Rok: ........................

KSIĘGA

KONTROLI MASEK DO TLENOWYCH APARATÓW ODDECHOWYCH

Str. 2

Uwagi dotyczące sposobu dokonywania zapisów w księdze

1.   Jedna strona niniejszej księgi służy do kontroli dwóch masek.

2.   Maski należy kontrolować zgodnie z instrukcją obsługi danego typu maski i po każdym użyciu, wpisując wynik do niniejszej księgi. Kontrola maski powinna obejmować sprawdzenie stanu technicznego i przydatności taśm nagłowia, ramki uszczelniającej szybkę z wycieraczką. Niezależnie od tego podczas kontroli należy sprawdzić szczelność maski.

3.   Po każdej kontroli maska musi być prawidłowo zakonserwowana i zdezynfekowana.

Str. 3

Zakładowy numer ewidencyjny maski .................

Typ maski .........................................

Data wprowadzenia do ruchu ........................

 

		Wynik kontroli		Podpis			Wynik kontroli		Podpis
Data kontroli	Naprawa, wymiana części składowych	stan maski	szczelność	mechanika	Data kontroli	Naprawa, wymiana części składowych	stan maski	szczelność	mechanika

 

Str. 1

Wzór nr 8

Zakład górniczy ....................

Rok: ...............................

KSIĘGA

KONTROLI SPRZĘTU RATOWNICZEGO

Str. 2

Uwagi dotyczące sposobu dokonywania zapisów w księdze

1.   W księdze należy ujmować urządzenie i sprzęt, dla którego nie prowadzi się odrębnych książek kontroli.

2.   Na każde urządzenie i sprzęt, jak linka ratownicza, inhalator, pompa do przetłaczania tlenu, telefon, przyrząd kontrolny, wykrywacz WG-2M itp., należy przeznaczyć jedną stronę niniejszej księgi.

3.   Wpisów należy dokonywać w kolejności rodzaju sprzętu.

4.   Kontrola sprzętu musi być przeprowadzona raz w miesiącu (w równych odstępach czasu) i po każdym użyciu.

Str. 3

Nazwa sprzętu ...................   Typ (model) ...............

Nr fabryczny partii .............   Nr inwentarzowy ...........

Data wprowadzenia ...............   Data wycofania ............

 

Data kontroli	Stan sprzętu	Orzeczenie	Podpis kontrolującego

 

Str. 1

Wzór nr 9

Zakład górniczy ....................

Rok: ...............................

EWIDENCJA

BUTLI NA GAZY SPRĘŻONE

Str. 2

Uwagi dotyczące ewidencji butli

1.   Protokoły badania butli na wytrzymałość należy przechowywać w oddzielnym skoroszycie.

2.   Butle należy posegregować według grupy i dat badania, zaczynając od najstarszej daty badania. W grupach należy segregować butle według kolejnych numerów fabrycznych, zaczynając od najniższego numeru.

Str. 3

 

Data ostatniego badania	Nr fabryczny butli	Znak wytwórni butli	Typ zaworu butelkowego	Waga bez zaworu	Ciśnienie robocze	Pojemność butli w litrach wody	Uwagi

 

Str. 1

Wzór nr 10

Zakład górniczy ....................

Rok założenia księgi ...............

Nr kolejny księgi ..................

KSIĘGA

KONTROLI BENZYNOWYCH LAMP WSKAŹNIKOWYCH

Str. 2

Uwagi dotyczące sposobu prowadzenia ewidencji kontroli lamp wskaźnikowych

1.   Benzynowe lampy wskaźnikowe należy badać przynajmniej raz na miesiąc.

2.   Dla każdej lampy należy przeznaczyć jedną stronę niniejszej księgi.

3.   Księgę niniejszą prowadzi kierownik lampowni lub osoba przez niego wyznaczona, a w zakładach górniczych nie mających lampowni - kierownik drużyny ratowniczej.

Str. 3

Benzynowa lampa wskaźnikowa typu ....... nr lampy .....

Data wprowadzenia nowej lampy do ruchu ................

 

Data kontroli	Ogólny stan techniczny lampy	Wynik kontroli na szczelność	Podpis osoby kontrolującej

 

Str. 1

Wzór nr 11

Zakład górniczy ....................

Rok założenia księgi ...............

Nr kolejny księgi ..................

KSIĘGA

KONTROLI LAMP AKUMULATOROWYCH

Str. 2

Uwagi dotyczące sposobu prowadzenia ewidencji kontroli lamp akumulatorowych

1.   Lampy akumulatorowe należy badać z częstotliwością zgodną z obowiązującymi przepisami, a wyniki wpisywać do niniejszej księgi.

2.   Dla każdej lampy należy przeznaczyć jedną stronę niniejszej księgi.

3.   Każda lampa wydzielona do zadań ratownictwa musi być oznaczona czerwonym pasem w miejscu widocznym na głowicy lub w dolnej części lampy.

4.   Każdą lampę akumulatorową przynajmniej raz do roku należy wyładować do napięcia 3,3 V, a stwierdzony czas świecenia wpisywać do niniejszej księgi.

Str. 3

Lampa akumulatorowa typu ...... zakładowy nr ewidencyjny .....

Data wprowadzenia nowej lampy do ruchu .......................

Data wprowadzenia nadajnika ..................................

 

Data
okresowej kontroli	wymiany		Stan techniczny	Rzeczywista pojemność	Nadajnik fal elektromagnetycznych		Uwagi i podpis kierownika
lampy	elektrod	ługu	lampy	akumulatorów w Ah	nr fabryczny	częstotliwość	lampowni lub osoby kontrolującej

 

Str. 1

Wzór nr 12

Zakład górniczy ....................

19........ r.

KSIĘGA EWIDENCJI I KONTROLI

POCHŁANIACZY OCHRONNYCH GÓRNICZYCH

Str. 2

Uwagi dotyczące sposobu dokonywania zapisów w księdze

1. Dla każdego punktu wydawania pochłaniaczy ochronnych górniczych należy założyć oddzielną księgę ewidencji i kontroli pochłaniaczy ochronnych górniczych.

2. Zapisów pochłaniaczy ochronnych górniczych dokonuje się w kolejności według numeracji zakładowej stosowanej w markowni.

3. Układ księgi pozwala na zapisy wyników kontroli w okresie 12 miesięcy. Dowolne zwiększenie okresu kontrolnego umożliwia obcięcie rubryk "Uwagi" i "Przewidywana data ......".

4. Ponieważ pewna część pochłaniaczy ochronnych może być wycofana z użytku przed upływem używalności, np. na skutek nieszczelności, dlatego w celu właściwego wykorzystania księgi należy w rubryce, w której był zapisany wycofany pochłaniacz, wpisać poniżej inny - nowy pochłaniacz. Nowy pochłaniacz należy oznaczyć tym samym kolejnym numerem, który posiadał pochłaniacz wycofany, wpisując do odpowiednich rubryk znaki fabryczne i datę oddania nowego pochłaniacza do użytku.

5. Poza okresowymi kontrolami mogą być w ciągu tego samego miesiąca przeprowadzane doraźne badania niektórych pochłaniaczy, dlatego zapisy dotyczące doraźnych kontroli powinny być dokonywane tak, aby mogła być zachowana kolejność czasowa (każdy następny zapis powinien być dokonany bezpośrednio pod zapisem ostatnim).

6. W rubrykach "Wycofano według grupy" należy:

  1)   zrobić poziomą kreskę, w razie stwierdzenia, że pochłaniacz jest szczelny,

  2)   wpisać odpowiednią literę oznaczającą przyczynę wycofania pochłaniacza, w razie stwierdzenia nieszczelności lub konieczności wycofania pochłaniacza z innych przyczyn, a mianowicie:

a)  gdy pochłaniacz wycofano z powodu nieszczelności,

b)  gdy pochłaniacz został użyty do ucieczki,

c)  gdy pochłaniacz wycofano na skutek wad produkcji,

d)  gdy pochłaniacz wycofano na skutek uszkodzenia w eksploatacji,

e)  gdy pochłaniacz wycofano na skutek przedawnienia.

7. Zgodność zapisów w powyższej rubryce stwierdza kontrolujący swoim podpisem w rubryce do tego przeznaczonej.

8. Rubrykę "Przewidywana data wycofania pochłaniacza na skutek przedawnienia" należy wypełnić z chwilą wprowadzenia pochłaniacza do użytku. Za datę wycofania uważa się termin odpowiednio późniejszy od daty wyprodukowania pochłaniacza, naniesionej przez producenta w trwały sposób na pochłaniaczu.

 

Okresowe kontrole

Znaki fabryczne

miesiąc ... rok ...

miesiąc ... rok ...

miesiąc ... rok ...

miesiąc ... rok ...

miesiąc ... rok ...

miesiąc ... rok ...

Zakładowy nr ewidencyjny pochłaniacza

(miesiąc, rok produkcji, partia)

W użytku od dnia

Wycofany dnia

dzień

wycofano według grupy

podpis kontrolera

dzień

wycofano według grupy

podpis kontrolera

........... ...........

........ ........

....... .......

..... .....

.... ....

...... ......

..... .....

... ...

...... ......

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

........... ...........

........ ........

....... .......

..... .....

.... ....

...... ......

..... .....

... ...

...... ......

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

........... ...........

........ ........

....... .......

..... .....

.... ....

...... ......

..... .....

... ...

...... ......

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

........... ...........

........ ........

....... .......

..... .....

.... ....

...... ......

..... .....

... ...

...... ......

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

........... ...........

........ ........

....... .......

..... .....

.... ....

...... ......

..... .....

... ...

...... ......

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

........... ...........

........ ........

....... .......

..... .....

.... ....

...... ......

..... .....

... ...

...... ......

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

........... ...........

........ ........

....... .......

..... .....

.... ....

...... ......

..... .....

... ...

...... ......

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

........... ...........

........ ........

....... .......

..... .....

.... ....

...... ......

..... .....

... ...

...... ......

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

........... ...........

........ ........

....... .......

..... .....

.... ....

...... ......

..... .....

... ...

...... ......

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

 

Okresowe kontrole

miesiąc ... rok ...

miesiąc ... rok ...

miesiąc ... rok ...

miesiąc ... rok ...

miesiąc ... rok ...

miesiąc ... rok ...

Przewidywana data wycofania wskutek

dzień

wycofano według grupy

podpis kontrolera

dzień

wycofano według grupy

podpis kontrolera

Uwagi szczególne o pochłaniaczu

przedawnienia (po trzech latach od daty produkcji)

..... .....

.... ....

..... .....

..... .....

... ...

...... ......

.... ....

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

.................... ....................

..... .....

.... ....

..... .....

..... .....

... ...

...... ......

.... ....

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

.................... ....................

..... .....

.... ....

..... .....

..... .....

... ...

...... ......

.... ....

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

.................... ....................

..... .....

.... ....

..... .....

..... .....

... ...

...... ......

.... ....

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

.................... ....................

..... .....

.... ....

..... .....

..... .....

... ...

...... ......

.... ....

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

.................... ....................

..... .....

.... ....

..... .....

..... .....

... ...

...... ......

.... ....

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

.................... ....................

..... .....

.... ....

..... .....

..... .....

... ...

...... ......

.... ....

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

.................... ....................

..... .....

.... ....

..... .....

..... .....

... ...

...... ......

.... ....

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

.................... ....................

..... .....

.... ....

..... .....

..... .....

... ...

...... ......

.... ....

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

... ...

.................... ....................

 

Wzór nr 13

KSIĄŻKA PRACY PRZETŁACZARKI TLENU Nr ..........

 

	Butle napełniane
Data	Liczba	Pojemność	Suma odpowiadająca butlom 2 l	Wymiana osuszacza	Czas pracy przetłaczarki (h)	Wymiana oleju	Data produkcji i legalizacji	Podpis mechanika
1	2	3	4	5	6	7	8	9

 

Uwagi

dotyczące sposobu dokonywania zapisów w książce

1.   W książce należy ujmować wszystkie przypadki napełniania butli tlenowych stosowanych w aparatach oddechowych.

2.   W rubryce 4 należy wpisać liczbę wynikającą z przemnożenia liczby butli przez ich pojemność wyrażoną w litrach i podzieloną przez 2.

Wzór nr 14

KARTA EWIDENCJI I KONTROLI APARATÓW UCIECZKOWYCH Z MASĄ TLENOTWÓRCZĄ

typu ......................

 

Aparat wprowadzony do eksploatacji

Kontrola aparatu

Aparat wycofany z eksploatacji

Uwagi

nr fabryczny

zakładowy nr ewidencyjny

data produkcji

data wprowadzenia

podpis mechanika sprzętu ratowniczego

stan zewnętrzny

szczelność

data kontroli

podpis kontrolującego

przyczyna wycofania

data wycofania

podpis mechanika sprzętu ratowniczego

 

Uwaga:     Kartę należy prowadzić według wymagań określonych w instrukcji obsługi właściwej dla danego typu aparatu.

Wzór nr 15

KARTA EWIDENCJI I KONTROLI APARATÓW TLENOWYCH UCIECZKOWYCH

 

Aparat wprowadzony do eksploatacji

Kontrola aparatu

Aparat wycofany z eksploatacji

nr fabryczny

zakładowy nr ewidencyjny

data produkcji

data wprowadzenia

podpis kierownika punktu wydawania aparatu

stan zewnętrzny

szczelność

data kontroli

nazwisko, imię podpis kontrolującego

przyczyna wycofania

data wycofania

podpis kierownika punktu wydawania aparatu

Uwagi

 

Wzór nr 16

BADANIA OKRESOWE

dnia .................

Nazwisko i imię ......................... urodzony ...........

Dolegliwości obecne ..........................................

Przebyte choroby .............................................

1. Badania przedmiotowe

  Ciężar ciała ........ Wzrost ........ Tętno ...... RR .....

  Pojemność życiowa płuc .............

  Narząd wzroku: oko Vp ................... V l .............

..............................................................

..............................................................

2. Badania pracowniane

  Rtg .......................................................

  Ekg .......................................................

           Badanie krwi:               Badanie moczu:

               Hb ....................    białko ............

               Erytrocyty ............    cukier ............

               Leukocyty .............    osad ..............

               Hmt ...................

3. Badania czynnościowe

  A. Próba cieplna

     Temperatura w komorze w°C (mierzona termometrem

     wilgotnym): ........ wilgotność względna w % .........

     Tętno ........... RR ..........

     Temperatura w rectum ................. inne ............

     Skargi badanego ........................................

     Badania dodatkowe po próbie cieplnej ...................

B. Próba wysiłkowa (Harvarda)

  Tętno ....... RR ..... Ocena próby: sprawność fizyczna mała,

  średnia, dobra

C. Badania psychofizyczne (testy)

  Wynik .....................................................

  Orzeczenie ................................................

Data badania ...............        ..........................

                                   (podpis i pieczęć lekarza)

Str. 1

Wzór nr 17

KARTA WEZWANIA RATOWNIKA

Ratownik .....................................................

Miejscowość .................... dzielnica ...................

ulica, nr domu, mieszkania ...................................

numer telefonu ...............................................

ma się natychmiast zgłosić do Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego

kierownik KSRG

Str. 2

 

Potwierdzenie doręczenia			Zgłosił się do KSRG
dnia	godz.	podpis posłańca	dnia	godz.	podpis kierownika stacji ratownictwa

 

Str. 1

Wzór nr 18

ZOBOWIĄZANIE KANDYDATA NA RATOWNIKA

Ja .............................. urodzony dnia ..............

w ..................... zamieszkały w ........................

zobowiązuję się spełnić sumiennie funkcję ratownika górniczego

i z obowiązków przyjętych na siebie wywiązywać się należycie,

tak jak przystało na wzorowego, zdyscyplinowanego ratownika

górniczego.

O obowiązkach i zadaniach ratownika górniczego zostałem

pouczony, co stwierdzam własnoręcznym podpisem.

............., dnia ....... 19.... r.

                                            ................

                                                (podpis)

Str. 2

DANE PERSONALNE KANDYDATA NA RATOWNIKA

1. Nazwisko i imię ...........................................

2. Data i miejsce urodzenia ..................................

3. Czas zatrudnienia w zakładzie górniczym ...................

4. Wykonywany zawód ..........................................

5. Wykształcenie: a) ogólne ..................................

                 b) zawodowe ................................

6. Krótka charakterystyka i opinia kierownika kopalnianej

  drużyny ratowniczej

..............................................................

..............................................................

..............................................................

..............................................................

..............................................................

                       .......................................

                       (podpis kierownika drużyny ratowniczej)

Wzór nr 19

 

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

Ł

M

N

O

P

R

S

T

U

V

W

Z

 

KARTA RATOWNIKA

Nazwisko i imię ............   Data i miejsce urodzenia .......

Imię ojca .................

 

		Funkcja		Kursy ratownicze			Badania lekarskie		Liczba
Rok	Zakład górniczy	w zakładzie górniczym	w drużynie ratowniczej	od do	rodzaj	miejsce	data	wynik	godzin ćwiczeń	godzin w pogotowiu ratowniczym	godzin w akcjach	godzin w aparacie	Wypadki w aparacie	Wyróżnienie	Uwagi
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16

 

Str. 1

Wzór nr 20

KARTA UDZIAŁU ZASTĘPU RATOWNICZEGO W AKCJI

(grafika pominięta)

Str. 2

Instrukcja

dotycząca sposobu prowadzenia karty udziału zastępu w akcji

1.   Kartę udziału zastępu w akcji sporządza:

1)   zakład górniczy prowadzący akcję z udziałem własnych ratowników w 2 egzemplarzach z przeznaczeniem dla:

a)   .........

b)   .........

2)   zakład górniczy wysyłający ratowników do akcji w innym zakładzie górniczym w ...... egzemplarzach, z przeznaczeniem dla:

a)   .........

b)   .........

c)   .........

3)   jednostka ratownictwa górniczego wysyłająca pogotowie górnicze do akcji ratowniczej w ....... egzemplarzach, z przeznaczeniem dla:

a)   .........

b)   .........

c)   .........

d)   .........

2.   Każdy zastępowy wyznaczony do udziału w akcji ratowniczej i kierownik bazy na dole muszą mieć odpowiednią liczbę zapasowych kart udziału zastępu w akcji (in blanco), na wypadek powtórnego wysłania zastępu ratowniczego do akcji w tym samym dniu.

3.   Kartę udziału sporządza kierownik drużyny ratowniczej lub mechanik sprzętu ratowniczego zakładu górniczego formującego zastęp, wypełniając odpowiednie pozycje (rubryki) w części I, V i VI (rubryki 1-6).

4.   Dwa egzemplarze karty wypełnionej w sposób podany w ust. 3 zabiera zastępowy do bazy, gdzie kierownik bazy wypełnia części II, III, IV (rubryka 7) i VII karty, stwierdzając podane dane swym podpisem w części VII karty. Przyjęcie zadania do wykonania zastępowy jest obowiązany potwierdzić podpisem w części VII karty.

5.   Jeden egzemplarz karty wypełniony w sposób podany w ust. 3 i 4 zabiera zastępowy do miejsca akcji.

6.   Natychmiast po przybyciu zastępu do miejsca akcji zastępowy stwierdza stan ilościowy tlenu w aparatach oddechowych wszystkich członków zastępu i zapisuje do karty powyższy stan w części VI rubryki 8 karty.

7.   Po powrocie zastępu z akcji do bazy zastępowy stwierdza i wpisuje do rubryki 9 (części VI) zapas tlenu w aparacie, a kierownik bazy uzupełnia będącą w jego posiadaniu kartę zapisami dokonanymi przez zastępowego (rubryki 8 i 9), wpisując na obu kartach dane dotyczące wykonania przez zastęp zadania i ewentualne uwagi, oraz sporządza szkic sytuacyjny (część IX).

8.   Zastępowy, wyjeżdżając na powierzchnię, zabiera ze sobą karty dotyczące jego zastępu i podaje je do wiadomości i zatwierdzenia kierownikowi całości akcji.

9.   Kartę udziału w akcji należy również sporządzić, gdy zastęp bierze udział w akcji bez użycia tlenowych aparatów oddechowych.

10.  W razie wypadku ratownika w tlenowym aparacie oddechowym, kierownik bazy lub osoba wysyłająca zastęp do akcji są obowiązani zabezpieczyć ten aparat oddechowy, w którym ratownik uległ wypadkowi, a następnie przekazać go do kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

11.  O powstałym wypadku ratownika kierownik bazy wpisuje odpowiednią uwagę w części VI rubryka 10.

Str. 1

Wzór nr 21

Zakład górniczy ...................

Rok: ...............................

KSIĘGA

EWIDENCJI ANALIZ TLENU

Str. 2

Uwagi

dotyczące sposobu wykonywania zapisów przeprowadzonych analiz tlenu.

1.   Tlen przeznaczony do celów ratownictwa górniczego musi być poddany analizie.

2.   Tlen do analizy należy brać bezpośrednio z dużej butli.

3.   W razie gdy do analizy przesyła się tlen z butli małej, należy ją uprzednio całkowicie opróżnić, a następnie napełnić tlenem przeznaczonym do analizy.

4.   W zleceniu wykonania analizy oraz w dowodzie stwierdzającym wynik analizy musi być podany:

a) numer butli dużej, z której został pobrany tlen do analizy,

b) wytwórca tlenu.

5.   Wszystkie wykonane analizy tlenu muszą być wpisane do niniejszej księgi.

Str. 3

 

Data analizy	Nr dużej butli z tlenem	Nazwa wytwórni tlenu	% O2	Kto wykonał analizę

 

Wzór nr 22

WYKAZ ANALIZ PRÓB GAZOWYCH

Zakład górniczy ...............

 

Data	Godz.	Miejsce	Skład (% objętości)								X	Y	T (°C)	Uwagi
	pobrania	pobrania	O2	CO2	CO	CH4	H2	C2H4	C2H6	N2
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15

 

Wzór nr 23

 

				WYNIKI ANALIZ POWIETRZA KOPALNIANEGO z zakładu górniczego ..............................					...............
Pieczęć									Data
L. dz. ................................				Z prób powietrza przesłanego wraz z listem z dnia .................                                 nr ...... wykazały następujący skład
Data pobrania	Nr analizy	Nr pipety	Miejsce pobrania próby		O2	CO2	CO	CH4	H2	N2	CxHy

 

Wzór nr 24a

 

L. dz. laboratorium     Nr analizy ..................................				Przebieg analizy
			1	2	3
Zakład górniczy ..................................			Wzięto gazu
Pismo z dnia              znak ..................................			V po KOH
			CO2
Miejsce pobrania próby			V przed spaleniem
..................................			V po spaleniu 1
..................................			Vc1
..................................			V po spaleniu 1
Data wpływu próby ..................................			V po KOH
Data pobrania próby ..................................			Vk1
			V po KOH
wynik analizy		Vc	V po spaleniu 2
.................................
	1		Vc2
	2		V po spaleniu 2
O2                             % ................................	3		V po KOH
	4		Vk2
CO2                            % ................................	5		V po KOH
	6		V po spaleniu 3
CO                             % ................................	6a		Vc3
		Vk	V po spaleniu 3
	1
CH4                            % ................................	2		V po KOH
	3		Vk3
	4		V po KOH
H2                             % ................................	5		V po spaleniu 4
	6		Vc4
CxHy                           %	6a		V po spaleniu 4
analiza wykonana          dnia ..................................			po KOH
analiza skontrolowana     dnia ..................................			k4
wyniki wypisano           dnia ..................................			V po KOH
			V po P
wyniki sprawdzono         dnia ..................................			pozostały O2
wyniki podpisał           dnia ..................................			O2 zużyty do spalenia
			Ogólny O2

 

Wzór nr 24b

 

L. dz. laboratorium     Nr analizy ..................................				Przebieg analizy
			1	2	3
Zakład górniczy ..................................			Wzięto gazu
Pismo z dnia              znak ..................................			po KOH
			CO2
Miejsce pobrania próby			po KOH
..................................			po oleum
..................................			CxHy
..................................			po oleum
Data wpływu próby ..................................			po J2O3
Data pobrania próby ..................................			CO
			po J2O3
wynik analizy ..................................		Vc	po P
			O2
	1
	2		dodano      powietrza
O2                             % ................................	3		tlenu
	4
CO2                            % ................................	5		V przed spaleniem
	6		V po spaleniu
CO                             % ................................	6a		Vc1
		Vk	V po spaleniu 1
	1
CH4                            % ................................	2		V po KOH
	3		Vk1
	4		V po KOH
H2                             % ................................	5		V po spaleniu 2
	6		Vc2
CxHy                           %	6a		V po spaleniu 2
analiza wykonana          dnia ..................................			V po KOH
analiza skontrolowana     dnia ..................................			Vk2
wyniki wypisano           dnia			V po KOH
..................................			po P
wyniki sprawdzono         dnia ..................................			pozostały O2
wyniki podpisał           dnia ..................................			O2 zużyty do spalenia
			Ogólny O2

 

Wzór nr 25

KSIĄŻKA CZYNNOŚCI NURKOWYCH

 

									Rozpoczęcie zanurzania		Zakończenie zanurzania		Rozpoczęcie wynurzania
Lp.	Data nurkowania	Imię i nazwisko	Miejsce nurkowania	Stan akwenu fala [st.]	Głębokość [m]	Temperatura wody [C]	Prąd wody [m/s]	Rodzaj dna	godz.	min.	godz.	min.	godz.	min.
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15

 

Stosowane stacje dekompresji

Zakończenie wynurzania

Czas pobytu nurka

Dane o sprzęcie nurkowym

Sposób asekuracji (telefon, lina)

Zadanie nurkowe, dodatkowe wyposażenie w narzędzia pomocnicze

Podpis osoby odpowiedzialnej za nurkowanie

Inne uwagi o warunkach nurkowych

głębokość

Czas pobytu

na dnie

pod wodą

skafander

aparat

[m]

3 m

6 m

godz.

min.

godz.

min.

godz.

min.

rodzaj

typ

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

 

Wzór nr 26

KSIĄŻKA PRACY SPRĘŻARKI

Typ sprężarki ....... Nr fabryczny ..... Data produkcji ......

 

Lp.	Data	Czas pracy sprężarki w godzinach	Suma czasu pracy sprężarki w godzinach	Uwagi dotyczące pracy, konserwacji i naprawy sprężarki	Podpis osoby obsługującej sprężarkę lub dokonującej naprawy sprężarki
1	2	3	4	5	6

 

Wzór nr 27

DZIENNIK

ZASTĘPÓW SPECJALISTYCZNYCH RATOWNIKÓW GÓRNICZYCH NURKÓW

 

Data	Imię i	Liczba godzin akcji		Wyszczególnienie zadań w czasie ćwiczeń, prac	Uwagi o wykonaniu
ćwiczenia lub prac podwodnych	nazwisko ratownika, funkcja w zastępie	w aparacie nurkowym	razem	podwodnych lub akcji ratowniczej. Szczegółowy opis i chronometraż czynności, szkice, plany akcji, sprzęt pływający, charakter prac	i podpis prowadzącego ćwiczenia lub kierownika akcji
1	2	3	4	5	6

 

Wzór nr 28

KSIĄŻKA SPRĘŻEŃ W KOMORZE DEKOMPRESYJNEJ

              Nazwa jednostki ratownictwa ................

              Typ komory .................................

 

			Zakończenie sprężania				Rozprężanie i stopnie dekompresji						Łączny czas
Data	Nazwisko i imię	Rozpoczęcie sprężania godz. min.	godz.	min.	Uzyskana głębokość zanurzenia m	Czas pobytu na głębokości min.	rozpoczęcie rozprężania	12 m	9 m	6 m	3 m	Zakończenie rozprężania godz. min.	pobytu w komorze min.
							godz.	minuty
							min.
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14

 

Wzór nr 29

                                        Nr ewidencyjny .......

KARTA ZDROWIA RATOWNIKA

Nazwisko i imię ...............................................

Data i miejsce urodzenia ......................................

Miejsce zamieszkania ..........................................

Zakład górniczy ...............................................

Stanowisko: na dole .............. na powierzchni .............

Liczba lat przepracowanych w górnictwie .......................

w ratownictwie ........................

1. Wywiad

Dolegliwości obecne ...........................................

...............................................................

Przebyte choroby ..............................................

Używki ........................................................

2. Stan przedmiotowy

Ciężar ciała ............... Wzrost ................ Tętno ....

................ RR .........................

Pojemność życiowa płuc ............... Budowa .................

Głowa .......................... Szyja ........................

Narząd wzroku ...................... oko Vp ...................

Vl .................

Narząd słuchu .................................................

Jama nosowo-gardłowa, uzębienie ...............................

Klatka piersiowa .................. Płuca .....................

Serce .........................................................

...............................................................

Jama brzuszna .................................................

Układ moczowo-płciowy .........................................

Układ nerwowy .................................................

Skóra .........................................................

Układ kostno-stawowy ..........................................

3. Badania pracowniane

RTG klatki piersiowej .........................................

...............................................................

Ekg ...........................................................

...............................................................

Badanie krwi: Hb ...............  Badanie moczu: białko .......

             Erytrocyty .......                 cukier .......

             Leukocyty ........                 osad .........

             Hmt ..............

             OB ...............

Inne ..........................................................

4. Badanie czynnościowe

A. Próba cieplna

Temperatura w komorze w°C (mierzona termometrem wilgotnym) ....

.............. wilgotność względna w % ...........

Tętno .............. RR ................

Temperatura w rectum .................. inne ..................

Skargi badanego ...............................................

Uwagi .........................................................

Badania dodatkowe po komorze ..................................

B. Próba wysiłkowa Harvarda

Tętno ................. RR ................

Ocena próby: sprawność fizyczna - mała, średnia, dobra ........

C. Badania psychofizyczne (testy) .............................

Wynik .........................................................

Oświadczenie badanego: Oświadczam, że podałem zgodnie z prawdą

wszystkie wady, ułomności i przebyte choroby i nie zataiłem

niczego, co wpływałoby na ocenę mojej zdolności do pracy.

                        ......................................

                         Podpis badanego w obecności lekarza

Orzeczenie ....................................................

...............................................................

Data badania .............           ..........................

                                    Podpis i pieczątka lekarza

Wzór nr 30

WYCIĄG Z KARTY CHOROBY

RATOWNIKA (KANDYDATA NA RATOWNIKA)

Imię i nazwisko ........................ urodzony .............

Stanowisko ..................... zakład górniczy ..............

Liczba lat pracy w górnictwie .................................

Choroby przewlekłe ............................................

...............................................................

Przebyte urazy - operacje .....................................

...............................................................

Ogólna ocena stanu zdrowia ....................................

...............................................................

Wzór nr 31

                   ............. dnia .......... 19.. r.

                    Miejscowość

ZAŚWIADCZENIE

Na podstawie przeprowadzonego w dniu ........... 19......... r.

badania kwalifikacyjnego okresowego kontrolnego uznaje się Ob.

...............................................................

ur. ............ zatrudnionego w zakładzie górniczym ..........

za .................................. do służby w ratownictwie

górniczym. Wyżej wymieniony zgłosi się na ponowne badania za

...........................

Wyciąg z karty zdrowia zostaje przesłany do przychodni

przyzakładowej.

                               ..............................

                                (podpis i pieczątka lekarza)

Wzór nr 32

                                       Nr ewidencyjny ........

WYCIĄG Z KARTY ZDROWIA RATOWNIKA

Nazwisko i imię ................... urodzony ..................

Zakład górniczy .................... stanowisko ...............

Skargi badanego ...............................................

...............................................................

Odchylenia od stanu prawidłowego ..............................

...............................................................

Badania pracowniane

Rtg klatki piersiowej .........................................

Ekg ...........................................................

      Badanie krwi        Badanie moczu            Inne

Badania czynnościowe

A. Pojemność życiowa płuc oznaczona ................. zależna

................. odchyl. w % .................................

B. Próba sprawności fizycznej (próba wysiłkowa Harvarda):

  sprawność zła, poniżej średniej, powyżej średniej, dobra,

  bardzo dobra.

C. Zdolność przystosowania do gorąca: dobra, średnia, zła.

D. Inne próby czynnościowe ....................................

...............................................................

Orzeczenie: ...................................................

...............................................................

...............................................................

Data badania .........             ............................

                                  (podpis i pieczątka lekarza)

Wzór nr 33

Zakład górniczy .............

KSIĄŻKA

PROWADZENIA AKCJI PRZECIWPOŻAROWEJ

Data założenia książki .............

         Mobilizacja kierownictwa i dozoru ruchu oraz służb

                   ratownictwa górniczego

1. Data i godzina zauważenia pożaru ...........................

2. Miejsce pożaru: pokład ............... poziom ..............

  oddział ............... wyrobisko ...........

3. Stan pożaru ................................................

  ............................................................

  ............................................................

4. Stan zagrożenia załogi (liczba osób zagrożonych i

  wycofanych) ................................................

  ............................................................

  ............................................................

5. Godzina zawiadomienia osób kierownictwa i dozoru zakładu

  górniczego, kopalnianej stacji ratownictwa górniczego,

  jednostki ratownictwa górniczego oraz okręgowego urzędu

  górniczego (według kolejności ustalonej w planie akcji

  przeciwpożarowej) ..........................................

  ............................................................

  ............................................................

6. Kierownictwo akcji przeciwpożarowej objęli:

  Kierownik akcji ............................................

  Kierownik akcji na dole ....................................

  Kierownik bazy .............................................

                   Pierwsze wydane polecenia

1. Zakres zatrzymania ruchu (rejon zakładu górniczego, oddział

  lub poszczególne wyrobiska) ................................

  ............................................................

  ............................................................

2. Zakres i sposób wycofania załogi ...........................

  ............................................................

  ............................................................

3. Wyznaczona strefa zagrożenia (bezpośrednia i pośrednia) ....

  ............................................................

  ............................................................

  ............................................................

4. Sposób zabezpieczenia dojścia do strefy zagrożenia .........

  ............................................................

  ............................................................

  ............................................................

5. Lokalizacja bazy ...........................................

  ............................................................

  ............................................................

  ............................................................

6. Działania w celu uruchomienia kontroli składu i temperatury

  gazów pożarowych ...........................................

  ............................................................

  ............................................................

  ............................................................

                 Plan akcji przeciwpożarowej

1. Operacyjny plan akcji przeciwpożarowej z wyszczególnieniem

  prac przewidywanych do wykonania: ..........................

  ............................................................

  ............................................................

  ............................................................

2. Obsada kierownictwa:

 

Zmiany	I	II	III
Kierownik akcji
Kierownik akcji na dole
Kierownik bazy
Sekretarz techniczny akcji

 

             Przebieg akcji przeciwpożarowej

1. Wydane polecania:

 

Godzina	Treść

 

2. Otrzymane meldunki:

 

Godzina	Treść

 

ZAŁĄCZNIK Nr 3

SZCZEGÓŁOWE WYPOSAŻENIE KOPALNIANEJ STACJI RATOWNICTWA GÓRNICZEGO, SŁUŻB RATOWNICTWA W ZAKŁADACH GÓRNICZYCH I JEDNOSTKI RATOWNICTWA

1.      Postanowienia ogólne

1.1.    Załącznik normuje rodzaj i wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, służb ratownictwa w zakładach górniczych i jednostki ratownictwa w sprzęt, materiały i urządzenia potrzebne do prowadzenia akcji ratowniczych oraz w urządzenia do kontroli i konserwacji sprzętu ratowniczego.

1.2.    Ujęty w niniejszym załączniku sprzęt i urządzenia stanowią minimalne wyposażenie, jakie powinny mieć podmioty, o których mowa w pkt 1.1.

1.3.    Kierownik ruchu zakładu górniczego obowiązany jest wyznaczyć osoby odpowiedzialne za utrzymanie właściwego stanu sprzętu i urządzeń do prowadzenia akcji ratowniczych.

1.4.    Dopuszcza się w celu wyposażenia podmiotów, o których mowa w pkt 1.1, stosowanie zamienne innego typu sprzętu, urządzeń i materiałów niż wyszczególnione w niniejszym załączniku, charakteryzujących się podobnymi parametrami i mających odpowiednie dopuszczenia do pracy w warunkach występujących zagrożeń.

2.      Wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa górniczego i jednostki ratownictwa górniczego w podziemnych zakładach górniczych

2.1.    Wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa górniczego

2.1.1.  Rodzaje i ilość zasadniczego wyposażenia kopalnianej stacji ratownictwa górniczego w sprzęt, materiały i urządzenia potrzebne do prowadzenia akcji ratowniczych oraz w urządzenia do kontroli i konserwacji sprzętu ratowniczego określa tabela nr 1.

2.1.2.  Podane w tabeli nr 1 wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa górniczego jest wyposażeniem minimalnym i uwzględnia podział kopalnianych stacji ratownictwa na kategorie, o których mowa w § 46 rozporządzenia.

2.1.3.  Szczegółowe wyposażenie zastępowego i mechanika sprzętu ratowniczego ustala kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, w zależności od rodzaju zagrożeń występujących w zakładzie górniczym.

2.1.4.  W uzasadnionych przypadkach kierownik ruchu zakładu górniczego może ustalić wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa górniczego w sprzęt, materiały i urządzenia w ilości większej niż podana w niniejszym załączniku.

2.2.    Wyposażenie bazy ratowniczej

2.2.1.  Zasadnicze wyposażenie bazy ratowniczej stanowią:

1)   mapa górnicza, obejmująca strefę zagrożenia, stale aktualizowana w miarę postępu prac ratowniczych,

2)   nosze i torba sanitariusza oraz sprzęt do sztucznego oddychania,

3)   przyrządy do doraźnej kontroli parametrów fizykochemicznych atmosfery kopalnianej (termometr górniczy, metanomierz, wykrywacz gazów ze wskaźnikami rurkowymi do wykrywania CO i CO₂ lub inne przyrządy kontrolno-pomiarowe do wykrywania tych gazów),

4)   telefon do stałej łączności z pomieszczeniem kierownika akcji ratowniczej,

5)   urządzenia do utrzymywania łączności z zastępami ratowniczymi, wykonującymi prace ratownicze (przenośny telefon ratowniczy, urządzenia łączności ratowniczej),

6)   oświetlenie miejsca bazy,

7)   zapasowe lampy osobistego oświetlenia w ilości odpowiadającej liczbie zastępów ratowniczych, uczestniczących w wykonywaniu prac ratowniczych w danej bazie ratowniczej,

8)   koce, ubrania robocze oraz rękawice robocze (w liczbie co najmniej pięć sztuk),

9)   linka ratownicza oraz szelki bezpieczeństwa,

10)  napoje oraz wyżywienie, w przypadku akcji ratowniczych trwających dłużej niż 6 godzin,

11)  środki czystości (pojemnik z wodą, mydło, ręczniki),

12)  książka meldunków i poleceń.

2.2.2.  Dodatkowe wyposażenie bazy ratowniczej, w przypadku akcji ratowniczej przeprowadzanej z użyciem tlenowych aparatów oddechowych, stanowią:

1)   zapas tlenu (w butlach) i pochłaniaczy CO₂ do aparatów oddechowych, zapewniający czterogodzinne działanie wszystkich aparatów oddechowych, znajdujących się w bazie oraz używanych przez ratowników przy wykonywaniu prac ratowniczych z danej bazy,

2)   przyrządy do kontroli aparatów oddechowych,

3)   urządzenia do konserwacji sprzętu ratowniczego,

4)   tlenowe aparaty oddechowe ewakuacyjne (co najmniej jeden na każdy zastęp znajdujący się w bazie lub wykonujący prace ratownicze z danej bazy).

2.2.3.  Dodatkowe wyposażenie bazy ratowniczej, w przypadku prac ratowniczych w trudnych warunkach cieplnych, stanowią:

1)   termometry wilgotny i suchy oraz przyrządy do określania wilgotności względnej powietrza,

2)   tablica dopuszczalnego czasu pracy ratowników górniczych w trudnych warunkach cieplnych,

3)   ubrania robocze i koce w ilości odpowiednio zwiększonej w stosunku do określonej w pkt 2.2.1.,

4)   napoje i wyżywienie określone przez lekarza.

2.2.4.  Kierownik akcji ratowniczej, w zależności od rodzaju wykonywanych prac ratowniczych, może dodatkowo wyposażyć bazę w inny sprzęt, materiały i urządzenia, gwarantujące sprawną likwidację skutków zagrożenia.

2.2.5.  O poszerzeniu wyposażenia bazy ratowniczej w sprzęt i środki do udzielania pomocy lekarskiej decyduje lekarz znajdujący się w bazie ratowniczej.

2.3.    Wyposażenie zastępu ratowniczego dyżurującego w zakładzie górniczym

2.3.1.  Każdy zastęp ratowniczy dyżurujący, oprócz wyposażenia osobistego i narzędzi potrzebnych do wykonywania zleconych prac, musi mieć następujący sprzęt ratowniczy:

1)   5 sztuk tlenowych aparatów oddechowych roboczych tego samego typu,

2)   wykrywacz gazów, wraz ze wskaźnikami rurkowymi do wykrywania CO, CO₂ (po 25 wskaźników), lub inne przyrządy kontrolno-pomiarowe do pomiaru tych gazów,

3)   metanomierz (w kopalniach metanowych),

4)   komplet kluczy do aparatów oddechowych,

5)   nóż ciesielski,

6)   termometr górniczy,

7)   zegarek,

8)   przybory do pisania (notes, ołówek, kreda),

9)   przymiar (metr),

10)  opatrunki osobiste,

11)  linkę ratowniczą,

12)  zapasową butlę 2-litrową z tlenem,

13)  urządzenie do podawania tlenu pod maskę ratowniczą z butli 2-litrowej,

14)  aparat oddechowy ewakuacyjny,

15) telefon ratowniczy, wraz z dwoma bębnami przewodu telefonicznego.

2.3.2.  Wyposażenie uzupełniające zastępu ratowniczego dyżurującego, w zależności od potrzeb, ustala kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

2.3.3.  Wyposażenie wymienione w pkt 2.3.1 i 2.3.2 musi być składowane jak najbliżej miejsca pracy zastępu ratowniczego dyżurującego.

2.3.4.  W razie gdy zastęp dyżurujący nie ma możliwości obserwacji miejsca składowania wyposażenia, sprzęt wchodzący w skład tego wyposażenia należy przechowywać pod zamknięciem.

2.3.5.  Wyposażenie zastępów ratowniczych dyżurujących dla kilku podziemnych zakładów górniczych, na zasadach określonych w § 60 rozporządzenia, powinno być zgodne z wyposażeniem, o którym mowa w pkt 2.3.1.

2.4.    Wyposażenie dyżurujących zawodowych zastępów ratowniczych w jednostce ratownictwa oraz dyżurujących zastępów ratowniczych dla grup zakładów górniczych

2.4.1.  Wyposażenie dyżurujących zawodowych zastępów ratowniczych w jednostce ratownictwa oraz dyżurujących zastępów ratowniczych dla grup zakładów górniczych określa tabela nr 2.

2.4.2.  Wyposażenie wozu bojowego dyżurujących zastępów, o których mowa w pkt 2.4., określa tabela nr 3.

2.4.3.  Dla sprzętu ochrony dróg oddechowych, wyszczególnionego odpowiednio w tabelach nr 2 i 3, muszą być zapewnione części zamienne w ilości gwarantującej stałe jego utrzymywanie w dobrym stanie technicznym i gotowości do użycia.

2.4.4.  Szczegółowe wyposażenie:

1)   zastępowego,

2)   mechanika sprzętu ratowniczego,

3)   ślusarza,

4)   elektryka

ustala kierownik jednostki ratownictwa w zależności od rodzaju zagrożeń występujących w zakładach górniczych, objętych rejonem działania tej jednostki.

2.4.5.  Dla umożliwienia prawidłowego wykonywania zadań przez zastępy dyżurujące, o których mowa w pkt 2.4., jednostka ratownictwa powinna mieć co najmniej następujące pomieszczenia:

1)   salę aparatów,

2)   warsztat mechanika sprzętu ratowniczego,

3)   magazyn części zamiennych do sprzętu ochrony dróg oddechowych,

4)   dyspozytornię,

5)   komorę ćwiczeń,

6)   salę szkoleniową,

7)   magazyn sprzętu ratowniczego,

8)   szatnię,

9)   pomieszczenia sanitarnohigieniczne,

10)  pokoje do wypoczynku ratowników.

2.5.    Wyposażenie zawodowych pogotowi specjalistycznych w jednostce ratownictwa

2.5.1.  Pogotowie pomiarowe.

2.5.1.1.  Na potrzeby pogotowia pomiarowego jednostka ratownictwa obowiązana jest utrzymywać następujące minimalne ilości sprzętu:

1)   5 zestawów chromatografów gazowych, przystosowanych do pracy na dole kopalni,

2)   2 zestawy analizatorów gazowych, przystosowanych do pracy na dole kopalni - do natychmiastowego pomiaru stężeń gazów pożarowych,

3)   5 zestawów urządzeń do zdalnego pobierania prób do analizy chemicznej powietrza i gazów pożarowych,

4)   3 przenośne zestawy komputerowe do oceny stopnia wybuchowości mieszanin gazowych,

5)   5 zestawów urządzeń do zdalnego pomiaru temperatury gazów pożarowych w wyrobiskach górniczych,

6)   8 indywidualnych przyrządów do pomiaru temperatury powietrza kopalnianego,

7)   4 przyrządy do określania wilgotności względnej powietrza,

8)   3 eksplozymetry,

9)   8 metanomierzy indywidualnych,

10)  8 tlenomierzy indywidualnych,

11)  8 analizatorów CO₂ indywidualnych,

12)  8 analizatorów CO indywidualnych,

13)  po 2 analizatory do oznaczania każdego z następujących gazów: NO, NO₂, H₂S, SO₂,

14)  5 anemometrów,

15)  5 przyrządów do pomiaru ciśnienia bezwzględnego powietrza na dole kopalni.

2.5.2.  Pogotowie do inertyzacji powietrza kopalnianego.

2.5.2.1.  Na potrzeby pogotowia do inertyzacji powietrza kopalnianego jednostka ratownictwa obowiązana jest utrzymywać: 3 urządzenia do inertyzacji atmosfery kopalnianej za pomocą gazów obojętnych, o wydajności nie mniejszej niż 900 m³ na godzinę każde.

2.5.3.  Pogotowie pożarowo-pianowe.

2.5.3.1.  Na potrzeby pogotowia pożarowo-pianowego jednostka ratownictwa obowiązana jest utrzymywać następujące minimalne ilości sprzętu:

1)   3 generatory piany lekkiej o wydajności 50-100 m³ piany na minutę,

2)   4 generatory piany lekkiej o wydajności 150 m³ piany na minutę,

3)   6 wytwornic piany średniej o wydajności 15-30 m³ piany na minutę,

4)   3 wytwornice piany sprężonej o wydajności 1,5-2,0 m³ piany na minutę,

5)   3 prądownice piany ciężkiej o wydajności 3 m³ piany na minutę,

6)   3 komplety dozownika środka pianotwórczego,

7)   odpowiedni osprzęt do wyżej wymienionych urządzeń oraz zapas środków pianotwórczych,

8)   2 zestawy urządzeń do wykonywania izolacji górotworu,

9)   urządzenie do pneumatycznego podawania materiałów sypkich o wydajności co najmniej 6 Mg na godzinę,

10)  8 zestawów do wykonywania przeciwwybuchowych tam pożarowych o wydajności co najmniej 6 Mg na godzinę,

11)  8 przepustów do przeciwwybuchowych tam pożarowych.

2.5.4.  Pogotowie zawałowo-wiertnicze.

2.5.4.1.  Na potrzeby pogotowia zawałowo-wiertniczego jednostka ratownictwa obowiązana jest utrzymywać następujące minimalne ilości sprzętu:

1)   4 zestawy podnośników hydraulicznych o zakresie podnoszenia od 15 do 350 mm i udźwigu od 40 do 1.000 kN oraz podnośników szczękowych,

2)   4 zestawy poduszek powietrznych,

3)   1 zestaw poduszek powietrznych cylindrycznych,

4)   4 zestawy rozpieraków hydraulicznych z siłą rozpierania do 150 kN,

5)   4 zestawy nożyc hydraulicznych umożliwiających przecinanie łańcuchów, lin, kabli, prętów i innych elementów występujących na dole kopalń,

6)   4 piły tarczowe z napędem elektrycznym z tarczami stalowymi i korundowymi, umożliwiającymi przecinanie stali, betonu, drewna, tworzywa sztucznego i innych materiałów twardych,

7)   4 piły łańcuchowe elektryczne,

8)   4 piły elektryczne posuwisto-zwrotne,

9)   2 urządzenia do bezdetonacyjnego rozsadzania skał,

10)  8 młotków elektrycznych udarowo-obrotowych,

11)  1 palnik acetylenowo-tlenowy,

12)  1 palnik benzynowo-tlenowy umożliwiający cięcie stali o grubości do 350 mm,

13)  200 stojaków hydraulicznych indywidualnych o podporności wstępnej 20-70 kN i roboczej 40-200 kN oraz wysokości 700-800 mm i możliwości wysuwu 300-400 mm,

14)  1 zestaw obudowy tubingowej chodników ratowniczych,

15)  4 komplety przenośnika ratowniczego, umożliwiającego odstawę urobku przy drążeniu wyrobisk ratunkowych,

16)  4 urządzenia do lokalizacji ludzi znajdujących się pod zawałem na każdy stosowany system lokacyjny,

17)  akustyczny indykator zawałowy,

18)  2 wiertnice dołowe o średnicy wiercenia do 48 mm i zasięgu wiercenia do 40 m, z narzędziami i osprzętem,

19)  2 wiertnice dołowe o średnicy wiercenia do 95 mm i zasięgu wiercenia do 120 m, z narzędziami i osprzętem,

20)  2 wiertnice dołowe o średnicy wiercenia do 114 mm i zasięgu wiercenia do 120 m, z narzędziami i osprzętem,

21)  4 pojemniki zaopatrzeniowe do przesłania na linie Ć 80 mm,

22)  5 pojemników zaopatrzeniowych do przesyłania na rurach płuczkowych,

23)  2 kabiny ewakuacyjne do opuszczania na linie,

24)  2 kabiny ewakuacyjne do przepychania na żerdziach,

25)  3 odrzwia do otworów ratowniczych - czwórnóg wyciągowy nad otworem,

26)  1 urządzenie do podawania tlenu lub powietrza do kabin,

27)  50 m lekkiego przewodu szybkozłącznego,

28)  1 kołowrót BB-500/R.

2.5.5.  Pogotowie wodne.

2.5.5.1.  Na potrzeby pogotowia wodnego jednostka ratownictwa górniczego obowiązana jest utrzymywać następującą minimalną liczbę zatapialnych pomp wodnych o parametrach dostosowanych do warunków zagrożeń wodnych:

1)   co najmniej 10 pomp o wysokości podnoszenia do 90 m i wydajności do 10.000 dm³/min.,

2)   4 pompy do szlamu o dużej lepkości, o wysokości podnoszenia do 24 m i wydajności 600 dm³/min.,

3)   2 pompy do cieczy chemicznie agresywnych o wydajności do 1.000 dm³/min. i wysokości podnoszenia do 30 m,

4)   1 pompę do cieczy o gęstości do 2.800 kg/m³, o wysokości podnoszenia do 40 m i wydajności do 4.000 dm³/min.,

5)   2 agregaty głębinowe do wody czystej, o wysokości podnoszenia 320 do 1.100 m i wydajności 4.500 do 8.500 dm³/min., służące do odwadniania szybów.

2.5.6.  Pogotowie przewoźnych wyciągów ratowniczych.

2.5.6.1.  Na potrzeby pogotowia przewoźnych wyciągów ratowniczych jednostka ratownictwa zobowiązana jest do utrzymywania:

1)   1 samojezdnego wyciągu ratowniczego, wyposażonego w maszynę wyciągową zabudowaną na podwoziu samochodu ciężarowego, umożliwiającego ciągnienie z głębości 1.300 m,

2)   1 kabiny bez prowadzenia,

3)   2 klatek ratowniczych dla prowadników sztywnych,

4)   2 klatek ratowniczych dla prowadników liniowych,

5)   2 klatek ratowniczych dla wyciągów wielolinowych.

2.6.    Wyposażenie jednostki ratownictwa w inne środki, obiekty i pomieszczenia na potrzeby akcji ratowniczych oraz działalności nie związanej bezpośrednio z tymi akcjami.

2.6.1.  Laboratorium chemiczne, w tym w szczególności:

1)   pracownia analizatorów w podczerwieni,

2)   pracownia atestacji gazów wzorcowych,

3)   pracownia analiz chromatograficznych,

4)   warsztat technologiczny do przygotowywania i preparowania mieszanin gazów oraz przechowywania odczynników chemicznych.

2.6.2.  Laboratorium atestacji sprzętu oddechowego, w tym w szczególności:

1)   pracownia atestacji ergometrycznej i przydatnościowej,

2)   pracownia atestacji pochłaniaczy POG,

3)   pracownia atestacji wskaźników rurkowych i wykrywaczy gazów,

4)   pracownia atestacji powypadkowej,

5)   warsztat remontowy sprzętu oddechowego i medycznego.

2.6.3.  Warsztat napraw i przygotowania sprzętu do akcji ratowniczych.

2.6.4.  Stanowisko do atestacji środków i sprzętu przeciwpożarowego.

2.6.5.  Ośrodek badań lekarskich ratowników.

2.7.    Wyposażenie zastępów specjalistycznych nurków

2.7.1.  Na potrzeby zastępów nurkowych w jednostce ratownictwa lub kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, w której są utrzymywane zastępy nurkowe, muszą być wyodrębnione specjalne pomieszczenia.

2.7.2.  Do pomieszczeń, o których mowa w pkt 2.7.1., należą:

1)   pomieszczenie do przechowywania w odpowiednich warunkach klimatycznych aparatów nurkowych i skafandrów,

2)   warsztat mechanika nurkowego sprzętu ratowniczego do prowadzenia kontroli i konserwacji sprzętu,

3)   pomieszczenie do mycia i suszenia skafandrów,

4)   punkt napełniania butli aparatów nurkowych,

5)   magazyn sprzętu normatywnego i zapasowego,

6)   stanowisko medyczno-technicznego zabezpieczenia nurkowania z komorą dekompresyjną,

7)   sala szkoleniowa.

2.7.3.  W skład podstawowego wyposażenia technicznego zastępów nurkowych wchodzą:

1)   aparaty nurkowe powietrzne z automatami oddechowymi dwustopniowymi o stopniach rozdzielonych,

2)   skafandry nurkowe lekkie, suche, dwuczęściowe (kaptur, kombinezon) z instalacją telefoniczną,

3)   telefon nurkowy z przewodami stanowiącymi zarazem linę asekuracyjną nurka oraz odrębne liny asekuracyjne,

4)   przyrządy kontrolno-pomiarowe do kontroli automatów oddechowych oraz kontroli warunków i czasu nurkowania,

5)   sprężarka o napędzie spalinowym i elektrycznym do napełniania butli aparatów nurkowych,

6)   sprzęt pływający,

7)   sprzęt oświetleniowy podwodny bateryjny, akumulatorowy lub przewodowy,

8)   sprzęt osobistego wyposażenia nurka (pasy balastowe, noże nurkowe).

2.7.4.  Wyposażenie zastępów nurkowych może być poszerzone o sprzęt pomocniczy do prowadzenia specjalistycznych prac podwodnych, stosownie do kwalifikacji ratowników górniczych nurków, oraz o sprzęt techniczny stosowany w hiperbarii medycznej.

2.7.5.  Szczegółowe wyposażenie jakościowe i ilościowe zastępów nurkowych określa normatyw wyposażenia ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego lub dyrektora jednostki ratownictwa, w ramach których są utrzymywane zastępy nurkowe.

2.7.6.  Normatyw, o którym mowa w pkt 2.7.5., powinien określać szczegółowo wyposażenie:

1)   zastępów nurkowych w pomieszczeniach jednostki ratownictwa lub kopalnianej stacji ratownictwa górniczego,

2)   wozu bojowego,

3)   nurkowej bazy ratowniczej.

2.7.7.  Sprzęt stanowiący wyposażenie zastępów nurkowych musi być kontrolowany i konserwowany po każdym użyciu (np. w czasie akcji ratowniczej lub ćwiczeń ratowniczych) i nie rzadziej niż raz na pół roku. Sposób dezynfekcji i normy zużycia środków dezynfekujących (jeśli instrukcja producenta nie określa tego) obowiązany jest ustalić kierownik ruchu zakładu górniczego lub dyrektor jednostki ratownictwa.

2.7.8.  Zakład górniczy lub jednostka ratownictwa, w ramach których utrzymywane są zastępy nurkowe, mogą używać jedynie sprzętu ochrony dróg oddechowych, dopuszczonego na podstawie odrębnych przepisów.

2.7.9.  Zakład górniczy lub jednostka ratownictwa, w ramach których utrzymywane są zastępy nurkowe, są zobowiązane do opracowania instrukcji obsługi lub użycia niektórych urządzeń, np. sprężarek czy komór dekompresyjnych, oraz konserwacji nurkowych aparatów powietrznych i sprzętu nurkowego.

2.7.10.  Przy konserwacji, kontroli i użytkowaniu sprzętu nurkowego, stanowiącego wyposażenie zastępów nurkowych, należy przestrzegać postanowień odpowiednich norm wprowadzonych do obowiązkowego stosowania.

Tabela nr 1

WYPOSAŻENIE KOPALNIANEJ STACJI RATOWNICTWA GÓRNICZEGO (KSRG) W PODZIEMNYM ZAKŁADZIE GÓRNICZYM

a)   Sprzęt do akcji pożarowo-gazowych

 

Lp.	Wyszczególnienie sprzętu	Jednostka miary	Minimalne ilości sprzętu dla KSRG według kategorii
			I	II	III
1	2	3	4	5	6
1	Tlenowy aparat oddechowy roboczy	szt.	18	24	36
2	Maska do tlenowego aparatu oddechowego roboczego	szt.	110% stanu ewidencyjnego ratowników dla masek typu GS 120% normatywnej liczby aparatów roboczych dla masek twarzowych (uniwersalnych)
3	Pokrowce na maski	szt.	20	30	40
4	Butla stalowa na tlen do tlenowego aparatu oddechowego roboczego	szt.	72	96	144
5	Pochłaniacz CO2 do aparatów roboczych oddechowych	szt.	75	100	150
6	Urządzenie do podawania tlenu pod maskę	szt.	2	4	6
7	Tlen o stężeniu minimum 98%	litr	1.200 na 1 aparat roboczy
8	Rotamierz od 0,5 do 3,0 dm3/min.	szt.	2	2	2
9	Manometr wodny do kontroli aparatów tlenowych	szt.	2	3	4
10	Sekundomierz	szt.	1	1	1
11	Przyrząd uniwersalny do kontroli aparatów tlenowych	szt.	2	3	3
12	Przyrząd do kontroli szczelności masek	szt.	1	1	1
13	Części zamienne do tlenowych aparatów roboczych:
	1) węże oddechowe	kpl.	3	3	5
	2) worki oddechowe	szt.	3	3	3
	3) manometry tlenu	szt.	3	3	5
	4) przewody do manometru tlenu	szt.	3	3	5
	5) pasy do aparatów	szt.	3	3	5
	6) fajki pochłaniacza prawe   i lewe	szt.	3	3	5
	7) zawory upustowe z płetwami	szt.	3	3	5
	8) przewody tlenowe	szt.	3	3	5
	9) przewody wysokiego   ciśnienia	szt.	3	3	5
	10) komory zaworów sterujących    (wdechowe i wydechowe)	szt.	3	3	5
	11) zawory redukcyjne z    automatem płucnym	kpl.	3	3	5
	12) tornistry	szt.	3	3	5
	13) poduszki izolacyjne	szt.	3	3	5
	14) uszczelki do aparatów	szt.	3	3	5
	15) narzędzia do aparatów	kpl.	3	3	5
	16) ciśnieniomierz do kontroli    tlenu w butlach	szt.	2	2	4
14	Przetłaczarka elektryczna tlenu	szt.	1	1	2
15	Spirytus czysty	ml	120 na 1 aparat roboczy
			70 na 1 aparat AU-9LiD
			60 na 1 aparat AU-9E
			10 na 1 aparat POG
			15 na 1 aparat SR-100A
		(do jednorazowej dezynfekcji)
16	Gliceryna chemicznie czysta	kg	1	1	1,5
17	Smar do uszczelek skórzanych	kg	0,5	0,5	0,5
18	Lakier uszczelniający	kg	0,25	0,25	0,25
19	Żyłka	kg	0,5	0,5	0,5
20	Tlenowy aparat ewakuacyjny	szt.	5	10	10
21	Tlenowy aparat ucieczkowy szkoleniowy	szt.	10	10	10
22	Butle do aparatu ewakuacyjnego	szt.	10	20	20
23	Części zamienne do aparatów ewakuacyjnych:
	1) worki oddechowe	szt.	2	3	3
	2) węże karbowane	kpl.	2	3	3
	3) przewody tlenowe	szt.	2	3	3
	4) manometry tlenu	szt.	2	3	3
	5) zawory redukcyjne z   automatem	szt.	2	3	3
	6) zawory upustowe	szt.	2	3	3
	7) tornistry kompletne (łoże,   pas nośny, pokrywa)	szt.	1	2	2
	8) taśmy obejmujące butle i   pochłaniacze	szt.	2	3	3
	9) pokrywy aparatów	szt.	2	3	3
	10) maski	szt.	2	3	3
24	Telefon ratowniczy
	1) urządzenie łączności   ratowniczej	kpl.	2	2	2
	2) przenośny telefon   ratowniczy	kpl.	2	2	4
25	Bębny z przewodem do telefonu ratowniczego	szt.	15	15	20
26	Ładownica do telefonu ratowniczego	szt.	1	1	2
27	Wykrywacz gazowy mieszkowy, wraz z kompletem wskaźników rurkowych do wykrywania CO, CO2, NO2, H2S, O2, H2, lub inne przyrządy pomiarowe do wykrywania tych gazów	szt.	5	5	10
28	Przyrząd do kontroli wykrywacza gazowego mieszkowego	szt.	1	1	1
29	Rurki dymne	paczka	1	1	1
30	Gruszki do rurek dymnych	szt.	1	1	1
31	Metanomierz 0-100% CH4	szt.	2	2	2
32	Psychroaspirator lub inny przyrząd do określania wilgotności względnej	szt.	1	1	1
33	Węże do zdalnego pobierania prób powietrza ze złączkami (w kopalniach węglowych)	m	500	500	500
34	Pipety szklane	szt.	10	15	20
35	Termometr górniczy do +100°C	szt.	5	5	10
36	Barograf	szt.	1	1	1
37	Manometr wodny (U-rurka)	szt.	4	4	6
38	Linka ratownicza 5 m	szt.	5	5	5
39	Linka ratownicza minimum 15 m	szt.	5	5	5
40	Szelki bezpieczeństwa	szt.	3	3	5
41	Zestaw zastępowego	kpl.	3	3	6
42	Zestaw mechanika sprzętu ratowniczego	kpl.	2	2	2
43	Rury do tam zakończone zaworem 3/4" i końcówką Ć 6-8 mm	szt.	2	2	5
44	Nożyce do siatki MM	szt.	2	2	4
45	Hydrant nawiertowy
	Ć 100 mm	szt.	2	2	2
	Ć 150 mm	szt.	2	2	2
46	Kilof	szt.	3	3	5
47	Przecinak	szt.	3	3	5
48	Pyrlik	szt.	2	2	2
49	Łopata	szt.	5	5	10
50	Siekiera	szt.	2	2	4
51	Piła kabłąkowa	szt.	3	3	5
52	Łom pazur	szt.	1	1	2
53	Kielnia murarska	szt.	3	3	5
54	Młotek murarski	szt.	2	2	2
55	Wiadro	szt.	3	3	5
56	Komplet kluczy do śrub stosowanych w kopalni	kpl.	1	1	2
57	Płótno wentylacyjne	rolka	2	2	4
58	Obudowa przeciwwybuchowa przepustu tamowego w kopalniach eksploatujących pokłady II, III i IV kategorii zagrożenia metanowego	szt.	-	-	2
59	Prądownica uniwersalna	szt.	2	3	4
60	Prądownica spiralna (mgłowa)	szt.	2	2	5
61	Kompletne ubrania przeciwpłomienne, wraz z butami skórzanymi	kpl.	18	24	36
62	Kompletne ubrania robocze	kpl.	18	24	36
63	Ubrania szybowe	kpl.	5	5	5
64	Buty gumowe rybackie	para	5	5	5
65	Hełm ratowniczy	szt.	18	24	36
66	Rękawice gumowe	para	5	5	10
67	Agregat gipsowy (w kopalniach węglowych)	szt.	1	1	1
68	Urządzenie do dezynfekcji węży	szt.	1	1	1
69	Szafa do dezynfekcji masek	szt.	1	1	1

 

b)   sprzęt do akcji zawałowych, wodnych

 

1	2	3	4	5	6
1	Piła do drewna (ręczna)	szt.	2	2	4
2	Piła do metalu (ręczna)	szt.	2	2	4
3	Młotek pneumatyczny	szt.	1	1	1
4	Aparat spawalniczy z osprzętem	kpl.	1	1	1
5	Komplet butli do aparatu spawalniczego (na tlen i acetylen)	kpl.	3	3	3
6	Ciągarka łańcuchowa 30 kN	szt.	1	1	2
7	Ciągarka łańcuchowa 15 kN	szt.	1	1	2
8	Ciągarka linowa	szt.	1	1	1
9	Podnośnik hydrauliczny	szt.	1	1	1
10	Transformator 500/220/12 V	szt.	1	1	1
11	Wiertarka elektryczna	szt.	1	1	1
12	Wiertarka powietrzna udarowo-obrotowa	szt.	1	1	1
13	Narzędzia nieiskrzące (w kopalniach metanowych)	kpl.	1	1	1
14	Narzędzia ślusarskie	kpl.	1	1	1
15	Narzędzia elektromonterskie	kpl.	1	1	1
16	Linka taternicza dla zastępu do prac w wyrobiskach pionowych	m	50	50	100
17	Haki taternicze dla zastępu do prac w wyrobiskach pionowych	szt.	5	5	10
18	Szelki ratownicze dla zastępu do prac w wyrobiskach pionowych	szt.	5	5	10
19	Łopata saperska	szt.	2	2	5
20	Gracka	szt.	2	2	5
21	Urządzenie do podawania tlenu do zawału	kpl.	1	1	1

 

c)   sprzęt medyczny

 

1	2	3	4	5	6
1	Aparat do sztucznego oddychania metodą usta-usta	kpl.	2	2	2
2	Inhalator	szt.	1	1	2
3	Butla z tlenem do inhalatora	szt.	4	4	6
4	Nosze uniwersalne	szt.	3	3	6
5	Usztywniacze pneumatyczne	kpl.	3	3	6
6	Koc wełniany	szt.	5	5	10
7	Torba sanitarna z wyposażeniem	kpl.	2	2	4

 

Tabela nr 2

WYPOSAŻENIE DYŻURUJĄCYCH ZAWODOWYCH ZASTĘPÓW RATOWNICZYCH ORAZ DYŻURUJĄCYCH ZASTĘPÓW RATOWNICZYCH DLA GRUP PODZIEMNYCH ZAKŁADÓW GÓRNICZYCH

a)   sprzęt do akcji pożarowo-gazowych

 

Lp.	Wyszczególnienie sprzętu	Jednostka miary	Dyżurujące zawodowe zastępy ratownicze	Dyżurujące zastępy ratownicze dla grup zakładów górniczych
1	2	3	4	5
1	Tlenowy aparat oddechowy roboczy	szt.	60	48
2	Maska do tlenowego aparatu oddechowego roboczego	szt.	60	24
3	Pokrowce na maskę	szt.	60	24
4	Uniwersalny przyrząd do kontroli aparatów oddechowych	szt.	4	2
5	Rotamierz 0,5-3 dm3/min	szt.	4	2
6	Manometr wodny do kontroli aparatów	szt.	4	2
7	Przyrząd do kontroli szczelności masek	szt.	1	1
8	Urządzenie do podawania tlenu pod maskę	szt.	5	5
9	Butle do aparatów tlenowych roboczych i ewakuacyjnych	szt.	300% stanu aparatów
10	Pochłaniacze CO2 do tlenowych aparatów roboczych	szt.	200% stanu aparatów
11	Tlenowe aparaty oddechowe ewakuacyjne	szt.	20	15
12	Tlenowe aparaty ucieczkowe szkoleniowe	szt.	20	20
13	Przetłaczarka tlenu	szt.	2	2
14	Ciśnieniomierz do kontroli tlenu w butli	szt.	4	4
15	Spirytus czysty	ml	120 na 1 tlenowy aparat oddechowy roboczy do jednorazowej dezynfekcji, 70 na 1 aparat typu AU-9LiD do jednorazowej dezynfekcji, 60 na 1 aparat typu AU-9E do jednorazowej dezynfekcji
16	Pochłaniacz ochronny POG lub tlenowy aparat ucieczkowy	szt.	60	16
17	Aparat kontrolny do POG	szt.	1	1
18	Sprężarka powietrza	szt.	1	-
19	Ciśnieniomierz do kontroli powietrza w butli	szt.	2	-
20	Wykrywacz gazów mieszkowy, wraz z kompletem wskaźników rurkowych do wykrywania CO, CO2, NO2, H2S, O2, H2, lub inne przyrządy do wykrywania tych gazów	szt.	8	6
21	Przyrząd do kontroli mieszkowych wykrywaczy gazów	szt.	1	1
22	Rurki dymne	paczka	5	5
23	Gruszka gumowa do rurek dymnych	szt.	4	4
24	Metanomierz od 0 do 5% CH4	szt.	5	5
25	Metanomierz od 0 do 100% CH4	szt.	2	1
26	Tlenomierz	szt.	3	3
27	Pipety do pobierania prób powietrza kopalnianego z pompką i manometrem kontrolnym	kpl.	1	1
28	Przyrząd do pomiaru stężeń CO z ładownicą	szt.	3	3
29	Anemometr	szt.	2	2
30	Psychrometr lub inny przyrząd do określania wilgotności względnej	szt.	2	2
31	Zestaw do zdalnego pobierania prób gazowych	szt.	1	1
32	Dętka gumowa do pobierania prób gazowych	szt.	3	3
33	Węże pomiarowe grubościenne Ć 8 mm	m	1.000	2.000
34	Złączka do węży Ć 8 mm	szt.	20	30
35	Termometr górniczy o zakresie wskazań do +100°C	szt.	5	5
36	Urządzenie do zdalnego pomiaru temperatury (bęben z przewodem i czujnikiem oraz miernik temperatury)	szt.	1	1
37	Ubrania przeciwpłomienne	kpl.	60	15
38	Koc gaśniczy	szt.	1	1
39	Pirometr	szt.	2	2
40	Sekundomierz	szt.	2	2
41	Zestaw zastępowego	szt.	4	2
42	Zestaw mechanika sprzętu ratowniczego	szt.	4	2
43	Zestaw ślusarza	szt.	2	1
44	Zestaw elektryka	szt.	2	1
45	Hydrant nawiertowy:
	Ć 100 mm	szt.	2	2
	Ć 150 mm	szt.	2	2
46	Prądownica mgłowa	szt.	5	5
47	Prądownica uniwersalna	szt.	3	3
48	Wąż pożarniczy:
	Ć 52 mm	m	200	100
	Ć 75 mm	m	200	200
	Ć 110 mm	m	100	100
49	Worki na tamy workowe	szt.	1.000	1.000
50	Agregat gipsowy	kpl.	3	3
51	Materiał izolujący do korków podsadzkowych	Mg	40	-
52	Obudowa przeciwwybuchowa przepustu tamowego	szt.	2	2
53	Urządzenia łączności ratowniczej	szt.	4	2
54	Przenośny telefon ratowniczy	szt.	6	4
55	Bęben z przewodem telefonicznym	szt.	40	25
56	Lampa górnicza ratownicza	szt.	60	30
57	Linka ratownicza:
	- długości ponad 15 m	szt.	10	10
	- długości 5 m	szt.	10	10
58	Linka stalowa Ć 9-10 mm miękka	m	20	20
59	Szelki bezpieczeństwa	szt.	6	6
60	Rękawice ochronne	para	20	20
61	Narzędzia nieiskrzące	kpl.	2	1

 

b)   sprzęt do akcji zawałowych, szybowych, wiertniczych, wodnych:

 

1	2	3	4	5
1	Nożyce do cięcia drutu i siatki	szt.	4	4
2	Piła łańcuchowa elektryczna	szt.	2	2
3	Łańcuch do piły łańcuchowej	szt.	10	5
4	Piła tarczowa elektryczna	szt.	2	2
5	Tarcze do pił tarczowych:
	1) do drewna	szt.	5	5
	2) do metalu	szt.	30	30
	3) do betonu	szt.	30	30
6	Piła posuwisto-zwrotna elektryczna	szt.	1	1
7	Brzeszczoty do piły posuwisto-zwrotnej elektrycznej	szt.	10	5
8	Piła posuwisto-zwrotna powietrzna	szt.	1	1
9	Młotek rotacyjny elektryczny z osprzętem	kpl.	2	2
10	Brzeszczoty do piły posuwisto-zwrotnej powietrznej	szt.	5	5
11	Transformator plecakowy przenośny 500/220/12 V	szt.	2	2
12	Plecakowy aparat do cięcia gazowego z osprzętem	kpl.	3	2
13	Butla rezerwowa do aparatu plecakowego:
	1) tlenowa	szt.	20	10
	2) acetylenowa	szt.	20	10
14	Zestaw podnośników hydraulicznych o udźwigu do 1.000 kN	kpl.	1	1
15	Zestaw podnośników pneumatycznych (poduszki z osprzętem)	kpl.	1	1
16	Zapas hydrolu	l	5	5
17	Rozsadzacz hydrauliczny do skał	szt.	1	-
18	Hydrauliczny przecinak do cięcia nakrętek	szt.	1	1
19	Hydrauliczny przecinak do cięcia lin	szt.	1	1
20	Nożyce hydrauliczne	szt.	1	1
21	Nożyce hydrauliczne kombi (nożycorozpieracz)	szt.	1	1
22	Lekki stojak hydrauliczny	szt.	80	40
23	Ciągarka linowa	szt.	2	2
24	Ciągarka łańcuchowa:
	1) o udźwigu 15 kN	szt.	2	2
	2) o udźwigu 30 kN	szt.	2	2
25	Urządzenie do podawania tlenu do zawału	szt.	1	1
26	Ubrania szybowe	kpl.	10	10
27	Buty gumowe rybackie	para	10	10
28	Łopata saperska	szt.	5	5
29	Gracka	szt.	2	2
30	Torba z gwoździami różnej wielkości	kpl.	2	2
31	Kielnia murarska	szt.	2	2
32	Górniczy odbiornik lokacyjny	kpl.	1	1
33	Odbiorczy zestaw lokacyjny (z osprzętem)	kpl.	1	1
34	Akustyczny indykator zawałowy	kpl.	1	1
35	Klucz do obudowy ŁP	szt.	5	5
36	Klucz do obudowy V	szt.	5	5
37	Klucz do szyn	kpl.	3	3
38	Klucz do rur podsadzkowych	kpl.	4	4
39	Stropnice lekkie:
	1) długości 1 m	szt.	200	-
	2) długości 1,5 m	szt.	200	-

 

c)   sprzęt inny

 

1	2	3	4	5
1	Radiotelefon noszony	kpl.	2	2
2	Radiotelefon przewoźny	kpl.	2	2
3	Radiotelefon stacjonarny	kpl.	1	1
4	Rękawice dielektryczne	kpl.	2	2
5	Klucz do otwierania wyłączników kopalnianych	szt.	1	1
6	Agregat prądotwórczy	szt.	1	1
7	Przenośnik ratowniczy	kpl.	1	1
8	Folia Ć 800 mm	m	50	50

 

d)   sprzęt medyczny

 

1	2	3	4	5
1	Inhalator przenośny	szt.	4	2
2	Zestaw lekarski	szt.	2	2
3	Nosze uniwersalne	szt.	5	5
4	Usztywniacze pneumatyczne	kpl.	5	5
5	Koc z własnym źródłem ciepła	szt.	2	2
6	Rękawice chirurgiczne gumowe	para	15	15
7	Aparat do podciśnieniowego przetłaczania płynów	szt.	1	1
8	Aparat do sztucznego oddychania metodą usta-usta	szt.	1	1

 

Uwaga! Wyżej wymienione dane ilościowe wyposażenia uwzględniają wyposażenie wozu bojowego.

Tabela nr 3

WYPOSAŻENIE WOZU BOJOWEGO DYŻURUJĄCYCH ZAWODOWYCH ZASTĘPÓW RATOWNICZYCH ORAZ DYŻURUJĄCYCH ZASTĘPÓW RATOWNICZYCH DLA GRUP PODZIEMNYCH ZAKŁADÓW GÓRNICZYCH

 

Lp.	Wyszczególnienie sprzętu	Jednostka miary	Liczba
1	2	3	4
1	Tlenowy aparat oddechowy roboczy	szt.	12
2	Maska do tlenowego aparatu oddechowego roboczego z pokrowcem (uniwersalna)	szt.	12
3	Zapasowe butle i pochłaniacze do tlenowych aparatów oddechowych roboczych, wraz z nosidłami	kpl.	12
4	Tlenowy aparat oddechowy ewakuacyjny	szt.	5
5	Pochłaniacz ochronny POG lub tlenowy aparat ucieczkowy	szt.	14
6	Lampa górnicza osobista ratownicza	szt.	14
7	Rękawice ochronne	para	14
8	Szelki bezpieczeństwa	szt.	5
9	Linka ratownicza długości 5 m	szt.	3
10	Linka ratownicza długości 15 m	szt.	2
11	Linka stalowa Ć 8-10 mm, miękka	m	15
12	Urządzenie łączności ratowniczej	kpl.	1
13	Bębny rezerwowe do urządzenia łączności ratowniczej	szt.	6
14	Metanomierz o zakresie od 0 do 5%	szt.	3
15	Metanomierz o zakresie od 0 do 100%	szt.	1
16	Wykrywacz gazów mieszkowy, wraz z kompletem wskaźników rurkowych do wykrywania CO, CO2, NO2, H2S, O2, H2, lub inne przyrządy pomiarowe do wykrywania tych gazów	kpl.	3
17	Rurki dymne	szt.	20
18	Gruszka gumowa do rurek dymnych	szt.	2
19	Pipety do pobierania prób powietrza kopalnianego z pompką i manometrem kontrolnym	kpl.	1
20	Anemometr	szt.	1
21	Urządzenie do podawania tlenu pod maskę	szt.	2
22	Psychroaspirator lub inny przyrząd do określania wilgotności względnej	szt.	1
23	Tlenomierz	szt.	1
24	Przyrząd do pomiaru stężenia CO	szt.	1
25	Zestaw zastępowego	kpl.	2
26	Zestaw mechanika sprzętu ratowniczego	kpl.	1
27	Zestaw ślusarza	kpl.	1
28	Zestaw elektryka	kpl.	1
29	Prądownica mgłowa	szt.	2
30	Prądnica uniwersalna	szt.	2
31	Koc gaśniczy	szt.	1
32	Hydrant nawiertowy:
	1) do rur Ć 100 mm	szt.	1
	2) do rur Ć 150 mm	szt.	1
33	Nożyce do cięcia drutu i siatki	szt.	1
34	Plecakowy aparat do cięcia gazowego z osprzętem	kpl.	1
35	Górniczy odbiornik lokacyjny	kpl.	1
36	Odbiorczy zestaw lokacyjny (z osprzętem)	kpl.	1
37	Urządzenia do podawania tlenu lub powietrza do zawału	kpl.	1
38	Zestaw podnośników hydraulicznych o udźwigu od 50 kN do 300 kN	kpl.	1
39	Zestaw podnośników pneumatycznych (poduszki o udźwigu 110 kN do 400 kN, wraz z osprzętem)	kpl.	1
40	Nożycorozpierak	szt.	1
41	Hydrauliczny przecinak do lin	szt.	1
42	Hydrauliczny przecinak do nakrętek	szt.	1
43	Młotek rotacyjny o napędzie elektrycznym z osprzętem	kpl.	1
44	Piła łańcuchowa o napędzie elektrycznym z łańcuchem zapasowym	szt.	1
45	Piła tarczowa o napędzie elektrycznym	szt.	1
46	Torba z tarczami wymiennymi do piły tarczowej i okularami	kpl.	1
47	Piła posuwisto-zwrotna elektryczna	szt.	1
48	Transformator 500/220/12 V oraz przedłużacz długości minimum 25 m	szt.	1
49	Ciągarka linowa	szt.	1
50	Ciągarka łańcuchowa (15 kN lub 30 kN)	szt.	1
51	Łopata saperska	szt.	5
52	Gracka	szt.	2
53	Klucze do obudowy podatnej - komplet	szt.	2
54	Klucze do szyn	kpl.	2
55	Torba z gwoździami różnej wielkości	kpl.	2
56	Klucze do rur podsadzkowych	szt.	2
57	Kielnia murarska	szt.	2
58	Nosze uniwersalne	szt.	1
59	Usztywniacze pneumatyczne	kpl.	1
60	Zestaw lekarski	kpl.	1
61	Inhalator przenośny	szt.	1
62	Aparat do sztucznego oddychania metodą usta-usta	szt.	1
63	Koc z własnym źródłem ciepła	szt.	1
64	Rękawice chirurgiczne gumowe	para	10
65	Aparat do podciśnieniowego przetłaczania płynów	szt.	1

 

Tabela nr 4

WYPOSAŻENIE ZAKŁADU GÓRNICZEGO WYDOBYWAJĄCEGO ROPĘ NAFTOWĄ I GAZ ZIEMNY ORAZ ZAKŁADU WYKONUJĄCEGO ROBOTY GEOLOGICZNE W GRANICACH LĄDU

 

			Roboty geologiczne i rekonstrukcje		Wydobycie
Lp.	Wyszczególnienie	Jednostka miary	zagrożenie erupcyjne i siarkowodorowe	zagrożenie erupcyjne	zagrożenie erupcyjne i siarkowodorowe	zagrożenie erupcyjne
1	2	3	4	5	6	7
1	Aparaty powietrzne robocze	kpl.	6	-	2	-
2	Butle do aparatów powietrznych zapasowe	kpl.	12	-	4	-
3	Maski do aparatów powietrznych	kpl.	6	-	2	-
4	Aparaty oddechowe filtrujące	kpl.	20	-	5	-
5	Filtropochłaniacz H2S	szt.	60	-	10	-
6	Przyrząd do kontroli aparatów	szt.	1	-	-	-
7	Zestaw narzędzi do aparatów powietrznych	kpl.	1	-	-	-
8	Ciśnieniomierze kontrolne 30 MPa	szt.	1	-	-	-
9	Radiotelefony	kpl.	2	-	-	-
10	Eksplozymetry z ładownicą	kpl.	2	1	1	1
11	Przyrząd pomiarowy H2S	kpl.	2	-	1	-
12	Wykrywacz gazów mieszkowy WG-2	kpl.	3	1	2	-
13	Wskaźniki rurkowe H2S	szt.	60	20	20	-
14	Wskaźniki rurkowe SO2	szt.	20	-	10	-
15	Ubranie robocze	kpl.	20	10	5	5
16	Buty gumowe	para	10	10	5	5
17	Kaski ochronne górnicze	szt.	10	10	5	5
18	Linki bezpieczeństwa 15 m	szt.	2	2	1	1
19	Tablice ostrzegawcze	szt.	10	10	10	10
20	Szelki bezpieczeństwa	szt.	2	2	-	-
21	Rękawy lotnicze	szt.	2	2	2	2
22	Woda amoniakalna	l	100	-	50	-
23	Łomy z materiałów nieiskrzących	szt.	2	2	2	2
24	Wkłady do zaworów iglicowych dla każdego ze stosowanych typów	kpl.	10	10	-	-
25	Głowica do uzbrojenia przewodu na ciśnienie 70 MPa z łącznikiem do przewodu 4 1/2" JP lub 3 1/2" JP	szt.	1	1	-	-
26	Zawór zwrotny wrzutowy 3 1/2" JP lub 4 1/2" JP	szt.	1	-	-	-
27	Zawór bezpieczeństwa podgraniatkowy 3 1/2" JP lub 4 1/2" JP	szt.	1	1	-	-
28	Klucze nieiskrzące 22-90 mm	kpl.	5	5	5	5
29	Łomy nieiskrzące Ć 30 mm, długości 700-800 mm	szt.	4	4	2	2
30	Winda budowlana 30 kN lub 50 kN z nawiniętą liną ocynkowaną Ć 16 mm, o długości 120 m	kpl.	5	5	3	3
31	Zblocza jednorolkowe 50 kN	szt.	5	5	5	5
32	Zblocza jednorolkowe 100 kN	szt.	5	5	-	-
33	Rury wydobywcze 2 3/8"	m	-	-	200	200
34	Materiały do sporządzania płuczki o odpowiedniej gęstości w ilości 1,5 objętości najgłębszego otworu na złożu oraz zbiorniki płuczkowe	-	-	-	wg wyliczenia
35	Kompletna głowica eksploatacyjna, wraz z łącznikiem kołnierzowym, do połączenia się z zamontowanymi więźbami rurowymi	kpl.	-	-	1	1
36	Chorągiewki żółte	szt.	20	20	10	10
37	Chorągiewki czerwone	szt.	20	20	20	20
38	Zawór zwrotny wrzutowy 3 1/2" JP	szt.	1	1	-	-
39	Zawór wzrotny wrzutowy 4 1/2" JP	szt.	1	1	-	-
40	Materiały trwale wiążące H2S	Mg	30	-	-	-
41	Woda amoniakalna	Mg	0,5	-	0,3	-

 

Uwagi: 1.    Wyposażenie wymienione w poz. od 1 do 27 dotyczy sprzętu, który powinien się znajdować w obiekcie podczas wykonywania prac przy występowaniu zagrożenia erupcyjnego i siarkowodorowego lub zagrożenia erupcyjnego.

2.   Wyposażenie i materiały wymienione w poz. od 28 do 41 powinny się znajdować w magazynie przeciwerupcyjnym w zakładzie górniczym.

Tabela nr 5

WYPOSAŻENIE ZAKŁADU GÓRNICZEGO WYDOBYWAJĄCEGO ROPĘ NAFTOWĄ I GAZ ZIEMNY ORAZ ZAKŁADU WYKONUJĄCEGO ROBOTY GEOLOGICZNE W GRANICACH OBSZARÓW MORSKICH RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

 

Lp.	Wyszczególnienie	Jednostka miary	Wyposażenie platformy
1	2	3	4
1	Aparaty powietrzne robocze	szt.	12
2	Aparaty ucieczkowe	szt.	70
3	Butle powietrzne zapasowe	szt.	24
4	Zapasowe butle tlenowe do aparatów ucieczkowych	szt.	70
5	Uniwersalny przyrząd do kontroli aparatów oddechowych	szt.	2
6	Ciśnieniomierz kontrolny ciśnienia powietrza w butli	szt.	2
7	Ciśnieniomierz kontrolny ciśnienia tlenu w butli	szt.	2
8	Przyrząd do kontroli masek	szt.	1
9	Aerotest, wraz z kompletem rurek	kpl.	1
10	Wykrywacz gazów mieszkowy	szt.	5
11	Combiwarn	szt.	2
12	Comopac	szt.	1
13	Comowarn	szt.	1
14	Wskaźnik rurkowy CO2	szt.	60
15	Wskaźnik rurkowy CO	szt.	40
16	Zestaw do kalibracji przyrządów do pomiaru CO, H2S i stopnia wybuchowości (Ex)	szt.	po 1
17	Ładownica uniwersalna	szt.	2
18	Ładownica do lampy górniczej	szt.	1
19	Ładownica do radiotelefonu	szt.	1
20	Ładownica do sulfipac	szt.	4
21	Inahalator AM-2	szt.	1
22	Nosze uniwersalne	szt.	1
23	Aparat do sztucznego oddychania	szt.	1
24	Apteczka	szt.	1
25	Lampy górnicze	szt.	5
26	Rękaw lotniczy	szt.	3
27	Radiotelefon przenośny	szt.	6
28	Sprężarka powietrzna	szt.	1
29	Linka ratownicza 4,5 m	szt.	2
30	Szelki bezpieczeństwa	szt.	2
31	Kaski dźwiękochłonne	szt.	25
32	Wata dźwiękochłonna	g	250
33	Rękawice 5-palcowe	para	15
34	Ubrania żaroodporne	kpl.	4
35	Koce ocieplane	szt.	5
36	Kombinezon roboczy	szt.	10
37	Młotek	szt.	2
38	Łom metalowy	szt.	3
39	Zestaw kluczy nieiskrzących - rozmiar 32-80 mm	kpl.	3
40	Przecinak	szt.	4
41	Obcęgi	szt.	2
42	Szczypce	szt.	2
43	Wycinaki	szt.	2
44	Punktak	szt.	1
45	Skrobaki	szt.	5
46	Przebijaki	szt.	2
47	Klucz nastawny	szt.	2
48	Łopaty	szt.	2
49	Sulfiwarn	szt.	2
50	Sulfipac	szt.	4
51	Wskaźnik rurkowy H2S	szt.	100
52	Wskaźnik rurkowy SO2	szt.	50
53	Środek trwale wiążący H2S	Mg	5
54	Soda akustyczna	Mg	500
55	Soda amoniakalna	Mg	500

 

Uwagi:

1.   Sprzęt i materiały wymienione w poz. od 49 do 55 powinny znajdować się w obiekcie dodatkowo, w razie występujących zagrożeń siarkowodorowych.

2.   Wyposażenie zakładu górniczego wydobywającego ropę naftową i gaz ziemny w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej, określone w tabeli nr 5, może być zmniejszone, w szczególności w zakresie sprzętu ochrony dróg oddechowych, w zależności od rodzaju platformy oraz liczby zatrudnionych pracowników.

Tabela nr 6

WYPOSAŻENIE JEDNOSTKI RATOWNICTWA GÓRNICZEGO W ZAKŁADACH GÓRNICZYCH WYDOBYWAJĄCYCH ROPĘ NAFTOWĄ I GAZ ZIEMNY ORAZ W ZAKŁADACH WYKONUJĄCYCH ROBOTY GEOLOGICZNE

 

Lp.	Wyszczególnienie	Jednostka miary	Liczba
1	2	3	4
	I. Sprzęt ochrony dróg oddechowych
1	Aparat powietrzny z nadciśnieniem pod maską	kpl.	20
2	Automat dawkujący do aparatu powietrznego	szt.	10
3	Maska twarzowa do aparatu powietrznego	szt.	10
4	Aparat oddechowy filtrujący	kpl.	20
5	Butla powietrza zapasowa do aparatu wymienionego w poz. 1	kpl.	20
6	Powietrzny aparat oddechowy bez nadciśnienia	kpl.	6
7	Butle powietrzne zapasowe do aparatu wymienionego w poz. 6	kpl.	6
8	Automat dawkujący do aparatu powietrznego z poz. 6	kpl.	6
	II. Przyrządy kontrolne do aparatów oddechowych
1	Uniwersalny przyrząd kontrolny do aparatów oddechowych	szt.	4
2	Przepływomierz 0-3 dm3/min.	szt.	1
3	Manometr wodny	szt.	1
4	Ciśnieniomierz do kontroli tlenu w butli	szt.	2
5	Ciśnieniomierz do kontroli powietrza w butli	szt.	4
6	Aerotest	kpl.	1
7	Rurki do aerotestu 5/a-P/H2O	kpl.	10
8	Rurki do aerotestu 10/a-P/olej	szt.	10
9	Rurki do aerotestu 100/a-P/O2	szt.	10
10	Rurki do aerotestu 5/a-P/CO2	szt.	10
	III. Przyrządy pomiarowe
1	Eksplozymetr	szt.	10
2	Eksplozymetr z tlenomierzem	szt.	2
3	Przyrząd do pomiaru CO	szt.	1
4	Przyrząd do pomiaru SO2 20 ppm	szt.	2
5	Przyrząd do pomiaru H2S 100 ppm	szt.	8
6	Przyrząd do pomiaru O2, H2S i stopnia wybuchowości (Ex)	szt.	3
7	Wykrywacz gazów mieszkowy	szt.	10
8	Wskaźniki rurkowe H2S	szt.	200
9	Wskaźniki rurkowe CO	szt.	60
10	Wskaźniki rurkowe CO2	szt.	40
11	Wskaźniki rurkowe SO2	szt.	50
12	Wskaźniki rurkowe KW lub RW	szt.	60
13	Anemometr	szt.	2
14	Zestaw do kalibracji przyrządów do pomiaru CO, H2S i stopnia wybuchowości (Ex)	kpl.	2
	IV. Ładownice elektryczne
1	Do lamp górniczych	szt.	1
2	Uniwersalne 220 V	szt.	10
3	Uniwersalne 24 V	szt.	4
4	Uniwersalne modułowe do przyrządów	kpl.	2
5	Do radiotelefonów	szt.	4
	V. Sprzęt medyczny
1	Inhalator	szt.	1
2	Nosze próżniowe	szt.	1
3	Nosze uniwersalne	szt.	1
4	Apteczka pierwszej pomocy	szt.	2
5	Szyny pneumatyczne	kpl.	2
6	Aparat do sztucznego oddychania	kpl.	2
7	Urządzenie do podawania tlenu pod maskę	kpl.	2
8	Butla tlenowa 2 dm3/20 MPa	szt.	10
	VI. Sprzęt pomocniczy
1	Sprężarka 100 dm3/min./30 MPa	szt.	1
2	Sprężarka 200 dm3/min./30 MPa	szt.	1
3	Przetłaczarka tlenu	szt.	1
4	Radiotelefon krótkiego zasięgu	szt.	10
5	Klucze oczkowe i widlaste nieiskrzące	kpl.	3
6	Lornetka	szt.	1
7	Lampy górnicze	szt.	15
8	Reflektor	szt.	2
9	Podnośniki hydrauliczne, wraz z pompą	kpl.	1
10	Piła tarczowa elektryczna	szt.	2
11	Piła łańcuchowa do drewna	szt.	2
12	Wciągarka linowa 15 i 25 kN	szt.	2
13	Wciągarka łańcuchowa 30 i 60 kN	szt.	2
14	Przedłużacz 3-fazowy 30 m	szt.	1
15	Skrzynka rozdzielcza 380 x 220 V	szt.	1
16	Skrzynka narzędziowa ślusarska	szt.	2
17	Łopata	szt.	1
18	Szpadel	szt.	1
19	Kilof	szt.	1
20	Siekiera	szt.	1
21	Piła do drewna ręczna	szt.	1
22	Młot 0,01 Mg	szt.	1
23	Klucz nastawny 0-100 mm	szt.	2
24	Klucz zawiasowy 73-88,9 mm	szt.	2
25	Klucz zawiasowy 51-60,3 mm	szt.	2
26	Młot udarowy elektryczny	szt.	1
27	Wiertarka udarowo-obrotowa do 85 mm	szt.	1
28	Narzędza nieiskrzące	kpl.	2
29	Klucze nasadowe nieiskrzące małe	kpl.	2
	VII. Sprzęt ochrony osobistej i odzież ochronna
1	Linka ratownicza 15 m	szt.	2
2	Linka ratownicza 5 m	szt.	2
3	Szelki bezpieczeństwa	szt.	2
4	Kask ochronny	szt.	16
5	Kask dźwiękochłonny	szt.	8
6	Ubranie żaroodporne	kpl.	5
7	Ubranie odblaskowe	kpl.	5
8	Ubranie robocze	kpl.	10
9	Ubranie watowane	kpl.	15
10	Kurtki ocieplane	szt.	10
11	Kurtki przeciwdeszczowe	szt.	10
12	Buty skórzane	para	10
13	Buty gumowe filcowe	para	10
14	Buty gumowe	para	10
15	Buty gumowe rybackie	para	5
16	Koszule	szt.	20
17	Kalesony	szt.	20
18	Czapki zimowe	szt.	20
19	Kominiarki	szt.	20
20	Pilotki pod kask	szt.	20
21	Onuce flanelowe	para	40
22	Rękawice ochronne	para	40
23	Wata dźwiękochłonna	g	500
24	Ochronniki słuchu	szt.	15
25	Ubrania L-2	kpl.	10
26	Ubrania szybowe	kpl.	10
27	Ubrania gazoszczelne	kpl.	10
	VIII. Środki transportowe
1	Autobus - wóz bojowy	szt.	1
2	Mikrobus z przyczepą, stanowiący rezerwowy wóz bojowy	szt.	1
	IX. Sprzęt szkoleniowy
1	Symulator erupcji do szkolenia osób dozoru górniczego i wiertaczy	kpl.	1
2	Sprzęt audiowizualny	kpl.	1

 

Tabela nr 7

WYPOSAŻENIE KOPALNIANEJ STACJI RATOWNICTWA GÓRNICZEGO (KSRG) W ZAKŁADZIE GÓRNICZYM WYDOBYWAJĄCYM SIARKĘ OTWORAMI WIERTNICZYMI LUB METODĄ ODKRYWKOWĄ

 

Lp.	Wyszczególnienie	Jednostka	Kategoria KSRG
		miary	I	II	III
1	2	3	4	5	6
	I. Sprzęt ochrony dróg oddechowych
1	Aparat oddechowy tlenowy roboczy	szt.	-	-	5
2	Maska twarzowa do aparatu tlenowego	szt.	-	-	5
3	Butla 2 dm3 aparatu tlenowego	szt.	-	-	10
4	Pochłaniacz CO2 do aparatu tlenowego	szt.	-	-	10
5	Części zamienne do tlenowego aparatu roboczego:
	1) węże oddechowe	kpl.	-	-	2
	2) worki oddechowe	szt.	-	-	2
	3) przewód z manometrem	szt.	-	-	2
	4) tornister z pasami	kpl.	-	-	2
	5) zawór upustowy z płetwą	kpl.	-	-	2
	6) przewody: tlenowy, wysokiego   ciśnienia i dodawczy	szt.	-	-	2
	7) zawór redukcyjny	szt.	-	-	2
	8) automat płucny	szt.	-	-	2
	9) uszczelki do aparatu	szt.	-	-	6
	10) narzędzia do aparatu	kpl.	-	-	1
6	Aparat oddechowy powietrzny	szt.	5	10	10
7	Maska do aparatu z poz. 5	szt.	5	10	10
8	Części zamienne do aparatów powietrznych:
	1) butle	szt.	6	6	10
	2) łoże z pasami	kpl.	1	1	1
	3) zawór redukcyjny	szt.	1	1	1
	4) automat płucny	szt.	1	1	1
	5) wąż do automatu płucnego	szt.	1	1	1
	6) ciśnieniomierz z wężami	szt.	1	1	1
9	Przyrząd do kontroli aparatów powietrznych	szt.	1	1	1
10	Uniwersalny przyrząd kontrolny	szt.	-	-	1
11	Ciśnieniomierz kontrolny	szt.	1	1	1
12	Szafa odkażająca	szt.	-	-	1
13	Stoper	szt.	1	1	1
	II. Przyrządy pomiarowe
1	Przyrząd do ciągłego pomiaru H2S	szt.	1	1	2
2	Tlenomierz	szt.	-	-	1
3	Wykrywacz gazów mieszkowy	szt.	1	1	2
4	Termometr górniczy	szt.	1	1	1
	III. Sprzęt ratowniczy
1	Linka ratownicza długości 5 m	szt.	2	2	4
2	Linka ratownicza długości 15 m	szt.	2	2	4
3	Pas bezpieczeństwa	szt.	5	5	10
4	Szelki bezpieczeństwa	szt.	2	2	4
5	Lampa górnicza	szt.	5	5	10
	IV. Sprzęt pomocniczy
1	Narzędzia nieiskrzące	kpl.	-	1	2
2	Wciągarka łańcuchowa	szt.	-	1	1
3	Piła do drewna	szt.	1	1	2
4	Piła do metalu	szt.	1	1	1
5	Zestaw narzędzi ślusarskich	kpl.	-	1	1
6	Komplet kluczy	kpl.	1	1	1
7	Siekiera mała	szt.	1	1	1
8	Siekiera duża	szt.	-	-	1
9	Łopata	szt.	4	6	10
	V. Ubrania ochronne
1	Ubrania kwasoodporne gazoszczelne przy aparacie nakładanym na ubranie	szt.	-	5	-
2	Ubrania kwasoodporne gazoszczelne przy aparacie nakładanym pod ubranie	szt.	-	-	5
3	Klimatyzator	szt.	-	-	5
4	Przyrząd do badania szczelności ubrań	szt.	-	1	1
5	Hełm ratowniczy	szt.	2	5	10
6	Hełm górniczy	szt.	5	5	5
7	Ubrania robocze	kpl.	5	10	15
8	Koszule flanelowe	szt.	5	10	15
9	Buty gumowe	para	5	8	10
10	Buty rybackie	para	1	2	4
11	Ubrania wodoochronne	kpl.	2	4	8
12	Kurtka ocieplana	szt.	5	5	10
	VI. Sprzęt medyczny
1	Apteczka przenośna	szt.	1	1	2
2	Nosze	szt.	1	2	2
3	Drabina sznurowa	szt.	-	1	2

 

Tabela nr 8

WYPOSAŻENIE JEDNOSTKI RATOWNICTWA GÓRNICZEGO ZAKŁADÓW GÓRNICZYCH WYDOBYWAJĄCYCH SIARKĘ OTWORAMI WIERTNICZYMI LUB METODĄ ODKRYWKOWĄ

 

Lp.	Wyszczególnienie	Jednostka miary	Liczba
1	2	3	4
	I. Sprzęt ochrony dróg oddechowych
1	Aparat tlenowy roboczy	szt.	16
2	Maska twarzowa do aparatu tlenowego	szt.	16
3	Butla stalowa 2 l do aparatu tlenowego	szt.	32
4	Pochłaniacze CO2 do aparatu tlenowego	szt.	32
5	Butle stalowe z tlenem 40 dm3	szt.	10
6	Przyrząd do badania czystości tlenu	szt.	1
7	Części zamienne do tlenowego aparatu roboczego:
	1) węże oddechowe	kpl.	6
	2) worki oddechowe	szt.	6
	3) przewód z ciśnieniomierzem	szt.	6
	4) tornister z pasami	kpl.	3
	5) zawór upustowy z płetwą	kpl.	6
	6) komory zaworów sterujących	kpl.	6
	7) przewody tlenowe	szt.	6
	8) zawór redukcyjny z automatem	szt.	4
	9) uszczelki do aparatów (różne)	szt.	64
	10) narzędzia do aparatów tlenowych roboczych	kpl.	2
	11) urządzenia do podawania tlenu pod maskę	szt.	1
8	Przetłaczarka tlenu	szt.	1
9	Części zamienne do przetłaczarki	kpl.	2
10	Gliceryna	g	1.000
11	Dotol	g	1.000
12	Aparat ucieczkowy	szt.	5
13	Aparat powietrzny	szt.	10
14	Automaty oddechowe	szt.	10
15	Automaty oddechowe nadciśnieniowe	szt.	10
16	Maska twarzowa do aparatu powietrznego	szt.	10
17	Maska twarzowa do aparatu powietrznego nadciśnieniowego	szt.	10
18	Sprężarka powietrza	szt.	1
19	Części zamienne do aparatów powietrznych:
	1) automat normalny	szt.	1
	2) automat nadciśnieniowy	szt.	1
	3) łoże aparatu z pasami	szt.	1
	4) łącznik międzybutlowy	szt.	1
	5) przewód z manometrem	szt.	1
	6) butle zapasowe do aparatów z poz. 13	szt.	20
20	Aparat powietrzny wężowy	szt.	2
21	Przyrząd do kontroli aparatów	szt.	1
22	Uniwersalny przyrząd kontrolny	szt.	2
23	Ciśnieniomierz kontrolny	szt.	1
24	Aerotest	szt.	1
	II. Przyrządy pomiarowe
1	Przyrząd do ciągłego pomiaru H2S	szt.	3
2	Zestaw do kalibracji przyrządów pomiarowych H2S	szt.	1
3	Przyrząd do ciągłego pomiaru O2	szt.	2
4	Przyrząd do ciągłego pomiaru CO	szt.	2
5	Zestaw do kalibracji przyrządów pomiarowych CO	szt.	1
6	Eksplozymetr - metanomierz	szt.	2
7	Zestaw do kalibracji eksplozymetru	szt.	1
8	Termometr z przewodem	szt.	2
9	Termometr górniczy	szt.	2
10	Wykrywacz gazów mieszkowych	szt.	4
	III. Sprzęt ratowniczy
1	Lampy górnicze	szt.	15
2	Reflektor	szt.	1
3	Pas bezpieczeństwa	szt.	15
4	Szelki bezpieczeństwa	szt.	5
5	Linki ratownicze 5 m	szt.	15
6	Piła ratownicza tarczowo-spalinowa:	szt.	1
	1) dysk 14" do betonu	szt.	5
	2) dysk 14" do stali	szt.	5
	3) dysk ratowniczy	szt.	2
	4) dysk diamentowy	szt.	1
7	Piła łańcuchowa do drewna:	szt.	1
	1) prowadnica 13"	szt.	2
	2) łańcuch tnący 13"	szt.	2
8	Rozpierak hydrauliczny 2003 U	szt.	1
9	Rozpierak hydrauliczny kombi z łańcuchami i nasadkami	szt.	1
10	Nożyce hydrauliczne 2001 U	szt.	1
11	Rozpierak dwustronny RAM-1040 z nasadkami i łańcuchem	szt.	1
12	Pompa nożna hydrauliczna dwuwyjściowa	szt.	1
13	Pompa hydrauliczna spalinowa	szt.	1
14	Węże hydrauliczne na bębnie 2 x 15 m	szt.	2
15	Węże hydrauliczne przedłużające 2 x 25 m	szt.	2
16	Przecinak do nakrętek HNO 1036 U	szt.	2
17	Pompa hydrauliczna nożna do narzędzi	szt.	2
18	Węże hydrauliczne 3 m	szt.	2
19	Zaciskacz do rur HPS 60 U	szt.	1
20	Rozpierak do kryz FLS 85 U	szt.	2
21	Rozpierak do kryz FLS 170 U	szt.	2
22	Odsysacz próżniowy HUS 250 U	szt.	1
23	Poduszka powietrzna HKB 5	szt.	2
24	Poduszka powietrzna HKB 20	szt.	2
25	Poduszka powietrzna HKB 40	szt.	2
26	Poduszka powietrzna HKB 67	szt.	2
27	Zestaw sterujący do poduszek	szt.	2
28	Reduktor do poduszek	szt.	2
29	Węże zasilające powietrze długości 10 m	szt.	6
30	Węże powietrzne odcinające	szt.	3
31	Narzędzia nieiskrzące	kpl.	1
32	Zestaw kluczy nieiskrzący	kpl.	2
33	Hełm ratowniczy	szt.	15
34	Wóz bojowy	szt.	1
35	Wóz operacyjny osobowy	szt.	1
36	Taśmy napinające do poduszek	szt.	2
	IV. Sprzęt pomocniczy
1	Drabina sznurowa	szt.	2
2	Drabina przenośna	szt.	1
3	Plecakowy aparat spawalniczy	szt.	1
4	Młotek udarowo-obrotowy elektryczny	szt.	1
5	Piła tarczowa z napędem elektrycznym do metalu	szt.	1
6	Piła tarczowa do drewna z napędem elektrycznym	szt.	1
7	Wciągarka łańcuchowa	szt.	2
8	Zestaw kluczy	kpl.	2
9	Łopata	szt.	10
10	Kilof	szt.	2
11	Łom	szt.	2
12	Siekiera	szt.	2
13	Piła ręczna do drewna i metalu	szt.	2
	V. Ubrania ochronne
1	Ubrania kwasoodporne gazoszczelne przy aparatach nakładanych na ubrania	szt.	5
2	Ubrania kwasoodporne gazoszczelne przy aparatach nakładanych pod ubrania	szt.	5
3	Hełm górniczy	szt.	10
4	Ubrania robocze	kpl.	20
5	Koszule	szt.	20
6	Buty gumowe	para	20
7	Buty gumowe rybackie	para	5
8	Ubrania wodoochronne	kpl.	10
9	Kurtki ocieplane	szt.	10
	VI. Sprzęt medyczny
1	Inhalator przenośny	szt.	1
2	Nosze górnicze	szt.	2
3	Apteczka przenośna	szt.	2

 

ZAŁĄCZNIK Nr 4

ZASADY SZKOLENIA Z ZAKRESU RATOWNICTWA GÓRNICZEGO

1. Postanowienia ogólne

1.1.    Niniejsze zasady szkolenia i programy nauczania z zakresu ratownictwa górniczego, zwane dalej "zasadami", obowiązują w podziemnych zakładach górniczych, zakładach górniczych odkrywkowych, które posiadają wyrobiska podziemne, w zakładach górniczych górnictwa naftowego oraz w zakładach górniczych wydobywających siarkę metodą otworową.

1.2.    Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego jest obowiązany każdego roku opracować harmonogramy odbywania kursów i ćwiczeń ratowniczych w roku następnym i przedstawić je do zatwierdzenia kierownikowi ruchu zakładu górniczego.

1.3.    Za stan wyszkolenia w zakresie ratownictwa górniczego w zakładzie górniczym jest odpowiedzialny kierownik ruchu tego zakładu.

2. Szkolenie osób kierownictwa akcji i drużyn ratowniczych

2.1.    Kierownik ruchu zakładu górniczego oraz jego zastępcy są obowiązani co 5 lat uczestniczyć w seminariach o tematyce dotyczącej zwalczania zagrożeń w zakładach górniczych oraz prowadzenia i organizacji akcji ratowniczych.

2.2.    Każdy kierownik akcji ratowniczej na dole (w obiekcie), kierownik bazy ratowniczej oraz osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, nie wchodzący w skład drużyny ratowniczej, są obowiązani ukończyć oraz co 5 lat powtarzać odpowiednie kursy specjalistyczne.

2.3.    W okresie pierwszego roku po odbyciu kursu, o którym mowa w pkt 2.2, kierownik akcji ratowniczej na dole (w obiekcie) oraz kierownik bazy ratowniczej powinni uczestniczyć odpowiednio w:

1)   2 ćwiczeniach praktycznych, obejmujących tematykę prowadzenia akcji na dole zakładu górniczego,

2)   2 ćwiczeniach praktycznych, obejmujących tematykę likwidacji zagrożeń w zakładach górniczych wydobywających siarkę metodą otworową,

3)   1 ćwiczeniu praktycznym, obejmującym likwidację zagrożeń występujących w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi.

2.4.    Właściwy organ państwowego nadzoru górniczego może wskazać jednostkę ratownictwa, w której osoby określone w pkt 2.3. powinny odbyć ćwiczenia praktyczne.

2.5.    W razie nieodbycia odpowiedniego kursu lub wymaganych ćwiczeń przez osobę uprawnioną do kierowania bazą lub akcją ratowniczą, kierownik ruchu zakładu górniczego powinien odsunąć tę osobę od pełnienia danej funkcji.

2.6.    Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego oraz jego zastępcy są obowiązani ukończyć kurs dla kandydatów na kierowników kopalnianych stacji ratownictwa górniczego i co 5 lat powtarzać kurs okresowy dla kierowników tych stacji.

2.7.    Kursy wymienione w pkt 2.2 i 2.6 powinny składać się z części teoretycznej oraz praktycznej i powinny być zakończone egzaminem sprawdzającym.

2.7.1.  W programach tych kursów należy uwzględnić w szczególności następującą tematykę:

1)   organizację służb ratownictwa górniczego,

2)   przepisy z zakresu ratownictwa górniczego,

3)   obowiązki i uprawnienia osoby pełniącej określoną funkcję po ukończeniu danego kursu,

4)   organizację i zarządzanie akcją ratowniczą,

5)   zagrożenia naturalne i techniczne,

6)   sprzęt ochrony dróg oddechowych,

7)   sprzęt do określania parametrów fizykochemicznych powietrza,

8)   sprzęt łączności i oświetleniowy,

9)   sprzęt specjalistyczny w zależności od rodzaju kursu,

10)  udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanym.

2.7.2.  W części praktycznej kursów należy przeprowadzać ćwiczenia w zakresie posługiwania się, w warunkach zbliżonych do warunków prowadzenia akcji (np. w komorze ćwiczeń), sprzętem stosowanym w akcjach ratowniczych.

Uczestnicy szkolenia powinni samodzielnie wykonywać pewne czynności lub operacje.

3. Szkolenie członków drużyny ratowniczej w ramach kwalifikacji podstawowych

3.1.    Szkolenie członków drużyn ratowniczych w ramach kwalifikacji podstawowych powinno obejmować:

1)   znajomość podstawowych zjawisk towarzyszących zagrożeniom występującym w zakładzie górniczym,

2)   umiejętność posługiwania się sprzętem ochrony dróg oddechowych oraz pozostałym sprzętem ratowniczym, stanowiącym wyposażenie kopalnianej stacji ratownictwa górniczego,

3)   zasady udzielania pomocy poszkodowanym.

3.1.1.  W podziemnych zakładach górniczych ratownicy powinni ponadto mieć umiejętności:

1)   wykonywania wszelkiego rodzaju obudowy górniczej, szczególnie w warunkach wyrobisk zarabowanych,

2)   likwidacji wyrobisk techniką zawałową, jak również przez podsadzanie różnego typu materiałami izolacyjnymi,

3)   budowy wszystkich typów tam izolacyjnych pożarowych, zarówno tymczasowych, jak i ostatecznych,

4)   montażu i demontażu instalacji rurociągów wodnych i wykorzystywanych do transportu substancji izolacyjnych,

5)   posługiwania się podstawowymi przyrządami do pomiarów parametrów fizykochemicznych powietrza kopalnianego,

6)   posługiwania się sprzętem do zwalczania zagrożeń zawałowych.

3.1.2.  W górnictwie naftowym ratownicy powinni ponadto mieć umiejętności:

1)   montażu i demontażu urządzeń przeciwerupcyjnych, wchodzących w skład uzbrojenia wylotu otworu wiertniczego oraz głowic otworów eksploatacyjnych,

2)   wykonywania podstawowych czynności związanych z obsługą wiertnic oraz czynności wykonywanych podczas opanowywania erupcji płynu złożowego,

3)   wymiany elementów uzbrojenia wylotu otworu wiertniczego pod ciśnieniem,

4)   wykonywania prac ratowniczych w ubraniach ochronnych w warunkach zagrożeń technicznych i toksycznych,

5)   posługiwania się sprzętem specjalistycznym stosowanym przy opanowywaniu erupcji, w tym przyrządami kontrolno-pomiarowymi.

3.1.3.  W zakładach górniczych wydobywających siarkę metodą otworową ratownicy powinni ponadto mieć umiejętności:

1)   montażu i demontażu głowicy stanowiącej uzbrojenie otworu eksploatacyjnego,

2)   montażu i demontażu instalacji rurociągów,

3)   wykonywania prac ratowniczych w ubraniach gazoszczelnych i kwasoodpornych przy zagrożeniach występujących w kopalniach siarki,

4)   posługiwania się podstawowymi przyrządami do pomiarów parametrów fizykochemicznych powietrza kopalnianego,

5)   posługiwania się sprzętem ratownictwa technicznego oraz mieć znajomość podstawowych zjawisk towarzyszących erupcjom oraz innym zagrożeniom występującym w kopalni otworowej.

3.2.    W celu nabycia oraz utrzymania na właściwym poziomie podstawowych kwalifikacji członkowie kopalnianych drużyn ratowniczych są obowiązani odbywać kursy z zakresu ratownictwa górniczego, a w szczególności:

1)   kurs podstawowy i okresowy dla ratowników-osób dozoru oraz innych pracowników,

2)   kurs podstawowy i okresowy dla mechaników sprzętu ratowniczego,

oraz uczestniczyć w ćwiczeniach ratowniczych, seminariach dla zastępowych i wykonywać określone prace związane z prowadzeniem prac profilaktycznych lub akcji ratowniczych.

3.3.    Kursy, o których mowa w pkt 3.2., powinny składać się z części teoretycznej i praktycznej oraz kończyć się egzaminem sprawdzającym.

3.3.1.  W programach tych kursów należy uwzględnić w szczególności następującą tematykę:

1)   organizację służb ratownictwa górniczego,

2)   przepisy z zakresu ratownictwa górniczego,

3)   organizację akcji ratowniczych,

4)   zagrożenia naturalne i techniczne,

5)   sprzęt ochrony dróg oddechowych,

6)   sprzęt ratowniczy,

7)   udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanym.

3.3.2.  W części praktycznej kursów należy przeprowadzać ćwiczenia w zakresie posługiwania się aparatami oddechowymi roboczymi i ucieczkowymi, a w szczególności praktycznego przeprowadzania kontroli aparatu przez ratowników i zastępowego, montażu i demontażu zasadniczych zespołów aparatu oraz wymiany butli i pochłaniacza w aparacie. Ponadto należy przećwiczyć posługiwanie się podstawowym i specjalistycznym sprzętem ratowniczym.

3.3.3.  W zależności od rodzaju kursu część zajęć praktycznych należy prowadzić w warunkach zbliżonych do występujących podczas prowadzenia akcji, przy pozorowanym zagrożeniu, np. w komorze ćwiczeń.

3.3.4.  W części praktycznej kursu dla mechaników sprzętu ratowniczego należy przeprowadzić ćwiczenia w zakresie demontażu, montażu oraz prawidłowości działania i sprawdzania parametrów aparatów oddechowych różnych typów, prawidłowej obsługi oraz demontażu, montażu, konserwacji i napraw sprzętu ratowniczego, stosowanego w akcjach ratowniczych.

3.4.    Każdy ratownik, członek kopalnianej drużyny ratowniczej, w podziemnych zakładach górniczych, odkrywkowych zakładach górniczych utrzymujących wyrobiska podziemne oraz w zakładach górniczych wydobywających siarkę metodą otworową jest obowiązany odbyć 6 ćwiczeń w ciągu roku w około 2-miesięcznych odstępach czasu, z czego 2 ćwiczenia sprawdzające w jednostce ratownictwa wyznaczonej przez właściwy organ państwowego nadzoru górniczego. Pozostałe 4 ćwiczenia powinny odbywać się w zakładzie górniczym, z tego 2 ćwiczenia na dole (obiekcie), a 2 w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

W zakładach górniczych górnictwa naftowego każdy ratownik powinien odbyć 4 ćwiczenia w jednostce ratownictwa.

Na każde ćwiczenie należy przeznaczyć pełną dniówkę roboczą.

3.5.    W uzasadnionych wypadkach ćwiczenia przewidziane w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego można przeprowadzić w jednostce ratownictwa.

3.6.    Każdy ratownik biorący udział w ćwiczeniach musi mieć aktualne świadectwo odbycia badań lekarskich, stwierdzające jego zdolność do pełnienia obowiązków ratownika górniczego, oraz aktualne świadectwo ukończenia kursu ratowniczego.

3.7.    Ćwiczenia w zakładzie górniczym prowadzi kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, a tylko w razie jego nieobecności - zastępca kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego. W razie potrzeby do prowadzenia zajęć teoretycznych należy angażować osoby kierownictwa ruchu zakładu górniczego oraz specjalistów spoza zakładu górniczego. Ćwiczenia należy prowadzić na pierwszej zmianie.

3.8.    W dniu ćwiczeń każdy ratownik jest zwolniony od normalnych zajęć. Za dopilnowanie, aby ratownicy nie odbywali ćwiczeń po przepracowanej dniówce, a także nie byli zatrudniani bezpośrednio po ćwiczeniach, odpowiedzialny jest prowadzący ćwiczenia.

3.9.    Liczbę osób biorących udział w ćwiczeniach ustala każdorazowo kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, przy czym w podziemnych zakładach górniczych liczba ta nie może być mniejsza niż 10 i większa niż 20.

3.10.   Ćwiczenia należy prowadzić na podstawie szczegółowych programów opracowanych przez kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub w jednostce ratownictwa górniczego, na podstawie ramowego zakresu tematyki określonej w pkt 3.13.

3.11.   Program ćwiczeń powinien obejmować część teoretyczną oraz zajęcia praktyczne w komorze ćwiczeń i na dole zakładu górniczego lub w zakładach górniczych górnictwa naftowego na wiertni szkoleniowej, a w zakładach górniczych wydobywających siarkę metodą otworową - na otworze ćwiczebnym lub w zakładzie górniczym.

3.12.   Na zajęcia teoretyczne składają się wykłady prowadzącego ćwiczenia oraz sprawdzenie stopnia opanowania materiału wykładanego na zajęciach. W czasie prowadzenia szkolenia należy korzystać z plansz i pomocy naukowych. Ocena stopnia opanowania materiału powinna być wpisana, przez prowadzącego ćwiczenia, do dziennika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

3.13.   Tematyka prowadzonych zajęć teoretycznych w trakcie ćwiczeń ratowniczych w podziemnych zakładach górniczych powinna być następująca:

3.13.1.  Tematyka ogólna:

1)   zapoznanie ratowników z planem ratownictwa,

2)   przedstawienie zasadniczych zmian w strukturze wentylacyjnej zakładu górniczego i bieżące informacje o ważnych nowych robotach górniczych,

3)   krótkie informacje na temat możliwości rewersji wentylacji w zakładzie górniczym,

4)   podział gazów kopalnianych i ich wykrywanie; podczas ćwiczeń należy przeprowadzić kontrolę umiejętności posługiwania się sprzętem pomiarowo-kontrolnym,

5)   zdalne i miejscowe pobieranie prób powietrza, ze szczególnym uwzględnieniem sposobu pobierania prób zza tam pożarowych,

6)   zagrożenia pożarowo-gazowe, wybuchowe i pyłowe oraz sposoby ich zwalczania,

7)   profilaktyka pożarowa i wybuchowa, z uwzględnieniem warunków lokalnych danego zakładu górniczego, w tym długości i stanu dróg ucieczkowych, stosowanego sprzętu chrony dróg oddechowych, rodzajów gaśnic, rurociągów przeciwpożarowych, urządzeń wentylacyjnych, stosowanych środków w celu zapobiegania powstawaniu i rozprzestrzenianiu się wybuchów pyłu węglowego i gazów,

8)   zaburzenia w sieci wentylacyjnej w wyniku powstania pożaru,

9)   zasady prowadzenia akcji w trudnych warunkach cieplnych,

10)  obowiązki ratownika w czasie akcji ratowniczej,

11)  obowiązki zastępowego w czasie akcji ratowniczej,

12)  baza ratownicza, jej wyposażenie i obowiązki kierownika bazy,

13)  rodzaje tam pożarowych i sposób ich budowy,

14)  prowadzenie akcji w warunkach zagrożenia metanowego,

15)  łączność ratownicza i sygnalizacja,

16)  wytyczne, instrukcje i inne przepisy z zakresu ratownictwa górniczego.

3.13.2.  Tlenowe aparaty ratownicze:

1)   tlenowy aparat ratowniczy roboczy - budowa, działanie oraz obieg tlenu i powietrza,

2)   tlenowy aparat ewakuacyjny - budowa, działanie oraz obieg tlenu i powietrza,

3)   urządzenie do podawania tlenu pod maskę ratownika - budowa i działanie,

4)   kontrola aparatu wykonywana przez ratownika,

5)   kontrola aparatu wykonywana przez zastępowego,

6)   omówienie najczęściej występujących uszkodzeń w tlenowych aparatach w czasie akcji ratowniczej i przeciwdziałanie im.

3.13.3.  Sprzęt przeciwpożarowy:

1)   woda jako środek gaśniczy oraz posługiwanie się sprzętem do gaszenia wodą,

2)   piany - lekka, średnia, ciężka i inne oraz sprzęt i sposoby wytwarzania,

3)   gaśnice i agregaty pianowe, śniegowe, proszkowe - obsługa i zastosowanie,

4)   stosowanie gazów obojętnych oraz innych środków do zwalczania pożarów.

3.13.4.  Tematyka z zakresu zwalczania zagrożeń zawałowych:

1)   przyczyny zawałów, w tym ogólne wiadomości o budowie górotworu, ciśnienie w górotworze, pojęcie tąpnięć i zawałów,

2)   zapobieganie zawałom i zagrożeniom tąpaniami,

3)   skutki zawałów,

4)   sposoby poszukiwania ludzi systemami do lokalizacji ludzi objętych zawałem oraz nawiązywanie łączności sygnałami akustycznymi z poszkodowanymi,

5)   zaopatrywanie odciętych ludzi w powietrze, napoje i inne niezbędne środki,

6)   wydobywanie ludzi spod i zza zawałów, w tym wykonywanie obudowy wzmacniającej, sprzęt i technologia drążenia chodników ratunkowych, usuwanie zawałów, elektronarzędzia, narzędzia nieiskrzące, urządzenia pneumatyczne, urządzenia hydrauliczne do podnoszenia, rozsadzania, rozwierania i cięcia, ratowniczy aparat spawalniczy, przenośnik ratowniczy, obudowy ratownicze.

3.13.5.  Tematyka z zakresu zwalczania zagrożeń wodnych:

1)   przyczyny zatopienia wyrobisk i ich zapobieganie,

2)   stopnie zagrożenia wodnego,

3)   drogi przedostawania się wody do wyrobisk górniczych,

4)   skutki zatopienia, w tym jego oddziaływanie na stan przewietrzania zakładu górniczego,

5)   sposoby poszukiwania ludzi przy zatopieniu wyrobisk,

6)   zaopatrywanie odciętych ludzi w zatopionych wyrobiskach,

7)   wydobywanie ludzi z wyrobisk zatopionych,

8)   technika ratowania ludzi przez specjalistyczne zastępy ratowników nurków,

9)   technika ratowania za pomocą otworów wiertniczych,

10)  sprzęt do odwadniania wyrobisk,

11)  tamy wodne oraz sposoby ich wykonywania.

3.13.6.  Pierwsza pomoc:

1)   organizacja i działanie służby medycznej ratownictwa górniczego,

2)   ogólne wiadomości o anatomii i fizjologii człowieka,

3)   metody sztucznego oddychania,

4)   różne rodzaje urazów - metody postępowania i sposób transportowania poszkodowanych,

5)   pierwsza pomoc udzielana poszkodowanym w akcji ratowniczej w atmosferze niezdatnej do oddychania i zadymionej oraz w bazie do chwili przejęcia opieki nad poszkodowanym przez lekarza,

6)   sprzęt ratowniczo-medyczny, w tym aparaty ożywcze, nosze, usztywniacze pneumatyczne i pojemniki lekarskie.

3.13.7.  Tematyka uzupełniająca z zakresu zwalczania innych zagrożeń:

1)   w zakładach górniczych, w których występują zagrożenia metanowe, należy tematykę ćwiczeń podaną wyżej uzupełnić o zajęcia teoretyczne i praktyczne z następujących zagadnień:

a)   charakterystyka zagrożeń metanowych w zakładzie górniczym,

b)   urządzenia metanometryczne,

c)   pomiary stężeń metanu za pomocą przyrządów indywidualnych,

d)   wentylacyjne metody usuwania zagrożeń metanowych,

e)   odmetanowanie,

f)   działania urządzeń do usuwania lokalnych nagromadzeń metanu,

g)   likwidacja zagrożenia metanowego w razie wypływu metanu ze szczeliny,

h)   wykonywanie otworów odmetanowania i ich podłączenie do rurociągów odmetanowania,

2)   w zakładach górniczych, w których występują zagrożenia związane z nagłymi wypływami gazów oraz wyrzutami gazów i skał, należy tematykę podaną wyżej uzupełnić o zajęcia teoretyczne dotyczące następujących zagadnień:

a)   przyczyn wyrzutów i nagłych wypływów gazów,

b)   skutków wyrzutów i nagłych wypływów gazów,

c)   profilaktyki przeciwwyrzutowej,

d)   zabezpieczenia załogi dołowej: aparaty ucieczkowe i zabezpieczające, stanowiska oddechowe, oczujnikowanie wyrobisk dołowych i alarmowanie załogi,

e)   sposobów i środków poszukiwania ludzi objętych skutkami wyrzutów gazów i skał,

f)   prowadzenia prac ratowniczych po nagłym wypływie gazów lub wyrzucie gazów i skał,

g)   obsługi ładowarek, kołowrotów i przenośników w związku z likwidacją mas powyrzutowych,

3)   w zakładach górniczych, w których eksploatacja jest prowadzona w pokładach stromych i mocno nachylonych, należy tematykę podaną wyżej uzupełnić o zajęcia teoretyczne i praktyczne dotyczące następujących zagadnień:

a)   systemów eksploatacyjnych stosowanych przy wybieraniu pokładów stromych i mocno nachylonych,

b)   zabezpieczenia stosowanego przy pracach prowadzonych w pokładach stromych i wyrobiskach stromych prowadzonych po wzniosie,

c)   zagrożeń występujących w pokładach stromych,

d)   rodzajów obudów stosowanych w pokładach stromych i mocno nachylonych oraz sposobów wykonywania zabezpieczeń dodatkowych tych obudów,

e)   sposobów wykonywania prac ratowniczych w przypadku akcji w pokładach stromych i mocno nachylonych.

3.14.   Tematyka prowadzonych zajęć teoretycznych w trakcie ćwiczeń ratowniczych w zakładach górniczych górnictwa naftowego.

3.14.1.  Powietrzne aparaty oddechowe:

1)   budowa i działanie aparatów powietrznych,

2)   kontrola aparatów wykonana przez ratownika,

3)   kontrola aparatów wykonana przez zastępowego,

4)   nieprawidłowości w działaniu aparatów powietrznych.

3.14.2.  Zagrożenia gazowe:

1)   podział gazów występujących w płynie złożowym, ze względu na ich szkodliwość,

2)   działanie na organizm ludzki H₂S, CO₂, CO i węglowodorów ciężkich,

3)   pomiar stężenia gazów przyrządami stosowanymi w jednostce ratownictwa,

4)   pierwsza pomoc.

3.14.3.  Zasady prowadzenia akcji ratowniczej:

1)   obowiązki ratownika i zastępowego w czasie prowadzenia akcji ratowniczej,

2)   baza ratownicza, jej zadania i wyposażenie,

3)   posługiwanie się środkami łączności,

4)   praca w ubraniach gazoszczelnych.

3.14.4.  Erupcje płynu złożowego:

1)   zasady wykrywania erupcji wstępnej,

2)   zadania ratowników podczas dowiercania poziomu zawierającego H₂S w płynie złożowym,

3)   omówienie przykładów ostatnio powstałych zagrożeń erupcyjnych,

4)   przyczyny erupcji płynu złożowego.

3.15.   Tematyka prowadzonych zajęć teoretycznych w trakcie ćwiczeń ratowniczych w zakładach górniczych wydobywających siarkę metodą otworową:

3.15.1.  Tematyka ogólna:

1)   zapoznanie ratowników z planem ratownictwa i pierwszej pomocy,

2)   przedstawienie informacji o nowych robotach górniczych,

3)   podział gazów i ich wykrywanie; podczas ćwiczeń należy przeprowadzić kontrolę umiejętności posługiwania się sprzętem pomiarowo-kontrolnym,

4)   pobieranie prób powietrza - zdalne i miejscowe,

5)   zagrożenia pożarowo-gazowe, wybuchowe i pyłowe występujące w przemyśle siarkowym,

6)   profilaktyka pożarowa, z uwzględnieniem warunków lokalnych danego zakładu górniczego, profilaktyka wybuchowa i pyłowa,

7)   zasady prowadzenia akcji przy zagrożeniu mediami o wysokiej temperaturze,

8)   obowiązki ratownika w czasie akcji ratowniczej,

9)   obowiązki zastępowego w czasie akcji ratowniczej,

10)  baza ratownicza, jej wyposażenie i obowiązki kierownika bazy,

11)  prowadzenie akcji w warunkach zagrożenia gazowego,

12)  łączność ratownicza i sygnalizacja,

13)  wytyczne, instrukcje i inne przepisy z zakresu ratownictwa górniczego.

3.15.2.  Aparaty oddechowe izolujące:

1)   tlenowe aparaty ratownicze - budowa, działanie i obieg tlenu,

2)   tlenowe aparaty ewakuacyjne - budowa, działanie i obieg tlenu,

3)   aparaty powietrzne - budowa i działanie,

4)   kontrola aparatów wykonywana przez ratownika,

5)   kontrola aparatów wykonywana przez zastępowego,

6)   omówienie najczęściej występujących uszkodzeń w aparatach w czasie akcji ratowniczej i przeciwdziałania im.

3.15.3.  Sprzęt przeciwpożarowy:

1)   woda jako środek gaśniczy oraz posługiwanie się sprzętem do gaszenia wodą,

2)   gaśnice i agregaty pianowe, śniegowe, proszkowe - obsługa i zastosowanie,

3)   zadania ratownictwa górniczego przy akcjach pożarowych.

3.15.4.  Zagrożenia występujące w zakładach górniczych wydobywających siarkę metodą otworową:

1)   przyczyny powstawania erupcji i awarii w otworach eksploatacyjnych i odprężających,

2)   zagrożenia występujące na trasach kolektorów dostarczających gorącą wodę do otworów eksploatacyjnych,

3)   skutki wywołane erupcją lub awarią na wiertni,

4)   organizacja akcji ratowniczej na polach górniczych,

5)   sprzęt izolująco-ochronny używany przy akcjach ratowniczych w zagrożeniu mediami o wysokiej temperaturze.

3.15.5.  Tematyka z zakresu zwalczania zagrożeń wodnych:

1)   przyczyny zatopienia pól górniczych i zapobieganie im,

2)   ewakuacja ludzi z zatopionych pól górniczych,

3)   sprzęt do odwadniania wyrobisk,

4)   działalność pogotowia wodnego w ramach ratownictwa górniczego.

3.15.6.  Pierwsza pomoc:

1)   organizacja i działanie służby medycznej ratownictwa górniczego,

2)   ogólne wiadomości o anatomii i fizjologii człowieka,

3)   metody sztucznego oddychania,

4)   różne rodzaje urazów - metody postępowania i sposób transportowania poszkodowanych,

5)   pierwsza pomoc udzielana poszkodowanym w akcji, w atmosferze niezdatnej do oddychania i zadymionej oraz w bazie, do chwili przejęcia przez lekarza opieki nad poszkodowanymi,

6)   sprzęt ratowniczo-medyczny, w tym aparaty ożywcze, nosze, usztywniacze pneumatyczne i pojemniki lekarskie.

3.15.7.  Tematyka uwzględniająca prowadzenie akcji ratowniczych przy zwalczaniu zagrożeń chemicznych:

1)   omówienie zagrożeń chemicznych występujących w zakładach górniczych wydobywających siarkę metodą otworową,

2)   działanie kwasów i ługów na organizm ludzki,

3)   środki zabezpieczające ochronne do prowadzenia akcji ratowniczych w zagrożeniu mediami chemicznymi:

a)   kombinezony gazoszczelne kwasoodporne,

b)   aparaty oddechowe izolujące,

c)   kontrola kombinezonów i aparatów,

4)   technika wykonywania prac ratowniczych w zagrożeniu mediami chemicznymi.

3.16.   Przed przystąpieniem do zajęć praktycznych ratownik górniczy powinien być zaznajomiony z celem ćwiczeń i sposobem ich realizacji.

3.17.   Programy zajęć praktycznych należy opracowywać tak, aby łączna praca użyteczna, wykonywana podczas ćwiczeń przez jednego ratownika, wynosiła około 200.000 J.

3.18.   Każdy ratownik górniczy w podziemnym zakładzie górniczym powinien w ciągu roku przepracować co najmniej 1 miesiąc jako członek zastępu dyżurującego przy pracach profilaktycznych, prowadzonych przez dział wentylacji zakładu górniczego, lub uczestniczyć w dyżurze pogotowia jednostki ratownictwa lub brać udział w akcji ratowniczej co najmniej przez 10 dni.

3.19.   Wymaganie, o którym mowa w pkt 3.18, nie dotyczy osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, wchodzących w skład kopalnianej drużyny ratowniczej.

3.20.   Udział w akcjach ratowniczych, niezależnie od czasu udziału w tych akcjach, można zaliczyć członkowi drużyny ratowniczej jako odbycie tylko jednego ćwiczenia ratowniczego na dole (w obiekcie).

3.21.   Zasady prowadzenia zajęć praktycznych w trakcie ćwiczeń ratowniczych w podziemnych zakładach górniczych:

3.21.1.  Zasady prowadzenia zajęć w komorze ćwiczeń kopalnianej stacji ratownictwa górniczego:

1)   ćwiczenia w komorze należy prowadzić w zagrożeniu upozorowanym, w temperaturze + 40°C ± 2°C, przy dużym zadymieniu, przy czym ratownicy wykonują je z założonymi tlenowymi roboczymi aparatami oddechowymi; wilgotność względna powinna wynosić poniżej 50%,

2)   ćwiczenia w komorze muszą być kontrolowane przez osoby prowadzące ćwiczenia pod kątem zachowania warunków bezpieczeństwa oraz wykonywania przez ćwiczących zleconych im zadań; należy stosować urządzenia kontrolne rejestrujące temperaturę oraz wykonanie niektórych zadań w czasie ćwiczeń,

3)   ćwiczenia w komorze powinny odbywać równocześnie 2 zastępy; jeden zastęp pozoruje ubezpieczenie dla drugiego; czas ćwiczenia w tlenowym aparacie roboczym powinien wynosić co najmniej 2 godziny dla każdego zastępu,

4)   sposób prowadzenia ćwiczeń w komorze powinien uwzględniać:

a)   założenie bazy ratowniczej, uruchomienie łączności ratowniczej (w marszu), ubezpieczenie i prowadzenie akcji,

b)   przechodzenie wyrobiskami ćwiczebnymi o różnych przekrojach; na odcinkach wyrobisk niskich ratownicy ćwiczą czołganie w aparacie,

c)   przejście przez niskie wyrobiska i wąskie szybiki z aparatami zdjętymi z pleców, czołganie się oraz założenie i kontrola aparatu po przejściu trudnego odcinka,

d)   transport poszkodowanego i udzielenie mu pierwszej pomocy,

e)   transport aparatów ewakuacyjnych, przeznaczonych dla zagrożonej załogi, w trudnych warunkach terenowych,

f)   założenie aparatów ewakuacyjnych osobom wyprowadzanym,

g)   transport materiałów w różnych wyrobiskach oraz budowa różnego rodzaju tam i wykonywanie obudowy wyrobiska,

h)   wymiana butli w aparacie roboczym w warunkach akcji,

i)   używanie przyrządów do podawania tlenu pod maskę z dodatkowej butli,

j)   ćwiczenia wysiłkowe i zręcznościowe z użyciem odpowiednich przyrządów i urządzeń (podnośniki ruchome, drabiny, ciężarki, dynamometry, ruchome pochylnie itp.),

5)   ćwiczenia należy prowadzić przy zorganizowanej opiece medycznej.

3.21.2.  Zasady prowadzenia ćwiczeń w podziemnych zakładach górniczych:

1)   przed rozpoczęciem ćwiczeń na dole zakładu górniczego należy omówić cel ćwiczeń i sposób ich realizacji oraz zaznajomić z warunkami górniczo-wentylacyjnymi rejonu ćwiczeń,

2)   zakres tematyczny ćwiczeń powinien uwzględniać:

a)   założenie bazy ratowniczej i stworzenie warunków odpowiadających warunkom akcji, z wyjątkiem zadymienia, wysokiej temperatury i stężenia gazów,

b)   2-godzinne zajęcia w aparatach,

c)   przejście w aparatach odcinków poziomych, pochyłych i pionowych,

d)   transport materiałów i budowę różnego rodzaju tam,

e)   pomiary składu atmosfery z użyciem odpowiednich przyrządów pomiarowych, pobieranie prób zza tam przy założeniu zwyżki barometrycznej,

f)   nawiązywanie łączności telefonicznej, akustycznej, świetlnej i przez posłańca,

g)   gaszenie pozorowanego pożaru z użyciem wody, gaśnic i agregatów,

h)   usuwanie zawału i przebudowę wyrobiska,

i)   obsługę urządzeń mechanicznych (kołowroty, przenośniki, pompy),

j)   zasady udzielania pierwszej pomocy.

3.21.3.  Zasady prowadzenia ćwiczeń w jednostkach ratownictwa:

1)   ćwiczenia prowadzi specjalista jednostki ratownictwa; mają one charakter szkoleniowo-seminaryjny i są sprawdzianem wiadomości teoretycznych i praktycznych z zakresu ratownictwa górniczego; ćwiczenie powinno trwać pełną dniówkę roboczą,

2)   oceny wiadomości teoretycznych i praktycznych dokonują specjaliści jednostki ratownictwa,

3)   w razie uzyskania przez ratownika oceny niedostatecznej, należy egzaminowanego odsunąć od pełnienia czynności członka drużyny ratowniczej do czasu zdania egzaminu poprawkowego; powtórne niezaliczenie egzaminu powoduje skreślenie z ewidencji członków drużyny ratowniczej,

4)   ćwiczenia w komorze powinny odbywać równocześnie dwa zastępy; jeden zastęp pozoruje ubezpieczenie dla drugiego; czas ćwiczenia w tlenowym aparacie roboczym powinien wynosić co najmniej 2 godziny dla każdego zastępu,

5)   w czasie ćwiczeń w komorze należy zapoznać ratowników z praktycznym sposobem posługiwania się sprzętem do akcji zawałowych, stanowiącym wyposażenie danej jednostki ratownictwa, oraz z urządzeniami łączności ratowniczej,

6)   w czasie ćwiczeń w jednostce ratownictwa należy podać do wiadomości ćwiczącym:

a)   opisy ostatnio prowadzonych akcji ratowniczych,

b)   wypadki ratownicze,

c)   nowości techniczne z zakresu taktyki pożarowej i sprzętu do akcji ratowniczych,

d)   nowości z dziedziny medycyny i udzielania pierwszej pomocy.

3.22.   Zasady prowadzenia zajęć praktycznych w trakcie ćwiczeń ratowniczych dla członków drużyn ratowniczych w zakładach górniczych górnictwa naftowego:

3.22.1.  Podczas ćwiczeń należy uwzględnić jednogodzinny czas pracy w aparatach powietrznych.

3.22.2.  W zależności od rodzaju prowadzonego ćwiczenia należy dokonać doboru zabezpieczenia ratowników przed działaniem płynu złożowego.

3.22.3.  Zakres tematyczny ćwiczeń powinien obejmować:

1)   wymianę szczęk w prewenterze podczas erupcji,

2)   zapuszczanie przewodu wiertniczego pod ciśnieniem,

3)   wymianę uszkodzonej zasuwy pod ciśnieniem,

4)   przewiercanie uszkodzonej (zamkniętej) zasuwy pod ciśnieniem,

5)   likwidację erupcji otwartej przez przewód wiertniczy,

6)   naprowadzenie na wylot otworu prewentera (zasuwy) podczas erupcji otwartej,

7)   zakładanie bazy ratowniczej,

8)   wykonanie prac wiertniczych w aparatach powietrznych.

3.23.   Zasady prowadzenia zajęć praktycznych dla członków drużyn ratowniczych w zakładach górniczych wydobywających siarkę metodą otworową.

3.23.1.  Zasady prowadzenia zajęć na ćwiczebnym otworze eksploatacyjnym w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego:

1)   ćwiczenia należy prowadzić w zagrożeniu pozorowanym środkami zadymiającymi, w warunkach temperatury otoczenia, przy czym ratownicy wykonują je w ubraniach gazoszczczelnych, kwasoodpornych oraz z aparatem powietrznym,

2)   ćwiczenia powinny być kontrolowane przez osoby prowadzące ćwiczenia pod kątem zachowania warunków bezpieczeństwa oraz wykonywania przez ćwiczących zleconych im zadań,

3)   sposób prowadzenia ćwiczeń powinien uwzględniać:

a)   założenie bazy ratowniczej i uruchomienie łączności,

b)   montaż i demontaż elementów konstrukcyjnych i armatury z głowicy otworu eksploatacyjnego,

c)   transport poszkodowanego i udzielanie mu pierwszej pomocy,

d)   transport sprzętu i armatury niezbędnych do przeprowadzania ćwiczeń,

e)   pomiar składu atmosfery z użyciem odpowiednich przyrządów pomiarowych.

3.23.2.  Zasady prowadzenia ćwiczeń w zakładzie górniczym siarki:

1)   przed rozpoczęciem ćwiczeń w zakładzie górniczym należy omówić cel ćwiczeń i sposób ich wykonania oraz zaznajomić z warunkami górniczymi w rejonie ćwiczeń,

2)   zakres tematyczny ćwiczeń powinien uwzględniać:

a)   założenie bazy ratowniczej,

b)   przejście ustalonego odcinka w terenie w założonych aparatach izolujących,

c)   transport materiałów,

d)   pomiar składu atmosfery z użyciem odpowiednich przyrządów pomiarowych,

e)   nawiązanie łączności radiotelefonicznej,

f)   gaszenie upozorowanego pożaru,

g)   zasady udzielania pierwszej pomocy.

3.23.3.  Zasady prowadzenia ćwiczeń w jednostce ratownictwa:

1)   ćwiczenia w jednostce ratownictwa prowadzone są przez specjalistów jednostki; mają one charakter szkoleniowoseminaryjny i są sprawdzianem wiadomości teoretycznych i praktycznych z zakresu ratownictwa górniczego,

2)   oceny wiadomości teoretycznych i praktycznych dokonują specjaliści jednostki ratownictwa,

3)   w razie uzyskania przez ratownika oceny niedostatecznej, należy egzaminowanego odsunąć od pełnienia czynności członka drużyny ratowniczej, do czasu zdania egzaminu poprawkowego; powtórne niezaliczenie egzaminu powoduje skreślenie z ewidencji drużyny ratowniczej,

4)   sposób przeprowadzenia ćwiczeń na wiertni i czas przebywania w aparatach powinien być taki sam jak w czasie ćwiczeń w zakładzie górniczym,

5)   w czasie ćwiczeń należy zapoznać ratowników z praktycznym posługiwaniem się sprzętem stanowiącym wyposażenie jednostki,

6)   w czasie ćwiczeń w jednostce ratownictwa należy podać do wiadomości ćwiczącym:

a)   opisy charakterystycznych akcji ratowniczych,

b)   wypadki ratownicze,

c)   nowości techniczne z zakresu taktyki pożarowej i sprzętu do akcji ratowniczych,

d)   nowości z dziedziny medycznej i udzielania pierwszej pomocy.

3.24.   Zastępowi kopalnianych drużyn ratowniczych są zobowiązani do uczestniczenia w szkoleniach seminaryjnych dla zastępowych.

3.25.   Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego jest obowiązany do zorganizowania szkoleń seminaryjnych dla zastępowych. Seminaria powinny odbywać się co najmniej jeden raz w roku w wymiarze nie mniejszym niż 6 godzin i obejmować następującą tematykę:

1)   zasady postępowania i obowiązki zastępowego w czasie akcji ratowniczej,

2)   nowy sprzęt i urządzenia wprowadzone do stosowania w ratownictwie górniczym,

3)   charakterystyczne elementy akcji ratowniczych, przeprowadzanych w ostatnim czasie.

4. Szkolenie zastępów specjalistycznych w podziemnych zakładach górniczych

4.1.    Wyszkolenie specjalistyczne stanowi uzupełnienie podstawowych kwalifikacji ratowniczych.

4.2.    Ratownicy specjaliści powinni być okresowo zatrudnieni na stanowiskach pracy związanych z posiadaną specjalizacją ratowniczą.

4.3.    Dopuszcza się utrzymywanie, w ramach kopalnianych drużyn ratowniczych, zastępów mających wyłącznie określoną specjalizację.

4.4.    Każdy ratownik specjalista, oprócz ćwiczeń sprawdzających, o których mowa w pkt 3.4, powinien w ciągu roku odbyć odpowiednią liczbę ćwiczeń specjalistycznych.

4.5.    Zasady i tematyka ćwiczeń dla zastępów specjalistycznych.

4.5.1.  Zasady i tematyka ćwiczeń dla zastępów specjalistycznych do prac podwodnych:

1)   każdy ratownik górniczy nurek, członek zastępu specjalistycznego do prac podwodnych, powinien w ciągu roku odbyć 4 ćwiczenia specjalistyczne, z tego 2 ćwiczenia pod ziemią oraz 2 ćwiczenia w zbiornikach wodnych powierzchniowych i obiektach hydroinżynierskich,

2)   każdy ratownik górniczy nurek obowiązany jest również uczestniczyć corocznie w 5-dniowym zgrupowaniu kondycyjno-szkoleniowym z oderwaniem od pracy,

3)   w czasie rocznego cyklu szkoleniowego ratownik górniczy nurek jest obowiązany przebywać pod wodą łącznie co najmniej 15 godzin oraz zależnie od możliwości fizjologicznych:

a)   wykonać co najmniej jedno zanurzenie pod wodą do głębokości 40 m, z zastosowaniem dekompresji mokrej,

b)   wykonać co najmniej jedno sprężenie w komorze dekompresyjnej o minimalnym nadciśnieniu względnym 0,2 MPa,

4)   ćwiczenia z ratownikami górniczymi nurkami powinny być prowadzone według programu ćwiczeń obejmującego:

a)   zajęcia teoretyczne,

b)   zajęcia praktyczne, na których należy wykonać pod wodą czynności przewidziane w rocznym harmonogramie szkolenia,

5)   zajęcia praktyczne mogą być prowadzone w akwenach otwartych, powierzchniowych oraz w zalanych wyrobiskach górniczych lub zatopionych pomieszczeniach hydrotechnicznych, przygotowanych do celów ćwiczebnych,

6)   miejsce ćwiczeń podwodnych musi odpowiadać poniżej wymienionym warunkom:

a)   obudowa górnicza powinna być murowa, betonowa, stalowa podatna (ŁP) z wykładką lub kotwiowa z opinką stropu, której stan wyklucza możliwość powstania obwału,

b)   prędkość przepływu wody nie może przekraczać 0,2 m/s,

c)   woda wypełniająca wyrobisko ćwiczebne nie może zawierać roztworów agresywnych, w stężeniach zagrażających nurkowi i sprzętowi nurkowemu,

7)   czas pobytu pod wodą w czasie ćwiczeń należy każdorazowo dostosować do obowiązujących norm,

8)   do zajęć praktycznych w czasie ćwiczeń może być stosowany wyłącznie sprzęt przygotowany do użycia przez mechanika sprzętu nurkowego i skontrolowany przez ratownika górniczego nurka bezpośrednio przed ćwiczeniami,

9)   zajęcia praktyczne w czasie ćwiczeń należy prowadzić z zachowaniem zasad organizacji obowiązujących w czasie akcji ratowniczej,

10)  ćwiczenia prowadzi kierownik prac podwodnych,

11)  ćwiczenia praktyczne ratowników górniczych nurków powinny być prowadzone pod nadzorem:

a)   lekarza - przy głębokości nurkowania do 13 m,

b)   lekarza służby ratownictwa górniczego, przeszkolonego w zakresie fizjopatologii nurkowania, reanimacji i udzielania pierwszej pomocy w wypadkach nurkowych - przy głębokości nurkowania powyżej 13 m lub przy nurkowaniu w warunkach dołowych,

12)  zgrupowanie, o którym mowa w pkt 2, należy prowadzić według opracowanego programu,

13)  w czasie zgrupowania zajęcia muszą być prowadzone przez:

a)   osoby mające uprawnienia instruktorskie nurkowe, nadane przez upoważnione instytucje i organizacje; dotyczy to zwłaszcza nurkowań głębokościowych,

b)   osobę mającą uprawnienia kierownika prac podwodnych,

14)  tematyka zajęć teoretycznych w czasie ćwiczeń powinna obejmować:

a)   cel i zakres działania zastępów specjalistycznych ratowników górniczych nurków,

b)   obowiązki ratownika górniczego nurka,

c)   zasady organizacji zastępów specjalistycznych ratowników górniczych nurków,

d)   organizację i zasady prowadzenia podwodnych prac ratowniczych w podziemiach kopalń,

e)   zasady prowadzenia penetracji podwodnej wyrobisk górniczych,

f)   nawiązywanie kontaktów z załogą odciętą przez wodę,

g)   zasady ewakuacji podwodnej,

h)   zasady specjalistycznych prac podwodnych, jak spawanie i cięcie,

i)   zasady budowy i działania sprzętu nurkowego.

15)  tematyka zajęć praktycznych w czasie ćwiczeń powinna obejmować:

a)   ćwiczenia w komorze dekompresyjnej przy sprężeniu do nadciśnienia co najmniej 0,2 MPa i rozprężeniu zgodnym z tablicą dekompresyjną,

b)   doskonalenie umiejętności pływackich na dystansach od 500 do 1.000 m,

c)   doskonalenie techniki nurkowania na różnych głębokościach, w tym jedno do 40 m,

d)   doskonalenie techniki nurkowania w pełnym sprzęcie,

e)   nurkowanie w warunkach dołowych,

f)   nurkowanie w zatopionym wyrobisku pionowym,

g)   wykonywanie prac podwodnych w zakresie montażu i demontażu rurociągów oraz prace podwodne przy koszach ssawnych, pompach stacjonarnych i przenośnych,

h)   budowa pod wodą tam deskowych, z kostki betonowej oraz worków wypełnionych piaskiem,

i)   montaż pod wodą obudowy stalowej podatnej (ŁP) lub stalowej o kształcie litery V,

j)   wykonywanie pod wodą prac spawalniczych elektrycznie i gazowo,

k)   pozorowany transport odciętej załogi przez zalane wyrobisko,

l)   montaż pod wodą urządzeń mechanicznych i wydobywanie zatopionych przedmiotów.

4.5.2.  Zasady i tematyka ćwiczeń dla zastępów specjalistycznych do prac wiertniczych dołowych:

1)   każdy ratownik górniczy, członek specjalistycznego zastępu do prac wiertniczych, powinien w ciągu roku odbyć 4 ćwiczenia specjalistyczne,

2)   w skład zastępu specjalistycznego do prac wiertniczych wchodzi minimum 3 doświadczonych wiertaczy,

3)   ratownik górniczy wiertacz musi mieć ukończony kurs górników wiertaczy dołowych,

4)   program i harmonogram ćwiczeń dołowych w zakładzie górniczym opracowuje kierownik drużyny ratowniczej,

5)   program ćwiczeń dołowych, o których mowa w pkt 4, powinien obejmować:

a)   ogólne zapoznanie z typami i charakterystyką techniczną urządzeń wiertniczych,

b)   przygotowanie miejsca wiercenia (stan obudowy i zabezpieczenie miejsca wiercenia),

c)   montaż określonego typu urządzenia wiertniczego i przygotowanie go do ruchu,

d)   wiercenie otworu według określonej technologii i konstrukcji otworu,

e)   rurowanie otworu określonymi średnicami rur,

f)   cementowanie rur w otworze,

g)   montaż zabezpieczeń otworowych i ich podłączenie (dławik bezpieczeństwa i zawory o odpowiednich średnicach),

h)   prowadzenie obserwacji, pomiarów i badań atmosfery w miejscu pracy i w otworze oraz wykonanie prac, dla których otwór był wykonany,

i)   likwidacja otworu po spełnieniu jego zadania,

j)   demontaż urządzenia,

k)   doprowadzenie stanowiska wiertniczego do pierwotnego stanu.

Ćwiczenia te prowadzi kopalniana stacja ratownictwa górniczego wspólnie z kopalnianą służbą wiertniczą.

6)   w czasie ćwiczeń dołowych w zakładzie górniczym należy przewidzieć 2-godzinną pracę ratowników w tlenowych aparatach roboczych,

7)   ćwiczenia w jednostce ratownictwa powinny obejmować tematykę określoną w pkt 5, a ponadto:

a)   organizację pogotowia wiertniczego w ramach ratownictwa górniczego,

b)   sprzęt ratowniczy dla ratowania ludzi za pomocą techniki wiertniczej,

c)   technikę opuszczania i wyciągania kabin oraz pojemników za pomocą przewodu wiertniczego i liny,

d)   urządzenia do nawiązywania i utrzymywania łączności,

e)   zasady bezpieczeństwa przy prowadzeniu prac ratowniczych z wykorzystaniem techniki wiertniczej.

4.5.3.  Zasady i tematyka ćwiczeń dla zastępów specjalistycznych do prac związanych z intertyzacją atmosfery w wyrobiskach górniczych:

1)   członkiem specjalistycznego zastępu do obsługi urządzeń do inertyzacji atmosfery może być ratownik górniczy, mający ukończony kurs w zakresie obsługi gazowego agregatu gaśniczego, zwanego dalej "GAG", i urządzeń do inertyzacji atmosfery kopalnianej,

2)   każdy członek specjalistycznego zastępu, o którym mowa w pkt 1, powinien w ciągu roku odbyć 4 ćwiczenia specjalistyczne według niżej podanej tematyki,

3)   ćwiczenia, o których mowa w pkt 2, odbywają się w jednostce ratownictwa,

4)   tematyka ćwiczeń powinna obejmować następujące zagadnienia:

-    z zakresu stosowania GAG:

a)   organizacja specjalistycznego pogotowia do inertyzacji atmosfery oraz plany alarmowania,

b)   zasady bhp przy obsłudze urządzeń do inertyzacji atmosfery,

c)   zabezpieczenie przeciwpożarowe agregatu GAG w czasie ćwiczeń i akcji ratowniczych,

d)   budowa i działanie głównych zespołów silnika typu SO-1 i S0-3,

e)   budowa, działanie i przeznaczenie pulpitu sterowniczego i skrzynki automatyki agregatu GAG,

f)   układ elektroniczny agregatu GAG - budowa, działanie, przeznaczenie oraz sposoby konserwacji,

g)   instalacja paliwowa agregatu GAG - budowa, działanie i przeznaczenie oraz regulacja,

h)   instalacja olejowa agregatu GAG - budowa, działanie i przeznaczenie,

i)   instalacja wodna agregatu GAG - budowa, działanie i przeznaczenie,

j)   wyposażenie dodatkowe agregatu GAG,

k)   sposoby i środki transportu paliwa do agregatu GAG w kopalni,

l)   na wszystkich ćwiczeniach montaż i uruchomienie oraz demontaż agregatu GAG.

-    z zakresu podawania N₂:

a)   sposoby podawania N₂ do strefy zagrożenia pożarowego,

b)   sprzęt i urządzenia do podawania gazowego azotu z powierzchni,

c)   sposoby podawania ciekłego N₂ do strefy zagrożenia pożarowego,

d)   sprzęt i urządzenia do transportu i podawania ciekłego N₂ na dole w zakładzie górniczym,

e)   zasady bezpieczeństwa pracy przy obsłudze urządzeń azotowych,

f)   sposoby montażu i badania szczelności rurociągów do podawania ciekłego lub zgazowanego azotu na dole w zakładzie górniczym,

g)   wyposażenie dodatkowe agregatów i zbiorników do podawania azotu.

-    z zakresu innych zagrożeń:

a)   sposoby izolowania wyrobisk, ze szczególnym uwzględnieniem budowy tam przeciwwybuchowych na potrzeby GAG,

b)   stosowanie CO₂ i CH₄ jako gazów obojętnych - sprzęt i technologia,

c)   sprzęt i metody określania parametrów fizykochemicznych atmosfery kopalnianej.

4.5.4.  Zasady i tematyka ćwiczeń dla specjalistycznych zastępów do prac w wyrobiskach pionowych i o dużym nachyleniu:

1)   każdy członek specjalistycznego zastępu do prac w wyrobiskach pionowych i o dużym nachyleniu powinien odbyć w ciągu roku 4 ćwiczenia specjalistyczne według niżej podanej tematyki; dwa ćwiczenia specjalistyczne powinny być przeprowadzone we właściwej jednostce ratownictwa, a dwa w zakładzie górniczym,

2)   członkiem specjalistycznego zastępu do prac w wyrobiskach pionowych i o dużym nachyleniu może być ratownik górniczy zatrudniony w oddziale szybowym zakładu górniczego, były pracownik tego oddziału lub ratownik górniczy o przygotowaniu alpinistycznym,

3)   tematyka ćwiczeń specjalistycznych w jednostce ratownictwa powinna obejmować:

a)   stan wyposażenia technicznego pogotowia przewoźnych wyciągów awaryjnych,

b)   zasady prowadzenia akcji ratowniczych w szybach i szybikach.

Ponadto w trakcie tych ćwiczeń należy:

-    ćwiczyć chodzenie po drabinach w szybiku ćwiczebnym, z użyciem tlenowych aparatów roboczych,

-    ćwiczyć posługiwanie się drabinami sznurowymi, pasami bezpieczeństwa, szelkami ratowniczymi i sprzętem alpinistycznym,

4)   podczas ćwiczeń na dole w zakładzie górniczym należy praktycznie wykonać takie czynności, jak:

a)   przejście przedziałami drabinowymi w aparatach,

b)   przejście wyrobiskami o dużym nachyleniu,

c)   remont obudowy szybu,

d)   montaż i demontaż urządzeń szybowych w wyrobiskach o dużym nachyleniu (rury, lutnie, kable itp.),

e)   nawiązywanie łączności pomiędzy ratownikami pracującymi w szybie a bazą,

f)   wykonywanie obudowy szybików oraz wyrobisk o dużym nachyleniu,

g)   wykonywanie obudowy i montaż urządzeń wentylacyjnych w nadsięwłomach,

5)   w czasie ćwiczeń dołowych należy każdorazowo uwzględnić 2-godzinną pracę ratowników w tlenowych aparatach roboczych oraz wykorzystanie specjalistycznego sprzętu ratowniczego,

6)   szkolenia prowadzone przez jednostkę ratownictwa górniczego odbywają się zgodnie ze szczegółowym programem opracowanym przez tę jednostkę.

ZAŁĄCZNIK Nr 5

GOSPODAROWANIE POCHŁANIACZAMI OCHRONNYMI I TLENOWYMI APARATAMI UCIECZKOWYMI ORAZ SZKOLENIE W ZAKRESIE ICH UŻYTKOWANIA W ZAKŁADACH GÓRNICZYCH

1. Postanowienia ogólne

1.1.   Tlenowe aparaty izolujące ucieczkowe i pochłaniacze ochronne górnicze przeznaczone są wyłącznie do samoratowania się ludzi i stanowią indywidualne zabezpieczenie układu oddechowego użytkownika w razie wystąpienia atmosfery nie nadającej się do oddychania.

1.2.   Dla indywidualnego zabezpieczenia układu oddechowego użytkownika wolno stosować tylko takie tlenowe aparaty ucieczkowe i pochłaniacze ochronne, które zostały dopuszczone do stosowania w zakładach górniczych na podstawie odrębnych przepisów.

1.3.   Każda osoba zjeżdżająca do wyrobisk zakładu górniczego powinna być przeszkolona w zakresie posługiwania się indywidualnym środkiem ochrony dróg oddechowych, wymaganym w tych wyrobiskach, i potwierdzić to przeszkolenie własnoręcznym podpisem.

1.4.   Aparat ucieczkowy lub pochłaniacz ochronny należy pod ziemią nosić przy sobie, a w miejscu pracy mieć go stale jak najbliżej siebie.

1.5.   Zabrania się używania aparatów ucieczkowych i pochłaniaczy ochronnych do wykonywania prac podczas akcji ratowniczych.

1.6.   Przed wejściem do wyrobiska lub rejonu zakładu górniczego, w którym obowiązuje posiadanie aparatów tlenowych, należy umieścić w widocznym miejscu tablice o następującej treści:

"Osobom nie mającym tlenowego aparatu ucieczkowego wstęp wzbroniony".

2. Organizacja gospodarki sprzętem ochrony dróg oddechowych

2.1.   Za całokształt gospodarki sprzętem ochrony dróg oddechowych oraz obsługę, konserwację i kontrolę tego sprzętu odpowiada kierownik działu wentylacji.

2.2.   Za gospodarkę sprzętem ochrony dróg oddechowych odpowiada kierownik punktu wydawczego wyznaczony przez kierownika działu wentylacji. Odpowiada on za:

2.2.1.  prawidłowe funkcjonowanie punktu wydawczego, stan techniczny sprzętu ochrony dróg oddechowych i właściwe szkolenie ludzi w użytkowaniu sprzętu.

2.2.2.  sprawowanie obsługi, konserwacji i kontroli sprzętu ochrony dróg oddechowych przez pracowników przeszkolonych w tym zakresie.

2.3.   Jeżeli liczba aparatów w punkcie wydawczym zakładu górniczego nie przekracza 200 sztuk, to nadzór, naprawy, konserwację, obsługę i kontrolę aparatów może prowadzić kopalniana stacja ratownictwa górniczego.

2.4.   Jeżeli liczba aparatów w punkcie wydawczym zakładu górniczego przekracza 200 sztuk, to obsługę, naprawy, konserwację i kontrolę aparatów powinni prowadzić pracownicy punktu wydawczego.

3. Utrzymywanie, konserwacja i kontrola tlenowych aparatów ucieczkowych oraz pochłaniaczy ochronnych

3.1.   Szczegółowy sposób użytkowania, konserwacji i kontroli aparatów oraz pochłaniaczy ochronnych zawierają instrukcje użycia wydane przez producentów dla określonego rodzaju sprzętu.

3.1.1.  Tlenowe aparaty ucieczkowe i pochłaniacze ochronne należy przechowywać na powierzchni zakładu górniczego w specjalnie do tego celu przeznaczonych pomieszczeniach, zwanych punktami wydawczymi, zlokalizowanych na drodze dojścia do szybu zjazdowego.

3.1.2.  W razie wyposażenia w aparaty tlenowe pracowników zatrudnionych w szybach wentylacyjno-peryferyjnych, dopuszcza się przechowywanie i wydawanie aparatów w wyznaczonych pomieszczeniach przy tych szybach, przy czym dla tych pomieszczeń i aparatów obowiązują wymagania określone w niniejszym załączniku.

3.1.3.  Punkt wydawczy indywidualnego sprzętu ochrony dróg oddechowych powinien spełniać wymagania zawarte w instrukcji użycia dla określonej odmiany sprzętu.

3.1.4.  Punkt wydawczy powinien być wyposażony w regały z ponumerowanymi przedziałami, w których należy przechowywać aparaty ucieczkowe lub pochłaniacze ochronne, oznaczone odpowiednimi numerami ewidencyjnymi.

3.1.5.  W skład punktu wydawczego powinny wchodzić pomieszczenia zasadnicze i zaplecze dostosowane do liczby aparatów tlenowych i pochłaniaczy ochronnych.

3.1.6.  W pomieszczeniach, o których mowa w pkt 3.1.5., należy przewidzieć:

a)   miejsce do przechowywania aparatów czynnych i rezerwowych oraz części zamiennych,

b)   warsztat do dokonywania konserwacji i napraw (gdy liczba aparatów w zakładzie górniczym przewyższa 200 sztuk).

3.2.   Zakład górniczy powinien utrzymywać odpowiednią liczbę aparatów lub pochłaniaczy dla osób zjeżdżających na dół sporadycznie, a także na wymianę za egzemplarze uszkodzone i wycofane z użytku.

3.3.   Aparaty ucieczkowe i pochłaniacze ochronne mogą być wydawane użytkownikom przez obsługę punktu wydawczego bądź też mogą być pobierane przez użytkowników na zasadzie samoobsługi.

3.4.   Aparaty i pochłaniacze znajdujące się w punkcie wydawczym i przeznaczone do wydawania lub pobierania powinny być skontrolowane i sprawne technicznie.

3.5.   Każde wydanie lub pobranie i zwrot aparatów lub pochłaniaczy w punkcie wydawczym powinno być ewidencjonowane przez obsługę punktu.

3.6.   W uzasadnionych przypadkach, za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego, dopuszcza się utrzymywanie na dole zakładu górniczego stacji aparatów (pochłaniaczy) rezerwowych, zwanych dalej "stacjami".

3.6.1.  Kierownik ruchu zakładu górniczego ustala miejsce zlokalizowania stacji na dole zakładu górniczego, liczbę stacji oraz aparatów lub pochłaniaczy w danej stacji.

3.6.2.  Stacja powinna być oznaczona tablicą informacyjną o treści: "Stacja aparatów (pochłaniaczy) rezerwowych", a znajdujące się w niej aparaty lub pochłaniacze powinny być zabezpieczone przed uszkodzeniem i działaniem wody oraz oznakowane napisem "aparat (pochłaniacz) rezerwowy nr .....".

3.6.3.  Raz na dobę przeszkolone przez kierownika kopalnianej stacji ratownictwa górniczego osoby dozoru oddziału, w którym zlokalizowane są stacje, powinny dokonać ich kontroli, zgodnie z pouczeniem w zakresie oględzin zewnętrznych.

3.6.4.  Co najmniej raz w miesiącu lub po stwierdzeniu uszkodzenia aparaty lub pochłaniacze powinny być wywiezione na powierzchnię, do kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub punktu wydawczego, gdzie należy przeprowadzić ich konserwację i odpowiednią kontrolę, zgodnie z instrukcją farbryczną wydaną przez producenta dla określonej odmiany sprzętu.

3.6.5.  Kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego jest zobowiązany do nadzoru nad gospodarką, stanem technicznym i sprawnością aparatów i pochłaniaczy umieszczonych w stacjach.

3.6.6.  Pracownicy zatrudnieni w rejonach lokalizacji stacji powinni być przeszkoleni w zakresie umiejętności wymiany aparatu (pochłaniacza) w atmosferze niezdatnej do oddychania.

3.7.   Aparaty tlenowe i pochłaniacze ochronne powinny być okresowo kontrolowane, przy czym szczegółową kontrolę aparatów należy wykonać zgodnie z właściwą instrukcją użycia, obowiązującą dla danego typu aparatu i pochłaniacza.

3.7.1.  Kontrolę aparatów i pochłaniaczy ochronnych powinien wykonywać uprawniony pracownik obsługi punktu wydawczego lub mechanik sprzętu ratowniczego kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

3.7.2.  Fakt wykonania kontroli należy wpisać do książki kontroli aparatów ucieczkowych (pochłaniaczy ochronnych).

3.8.   Aparaty tlenowe i pochłaniacze ochronne należy poddawać kontroli:

a)   codziennej,

b)   po każdorazowym użyciu (w przypadku aparatu z tlenem sprężonym),

c)   okresowej.

3.9.   Każdorazowo po zwrocie aparatów przez użytkowników uprawniony pracownik obsługi punktu wydawczego lub mechanik sprzętu ratowniczego powinien przeprowadzić kontrolę codzienną aparatu zgodnie z instrukcją.

3.10.  Aparaty z tlenem sprężonym, stanowiące wyposażenie pracowników zatrudnionych w szybach wentylacyjnych i rejonach zakładu górniczego o dużym zawodnieniu, należy kontrolować po każdorazowym zwrocie aparatów przez pracowników. Kontrola powinna polegać na:

a)   otwarciu aparatu, oczyszczeniu i wysuszeniu podzespołów oraz przeprowadzeniu ich ewentualnej konserwacji lub wymiany,

b)   sprawdzeniu ewentualnego zawilgocenia ostarytu w pochłaniaczu z obydwu stron; w razie stwierdzenia zawilgocenia ostarytu należy go wymienić na nowy,

c)   przeprowadzeniu szczegółowej kontroli, tak jak w przypadku obowiązkowej kontroli miesięcznej zgodnie z instrukcją wydaną przez producenta.

3.11.  Użytkownicy aparatów i pochłaniaczy przed oddaniem ich do punktu wydawczego powinni dokonać oględzin zewnętrznych aparatu i w razie stwierdzenia usterki, fakt ten zgłosić w punkcie wydawczym przy oddawaniu aparatu lub pochłaniacza.

3.12.  Aparat na tlen sprężony powinien być poddany kontroli po każdorazowym użyciu zgodnie z instrukcją.

3.13.  Fakt dokonania wymiany elementów aparatu i wyniki kontroli należy wpisać do księgi kontroli tlenowych aparatów oddechowych według wzoru nr 5 określonego w załączniku nr 2, o którym mowa w § 9 ust. 2 rozporządzenia.

3.14.  Aparaty z masą tlenotwórczą, aparaty z tlenem sprężonym i pochłaniacze ochronne po ich użyciu należy wywieźć na powierzchnię, a następnie należy postępować zgodnie z instrukcją wydaną przez producenta.

3.15.  Kierownik punktu wydawczego powinien prowadzić ewidencję przychodów i wycofania z użycia aparatów tlenowych i pochłaniaczy ochronnych.

3.16.  Utylizację aparatów tlenowych z masą tlenotwórczą i pochłaniaczy ochronnych należy przeprowadzać zgodnie z ustaleniami producenta.

4. Szkolenie pracowników w użytkowaniu aparatów ucieczkowych i pochłaniaczy ochronnych

4.1.   Szkolenie pracowników zakładu górniczego powinno być prowadzone zgodnie z harmonogramem szkolenia zatwierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

4.2.   Szczegółowy program szkolenia pracowników w zakresie posługiwania się i znajomości zasad działania aparatów i pochłaniaczy ochronnych opracowuje kierownik działu wentylacji zakładu górniczego. Program powinien obejmować część teoretyczną i część praktyczną.

4.3.   Część teoretyczna szkolenia powinna obejmować:

4.3.1.  charakterystykę aparatu lub pochłaniacza ochronnego:

a)   przeznaczenie,

b)   dane techniczne,

c)   budowę i zasadę działania.

4.3.2.  sposób użytkowania aparatów lub pochłaniaczy ochronnych zgodnie z instrukcją producenta,

4.3.3.  kontrolę aparatu lub pochłaniacza ochronnego przez użytkownika przed oddaniem go do punktu wydawczego.

4.4.   Część praktyczna szkolenia obejmuje:

4.4.1.  przećwiczenie użycia aparatów lub pochłaniaczy ochronnych przez użytkowników w zadymionej komorze ćwiczeń kopalnianej stacji ratownictwa górniczego lub w innym pomieszczeniu przystosowanym do tych celów (z wyjątkiem aparatów i pochłaniaczy ćwiczebnych); szkolenie to należy przeprowadzać w grupach od 5 do 15 osób; komora powinna zapewniać możliwość kontroli i obserwacji zachowania się osób szkolonych,

4.4.2.  wykorzystanie w szkoleniu aparatów lub pochłaniaczy dopuszczonych do tych celów na podstawie odrębnych przepisów,

4.4.3.  osobiste wykonanie przez osoby szkolone wszystkich czynności związanych z otwarciem, uruchomieniem oraz kontrolą działania i założenia aparatu lub pochłaniacza.

4.4.4.  szkolenie praktyczne można również przeprowadzić w warunkach dołowych w ramach gier pożarowych lub w ramach ćwiczeń przejścia pracowników drogami ucieczkowymi z oddziału do szybu, przy czym czas przejścia w aparatach lub pochłaniaczach ochronnych nie powinien być dłuższy niż czas ich ochronnego działania.

4.4.5.  W przypadku szkolenia organizowanego w sposób podany w pkt 4.4.4, nadzór nad szkoleniem powinny sprawować osoby dozoru ruchu danego oddziału i przedstawiciel kopalnianej stacji ratownictwa górniczego, uprawniony do prowadzenia szkolenia,

4.4.6.  Za szkolenie pracowników oddziałów jest odpowiedzialny dozór oddziałowy.

4.4.7.  Aparaty i pochłaniacze ochronne przed każdym ponownym użyciem powinny być dezynfekowane.

4.5.   Szkolenie pracowników powinno być przeprowadzane co najmniej raz w roku, w odstępach czasu nie przekraczających 12 miesięcy.

4.6.   Szkolenie pracowników w zakresie umiejętności użycia aparatów ucieczkowych lub pochłaniaczy ochronnych mogą przeprowadzać:

a)   kierownik punktu wydawczego,

b)   pracownicy zatrudnieni w punkcie wydawczym tego sprzętu,

c)   kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego i jego zastępcy,

d)   mechanicy sprzętu ratowniczego zatrudnieni w kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.

4.7.   Osoby wymienione w pkt 4.6. powinny ukończyć specjalistyczny kurs w zakresie obsługi indywidualnego sprzętu ochrony dróg oddechowych.

4.8.   Szkolenie specjalistyczne, o którym mowa w pkt 4.7, może być organizowane przez ośrodki szkoleniowe wskazane przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego.

4.9.   Kierownik punktu wydawczego lub kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego powinien mieć aktualną książkę (ewidencyjną) szkolenia załogi, w której pracownicy potwierdzają własnym podpisem odbyte szkolenie teoretyczne i praktyczne. W książce tej powinny być ujęte takie adnotacje, jak nazwisko, imię, nr znaczka osoby szkolonej, tematyka i rodzaj szkolenia oraz podpisy osoby szkolonej i prowadzącej szkolenie.

ZAŁĄCZNIK Nr 6

SZCZEGÓŁOWE ZASADY PROWADZENIA AKCJI RATOWNICZYCH W ZAKŁADACH GÓRNICZYCH

1. Postanowienia ogólne

1.1.    Zasady prowadzenia akcji ratowniczych w zakładach górniczych, zwane dalej "zasadami", normują zagadnienia kierowania akcjami ratowniczymi i organizowania prac ratowniczych.

1.2.    Zasady stosuje się odpowiednio do prowadzenia akcji ratowniczych przy wykonywaniu robót geologicznych i robót górniczych w celach naukowo-badawczych i doświadczalnych.

1.3.    Zasady powinny być stosowane również przy prowadzeniu akcji ratowniczych w podziemnych obiektach i wyrobiskach odkrywkowych zakładów górniczych.

1.4.    Zasady powinny być stosowane odpowiednio w razie prowadzenia akcji likwidacji pożaru w obiektach powierzchniowych podziemnego zakładu górniczego, jeżeli skutki tego pożaru mogą oddziaływać na stan bezpieczeństwa załogi i ruchu w podziemnej części zakładu górniczego.

1.5.    W zakładach górniczych eksploatujących złoża kopalin niepalnych sposobem podziemnym należy stosować odpowiednio postanowienia zawarte w zasadach, dotyczące prowadzenia akcji ratowniczych w przypadku pożarów podziemnych, uwzględniając specyfikę tych zakładów pod względem bezpieczeństwa pożarowego.

1.6.    Jeżeli niebezpieczne wydarzenie spowodowało zagrożenie zdrowia i życia ludzi lub możliwość wystąpienia atmosfery niezdatnej do oddychania i trudnych warunków cieplnych, akcja ratownicza powinna być prowadzona z udziałem podmiotów, o których mowa w § 1 ust. 1 rozporządzenia.

1.7.    W akcjach ratowniczych, w których nie występuje zagrożenie określone w pkt 1.6., dopuszcza się wykonywanie prac ratowniczych przez pracowników nie będących ratownikami.

2. Akcje ratownicze w przypadku pożarów podziemnych

Akcje ratownicze w polach niemetanowych

2.1.    Za akcję ratowniczą przeciwpożarową, zwaną dalej "akcją przeciwpożarową", należy uważać wszelkie prace prowadzone w celu ratowania ludzi zagrożonych w wyniku pożaru podziemnego i w celu ograniczenia rozwoju pożaru, zlikwidowania pożaru, otamowania wyrobisk, w których rejonie powstał pożar, zacieśnienia lub likwidacji pola pożarowego, jak również usuwania skutków pożaru powstałego w wyniku wybuchu metanu, pyłu węglowego lub gazów pożarowych.

2.2.    Po zlokalizowaniu miejsca pożaru kierownik akcji ratowniczej powinien w szczególności określić rozmiar pożaru, strefę zagrożenia i liczbę ludzi znajdujących się w tej strefie oraz uwzględnić możliwość powstania i oddziaływania lokalnej depresji pożarowej na sieć wentylacyjną zakładu górniczego.

2.3.    Kierownik akcji ratowniczej powinien niezwłocznie podjąć działania zmierzające do wycofania ludzi ze strefy zagrożenia pożarowego. W razie pożarów w prądach opływowych, które mogą się gwałtownie rozwinąć, należy zmniejszyć ilość powietrza płynącego do rejonu pożaru.

2.4.    Prace ratownicze, prowadzone zarówno w celu ratowania załogi, jak i likwidacji pożaru, powinny być wykonywane na podstawie planu akcji przeciwpożarowej, wpisanego do książki prowadzenia akcji przeciwpożarowej, która powinna znajdować się u kierownika akcji. Plan akcji powinien zawierać:

1)   ustalenie granic strefy zagrożenia pożarowego i sposobu wycofania z niej ludzi,

2)   zakres robót, jaki należy wykonać w celu likwidacji zagrożenia pożarowego,

3)   ustalenia dotyczące środków technicznych niezbędnych do prowadzenia akcji przeciwpożarowej oraz sposób jej organizacji,

4)   liczbę osób zaangażowanych w kierowaniu akcją przeciwpożarową i liczbę zastępów ratowniczych do wykonania zaplanowanych robót,

5)   sposób kontroli wykonania zadań,

6)   przypuszczalny czas realizacji zadań.

Plan akcji przeciwpożarowej powinien być na bieżąco korygowany i uwzględniać zmiany, jakie mogą powstać w czasie trwania akcji.

2.5.    Kierownik akcji ratowniczej powinien w jak najkrótszym czasie zorganizować kontrolę parametrów fizykochemicznych powietrza i gazów pożarowych (skład chemiczny, temperatura, wilgotność, prędkość, ilość) w celu bieżącego rozpoznania stanu pożaru oraz występujących w strefie zagrożenia przemian gazowych, a także oceny zagrożenia wybuchowego.

2.6.    Do pomiarów składu chemicznego powietrza i gazów pożarowych należy przede wszystkim wykorzystać urządzenia do zdalnego pobierania prób, współpracujące z chromatografem gazowym lub innymi analizatorami gazów.

2.7.    Kontrolę składu chemicznego powietrza i gazów pożarowych należy prowadzić także za pomocą prób pipetowych i ich analizy laboratoryjnej, metodą rurek wskaźnikowych lub przenośnych analizatorów gazów.

2.8.    Kontrolę temperatury powietrza i gazów pożarowych lub górotworu należy prowadzić przez pomiary zdalne urządzeniami zainstalowanymi w miejscach określonych przez kierownika akcji i za pomocą przyrządów przenośnych (np. termometrów, pirometrów, kamer termowizyjnych) w miejscach prowadzenia prac przez zastępy ratownicze.

2.9.    Pomiary prędkości, ilości, temperatury, wilgotności i ciśnienia powietrza należy wykonywać w miejscach wyznaczonych przez kierownika akcji i w zakresie umożliwiającym pełną ocenę zmian przebiegu pożaru.

2.10.   Dojścia do strefy zagrożenia pożarowego powinny być zabezpieczone w sposób trwały lub przez obserwatorów we wszystkich wyrobiskach, stanowiących połączenie tej strefy z rejonami nie zagrożonymi zakładu górniczego, dostępnymi dla ludzi.

2.11.   W czasie akcji przeciwpożarowej sieć wentylacyjna zakładu górniczego powinna być zabezpieczona przed przypadkowym otwarciem lub zamknięciem tam i śluz wentylacyjnych, mających wpływ na zmiany potencjałów aerodynamicznych w sąsiedztwie strefy zagrożonej, oraz przed przypadkowymi zmianami parametrów wentylatorów głównych.

2.12.   W razie występowania wysokiej temperatury dymów i gazów pożarowych należy ustalić miejsca zagrożone powstaniem wtórnych ognisk pożarowych oraz sposób przeciwdziałania temu zagrożeniu.

2.13.   W akcji przeciwpożarowej, jeśli jest to możliwe, należy podjąć działania zmierzające do aktywnego ugaszenia ognia, z zachowaniem warunków bezpieczeństwa ratowników. Po aktywnym ugaszeniu pożaru kierownik akcji powinien ustalić sposób i czas kontroli miejsca pożaru, wykonywanej przez pracowników wyspecjalizowanych w tym zakresie.

2.14.   Jeżeli aktywna likwidacja pożaru nie jest możliwa, należy przystąpić do izolacji rejonu pożaru od czynnych wyrobisk zakładu górniczego.

2.15.   W razie konieczności stosowania do likwidacji pożaru metod pasywnych, należy po zamknięciu rejonu pożaru podjąć działania umożliwiające dokładne uszczelnienie wszystkich tam izolacyjnych i pożarowych w wyrobiskach wlotowych do tego rejonu i wylotowych z niego.

2.16.   Potencjał aerodynamiczny wokół pola pożarowego powinien być wyrównany.

2.17.   Tamy pożarowe w rejonach zagrożonych tąpaniami powinny być budowane w miejscach, gdzie prawdopodobieństwo ich uszkodzenia jest najmniejsze.

2.18.   Wszystkie prace ratownicze w strefie zagrożenia pożarowego powinny być wykonywane przez zastępy ratownicze, przy czym w strefie zagrożenia przebywać może tylko taka liczba zastępów, jaka jest niezbędna do sprawnego wykonania zadania. Wszyscy ratownicy zatrudnieni w strefie zagrożenia pożarowego powinni być ubrani w odzież płomienioodporną oraz mieć inne zabezpieczenia ochronne, osłaniające części ciała, w tym płomienioodporne hełmy, obuwie i rękawice.

Akcje przeciwpożarowe w polach metanowych

2.19.   Przy prowadzeniu przeciwpożarowej akcji ratowniczej w polu metanowym należy stosować zasady określone dla pola niemetanowego oraz dodatkowe, których celem jest niedopuszczenie do wybuchu metanu i gazów pożarowych.

2.20.   Przy wyznaczaniu strefy zagrożenia pożarowego należy uwzględnić możliwość i zasięg skutków ewentualnego wybuchu metanu, poszerzając odpowiednio tę strefę.

2.21.   Przy podejmowaniu decyzji o ograniczeniu ilości powietrza dopływającego do miejsca pożaru należy uwzględnić możliwość:

1)   wzrostu koncentracji metanu w prądzie wlotowym,

2)   zwiększenia ilości wydzielającego się metanu do prądów powietrza w strefie zagrożenia pożarowego,

3)   dodatkowego wydzielania się metanu ze zrobów lub wyrobisk zbędnych,

4)   zaburzenia funkcjonowania systemu odmetanowania.

2.22.   W rejonie pożaru należy prowadzić systematyczną kontrolę prędkości i ilości powietrza oraz jego składu, biorąc pod uwagę możliwość powstania wybuchowej koncentracji gazów.

2.23.   Pomiary parametrów gazowych w miejscach zagrożonych skutkami wybuchu metanu lub gazów pożarowych należy prowadzić z zastosowaniem urządzeń do zdalnego pobierania prób gazów i szybkiego oznaczania ich składu. Lokalizację miejsc i częstotliwość pomiarów ustala kierownik akcji przeciwpożarowej w zależności od warunków lokalnych oraz stopnia zagrożenia wybuchem metanu lub gazów pożarowych.

2.24.   W celu przeciwdziałania powstaniu zagrożenia wybuchowego w rejonie pożaru należy uwzględnić możliwość:

1)   rozrzedzenia mieszanin gazowych przez zwiększenie ilości przepływającego powietrza,

2)   ograniczenia przepływu powietrza przez ogniska pożaru,

3)   ograniczenia zawartości tlenu w gazach pożarowych przez zastosowanie inertyzacji atmosfery wszelkimi dostępnymi środkami.

2.25.   W rejonach wysokiej metanowości bezwzględnej kierownik akcji, już w jej etapie wstępnym, powinien rozważyć potrzebę podjęcia działań przygotowawczych, umożliwiających zastosowanie inertyzacji atmosfery w strefie zagrożonej.

2.26.   W razie utworzenia się wybuchowych nagromadzeń metanu lub gazów pożarowych w rejonie pożaru należy niezwłocznie wycofać ze strefy zagrożenia pożarowego wszystkie osoby zatrudnione w akcji przeciwpożarowej oraz podjąć środki dla usunięcia tego zagrożenia.

2.27.   W czasie akcji pożarowej należy prowadzić kontrolę stanu tam i urządzeń wentylacyjnych w celu niedopuszczenia do przypadkowych zmian w stanie przewietrzania wyrobisk i zrobów w strefie zagrożenia pożarowego, a wszelkie zamierzone zmiany kierunków przepływu i ilości powietrza w wyrobiskach rejonu pożaru należy uzgodnić z kierownikiem akcji pożarowej.

2.28.   W czasie prowadzenia akcji pożarowej nie należy przerywać odmetanowania górotworu, a proces odmetanowania w strefie zagrożenia pożarowego należy kontrolować, dokonując pomiarów ilości i temperatury odsysanego gazu oraz zawartości w nim metanu i tlenku węgla w rurociągach:

1)   metanowych, przechodzących przez zaognione wyrobiska,

2)   odprowadzających metan z tych ujęć, w których zakłócenie procesu odmetanowania może spowodować wzrost zawartości metanu w wyrobiskach objętych pożarem, w wyrobiskach z prądami powietrza kierowanymi do ogniska pożaru lub w wyrobiskach odprowadzających gorące gazy pożarowe.

2.29.   W razie stwierdzenia uszkodzenia rurociągu przechodzącego przez rejon pożaru i zmniejszenia w nim zawartości metanu, należy rurociąg zamknąć od strony stacji odmetanowania i w miarę możliwości od strony ujęć metanu.

2.30.   W celu ugaszenia pożaru należy wykorzystać wszystkie dostępne środki do aktywnego gaszenia. Decyzja o aktywnym gaszeniu ognia w polach metanowych powinna być szczegółowo przeanalizowana, tak aby nie spowodowała dodatkowego zagrożenia osób zatrudnionych w akcji przeciwpożarowej. Równocześnie z gaszeniem pożaru środkami aktywnymi należy wyznaczyć miejsce na budowę tam pożarowych i transportować materiały do ich budowy.

2.31.   Aktywne gaszenie ognia jest zabronione:

1)   w warunkach powstania pożaru w bezpośrednim sąsiedztwie zrobów, w których mogą być nagromadzone znaczne ilości metanu,

2)   przy dużej metanowości bezwzględnej w rejonie pożaru, szczególnie w warunkach ograniczonego przepływu powietrza.

2.32.   Jeżeli aktywne ugaszenie pożaru nie jest możliwe, w działaniach zmierzających do izolacji pożaru należy wykorzystać warunki naturalne, umożliwiające wykonanie korków wodnych i podsadzkowych, w miejscach o korzystnym do tego położeniu niwelacyjnym.

2.33.   W razie gdy aktywne gaszenie nie zapewnia ugaszenia pożaru, należy przystąpić do izolowania pożaru tamami.

2.34.   W pokładach zaliczonych do drugiej, trzeciej i czwartej kategorii zagrożenia metanowego oraz w razie występowania mieszaniny gazów wybuchowych, należy rejon pożaru izolować przeciwwybuchowymi tamami pożarowymi.

Zasady i warunki budowy tam izolacyjnych przeciwwybuchowych

2.34.1.  Przeciwwybuchowe tamy izolacyjne są przeznaczone do zabezpieczenia przed przeniesieniem się wybuchu od strony zrobów, zbędnych wyrobisk oraz pól pożarowych, w których mogą wystąpić wybuchowe mieszaniny gazów palnych i może dojść do wybuchu tych gazów.

2.34.2.  Przeciwwybuchowe tamy izolacyjne mogą być wykonane jako:

1)   korki podsadzkowe,

2)   korki wodne,

3)   korki podsadzkowe na bazie tamy organowej z dwustronnymi rozporami,

4)   tamy z worków wypełnionych materiałami niepalnymi.

2.34.3.  Wybór rodzaju tam i sposobu zabezpieczenia przeciwwybuchowego wyrobisk w czasie akcji ratowniczej ustala kierownik akcji. W ramach profilaktyki pożarowej decyzję w tym zakresie podejmuje kierownik ruchu zakładu górniczego.

Lokalizacja tam przeciwwybuchowych

2.34.4.  Wyrobiska, w których należy budować tamy przeciwwybuchowe w czasie akcji ratowniczej, wyznacza kierownik akcji po zasięgnięciu opinii specjalistów w sztabie akcji.

2.34.5.  Miejsca budowy tam w wyrobiskach, o których mowa w pkt 2.34.4, w czasie akcji ratowniczej wyznacza kierownik akcji na dole, uwzględniając między innymi:

1)   warunki naturalne i techniczne w wyrobisku, a w szczególności stan górotworu i obudowy wyrobiska,

2)   możliwość zastosowania do gaszenia pożaru urządzeń do inertyzacji atmosfery,

3)   taką lokalizację tamy, aby znajdowała się jak najbliżej ogniska pożaru, i

4)   taką lokalizację tamy, aby jej odległość od najbliższego skrzyżowania wyrobisk umożliwiała wykonanie komory dla wyrównania ciśnień, jakie będą występować w izolowanym polu pożarowym.

Podstawowe zasady budowy korków podsadzkowych

2.34.6.  Korki podsadzkowe, przedstawione na rys. 1a i 1b, mogą być wykonywane z zastosowaniem instalacji i urządzeń do podsadzki hydraulicznej i pneumatycznej.

2.34.7.  W zależności od rodzaju podsadzki minimalna długość korka musi wynosić:

1)   dla korków z piasku, bez względu na przekrój poprzeczny wyrobiska - 15 m,

2)   dla korków z popiołów elektrownianych, gipsu i anhydrytu, dla przekroju poprzecznego wyrobiska do 15 m² - 6 m,

3)   dla przekroju poprzecznego wyrobiska powyżej 15 m² - 10 m.

2.34.8.  Długość korków podsadzkowych, wykonanych z innych materiałów, należy ustalić na podstawie odrębnych badań określających ich skuteczność.

2.34.9.  W celu wykonania korka podsadzkowego należy wykorzystać nachylenie wyrobiska lub wykonać odpowiednio wytrzymałe zawarcia, ograniczające długość korka, z zachowaniem zasad przewietrzania wyrobisk w warunkach zagrożenia gazowego.

2.34.10.   Z miejsca wykonywania korka podsadzkowego należy usunąć, w miarę możliwości, sprzęt i urządzenia, a przewody elektryczne wyłączyć spod napięcia:

2.34.11.   W razie potrzeby, przed wykonaniem korka podsadzkowego należy zabudować przepusty tamowe w obudowie przeciwwybuchowej, dopuszczone do stosowania, umożliwiające przewietrzanie i komunikację z przestrzenią izolowaną. Zabudowane muszą być również rurociągi do odprowadzenia nadmiaru wody gromadzącej się za korkiem i rurki umożliwiające kontrolę składu i ciśnienia powietrza.

2.34.12.   Kierownik akcji, uwzględniając stan zagrożenia, musi ustalić sposób bezpiecznego wykonania korka podsadzkowego, z wykorzystaniem wszelkich możliwości zdalnego wykonania prac związanych z podsadzaniem.

Rys. 1a. Korek podsadzkowy

(grafikę pominięto)

Rys. 1b. Korek podsadzkowy z przepustami tamowymi

(grafikę pominięto)

2.34.13.   Korki podsadzkowe, zwłaszcza z piasku lub popiołów elektrownianych, szczególnie wykonane w wyrobiskach poziomych, należy w razie potrzeby uzupełniać podsadzką (po całkowitym odsączeniu się wody podsadzkowej), w celu niedopuszczenia do powstania tzw. "zera podsadzkowego".

2.34.14.   W razie stwierdzenia spękań i nieszczelności górotworu wokół tamy czołowej (stanowiącej zawarcie korka podsadzkowego), należy go uszczelnić substancjami uszczelniającymi.

Zasady wykonywania korków wodnych

2.34.15.   Do wykonywania korków wodnych należy wykorzystać wyrobiska górnicze w rejonie pożaru, z miejscami o korzystnym położeniu niwelacyjnym (tzw. muldy).

2.34.16.   W miejscu wykonywania korka wodnego nie mogą znajdować się urządzenia elektryczne pod napięciem oraz nie zaślepione rurociągi.

2.34.17.   Korek wodny powinien być wykonywany zdalnie, po wycofaniu ratowników z wyrobiska na bezpieczną odległość.

2.34.18.   W razie konieczności, w miejscu przewidzianym do wykonania korka wodnego, należy pozostawić odpowiednio zabezpieczone rury, które mogłyby być wykorzystane do kontroli składu i ciśnienia powietrza w izolowanej przestrzeni.

2.34.19.   W razie konieczności, górotwór w rejonie korka wodnego należy uszczelnić, wtłaczając do niego wodoodporne substancje uszczelniające.

2.34.20.   Korek wodny, przedstawiony na rys. 2, musi być tak wykonany, aby długość wyrobiska zalanego do stropu nie była mniejsza niż 15 m.

2.34.21.   Poziom lustra wody powinien znajdować się co najmniej 2 m nad najniżej położonym punktem stropu w muldzie.

Zasady budowy korków podsadzkowych na bazie tamy organowej z dwustronnymi rozporami

2.34.22.   Korek podsadzkowy na bazie tamy organowej dwustronnymi rozporami, przedstawiony na rys. 3a i 3b, składać się musi z następujących elementów:

1)   zawarcia (1) w postaci tamy organowej, obitej od wewnątrz balami o grubości od 50 do 70 mm, z dwustronnymi rozporami, ograniczającego korek od strony ogniska pożaru,

2)   zawarcia (2) w postaci typowej tamy podsadzkowej ryglowej,

3)   materiału izolującego (3), wypełniającego przestrzeń między zawarciami (1) i (2).

2.34.23.   Materiałem izolującym może być gips, anhydryt, glina, bentonit lub inne materiały wiążące, dopuszczone do stosowania w zakładach górniczych na podstawie odrębnych przepisów.

2.34.24.   Zawarcie (1), o którym mowa w pkt 2.34.22, musi być wykonane z drewna okrągłego, wzmocnione od wewnątrz balami o grubości od 50 do 70 mm, przybitymi do stojaków organowych na styk, oraz rozparte rozporami na ryglach poziomych do stropu i spągu wyrobiska po obu stronach tamy organowej, przy czym odległość między rozporami w każdym rzędzie, w przestrzeni wypełnionej materiałem izolacyjnym, nie może przekraczać 0,5 m (w miejscu przepustu tamowego - 0,8 m).

2.34.25.   W miejscu wykonania zawarcia (1) luźne skały w stropie, spągu i ociosach wyrobiska muszą być wybrane do twardej calizny. Jeśli warunki górnicze uniemożliwiają zabudowanie zawarcia (1) w twardej caliźnie, należy zastosować dodatkowe środki zapewniające szczelność i zwięzłość górotworu.

2.34.26.   Odległość między zawarciami (1) i (2), stanowiąca zarazem długość korka, jest uzależniona od wielkości przekroju poprzecznego wyrobiska w miejscu wykonywania korka i musi wynosić co najmniej:

1)   dla przekroju poprzecznego do 5m² - 3 m,

2)   dla przekroju poprzecznego do 10 m² - 4 m,

3)   dla przekroju poprzecznego do 15 m² - 5 m,

4)   dla przekroju poprzecznego ponad 15 m² - 8 m.

2.34.27.   Głębokość gniazdek w stropie i spągu wyrobiska, dla postawienia tamy organowej, rygli i rozpór wzmacniających, nie może być mniejsza od średnicy tych elementów.

2.34.28.   Korki podsadzkowe na bazie tamy organowej z dwustronnymi rozporami mogą być wykonywane jako pełne oraz z jednym lub dwoma przepustami.

2.34.29.   Zamknięcia przepustu tamowego, o którym mowa pkt 2.34.11, muszą być zabudowane od strony rejonu pożaru.

2.34.30.   W celu kontroli składu i ciśnienia powietrza w rejonie pożaru oraz w celu odprowadzenia nadmiaru wody gromadzącej się za korkiem w tamie należy zabudować odpowiednie rurki pomiarowe i rury odwadniające.

2.34.31.   Kierownik akcji może ustalić, w razie potrzeby, sposób wyposażenia korka podsadzkowego przeciwwybuchowego w instalacje do sprawnego gaszenia pożaru.

2.34.32.   Materiał do wypełnienia korka powinien być dostarczany z zastosowaniem urządzeń dostosowanych do lokalnych warunków i z uwzględnieniem konieczności doszczelniania i konsolidacji górotworu wokół tamy.

Rys. 2. Korek wodny

(grafikę pominięto)

Rys. 3a. Korek podsadzkowy na bazie tamy organowej z dwustronnymi rozporami

(grafikę pominięto)

Rys. 3b. Korek podsadzkowy na bazie tamy organowej z dwustronnymi rozporami z przepustami tamowymi

(grafikę pominięto)

Zasady budowy tam z worków wypełnionych materiałami niepalnymi

2.34.33.   Tamy workowe, przedstawione na rys. 4a i 4b, muszą spełniać warunki takie, jak w wypadku korków podsadzkowych.

2.34.34.   Długość tamy workowej może być zmniejszona do 5 m, pod warunkiem że zawarcie tamy od strony rejonu pożaru zagrożonego wybuchem będzie wykonane w postaci tamy organowej.

2.34.35.   W miejscu wykonywania tamy workowej, w stropie, spągu i ociosach wyrobiska nie mogą występować nie wypełnione wyrwy i pustki.

2.34.36.   Tamy workowe należy wykonywać wyłącznie w miejscach, gdzie brak jest możliwości technologicznych wykonania innego rodzaju tam przeciwwybuchowych.

Podstawowe warunki doboru tam przeciwwybuchowych i przepustów tamowych

2.34.37.   Kierownik akcji ratowniczej dobiera rodzaj tam przeciwwybuchowych i sposób ich wykonania, biorąc pod uwagę możliwości techniczne zakładu górniczego.

2.34.38.   W przypadku górotworu słabego i spękanego należy stosować korki podsadzkowe o odpowiedniej długości lub, w zależności od warunków geologiczno-górniczych, korki wodne.

2.34.39.   Kierownik akcji ustala liczbę przepustów tamowych instalowanych w tamie przeciwwybuchowej, w zależności od stanu zagrożenia wybuchowego w rejonie pożaru oraz od warunków górniczych.

2.34.40.   Montaż obudowy przeciwwybuchowej przepustu tamowego powinien być wykonany zgodnie z instrukcją producenta.

Kontrola tam przeciwwybuchowych

2.34.41.   Każda tama przeciwwybuchowa po jej wykonaniu, a przed zamknięciem przepustów tamowych, musi być szczegółowo skontrolowana, przy czym należy uwzględnić:

1)   stan oryglowania i rozparcia tamy,

2)   wypełnienie tamy materiałem podsadzkowym lub stopień zalania muldy wodą,

3)   możliwość uzyskania należytej szczelności zamknięć przepustów tamowych,

4)   stan wyposażenia tamy i stan podłączeń do przyrządów kontrolno-pomiarowych.

2.34.42.   Kontrole, o których mowa w pkt 2.34.41, przeprowadzają: zastępowy zastępu ratowniczego, osoby wyznaczone przez kierownika akcji ratowniczej oraz przedstawiciel jednostki ratownictwa.

2.34.43.   Kontroli tam przeciwwybuchowych w strefie zagrożenia pożarowego mogą dokonywać wyłącznie osoby będące ratownikami górniczymi.

2.34.44.   Przed zamknięciem przepustów tamowych kierownik akcji musi mieć informacje o składzie chemicznym gazów, z charakterystycznych miejsc dla danej sytuacji oraz zza tam wlotowych i wylotowych w rejonie pożaru.

2.35.      Przepusty w tamach pożarowych we wlotowych i wylotowych prądach powietrza z rejonu pożaru powinny być zamykane jednocześnie.

2.36.      Przed przystąpieniem do zamykania tam (przepustów w tamach) należy wycofać ze strefy zagrożenia pożarowego wszystkie osoby zatrudnione w akcji pożarowej, z wyjątkiem zastępów ratowniczych niezbędnych do zamknięcia tam (przepustów w tamach).

2.37.      W czasie zamykania przepustów w tamach pożarowych w rejonie zagrożenia nie wolno wykonywać żadnych innych prac. Zastępy ratownicze zatrudnione przy tej czynności, po wykonaniu zadania, powinny być wycofane natychmiast do bazy.

2.38.      Wejście do strefy zagrożenia pożarowego po zamknięciu tam jest dozwolone po obniżeniu zawartości tlenu w utworzonym polu pożarowym poniżej 8% lub po upływie czasu wyznaczonego, w zależności od objętości pola pożarowego i wydzielania się metanu, przy czym czas wyznaczony na tej podstawie nie może być krótszy od 12 godzin. Dwunastogodzinny czas wyczekiwania nie musi być dotrzymany, jeżeli wyniki pomiarów składu gazów w polu pożarowym wskazują, że nie istnieje możliwość wybuchu tych gazów.

2.39.      Po zamknięciu tam pożarowych należy prowadzić zdalną kontrolę zawartości gazów w polu pożarowym. Jeżeli wyniki analiz składu gazów w polu pożarowym, po jego zamknięciu, wskazują stężenie wybuchowe, w rejonie strefy zagrożonej należy prowadzić wyłącznie prace zmierzające do neutralizacji atmosfery i to w trybie akcji przeciwpożarowej.

2.40.      Otwieranie pola pożarowego (tam pożarowych) jest dozwolone tylko pod warunkiem stosowania zasad obowiązujących przy prowadzeniu akcji pożarowej.

2.41.      Plan akcji przeciwpożarowej opracowany w celu otwarcia (zacieśnienia) pola pożarowego powinien w szczególności określać:

1)   zasady kontroli parametrów gazów w polu pożarowym,

2)   zasady kontroli temperatury powietrza w polu pożarowym,

3)   środki ochrony przed zagrożeniem wybuchem metanu i gazów pożarowych oraz przed działaniem podwyższonej temperatury powietrza.

2.42.      Po otwarciu tam pożarowych (przepustów w tych tamach) i wznowieniu przewietrzania wyrobisk w polu pożarowym należy wycofać poza strefę zagrożenia pożarowego wszystkie osoby zatrudnione w akcji pożarowej oraz prowadzić zdalną kontrolę zawartości gazów w polu pożarowym i ilości powietrza przepływającego przez to pole. Wejście do otwartego pola pożarowego, w którym wznowiono przewietrzanie, oraz do strefy zagrożenia pożarowego, wyznaczonej dla tego pola, może nastąpić po upływie czasu określonego przez kierownika akcji.

Rys. 4a. Tam workowa

(grafikę pominięto)

Rys. 4b. Tama workowa z przepustami tamowymi

(grafikę pominięto)

Akcja przeciwpożarowa w przypadku pożaru w ślepym wyrobisku z wentylacją lutniową

2.43.      Po stwierdzeniu pożaru w ślepym wyrobisku przewietrzanym za pomocą wentylacji lutniowej należy natychmiast podjąć działania w celu wyprowadzenia ludzi do bezpiecznego rejonu.

2.44.      Przy gaszeniu wodą pożaru w ślepym wyrobisku należy mieć na uwadze możliwość poparzenia osób wykonujących tę czynność.

2.45.      Jeżeli niemożliwe jest aktywne ugaszenie ognia, należy podjąć działania zmierzające do jego izolacji przez tamowanie wyrobiska.

2.46.      Miejsce zabudowania tamy (tam) pożarowej powinno być tak dobrane, a prace przy jej wykonaniu tak zorganizowane, aby zatrudnieni przy tym ratownicy nie byli narażeni na bezpośrednie skutki ewentualnego wybuchu gazów pożarowych.

2.47.      Stan zagrożenia wybuchowego gazów pożarowych powinien być zdalnie kontrolowany w sposób systematyczny.

2.48.      W razie stwierdzenia w ślepym wyrobisku zagrożenia wybuchem gazów pożarowych, prace związane z likwidacją zagrożenia powinny być prowadzone z miejsc, do których nie sięgną skutki ewentualnego wybuchu.

2.49.      Jeżeli nie ma możliwości usunięcia zagrożenia wybuchowego, należy dokonać nowego wyboru miejsc tamowania wyrobisk w celu izolacji pożaru.

2.50.      Górotwór w sąsiedztwie tamy (tam) izolującej zaognione wyrobisko od czynnych wyrobisk zakładu górniczego powinien być uszczelniony, między innymi przez wtłaczanie substancji uszczelniających.

2.51.      W celu izolacji pożaru w ślepym wyrobisku, w razie korzystnego układu niwelacyjnego w wyrobiskach, w sąsiedztwie ogniska pożarowego należy dążyć do zdalnego wykonania korków wodnych lub z podsadzki hydraulicznej.

2.52.      Decyzję o zatrzymaniu przewietrzania ślepego wyrobiska w polu metanowym, w czasie trwania akcji przeciwpożarowej, może podjąć wyłącznie kierownik akcji, ustalając jednocześnie sposób zabezpieczenia przed zagrożeniem wybuchem gazów pożarowych lub metanu.

2.53.      Przy prowadzeniu prac zmierzających do likwidacji pożaru w ślepym wyrobisku obowiązują odpowiednio ustalenia ujęte w pozostałych rozdziałach niniejszego działu.

Wycofanie załogi ze strefy zagrożenia pożarowego

2.54.      W razie stwierdzenia zagrożenia pożarowego, wszystkie działania skierowane muszą być przede wszystkim na ratowanie ludzi i to nawet kosztem rozwoju pożaru, gdyby ratowania ludzi i gaszenia pożaru nie można było prowadzić jednocześnie.

2.55.      W warunkach silnie rozwiniętego pożaru i jeżeli zagrożeni ludzie są wyposażeni w tlenowe aparaty oddechowe ucieczkowe, należy rozpatrzyć możliwość ograniczenia ilości powietrza dopływającego do ogniska pożaru przed ich wycofaniem ze strefy zagrożonej, pod warunkiem, że nie utrudni to ratowania ludzi i nie spowoduje powstawania wybuchowych nagromadzeń metanu lub gazów pożarowych.

2.56.      W razie konieczności wycofania się w dymach i gazach pożarowych, należy pamiętać o bezwzględnym obowiązku wygaszania wszystkich lamp benzynowych, jeżeli stanowią one wyposażenie pracowników.

2.57.      W gazach pożarowych i dymach należy się wycofywać spokojnie, bez nadmiernego pośpiechu.

2.58.      Wycofując się w gęstych dymach, w których widoczność jest mocno ograniczona lub jej w ogóle brak, należy wykorzystywać, w charakterze drogowskazów, ciągi urządzeń odstawczych, przewody energetyczne lub telefoniczne. Należy starać się przechodzić wzdłuż ociosu wyrobiska, po tej jego stronie, po której powinno się znaleźć skrzyżowanie z chodnikiem, w którym może być świeży prąd powietrza.

2.59.      Na skrzyżowaniu wyrobiska (wyrobisk) ze świeżym prądem powietrza należy w wyrobisku zadymionym wykonywać takie zabezpieczenia z lin, desek lub innych materiałów, aby ludzie wycofujący się w dymach trafiali do wyrobisk z powietrzem świeżym i nie mieli możliwości zabłądzenia.

2.60.      Na każdym skrzyżowaniu wyrobisk ze strefą zadymioną, z której mogą wycofywać się ludzie, powinien być zorganizowany punkt pomocy, a pracownicy w nim zatrudnieni powinni być zobowiązani do ścisłego ewidencjonowania tych, którzy wyszli ze strefy zagrożonej.

2.61.      W razie zagrożenia ludzi przez dymy lub gazy pożarowe, należy rozpatrzyć możliwość:

1)   wykonania krótkiego spięcia wentylacyjnego, które pozwoliłoby odprowadzić dymy i gazy do szybu wentylacyjnego najkrótszą drogą, z pominięciem rejonu, w którym znajdują się ludzie,

2)   wykonania rewersji wentylacji w celu skierowania dymów do szybu wyrobiskami, w których nie ma ludzi lub skąd wcześniej zostali oni wycofani,

3)   skrócenia dróg zadymionych, przez zatrzymanie ruchu wentylatora w jednym lub więcej szybach.

W planie akcji przeciwpożarowej zakładu górniczego należy przewidzieć różne warianty zabezpieczeń dla rejonów o wzmożonym zagrożeniu pożarowym.

2.62.      Rewersję wentylacji można stosować wówczas, gdy ilość metanu lub gazów pożarowych w prądzie powietrza dopływającym do pożaru nie stwarza zagrożenia wybuchowego.

2.63.      W czasie prowadzenia przeciwpożarowej akcji ratowniczej do odprowadzenia gazów pożarowych można wykorzystać otwory wentylacyjne, ale powinna istnieć również inna droga do odprowadzania tych gazów.

2.64.      W razie konieczności wycofania załogi z wyrobiska przewietrzanego za pomocą wentylacji lutniowej, w którym powstał pożar, przy podejmowaniu decyzji co do dalszej pracy wentylatora lutniowego powinno się uwzględnić to, czy załoga ma tlenowe aparaty oddechowe ucieczkowe, czy tylko pochłaniacze ucieczkowe oraz jakie jest stężenie metanu w tym rejonie.

2.65.      Decyzja o natychmiastowym zatrzymaniu wentylatora lutniowego, w celu ograniczenia rozwoju ognia, może być podjęta, gdy wyrobisko nie znajduje się w granicach pola metanowego i tylko wtedy, gdy załoga przebywająca w tym wyrobisku ma tlenowe aparaty oddechowe ucieczkowe. W przeciwnym razie przewietrzanie należy prowadzić w sposób ciągły.

2.66.      Szczegółowe zasady wykonywania kontroli parametrów fizykochemicznych powietrza i gazów pożarowych oraz oznaczania stopnia ich wybuchowości.

2.66.1.    W czasie akcji przeciwpożarowej należy systematycznie kontrolować parametry fizykochemiczne powietrza i gazów pożarowych (skład chemiczny, temperaturę, wilgotność, prędkość i ilość) w miejscach wyznaczonych przez kierownika akcji, tak aby mieć bieżącą informację o stanie pożaru oraz przemianach gazowych, występujących w strefie zagrożenia, a także o zagrożeniu wybuchem.

2.66.2.    W wyrobiskach podziemnych należy utrzymywać odpowiednio wyposażone stanowisko pomiarowe dla kontroli parametrów fizykochemicznych powietrza i gazów pożarowych w czasie akcji przeciwpożarowych.

2.66.3.    Lokalizację stanowiska pomiarowego jest obowiązany ustalić kierownik akcji.

2.66.4.    Stanowiska pomiarowe należy lokalizować w miejscu dogodnym z ustabilizowanym prądem powietrza i poza strefą zagrożenia pożarowego. Zaleca się lokalizowanie stanowisk pomiarowych w bazie ratowniczej lub innym miejscu, odpowiadającym wymaganiom określonym w § 108 rozporządzenia.

2.66.5.    Stanowisko pomiarowe należy wyposażyć w następującą aparaturę kontrolno-pomiarową:

1)   zestaw analizatorów gazowych (umożliwiający natychmiastowe wykonanie analizy chemicznej gazów pożarowych w początkowej fazie akcji, do czasu zanim chromatograf osiągnie gotowość pomiarową),

2)   zestaw chromatograficzny (umożliwiający wykonanie pełnej analizy chemicznej gazów pożarowych, podający w formie wydruku objętościową zawartość procentową poszczególnych gazów),

3)   urządzenie do zdalnego pobierania prób gazowych, wraz z oprzyrządowaniem, zapewniające pobieranie prób gazowych z odległości co najmniej 1.000 m,

4)   urządzenie do zdalnego pomiaru temperatury, zapewniające pomiar na odległość co najmniej 1.000 m,

5)   anemometr,

6)   przyrząd do pomiaru wilgotności względnej powietrza,

7)   tlenomierz,

8)   przenośny przyrząd do pomiaru niskich stężeń tlenku węgla.

Wymienione wyżej zestawy analizatorów gazowych, umożliwiających natychmiastowe wykonanie analizy chemicznej gazów pożarowych, oraz zestaw chromatograficzny powinny mieć parametry metrologiczne co najmniej takie, jak wyszczególnione w tabelach nr 1 i 2.

Tabela 1

Zestaw do szybkiej analizy gazów

 

Składnik	Zakres pomiaru (%)	Dokładność pomiaru (%)	Czas odpowiedzi (s)
O2	0 - 25	0,2	10
O2	0 - 10	0,1	10
CO2	0 - 10	0,1	20
CH4	0 - 10	0,1	20
CH4	0 - 100	5	20
CO	0 - 0,05	0,001	20
CO	0 - 10	0,1	20
H2	0 - 5	0,05	15
C2H4	0 - 0,1	0,002	20

 

Tabela 2

Zestaw chromatograficzny

 

Składnik	Zakres pomiaru (%)	Dokładność pomiaru (%)	Czas analizy (min.)
CH4	0 - 100	0,02	Łączny czas
CO2	0 - 100	0,02	analizy
C2H4	0 - 100	0,002	wszystkich
C2H6	0 - 100	0,002	składników
O2	0 - 100	0,02	nie może
N2	0 - 100	0,02	przekroczyć
H2	0 - 100	0,05	20 minut
CO	0 - 100	0,02

 

2.66.6.    Stanowisko pomiarowe powinno mieć indywidualne oświetlenie i łącze telefoniczne oraz powinno być zabezpieczone metanomierzem o działaniu ciągłym, z ustawionym progiem alarmowania 1,5%. Ponadto stanowisko pomiarowe należy wyposażyć w odpowiedniej wielkości i wytrzymałości stół do zainstalowania sprzętu pomiarowego oraz zabezpieczyć je osłonami płóciennymi.

2.66.7.    Zakład górniczy może korzystać z pogotowia pomiarowego, utrzymywanego przez jednostkę ratownictwa górniczego.

2.66.8.    W razie pożaru w opływowym prądzie powietrza punkty zdalnego pobierania prób gazowych należy umiejscowić:

1)   w wyrobiskach z wypływającymi z ogniska gazami pożarowymi od strony najbliższego dojścia,

2)   od strony dopływu powietrza do pożaru, możliwie jak najbliżej ogniska, przed zabudowaniem tam izolacyjnych, jeżeli w prądzie tym może pojawić się metan (zroby, sąsiednie wyrobiska itp.).

2.66.9.    W razie pożaru w zrobach ścian, punkty zdalnego pobierania prób gazowych należy zlokalizować:

1)   w wylotowym prądzie powietrza pomiędzy ogniskiem pożaru a najbliższym dojściem do tego wyrobiska,

2)   w dostępnych miejscach przy zrobach ścian od strony dopływu powietrza do ogniska pożaru.

2.66.10.   W razie otamowania pożaru tamami izolacyjnymi, punkty pobierania prób gazowych należy rozmieszczać za każdą tamą (wlotową i wylotową).

2.66.11.   Punkty próbobiorcze do zdalnego pobierania prób, o których mowa w pkt 2.66.8 i 2.66.9, należy lokalizować w wyrobiskach górniczych na wysokości ok. 2/3 wyrobiska, w odległości co najmniej 5-10 m od skrzyżowania z dostępnym wyrobiskiem, w kierunku wypływających gazów pożarowych. W razie lokalizowania punktów zdalnego pobierania prób gazowych w szybach wentylacyjnych, należy je umiejscowić około 10 m poniżej ujścia kanału wentylacyjnego do szybu lub w dyfuzorze wentylatora. Przykłady rozmieszczania punktów zdalnego pobierania prób przedstawiają rys. 5a, 5b, 5c i 5d.

2.66.12.   W razie stosowania gazowego agregatu gaśniczego, o którym mowa w pkt 2.67.5, punkty zdalnego pobierania prób należy rozmieścić w sposób następujący:

1)   w lutniociągu GAG, 20-40 m za schładzaczem,

2)   za tamą wlotową, przy wylocie z lutniociągu GAG,

3)   za tamą wlotową z GAG, jak najbliżej ogniska pożaru,

4)   w wylotowym prądzie powietrza pomiędzy ogniskami pożaru a najbliższym skrzyżowaniem z dostępnym wyrobiskiem.

2.66.13.   Z poszczególnych punktów pomiarowych próby gazowe należy pobierać do analizy za pomocą urządzenia do zdalnego pobierania prób gazowych, tj. linii wężowej oraz pompki próbobiorczej, wraz z oprzyrządowaniem.

2.66.14.   Do zdalnego pobierania prób gazowych należy stosować węże grubościenne o średnicy wewnętrznej 8 mm. Maksymalna długość linii wężowej nie powinna przekraczać 2.000 m.

2.66.15.   W linii próbobiorczej dla odprowadzania wody (np. kondensatu pary wodnej) należy umieścić przynajmniej jeden odstojnik po stronie ssącej.

2.66.16.   W celu prawidłowego pobierania prób do analizy chemicznej linie wężowe, wraz z odstojnikami, należy odpowiednio przepłukać. Na każde 100 m linii wężowej trzeba przeznaczyć jedną minutę płukania pobieranym gazem. Tak więc rzeczywisty czas płukania linii będzie wielokrotnością tej wartości, w zależności od całkowitej długości linii, z której aktualnie pobiera się gaz.

2.66.17.   Wyniki pomiarów składu gazów z punktów pomiarowych, przekazywane do sztabu akcji, muszą być dokumentowane i na bieżąco analizowane przez kierownika akcji, szczególnie pod względem zagrożenia wybuchowego.

2.66.18.   Ocenę stanu zagrożenia wybuchowego należy przeprowadzać metodą stałego trójkąta wybuchowości, opracowaną przez Centralną Stację Ratownictwa Górniczego.

2.66.19.   Przy ocenie zagrożenia wybuchowego metodą stałego trójkąta wybuchowości należy:

1)   sporządzić diagram Cowarda, w którym:

oś X stanowi wskaźnik stężenia gazów wybuchowych,

oś Y stanowi wskaźnik stężenia tlenu,

obszar wybuchowości jest zamknięty trójkątem, którego wierzchołki mają współrzędne D (5,00; 19,88), G (15,00; 17,79), S (5,18; 9,47).

Diagram Cowarda:

odcinek AB - proste mieszaniny powietrza i gazów palnych,

obszar powyżej AB - mieszaniny sztuczne (wzbogacone w tlen),

obszar poniżej AB - mieszaniny rzeczywiste, zawierające gaz nadmiarowy,

obszar DGS - mieszaniny wybuchowe,

obszar AOC - mieszaniny niewybuchowe z powodu nadmiaru gazów obojętnych,

obszar ADS - mieszaniny niewybuchowe z powodu nadmiaru powietrza,

obszar SGBC - mieszaniny niewybuchowe z powodu nadmiaru gazów palnych,

2)   obliczyć współrzędne Xp, Yp dla każdej analizy chemicznej i nanieść na diagram Cowarda,

3)   określić stan zagrożenia wybuchowego.

Stan zagrożenia wybuchowego charakteryzuje obszar, w którym punkt ten się znajduje. Zagrożenie wybuchowe istnieje, gdy punkt analizy o wyznaczonych współrzędnych Xp, Yp znajduje się wewnątrz trójkąta lub na jego obrzeżu.

Przykład diagramu Cowarda przedstawia rys. 6.

PRZYKŁADY ROZMIESZCZENIA PUNKTÓW ZDALNEGO POBIERANIA PRÓB GAZOWYCH ORAZ LOKALIZACJI STANOWISK POMIAROWYCH W KOPALNIACH GAZOWYCH

Rys. 5a. W czasie aktywnego gaszenia pożaru

(grafikę pominięto)

Rys. 5b. W otamowanym polu pożarowym

(grafikę pominięto)

Rys. 5c. W czasie pracy gazowego agregatu gaśniczego

(grafikę pominięto)

Rys. 5d. Podczas zwalczania pożaru endogenicznego

(grafikę pominięto)

Objaśnienia: ---      = linia wężowa próbobiorcza

I, II, III  = punkty zdalnego pobierania prób gazowych

St. p.  = stanowisko pomiarowe

Rys. 6. Przykładowy diagram Cowarda

(grafikę pominięto)

2.66.20.   Przy ocenie stanu zagrożenia wybuchowego wymagane obliczenia parametrów wybuchowości gazów metodą stałego trójkąta wybuchowości zaleca się wykonywać w sztabie akcji, za pomocą komputera.

2.67.      Decyzje o konieczności przeprowadzenia działań zmierzających do inertyzacji powietrza w rejonie pożaru kierownik akcji podejmuje w porozumieniu ze specjalistami pracującymi w sztabie akcji, a do tych działań wykorzystuje pogotowie specjalistyczne.

2.67.1.    Niniejsze postanowienia należy stosować łącznie ze szczegółowymi fabrycznymi instrukcjami obsługi, kontroli i konserwacji urządzeń do wytwarzania gazów obojętnych.

2.67.2.    Stosowanie w zakładach górniczych do profilaktyki przeciwpożarowej urządzeń do wytwarzania i przetłaczania azotu gazowego oraz zgazowywania lub przetłaczania azotu ciekłego musi się odbywać na podstawie dokumentacji zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2.67.3.    Urządzenia do inertyzacji i gaszenia pożarów gazami obojętnymi oraz specjalistów przeszkolonych w zakresie stosowania tych gazów i obsługi urządzeń do ich wytwarzania utrzymuje jednostka ratownictwa w ramach specjalistycznego pogotowia.

2.67.4.    Do inertyzacji atmosfery mogą być stosowane urządzenia wytwarzające niskotlenowe gazy obojętne, powstałe w wyniku spalania paliw płynnych. Maksymalna zawartość O₂ w gazach spalinowych nie może przekraczać 4%.

2.67.5.    Gazowy agregat gaśniczy, zwany dalej agregatem GAG, którego schemat pokazano na rys. 7, może być używany pod ziemią w zakładzie górniczym do inertyzacji gazów wybuchowych.

2.67.5.1.  W skład agregatu GAG wchodzą następujące podzespoły:

1)   zespół napędowy (1),

2)   filtr powietrza (2),

3)   zespół dopalacza wodnego (3),

4)   schładzacz spalin (4) z dyszami zraszającymi,

5)   pulpit sterowniczy,

6)   lutniociąg składający się z lutni blaszanych kołnierzowych o średnicy 800 mm,

7)   instalacja do transportu i przetłaczania paliwa,

8)   zbiornik paliwa,

9)   instalacja wody do schładzania spalin,

10)  instalacja elektryczna,

11)  instalacja pomiarowa do kontroli pracy agregatu.

2.67.5.2.  Poszczególne elementy agregatu GAG mogą być transportowane do miejsca ich instalowania w typowych urządzeniach transportowych, stosowanych w zakładzie górniczym. Największe wymiary jednego elementu agregatu GAG nie przekraczają: długości 2,65 m, szerokości 0,9 m i wysokości 1,32 m. Największa masa jednego elementu wynosi około 500 kg.

2.67.5.3.  Podstawowe parametry eksploatacyjne agregatu GAG, zależne od ilości obrotów silnika i ciśnienia paliwa, przedstawiają się następująco:

1)   zakres obrotów silnika n = 7.200 obr./min. do 11.000 obr./min.,

2)   strumień objętości zamglonych gazów inertnych przy:

p = 0,1 MPa, T = 361°K - od 840 m³/min. do 1.870 m³/min.,

3)   strumień objętości zasysanego powietrza przy:

p = 0,1 MPa, T = 298°K - od 260 m³/min. do 500 m³/min.,

4)   strumień masy zużywanego paliwa - od 1.200 do 1.800 kg/godz.,

5)   strumień masy zużywanego oleju - około 1 kg/godz.,

6)   strumień masy wody zużywanej do chłodzenia przy ciśnieniu dynamicznym w sieci zasilającej 600 kN/m² (6 at) - 600 dm³/min.

7)   temperatura gazów inertnych zamglonych - od 360° K do 362° K

8)   orientacyjny skład gazów inertnych - CO₂ = 13 - 16%

                                           O₂ = do 4%

                                           H₂ + CO = 1%

                                           N₂ - reszta do 100%

9)   do napędu agregatu może być stosowane wyłącznie paliwo atestowane.

2.67.5.4.  Do rejonu zagrożonego gazy obojętne mogą być wtłaczane przez przepust tamowy z obudową przeciwwybuchową, zabudowany we wlotowej, przeciwwybuchowej tamie izolacyjnej, wykonanej zgodnie z zasadami i warunkami budowy tam izolacyjnych przeciwwybuchowych.

2.67.5.5.  Agregat GAG może być zabudowany na powierzchni lub pod ziemią zakładu górniczego, zgodnie z zasadą, aby odległość zespołu napędowego od tamy, za którą wtłaczane mogą być gazy obojętne, mieściła się w granicach 30-150 m.

2.67.5.6.  Wyrobisko, w którym będzie instalowany agregat GAG, musi odpowiadać następującym warunkom:

1)   wymiary minimalne wynoszą: wysokość 2 m, szerokość 3 m i długość prostego odcinka 80 m,

Rys. 7. Gazowy agregat gaśniczy GAG

(grafikę pominięto)

2)   wyrobisko musi być wyposażone w urządzenia umożliwiające transport elementów agregatu o największych wymiarach,

3)   wyrobisko musi być połączone z głównymi drogami przewozowymi, tak aby nie zachodziła potrzeba wielokrotnego przeładowywania transportowanych urządzeń,

4)   wyrobisko musi być przewietrzane obiegowym prądem powietrza o wydatku przepływu nie mniejszym niż 1.000 m³/min.,

5)   w prądzie powietrza przepływającego w wyrobisku stężenie metanu nie może być większe niż 0,5%,

6)   do stanowiska pracy agregatu GAG musi być doprowadzony rurociąg wodny, zapewniający utrzymanie parametrów pracy określonych w pkt 2.67.5.3, oraz instalacja elektryczna, przystosowana do napięcia 500 V i poboru mocy 10 kW,

7)   w wyrobisku musi być zapewnione sprawne odprowadzenie wody służącej do chłodzenia agregatu w ilości nie mniejszej niż 200 dm³/min.

2.67.5.7.  Za właściwe zainstalowanie agregatu GAG na stanowisku pracy oraz za kontrolę jego działania odpowiada kierownik pogotowia obsługi urządzeń do inertyzacji atmosfery i gaszenia pożarów, który swoje obowiązki wykonuje w ścisłym porozumieniu z kierownikiem akcji na dole.

2.67.5.8.  Czynności związane z montażem i obsługą gazowego agregatu gaśniczego wykonywać mogą wyłącznie pracownicy pogotowia, o którym mowa w pkt 2.67.3, przeszkoleni na specjalistycznym kursie kwalifikacyjnym. Czynności te muszą być wykonywane zgodnie z instrukcją obsługi opracowaną przez producenta agregatu.

2.67.5.9.  Pracownicy nie wchodzący w skład pogotowia, o którym mowa w pkt 2.67.3, mogą być zatrudnieni przy pracach transportowych i pomocniczych związanych z instalowaniem urządzeń poza strefą zagrożenia pożarowego.

2.67.5.10.   Stanowisko pracy agregatu GAG musi być wyposażone w specjalny sprzęt gaśniczy, zgodnie z niżej podanymi zasadami:

1)   od strony dopływu świeżego powietrza musi być doprowadzona specjalna linia wężowa z prądownicą zamykaną, tak aby była stale pod ciśnieniem,

2)   druga niezależna linia wężowa musi być doprowadzona do stanowiska z paliwem, a jej zasięg musi umożliwiać działanie gaśnicze również przy silniku agregatu; linia ta musi być wyposażona w prądownicę pianotwórczą do wytwarzania piany ciężkiej oraz w dwa pojemniki po 50 dm³ każdy ze środkami pianotwórczymi; ciśnienie wody w rurociągu, do którego wpięta będzie ta linia wężowa, nie może być mniejsze niż 0,6 MPa, a wydatek nie może być mniejszy niż 200 dm³/min.,

3)   przy zbiorniku paliwa, niezależnie od instalacji pianotwórczej, należy umieścić od strony dopływu powietrza trzy gaśnice pianowe i trzy gaśnice proszkowe, po 12 kg każda,

4)   wzdłuż trasy rozwinięcia węży do przetłaczania paliwa z beczek do zbiornika należy umieścić gaśnice pianowe i proszkowe, po 6 kg każda, w odstępach nie większych niż 30 m,

5)   przy ostatnim wozie z paliwem należy umieścić trzy gaśnice proszkowe i trzy gaśnice pianowe, po 12 kg każda, 6 koców gaśniczych, co najmniej 10 worków pyłu kamiennego i 2 łopaty.

2.67.5.11.   Działanie pianowej instalacji gaśniczej musi być wypróbowane przed uruchomieniem agregatu GAG.

2.67.5.12.   Wyposażenie w sprzęt gaśniczy, wymieniony w pkt 2.67.5.10, powinien zapewnić zakład górniczy.

2.67.5.13.   W razie konieczności użycia sprzętu gaśniczego na stanowisku agregatu GAG, jego obsługę zapewniają pracownicy pogotowia, o którym mowa w pkt 2.67.3, którzy w tym zakresie muszą być specjalnie przeszkoleni.

2.67.5.14.   Luźne materiały palne znajdujące się w wyrobisku muszą być usunięte na odległość nie mniejszą niż 10 m od miejsca, gdzie zabudowany ma być agregat GAG.

2.67.5.15.   Jeżeli w miejscu zabudowania agregatu GAG wyrobisko obudowane jest obudową palną lub częściowo palną albo jeżeli agregat znajduje się w wyrobisku wykonanym w pokładzie węglowym, miejsce ustawienia agregatu, przed jego uruchomieniem, należy zrosić wodą, jak również odcinek wyrobiska długości co najmniej 10 m od agregatu. Zraszanie należy powtarzać sukcesywnie w czasie całej pracy agregatu GAG.

2.67.5.16.   Wyrobisko, od miejsca wylotu spalin do miejsca składowania paliwa, z wyjątkiem odcinka wymienionego w pkt 2.67.5.15, musi być dokładnie opylone pyłem kamiennym, tak aby zawartość części niepalnych w wyrobisku wynosiła co najmniej 80%.

2.67.5.17.   Szczególną ostrożność w zakresie zabezpieczeń przeciwpożarowych należy zachować podczas transportu i składowania paliwa w agregacie GAG. Dopilnować należy, aby beczki, zbiornik paliwa i węże, którymi tłoczone jest paliwo do agregatu, nie stykały się z gorącą wodą, odprowadzaną z układu chłodzenia.

2.67.5.18.   W czasie pracy agregatu GAG, w bezpośrednim sąsiedztwie jego urządzeń, mogą znajdować się wyłącznie pracownicy zatrudnieni przy jego obsłudze.

2.67.5.19.   W czasie pracy agregatu GAG wszystkie rury w tamie przy agregacie GAG, z wyjątkiem przepustu gazów i rur wykorzystanych do pomiarów parametrów gazowych w polu pożarowym, należy zaślepić.

2.67.5.20.   W czasie pracy agregatu GAG należy kontrolować stan gazów w miejscach ustalonych przez kierownika akcji. Niezależnie od tego próby gazowe do analizy chromatograficznej muszą być pobierane zgodnie z zasadami wykonywania pomiarów parametrów gazowych oraz oznaczania składu i wybuchowości gazów pożarowych w czasie akcji przeciwpożarowej.

2.67.5.21.   Uruchomienie, zatrzymanie i czas pracy agregatu GAG ustala kierownik akcji, w porozumieniu z przedstawicielem jednostki ratownictwa, znajdującym się w sztabie akcji.

2.67.5.22.   Uruchomienie agregatów GAG może nastąpić po spełnieniu następujących warunków:

1)   po całkowitym wykonaniu i odbiorze przez kierownika akcji na dole tamy izolacyjnej przy agregacie GAG, za którą będą tłoczone gazy obojętne,

2)   po stwierdzeniu prawidłowości montażu agregatu GAG, urządzeń pomocniczych i zabezpieczeń przeciwpożarowych na stanowisku agregatu,

3)   po wykonaniu zabezpieczeń przeciwpożarowych na całej długości wyrobiska, w którym jest zabudowana instalacja agregatu,

4)   po wykonaniu pomiarów kontrolnych ilości powietrza płynącego wyrobiskiem, w którym jest zabudowany agregat, i stwierdzeniu, że stężenie metanu nie przekracza w nim 0,5%,

5)   po stwierdzeniu, że w lutniociągu agregatu i za tamą izolacyjną przy agregacie GAG stężenie metanu nie jest większe niż 2%.

2.67.5.23.   Praca agregatu GAG powinna być utrzymana do czasu, aż dwie kolejne analizy składu gazów pobranych z wylotu rejonu pożaru wykażą ilość tlenu mniejszą niż 3%.

2.67.5.24.   Agregat GAG powinien być sukcesywnie uruchamiany do czasu, aż:

1)   ilość tlenu w izolowanym rejonie pożaru nie ustabilizuje się na poziomie poniżej 8% lub

2)   w izolowanym rejonie pożaru zawartość metanu wyniesie powyżej 20%.

2.67.5.25.   Decyzję o demontażu agregatu GAG wydaje kierownik akcji.

2.67.6.    Gazowe urządzenie gaśnicze GUG-250, zwane dalej agregatem GUG, którego schemat pokazano na rys. 8, może być używane pod ziemią w zakładzie górniczym do inertyzacji gazów wybuchowych.

2.67.6.1.  W skład agregatu GUG wchodzą:

1)   palnik (1)

2)   agregat pompowy (2)

3)   zespół wentylatora (3)

4)   zbiornik paliwa (4)

5)   komora spalania (5)

6)   komora schładzania (6)

7)   instalacja wodna (7)

8)   instalacja paliwowa (8)

9)   układ kontrolno-pomiarowy (9)

10)  zestaw lutni (10).

2.67.6.2.  Poszczególne elementy agregatu GUG mogą być transportowane do miejsca ich instalowania w typowych urządzeniach transportowych, stosowanych w kopalni.

Maksymalne wymiary jednego elementu agregatu wynoszą:

-    długość 2.200 mm,

-    szerokość 900 mm,

-    wysokość 1.720 mm.

Maksymalna masa jednego elementu wynosi ok. 250 kg.

2.67.6.3.  Podstawowe parametry eksploatacyjne agregatu GUG-250:

1)   strumień objętości gazów obojętnych  250 m³/min.,

2)   temperatura gazów   ok. 80°C,

3)   strumień masy wody zużywanej

do chłodzenia   250 dm³/min. przy ciśnieniu 0,6 MPa,

4)   napięcie zasilania   500 V, 220 V, 24 V,

5)   zużycie paliwa   300 kg/godz.

2.67.6.4.  Gazy obojętne mogą być wtłaczane do rejonu zagrożenia przez przepust tamowy i tamę, o których mowa w pkt 2.67.5.4.

2.67.6.5.  Agregat GUG może być zabudowany w wyrobisku podziemnym, pod warunkiem że odległość palnika od tamy, za którą mają być wtłaczane gazy obojętne, wynosi minimum 30 m.

2.67.6.6.  Wyrobisko, w którym będzie instalowany agregat GUG, powinno mieć wymiary minimalne szerokość 2m, wysokość 3 m i długość 80 m. Wyrobisko powinno być przewietrzane prądem przepływającym o wydatku minimum 500 m³/min, a stężenie metanu w tym wyrobisku nie może przekraczać 0,5%.Należy zapewnić warunki do transportowania agregatu do miejsc pracy. Do stanowiska pracy agregatu musi być doprowadzony rurociąg wodny, zapewniający utrzymanie parametrów pracy określonych w pkt 2.67.6.3. Z wyrobiska należy odprowadzać wodę w ilości 200 dm³/min.

2.67.6.7.  W zakresie montażu, uruchomienia, wyposażenia przeciwpożarowego oraz obsługi agregatu GUG należy stosować odpowiednie przepisy dotyczące agregatu GAG, zawarte w pkt od 2.67.5.7 do 2.67.5.24.

2.67.7.    Zasady stosowania azotu do gaszenia pożarów podziemnych:

2.67.7.1.  W działaniach zmierzających do zapobiegania lub likwidacji pożarów podziemnych może być, między innymi, stosowany azot w stanie ciekłym lub gazowym.

Rys. 8. Gazowe urządzenie gaśnicze GUG-250

(grafikę pominięto)

2.67.7.2.  Do zakładu górniczego prowadzącego akcję likwidacji pożaru lub akcję zapobiegawczą (profilaktyczną) azot musi być dostarczany z wytwórni w stanie ciekłym, samochodowymi lub kolejowymi środkami transportu. W razie potrzeby, azot ciekły może być magazynowany w specjalnych zbiornikach zlokalizowanych w pobliżu urządzeń do zgazowania lub wytwarzany w inny sposób. Urządzenia w zakładzie górniczym umożliwiające użycie azotu do zapobiegania oraz likwidacji pożaru mogą być zabudowane na powierzchni lub w wyrobiskach podziemnych.

2.67.7.3.  W razie gdy przewiduje się użycie azotu, powinna być opracowana szczegółowa dokumentacja, określająca zakres stosowania, metody, sposób użycia i kontroli urządzeń, rodzaj zabezpieczeń i przewidywane skutki działania.

2.67.7.4.  Dokumentację, o której mowa w pkt 2.67.7.3, opracowują odpowiednie służby techniczne, a zatwierdza kierownik ruchu zakładu górniczego.

2.67.7.5.  Prace dotyczące realizacji ustaleń dokumentacji, jakie muszą być prowadzone w strefie zagrożenia pożarowego, mogą wykonywać wyłącznie zastępy ratownicze. Prace prowadzone poza strefą zagrożenia pożarowego mogą wykonywać inni pracownicy zakładu górniczego o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych.

2.67.7.6.  Do prac określonych w pkt 2.67.7.5 mogą być stosowane urządzenia przeznaczone do:

1)   zgazowywania na powierzchni ciekłego azotu i przetłaczania azotu gazowego do wyrobisk podziemnych,

2)   transportu i przetłaczania ciekłego azotu do wyrobiska podziemnego,

3)   pozyskiwania azotu gazowego z powietrza i przetłaczania go do wyrobiska podziemnego.

2.67.7.7.  Urządzenie do zgazowywania na powierzchni ciekłego azotu za pomocą wody lub pary i do przetłaczania azotu gazowego w wyrobiska podziemne, zwane dalej "UZA-1", pokazano na rys. 9.

2.67.7.8.  Urządzenie UZA-1 składa się z:

1)   instalacji doprowadzającej ciekły azot z cysterny lub zbiornika,

2)   wymiennika ciepła, zasilanego gorącą wodą lub parą, w którym następuje zgazowanie ciekłego azotu,

3)   instalacji odprowadzającej azot gazowy do miejsca przeznaczenia.

Urządzenie to ma następujące parametry pracy:

1)   wydajność azotu gazowego   ok. 2.000 Nm³/godz.,

2)   zapotrzebowanie na wodę gorącą

(w obiegu zamkniętym) o temperaturze   70-90°C lub 10 t/godz.

3)   zapotrzebowanie na parę (w obiegu zamkniętym)   1,5 t/godz.,

4)   ciśnienie azotu gazowego   0,2 MPa,

5)   temperatura azotu gazowego   ok. 5-10°C,

6)   odległość transportowa azotu gazowego

(zależna od ciśnienia azotu i średnicy rurociągu)   ok. 4.000 m.

Urządzenie to ma następujące wymiary:

1)   długość 3.230 mm,

2)   szerokość 1.280 mm,

3)   wysokość 2.000 mm,

4)   masa własna 1,5 Mg.

2.67.7.9.  Urządzenia, w których medium grzewczym dla ciekłego azotu jest woda, muszą być zainstalowane w takim miejscu, aby zapewniony był właściwy jej obieg i pełne wykorzystanie parametrów technicznych.

2.67.7.10.   Do odprowadzenia azotu gazowego z urządzenia do miejsca przeznaczenia mogą być wykorzystane istniejące rurociągi (np. sprężonego powietrza, wodne, podsadzkowe) lub muszą być wykonane nowe. Najkorzystniejsze w tym zakresie są rurociągi o średnicy 150 mm.

2.67.7.11.   Przetłaczanie ciekłego azotu ze środków transportowych do urządzeń służących do jego zgazowania lub zbiorników magazynowych, o których mowa w pkt 2.67.7.2, musi się odbywać zgodnie z instrukcją fabryczną obsługi tych urządzeń.

2.67.7.12.   Obsługa urządzenia do zgazowania ciekłego azotu musi się odbywać zgodnie z instrukcją obsługi, opracowaną przez służby techniczne używające tego urządzenia oraz zatwierdzoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2.67.7.13.   Azotową parownicę atmosferyczną, zwaną dalej urządzeniem "APA-1", służącą do zgazowania ciekłego azotu na powierzchni za pomocą powietrza atmosferycznego, przedstawia rys. nr 10.

2.67.7.14.   Urządzenie APA-1 może służyć do zgazowywania ciekłego azotu na powierzchni w zakładzie górniczym z użyciem ciepła powietrza atmosferycznego, otaczającego zestaw wymienników ciepła - radiatorów aluminiowych.

2.67.7.15.   Urządzenie APA-1 może być ustawione w każdym miejscu na powierzchni, gdzie istnieje możliwość podłączenia go do sieci rurociągów, którymi zgazowany azot może być doprowadzony do miejsca przeznaczenia.

2.67.7.16.   Urządzenie APA-1 składa się z:

1)   instalacji doprowadzającej ciekły azot z cysterny lub zbiornika (1),

2)   wymiennika ciepła składającego się z 448 sztuk radiatorów aluminiowych (2).

Rys. 9. Urządzenie do zgazowywania azotu UZA-1

(grafikę pominięto)

Rys. 10. Azotowa parownica atmosferyczna APA-1

(grafikę pominięto)

3)   instalacji odprowadzającej azot gazowy, wraz z zestawem grzałek (3),

4)   naczepy siodłowej (4),

5)   instalacji odmrożeniowej (5).

Dane techniczne tego urządzenia są następujące:

1)   wymiary   - długość 9.000 mm

  - szerokość 2.500 mm,

  - wysokość 3.800 mm,

2)   masa   - 12,5 Mg,

3)   wydajność azotu gazowego   - 2.000 Nm³/godz.,

4)   temperatura azotu gazowego   - 10°C poniżej temperatury otoczenia,

5)   maksymalne ciśnienie tłoczenia azotu gazowego   - 0,65 MPa,

6)   odległość transportowa azotu gazowego

(zależna od ciśnienia azotu i średnicy rurociągu tłocznego)   - do 6.000 m.

2.67.7.17.   Urządzenie APA-1 musi być instalowane oraz obsługiwane na stanowisku pracy zgodnie z instrukcją fabryczną lub instrukcją obsługi opracowaną przez odpowiednie służby techniczne i zatwierdzoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2.67.7.18.   Azotowe urządzenie gaśnicze, zwane dalej "AUG-2", może służyć do transportu ciekłego azotu z powierzchni w rejon zagrożenia pożarowego i gazowego oraz do wtłaczania ciekłego azotu w wyrobiska podziemne. Schemat tego urządzenia pokazano na rys. 11.

2.67.7.19.   Urządzenie AUG-2 składa się z:

1)   12 sztuk ciśnieniowych zbiorników, wykonanych w izolacji termicznej i umieszczonych na podwoziach o zmiennym rozstawie kół,

2)   instalacji do przelewania ciekłego azotu z autocysterny do zbiorników ciśnieniowych,

3)   instalacji do przetłaczania ciekłego azotu za tamę izolacyjną.

Urządzenie to ma następujące parametry techniczne:

1)   wymiary jednego zbiornika na podwoziu   - długość 2,7 m,

  - szerokość 0,9 m,

  - wysokość 1,65 m,

2)   masa zbiornika napełnionego azotem (bez podwozia)   1.110 kg,

3)   pojemność całkowita zbiornika   1,079 m³,

4)   ciśnienie robocze zbiornika   0,8 MPa,

5)   wydajność urządzenia   0,5-5,0 kg/s,

6)   procentowy ubytek masy azotu w zbiorniku od momentu

napełnienia   po 8 godz. - 20%, po 10 godz. - 50%,

7)   temperatura rozpylonego azotu   77° K(-196°C),

8)   czas napełniania 3 zbiorników   20 minut,

9)   w temperaturze t = 25°C z 1 kg ciekłego azotu otrzymuje się 0,84 m³ gazu.

2.67.7.20.   W czasie przelewania ciekłego azotu z autocysterny do zbiorników ciśnieniowych typu AUG-2 w sąsiedztwie zbiorników mogą przebywać wyłącznie pracownicy obsługujący urządzenie.

2.67.7.21.   W czasie transportu ciekłego azotu w zbiornikach ciśnieniowych z powierzchni do wyrobisk podziemnych na torach sąsiednich nie może odbywać się ruch przewozowy. Zasada ta dotyczy również prac związanych z manewrowaniem wozami kopalnianymi na nadszybiu i podszybiu przy szybie, którym opuszczane są zbiorniki z azotem.

2.67.7.22.   W czasie transportu zbiorników po torach kolejowych w chodnikach i przekopach przewozowych na dole ruch pociągów na torach sąsiednich musi być zatrzymany.

2.67.7.23.   W składzie pociągu, w którym znajdują się zbiorniki z ciekłym azotem, nie mogą być przewożone żadne inne środki transportu kolejowego (wozy, platformy), z wyjątkiem jednego wozu osobowego dla pracowników zatrudnionych przy konwojowaniu pociągu.

2.67.7.24.   Prędkość jazdy pociągu składającego się ze zbiorników ciśnieniowych z płynnym azotem musi być ograniczona do 5 km/godz.

2.67.7.25.   Zabrania się magazynowania zbiorników ciśnieniowych z płynnym azotem w dołowych wyrobiskach chodnikowych o nachyleniu przekraczającym 4° w rejonie wykonywanych przebudów, w wyrobiskach zagrożonych tąpaniami, na stacjach załadowczych, gdzie zachodzi potrzeba manewrowania pustymi i ładownymi pociągami, oraz w wyrobiskach przewietrzanych wentylacją lutniową.

2.67.7.26.   Pracownicy zatrudnieni przy obsłudze pociągów ze zbiornikami ciśnieniowymi typu AUG-2 muszą być wyposażeni w tlenowe aparaty ucieczkowe oraz w przyrządy do ciągłej kontroli zawartości tlenu w powietrzu kopalnianym.

2.67.7.27.   Pociągi ze zbiornikami ciśnieniowymi typu AUG-2, napełnionymi ciekłym azotem, podczas transportu muszą być nadzorowane w sposób ciągły przez członków pogotowia, o którym mowa w pkt 2.67.3, oraz przez pracowników zakładu górniczego.

Rys. 11. Schemat połączeń azotowego urządzenia gaśniczego AUG-2

(grafikę pominięto)

2.67.7.28.   Azotowe urządzenie gaśnicze AUG-2 może być obsługiwane wyłącznie przez pracowników pogotowia, o którym mowa w pkt 2.67.3, i zgodnie z instrukcją roboczą, zatwierdzoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2.67.8.    Azot, jako gaz inertny, może być wprowadzany do rejonu wyrobisk objętych pożarem przed izolowaniem tamami tych wyrobisk od wyrobisk czynnych lub po zamknięciu tam izolacyjnych.

2.67.8.1.  Wprowadzenie azotu do wyrobisk zagrożonych przed ich izolowaniem od wyrobisk czynnych może się odbywać wyłącznie podczas pożarów powstałych w zrobach zawałowych.

2.67.8.2.  Stosowanie metody podanej w pkt 2.67.8.1 wymaga:

1)   przeprowadzenia szczegółowej analizy stanu przewietrzania w rozpatrywanym rejonie, zgodnie ze schematem potencjalnego przewietrzania,

2)   ścisłego określenia miejsca doprowadzenia azotu do zrobów i sposobu jego ewentualnego przemieszczania,

3)   określenia miejsca i ilości azotu, jaka może być wynoszona ze zrobów przez powietrze przepływające tymi zrobami do czynnych wyrobisk,

4)   ustalenia sposobu regulacji przewietrzania w rejonie zagrożonych zrobów w celu zminimalizowania przepływu powietrza przez zroby,

5)   ustalenia technologii podawania azotu do zrobów dla rozpatrywanego przypadku,

6)   ustalenia sposobu zabezpieczeń, jakie należy stosować w wyrobiskach czynnych w sąsiedztwie zagrożonych zrobów w celu zabezpieczenia załogi.

2.67.8.3.  Azot należy wprowadzać do zrobów do czasu, kiedy analizy powietrza pobieranego z charakterystycznych miejsc w siąsiedztwie zagrożonego rejonu wykażą brak stężeń gazów pożarowych.

2.67.8.4.  Zbiorniki ciśnieniowe, z których ciekły azot będzie przetłaczany za tamę izolacyjną, muszą być zlokalizowane w odległości ograniczonej długością linii do przetłaczania ciekłego azotu w wyrobisku poziomym. Muszą one być zabezpieczone przed przypadkowym samoczynnym przetaczaniem się.

2.67.8.5.  Tama izolacyjna, za którą będzie wtłaczany azot, musi być szczelna, tak aby gaz nie przedostawał się do czynnej części wyrobiska. Szczególnie dokładnie muszą być uszczelnione rurociągi i urządzenia zabudowane w tamie.

2.67.8.6.  Różnica ciśnień przed i za tamą izolacyjną, za którą będzie wtłaczany azot, musi być ujemna, tzn. za tamą powinno występować podciśnienie.

2.67.8.7.  Azot należy podawać do przestrzeni izolowanej, do czasu aż analizy gazów pobieranych zza tamy izolacyjnej (tam izolacyjnych), zabudowanej w wyrobisku wylotowym z rejonu pożaru, wykażą spadek zawartości tlenu poniżej 8%.

2.67.9.    Prace związane z przetłaczaniem azotu do rejonu zagrożonego na dole muszą być prowadzone pod nadzorem osoby dozoru ruchu wyznaczonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

2.67.9.1.  W czasie przetłaczania azotu do rejonu zagrożonego przez cały czas musi być czynny wentylator główny, wymuszający przewietrzanie wyrobisk w tym rejonie. Zabrania się wykonywania w tym czasie zmian parametrów pracy tego wentylatora.

2.67.9.2.  W razie przerwy w pracy wentylatorów głównych w czasie przetłaczania azotu do rejonu zagrożonego, czynności związane z przetłaczaniem należy natychmiast przerwać.

2.67.9.3.  Kierownik ruchu zakładu górniczego musi wyznaczyć miejsca w wyrobiskach dołowych, w których należy kontrolować w sposób ciągły stan przewietrzania w czasie przetłaczania azotu do rejonu zagrożonego.

2.67.9.4.  Przed uruchomieniem urządzeń do przetłaczania azotu muszą one być szczegółowo kontrolowane pod względem prawidłowości, montażu i sprawnego ich działania, jak również prawidłowości wskazań przyrządów pomiarowych.

2.67.9.5.  Rurociąg doprowadzający azot od urządzeń zgazowujących lub zbiorników ciśnieniowych do miejsca przeznaczenia musi być sprawdzony na szczelność przed każdym cyklem przetłaczania gazu, jeżeli przerwa w pracy instalacji była dłuższa niż 24 godziny.

2.67.9.6.  Rurociąg doprowadzający azot zgazowany z powierzchni do wyrobisk podziemnych musi być kontrolowany na szczelność za pomocą sprężonego powietrza wtłoczonego do rurociągu pod ciśnieniem 0,25 - 0,3 MPa. Instalację należy uznać za szczelną, jeżeli w ciągu godziny spadek ciśnienia nie przekroczy wartości 10% ciśnienia pierwotnego.

2.67.9.7.  W czasie przetłaczania azotu cała instalacja od powierzchni do miejsca przeznaczenia musi być kontrolowana przez zespoły pracownicze o składzie co najmniej dwuosobowym, odpowiednio przeszkolone i wyposażone w tlenowe aparaty ucieczkowe oraz w przyrządy do ciągłej kontroli zawartości tlenu w powietrzu kopalnianym.

2.67.9.8.  W czasie pracy instalacji do zgazowania azotu ruch załogi w wyrobiskach, w których będą zabudowane rurociągi doprowadzające gaz do miejsca przeznaczenia, musi być ograniczony.

2.67.9.9.  W czasie pracy instalacji do zgazowania azotu między stanowiskiem obsługi przy urządzeniu do zgazowania i miejscem, do którego doprowadzony jest azot zgazowany, musi być czynna łączność telefoniczna.

2.67.10.   Pracownicy obsługujący urządzenia do zgazowania i przetłaczania azotu muszą zachować szczególną ostrożność, aby nie nastąpiło bezpośrednie zetknięcie z ciekłym azotem lub nie izolowanymi elementami instalacji doprowadzającej azot ciekły.

2.67.9.11.   Przewody giętkie znajdujące się w urządzeniu AUG-2 oraz stanowiące połączenie tego urządzenia z innymi elementami instalacji azotowej nie powinny być załamywane pod kątem mniejszym niż odpowiadający wielkości pięciu średnic przewodu.

2.67.9.12.   W czasie pracy instalacji do zgazowania azotu prowadzić należy systematycznie odczyty parametrów na przyrządach kontrolno-pomiarowych. Wyniki kontroli muszą być odnotowane w specjalnej książce.

2.67.9.13.   Po zakończeniu pracy instalacji, jeżeli przerwa w jej działaniu będzie dłuższa niż 24 godziny, urządzenia kontrolno-pomiarowe i główne podzespoły instalacji muszą być zabezpieczone specjalnymi osłonami.

3. Akcja ratownicza w trudnych warunkach cieplnych

3.1.       Wszystkie prace wykonywane w wyrobiskach w temperaturze otoczenia wyższej od 33°C, mierzonej termometrem wilgotnym na wysokości twarzy dokonującego pomiaru, i przy wilgotności względnej ponad 85% powinny być prowadzone w trybie akcji ratowniczej i z zachowaniem szczególnych zasad określonych dla akcji ratowniczych w trudnych warunkach cieplnych.

3.2.       Z uwagi na szczególne zagrożenie bezpieczeństwa ratowników, jakie występuje w akcjach prowadzonych w trudnych warunkach cieplnych, prace ratownicze powinny być prowadzone tylko dla ratowania zagrożonych osób. O konieczności prowadzenia akcji w innych przypadkach decyduje wyłącznie kierownik akcji ratowniczej.

3.3.       Podejmując prace ratownicze w trudnych warunkach cieplnych należy dążyć do poprawy komfortu pracy w rejonie działania ratowników, stosując wszelkie dostępne środki techniczne.

3.4.       Do prac w trudnych warunkach cieplnych należy zatrudniać ratowników, którzy spełniają następujące warunki:

1)   są w pełni sił fizycznych i gdy lekarz - ratownik górniczy, pracujący w bazie ratowniczej, nie stwierdzi podczas badań przeciwwskazań do tego typu pracy,

2)   są wypoczęci i bezpośrednio przed rozpoczęciem zadania w strefie z podwyższoną temperaturą nie wykonywali wyczerpujących prac fizycznych.

3.5.       Przy wykonywaniu prac w trudnych warunkach cieplnych ratownicy powinni mieć kompletną odzież ochronną, lekką i przewiewną. W razie używania ubrań żaroodpornych w czasie pracy w trudnych warunkach cieplnych, należy stosować się ściśle do instrukcji ich stosowania.

3.6.       Prace ratownicze w trudnych warunkach cieplnych należy wykonywać w czasie dostosowanym do warunków panujących w miejscu pracy i ustalonym przez kierownika akcji na dole, w porozumieniu z lekarzem, zgodnie z podanym w tabeli nr 3 dopuszczalnym czasem pracy w trudnych warunkach cieplnych.

Tabela nr 3

Temperatura termometru wilgotnego °C	Temperatura termometru suchego °C	Wilgotność względna %	Czas pracy w minutach
30-32	30-32	100	60
32-34	32-34	100	47
34-36	34-36	100	43
36-38	36-38	100	40
38-40	38-40	100	32
40-42	40-42	100	28
30-32	40-42	50	45
32-34	42-44	50	40
34-35	44-46	50	36
35-37	46-48	50	28
37-39	48-50	50	25
39-41	50-52	50	23
41-43	52-54	50	21
43-45	54-56	50	19
45-46	56-58	50	18
47-48	58-60	50	17

 

Czas pracy podany w tabeli nr 3 należy skracać, gdy oprócz temperatury i wilgotności występują inne utrudnienia w miejscu pracy zastępu (praca wyjątkowo ciężka, ciężkie warunki terenowe itp.).

3.7.       Każdy zastęp ratowniczy wykonujący prace w trudnych warunkach cieplnych powinien być ubezpieczany w bazie ratowniczej przez dwa zastępy zdolne do akcji. W razie gdy baza ratownicza jest znacznie oddalona od miejsca pracy zastępu w strefie o trudnych warunkach cieplnych, jeden zastęp ubezpieczający może pełnić swe obowiązki w bezpośrednim sąsiedztwie tej strefy, utrzymując stałą łączność telefoniczną z bazą.

3.8.       Zastęp pracujący w strefie o trudnych warunkach cieplnych powinien mieć zapewnioną, możliwą do uzyskania w każdej chwili, łączność z bazą ratowniczą, zarówno w czasie dojścia do miejsca pracy i w samym miejscu wykonywania zadania, jak i w drodze powrotnej do bazy. Przerwanie łączności z zastępem powinno spowodować wycofanie tego zastępu do bazy i natychmiastowe uruchomienie działania zastępów ubezpieczających.

3.9.       Zastęp zatrudniony w strefie w trudnych warunkach cieplnych, niezależnie od podstawowego wyposażenia do wykonywania zadania, powinien mieć przyrządy do określenia temperatury i wilgotności względnej powietrza.

3.10.      W trudnych warunkach cieplnych ratownik może być zatrudniony jeden raz w ciągu 24 godzin. Od tej zasady można odstąpić jedynie w razie konieczności nagłego ratowania ludzi lub w innych szczególnych przypadkach, gdy lekarz zatrudniony w bazie nie stwierdzi żadnych przeciwwskazań do dalszego zatrudnienia ratownika.

3.11.      Ratownicy zatrudnieni przy wykonywaniu pracy w trudnych warunkach cieplnych są obowiązani zgłosić zastępowemu każdy objaw zmiany samopoczucia, a w szczególności: zawroty głowy, ból głowy, bóle kończyn, zaburzenia wzroku i słuchu oraz mdłości. Zastępowy po zgłoszeniu przez ratownika takich objawów jest obowiązany wycofać zastęp, powiadamiając o tym kierownika bazy.

4. Akcje ratownicze w przypadku wypływu gazów do wyrobisk, wybuchu gazów i pyłu węglowego oraz wyrzutu gazów i skał

4.1.       W razie konieczności rozpoczęcia akcji ratowniczej, spowodowanej wypływem gazu, wybuchem gazów i pyłu węglowego lub wyrzutem gazów i skał, kierownik akcji ratowniczej powinien jak najszybciej ustalić:

1)   miejsce wypływu gazu, wybuchu lub wyrzutu,

2)   stan zagrożenia załogi na skutek tych zdarzeń, jak również z powodu powstałych wtórnych zagrożeń,

3)   skutki, jakie zdarzenia te spowodowały w stanie: przewietrzania, obudowy i wyposażenia wyrobisk oraz urządzeń metanometrycznych i odmetanowania,

4)   inne skutki niebezpieczne dla ruchu zakładu górniczego

oraz wyznaczyć strefę zagrożenia.

4.2.       Strefa zagrożenia w przypadku wypływu gazu, wybuchu lub wyrzutu gazów i skał powinna obejmować:

1)   wyrobiska i rejony, do których przedostały się lub którymi płyną gazy szkodliwe,

2)   wyrobiska lub części wyrobisk zniszczone w wyniku tych zdarzeń,

3)   wyrobiska wypełnione masą powyrzutową oraz kawerny powyrzutowe (w przypadku wyrzutu gazów i skał),

4)   wyrobiska lub części wyrobisk, w których na skutek wypływu gazu, wybuchu lub wyrzutu nastąpiło osłabienie górotworu lub uszkodzenie obudowy,

5)   rejony zakładu górniczego, w których zdarzenia te spowodowały zaburzenia w systemie przewietrzania wyrobisk.

4.3.       W razie gdy w strefie zagrożenia znajdują się poszkodowani lub osoby, które nie zdążyły się wycofać, kierownik akcji ratowniczej jest obowiązany wysłać do strefy zagrożonej zastępy ratownicze z zadaniem jak najszybszego skontrolowania wszystkich miejsc, w których mogą przebywać zagrożeni lub poszkodowani ludzie.

4.4.       Zastępy, o których mowa w pkt 4.3., powinny być wyposażone w tlenowe aparaty oddechowe ewakuacyjne i butle z tlenem, dla zabezpieczenia zagrożonych lub poszkodowanych, oraz nosze i inny sprzęt według ustaleń kierownika akcji ratowniczej.

4.5.       Wszelkie działania związane z kontrolą wyrobisk w strefie zagrożenia należy prowadzić w szczególności od strony dopływu świeżego powietrza. Kontrolowanie strefy zagrożenia należy przerwać, w razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla ratowników.

4.6.       Zastępy ratownicze, kontrolujące wyrobiska w strefie zagrożenia oraz wykonujące prace związane z ratowaniem ludzi, powinny wziąć pod uwagę specyfikę zachowania się ludzi poszkodowanych w wyniku działania tlenku węgla, dwutlenku węgla lub innych gazów.

4.7.       W związku z tym, że osoby objęte wyrzutem gazów i skał mogą zostać przysypane masą powyrzutową, w celu zlokalizowania tych osób należy stosować specjalistyczne urządzenia do poszukiwania ludzi w wyrobiskach.

4.8.       Z uwagi na możliwość zatrucia przebiegającego bez objawów zewnętrznych, każda osoba, która uległa wypadkowi w wyniku wybuchu gazu i pyłu węglowego lub wyrzutu gazów i skał, powinna być poddana specjalistycznemu badaniu związanemu z zatruciem gazami.

4.9.       Do podstawowych działań w ramach akcji ratowniczej związanej z wypływem gazu, wybuchem lub wyrzutem, prowadzonych równocześnie z poszukiwaniem i ratowaniem ludzi, powinny należeć prace zmierzające do zwiększenia ilości powietrza doprowadzanego do strefy zagrożenia.

4.10.      W rejonie objętym skutkami wypływu metanu, wybuchów gazów i pyłu węglowego oraz wyrzutu metanu i dwutlenku węgla natychmiast po powstaniu zagrożenia należy wyłączyć dopływ prądu elektrycznego w celu uniknięcia możliwości zainicjowania wybuchu lub spowodowania zapalenia materiałów palnych przez uszkodzone przewody i urządzenia elektryczne.

4.11.      W razie wyrzutu dwutlenku węgla należy mieć na uwadze możliwość wystąpienia zagrożenia na powierzchni zakładu górniczego, w rejonie szybu lub otworu wentylacyjnego, którym gaz ten będzie odprowadzany z wyrobisk.

4.12.      Jeżeli w zakładzie górniczym, w strefie objętej wybuchem lub wyrzutem, uszkodzeniu ulegną zabezpieczenia przeciw wybuchowi pyłu węglowego, należy w pierwszej fazie akcji ratowniczej podjąć działania w celu odbudowy tych zabezpieczeń oraz odpowiednio zabezpieczyć wyrobiska czynne od strefy zagrożenia.

4.13.      Jeżeli w strefie wybuchu lub wyrzutu znajdują się: izolowane pole pożarowe, zroby stanowiące zbiornik metanu lub tamy zabezpieczające zbiorniki wodne, należy przeprowadzić szczegółową kontrolę stanu tam i wyrobisk w tym rejonie, już w pierwszej fazie akcji ratowniczej.

4.14.      Po zakończeniu prac związanych z ratowaniem ludzi zagrożonych w wyniku wypływu gazu, wybuchu lub wyrzutu kierownik akcji ratowniczej jest zobowiązany do ustalenia zakresu pozostałych prac związanych z likwidacją skutków zagrożenia, które należy prowadzić w ramach akcji ratowniczej.

Prace te mogą dotyczyć:

1)   uzupełnienia uszkodzonej obudowy,

2)   usunięcia lub zabezpieczenia mas powyrzutowych,

3)   zabezpieczenia kawern powyrzutowych,

4)   usunięcia uszkodzonego wyposażenia wyrobisk i zainstalowania nowego,

5)   naprawy urządzeń wentylacyjnych.

5. Akcje ratownicze w przypadku zawału skał do wyrobisk

5.1.       W przypadku zawału skał do wyrobisk, kierownik akcji ratowniczej ma przede wszystkim obowiązek wyznaczenia zasięgu strefy zagrożenia, która powstała na skutek zawału, oraz stwierdzenia, czy w strefie tej znajdują się ludzie. Strefa zagrożenia obejmować powinna następujące rejony zakładu górniczego:

1)   wyrobiska, w których wystąpiło przemieszczenie się skał,

2)   części wyrobisk, w których na skutek powstałego zjawiska nastąpiło osłabienie górotworu lub uszkodzenie obudowy w stopniu umożliwiającym dalsze obrywanie się mas skalnych.

3)   rejony, w których zawał skał spowodował zaburzenia w systemie przewietrzania, powodujące powstanie zagrożenia gazowego, wodnego lub pożarowego.

5.2.       Dojścia do strefy zagrożenia w wyrobiskach powinny być zabezpieczone w sposób trwały lub przez posterunki obserwacyjne, wyposażone w razie potrzeby w przyrządy do kontroli stanu przewietrzania.

5.3.       W razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej związanej z zawałem skał spowodowanym tąpnięciem, przed podjęciem prac ratowniczych należy dokonać analizy stanu zagrożenia tąpaniami i od jej wyników uzależnić możliwość prowadzenia dalszych prac ratowniczych.

5.4.       Przed przystąpieniem do prac ratowniczych bezpośrednio przy powstałym gruzowisku skalnym należy dodatkowo wzmocnić obudowę w jego sąsiedztwie, aby uniemożliwić rozprzestrzenianie się zawału.

5.5.       Przed rozpoczęciem ratowania ludzi należy ustalić liczbę zagrożonych i ewentualne miejsce ich przebywania, wykorzystując przy tym informacje przekazane przez świadków, jak również uzyskane za pomocą urządzeń do lokalizacji ludzi.

5.6.       Pracownicy wykonujący prace pomocnicze i osoby kontrolujące przebieg akcji powinni się znajdować poza miejscem działań ratowniczych.

5.7.       Wszystkie urządzenia elektryczne, znajdujące się w rejonie wyrobisk objętych zawałem skał, powinny być wyłączone spod napięcia natychmiast po powstaniu zdarzenia. Ponowne włączenie prądu może nastąpić z chwilą odzyskania dostępu do tych urządzeń i po sprawdzeniu ich stanu technicznego.

5.8.       W czasie akcji ratowania ludzi znajdujących się w gruzowisku zawałowym lub odciętych od wyrobisk czynnych należy w każdym przypadku uintensywnić przepływ powietrza przez zawał. Sposób uintensywnienia przepływu powietrza przez zawał powinien określić kierownik akcji, uwzględniając również potrzebę wtłaczania tlenu lub sprężonego powietrza do gruzowiska zawałowego.

5.9.       W miarę możliwości prace ratownicze należy prowadzić z kilku kierunków jednocześnie, pod warunkiem, że ratujący nie będą przeszkadzali sobie wzajemnie oraz że działaniami swoimi nie zwiększą zagrożenia dla ratowanych.

5.10.      W razie gdy w rejonie objętym zawałem ulegnie uszkodzeniu rurociąg odmetanowania, powinien on być odcięty, zarówno od strony dopływu metanu, jak i od strony stacji odmetanowania.

5.11.      Po zakończeniu akcji ratowania ludzi zagrożonych zawałem skał, należy przystąpić do prac związanych z usuwaniem skutków zawału. Prace te nie muszą być prowadzone w trybie akcji ratowniczej.

5.12.      Jeżeli bezpośrednio po zakończeniu akcji ratowania ludzi w zakładzie górniczym wydobywającym kopaliny palne nie prowadzi się likwidacji skutków zawału, kierownik akcji ratowniczej jest obowiązany ustalić sposób zabezpieczenia rejonu, w szczególności w zakresie przeciwpożarowym.

5.13.      W razie konieczności prowadzenia akcji likwidacji skutków zawału w warunkach wystąpienia innych zagrożeń, np: gazowego, pożarowego lub wodnego, należy stosować odpowiednio te ustalenia, które obowiązują przy prowadzeniu akcji ratowniczych związanych z tymi zagrożeniami.

6. Akcje ratownicze w przypadku wdarcia się do wyrobisk górniczych wody lub wody z luźnym materiałem skalnym

6.1.       W razie nagłego wdarcia się wody lub wody z luźnym materiałem skalnym do wyrobisk, kierownik akcji ratowniczej jest obowiązany przede wszystkim ustalić:

1)   miejsce, z którego nastąpił wypływ wody,

2)   czy nie zagraża dalsze wdarcie wody,

3)   rejon wyrobisk, do których przedostała się woda i do których może się jeszcze przedostać,

4)   wielkość wypływu, jaki miał miejsce lub jaki może jeszcze nastąpić,

5)   charakter powstałych zniszczeń i ich wpływ na przewietrzanie zakładu górniczego,

6)   stan zagrożenia dla ludzi, tj. liczbę zagrożonych ludzi i miejsce ich przebywania.

Na podstawie tych ustaleń kierownik akcji powinien wyznaczyć zasięg strefy zagrożenia, która powstała na skutek wdarcia się wody.

6.2.       Strefa zagrożenia związana z wdarciem się wody do wyrobisk powinna obejmować następujące rejony zakładu górniczego:

1)   wyrobiska zatopione całkowicie lub częściowo,

2)   wyrobiska lub części czynnych wyrobisk, w których nastąpiło osłabienie górotworu lub uszkodzenie obudowy w stopniu zagrażającym zawałem skał albo w których wystąpiło przemieszczenie się skał do wyrobiska,

3)   rejony, w których wdarcie się wody spowodowało zaburzenie w systemie przewietrzania, powodujące powstanie zagrożenia gazowego lub pożarowego.

6.3.       Dojścia do strefy zagrożenia związanej z wdarciem się wody powinny być zabezpieczone w sposób uniemożliwiający przypadkowe wejście do niej osób niepowołanych.

6.4.       Prace związane z usuwaniem skutków wdarcia się wody należy prowadzić w pierwszej kolejności w kierunku miejsca wypływu wody, tak aby zapobiec powtórzeniu lub rozszerzeniu się zagrożenia.

6.5.       Sposób prowadzenia prac ratowniczych związanych z ratowaniem ludzi lub usuwaniem skutków wdarcia się wody jest obowiązany ustalić kierownik akcji ratowniczej, w porozumieniu z kierownikiem akcji na dole. W przypadku ratowania ludzi prace te należy prowadzić przez:

1)   wypompowanie wody z zatopionych wyrobisk,

2)   rekonstrukcję wyrobisk objętych skutkami wdarcia się wody,

3)   wykonanie wyrobisk ratunkowych w zniszczonym wyrobisku, caliźnie lub zrobach, w bezpośredniej bliskości zniszczonego wyrobiska,

4)   zastosowanie techniki wiertniczej, tj. wykonanie wierceń ratowniczych z powierzchni lub z sąsiednich wyrobisk dołowych do miejsca, w którym mogą znajdować się zagrożeni ludzie,

5)   zastosowanie techniki nurkowej.

6.6.       W czasie wykonywania prac ratowniczych sposobem rekonstrukcji wyrobisk lub drążenia wyrobisk ratunkowych powinny być przestrzegane odpowiednie ustalenia obowiązujące w akcjach związanych z zawałem skał do wyrobisk, o których mowa w pkt 5.

6.7.       Prace ratownicze związane z wdarciem się wody lub wody z luźnym materiałem należy prowadzić równocześnie ze wszystkich możliwych kierunków, z zachowaniem bezpieczeństwa ratowanych i ratujących.

6.8.       Przy zagrożeniu występującym ze strony wodonośnego uskoku ustalenia dotyczące usuwania skutków zdarzenia powinny być szczególnie wnikliwie analizowane i powinny uwzględniać możliwość wznowienia wypływu wody.

6.9.       Rejon zagrożony wypływem wody z uskoku powinien zostać zamknięty odpowiednio wytrzymałymi tamami lub korkami izolacyjnymi.

6.10.      W ramach akcji ratowniczej lub zapobiegawczej wykonywanie prac w sąsiedztwie wodonośnego uskoku jest dopuszczalne wtedy, gdy przy uskoku pozostawione są filary ochronne.

6.11.      W czasie akcji ratowania ludzi zagrożonych w wyniku wdarcia wody należy podjąć wszelkie działania, w celu doprowadzenia jak największej ilości powietrza do miejsc, w których mogą znajdować się ludzie.

6.12.      Kierownik akcji ratowniczej jest zobowiązany również do określenia potrzeby podawania powietrza siecią rurociągów sprężonego powietrza lub za pomocą zainstalowanych rurociągów i innych przewodów do miejsc, w których znajdują się osoby zagrożone w wyniku wdarcia się wody.

6.13.      Po stwierdzeniu za pomocą łączności przewodowej lub akustycznej obecności ludzi w rejonie zagrożonym należy każdorazowo podjąć działania zmierzające do przewiercenia otworu kontaktowego, przez który należy podać specjalnymi pojemnikami żywność, wodę i lekarstwa, a w razie potrzeby otwory te wykorzystać do podawania tlenu lub powietrza.

6.14.      Przy rozpatrywaniu możliwości prowadzenia akcji metodą wierceń ratunkowych należy przeanalizować, czy nie spowoduje się ewentualnej dekompresji poduszki powietrznej w wyrobisku, w którym znajdują się ludzie, a tym samym, czy nie nastąpi zatopienie tej części wyrobiska.

6.15.      Gdy w czasie wdarcia się wody wystąpiły równocześnie zawały skał do wyrobisk, powodujące zagrożenie ludzi, w akcji ratowania ludzi należy stosować odpowiednio ustalenia podane w pkt 5.

Zasady działania zastępów specjalistycznych nurków w czasie akcji ratowniczej i zapobiegawczej

6.16.1.    Specjalistyczne zastępy do wykonywania prac podwodnych są zobowiązane do działań w czasie organizowanych w zakładzie górniczym:

1)   podwodnych prac ratowniczych, prowadzonych w następstwie wystąpienia zagrożenia wodnego,

2)   podwodnych prac zapobiegawczych (profilaktycznych), prowadzonych w celu niedopuszczenia do powstania zagrożenia wodnego lub zaplanowanych w celu usunięcia tego zagrożenia.

6.16.2.    Przez podwodne prace ratownicze należy rozumieć działania zastępów nurkowych, z użyciem aparatów nurkowych, w wyrobiskach górniczych lub w obiektach hydroinżynierskich, funkcjonujących w ciągu technologiczno-produkcyjnym zakładu górniczego, objętych skutkami zagrożenia wodnego.

6.16.3.    Przez podwodne prace profilaktyczne należy rozumieć zaplanowane działania zastępów nurkowych, z użyciem aparatów nurkowych, w zatopionych wyrobiskach górniczych lub obiektach hydroinżynierskich, prowadzone w celu utrzymania ruchu zakładu górniczego, zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń, jak również w celu zapobieżenia awariom.

6.16.4.    W przypadku podwodnych prac ratowniczych należy zatrudniać zastępy nurkowe, w szczególności w czasie wykonywania zadań związanych z:

1)   poszukiwaniem w zatopionych wyrobiskach zagrożonych ludzi i nawiązywaniem kontaktu z zagrożonymi, którym woda odcięła drogi ucieczkowe,

2)   wyprowadzaniem ludzi z rejonów zagrożenia z zastosowaniem ewakuacji podwodnej,

3)   dostarczaniem, w drodze transportu podwodnego osobom odciętym w wyniku zatopienia wyrobisk, środków niezbędnych do życia do czasu ich ewakuowania.

6.16.5.    Jednostka ratownictwa lub kopalniana stacja ratownictwa górniczego jest zobowiązana do przeprowadzania mobilizacji zastępów nurkowych w zakresie niezbędnym do wykonania przewidywanych zadań w akcji ratowniczej.

6.16.6.    Użycie zastępów nurkowych do wykonywania podwodnych prac profilaktycznych należy każdorazowo uzgadniać z kierownikiem ruchu zakładu górniczego i kierownikiem jednostki ratownictwa.

6.16.7.    Działaniami zastępów nurkowych w podwodnych pracach ratowniczych i zapobiegawczych musi kierować bezpośrednio kierownik prac podwodnych.

6.16.8.    Podczas wykonywania podwodnych prac profilaktycznych na głębokości do 13 m w dobrych warunkach górniczo-geologicznych i nurkowych, a także w odpowiednio zabezpieczonych obiektach hydroinżynierskich, kierownik prac podwodnych może zlecić zastępowemu zastępu nurkowego bezpośrednie kierowanie pracami podwodnymi.

6.16.9.    Ratownicy górniczy nurkowie, wchodzący w skład zastępu nurkowego, pełnią następujące funkcje w czasie akcji ratowniczej i zapobiegawczej:

1)   zastępowy jest bezpośrednio przełożonym zastępu, odpowiedzialnym za właściwe i bezpieczne wykonanie zadań przez zastęp nurkowy,

2)   chronometrażysta utrzymuje stałą łączność telefoniczną z nurkiem operacyjnym, prowadzi chronometraż czynności podwodnych w czasie zgodnym z okresem bezpiecznego pobytu nurka (nurków) pod wodą, sporządza zapisy z przebiegu prac podwodnych oraz jest zastępcą zastępowego; w przypadku specjalistycznych prac podwodnych, dodatkowo obsługuje linę sygnalizacyjną nurka operacyjnego,

3)   nurek operacyjny wykonuje prace podwodne w ramach zadań zleconych zastępowi,

4)   nurek ubezpieczający ubezpiecza nurka operacyjnego, wykonującego pracę pod wodą, i z tego względu musi być w stanie gotowości do natychmiastowego zejścia pod wodę; w razie potrzeby wejścia pod wodę, jego linę asekuracyjną przejmuje zastępowy,

5)   sygnalista utrzymuje łączność z nurkiem operacyjnym za pomocą liny asekuracyjno-sygnałowej lub w przypadkach szczególnych wykonuje inne czynności określone przez zastępowego.

6.16.10.   Jeśli wykonanie zadania dla zastępu nurkowego wymaga wielokrotnego wejścia pod wodę, zastępowy zmienia, wymienione w pkt 6.16.9, funkcje członków zastępu, stosownie do wymagań fizjologii nurkowania.

6.16.11.   Kierownik prac podwodnych jest zobowiązany do działania w ścisłym porozumieniu z kierownikiem akcji na dole i do uzgadniania z nim podejmowanych decyzji, dotyczących prac podwodnych, wykonywanych przez ratowników górniczych nurków.

6.16.12.   Kierownik prac podwodnych ocenia możliwość realizacji zadań przez zastępy nurkowe i decyduje w sprawach techniki i organizacji nurkowania.

6.16.13.   Zakład górniczy, w którym prowadzone są podwodne prace ratownicze lub profilaktyczne, jest obowiązany zapewnić stałą dostawę sprzętu, materiałów i innych środków określonych przez kierownika prac podwodnych, niezbędnych do wykonywania tych prac.

6.16.14.   W celu prowadzenia podwodnych prac ratowniczych lub profilaktycznych kierownik prac podwodnych jest zobowiązany do opracowania planu działania zastępów nurkowych.

6.16.15.   Stosownie do zadań nurkowych określonych w planie działania zastępów nurkowych kierownik prac podwodnych jest obowiązany ustalić:

1)   zasięg penetracji w wyrobiskach kopalnianych i obiektach hydroinżynierskich,

2)   sposób skutecznego ubezpieczenia podwodnego, w razie pokonywania załamań trasy penetracji podwodnej,

3)   maksymalną, w danych warunkach, głębokość nurkowania,

4)   technologię wykonywania prac podwodnych z użyciem sprzętu do spawania i cięcia metalu, betonowania podwodnego lub usuwania przeszkód podwodnych z zastosowaniem wybuchu podwodnego,

5)   czas i liczbę stacji dekompresji wynikających z warunków nurkowania.

6.16.16.   Porozumiewanie się pomiędzy sygnalistą a nurkiem operacyjnym, za pomocą liny asekuracyjno-sygnałowej, musi odbywać się zgodnie z następującymi znakami:

1)   jedno szarpnięcie liny przez sygnalistę - pytanie o samopoczucie nurka,

2)   jedno szarpnięcie liny przez nurka - odpowiedź wszystko w porządku,

3)   dwa szarpnięcia liny przez sygnalistę - kontynuuj pracę,

4)   dwa szarpnięcia liny przez nurka - udaję się głębiej, dalej, kontynuuję pracę,

5)   trzy szarpnięcia liny przez sygnalistę - wezwanie do wynurzenia się (seria szarpnięć),

6)   trzy szarpnięcia liny przez nurka - wynurzam się, wybieraj linę, wyciągaj (seria szarpnięć).

6.16.17.   W razie gdy po trzech szarpnięciach, o których mowa w pkt 6.16.16, wynurzanie nurka operacyjnego jest utrudnione, do akcji należy włączyć nurka ubezpieczającego.

6.16.18.   Porozumiewanie się nurków pod wodą musi odbywać się za pomocą telefonu nurkowego; w razie awarii połączenia telefonicznego lub podczas wykonywania zadań pod wodą bez łączności telefonicznej obowiązują sygnały międzynarodowego kodu nurkowego (CMAS), w tym wymienione w pkt 6.16.16.

6.16.19.   Ratownik górniczy nurek wykonujący prace pod wodą w całkowicie zatopionych wyrobiskach kopalnianych musi być wyposażony w pasy balastowe, zabezpieczone przed przypadkowym zrzuceniem.

Prowadzenie penetracji podwodnej w wyrobiskach górniczych

6.16.20.   Penetracja podwodna może być przeprowadzona w celu odszukania i nawiązania kontaktu z ludźmi odciętymi przez wodę, w celu rozeznania i oceny stanu zatopionych wyrobisk, obiektów czy urządzeń zakładu górniczego.

6.16.21.   Kierownik prac podwodnych jest obowiązany ustalić zadania dla ratowników nurków, stosownie do sytuacji, a w szczególności:

1)   nakazuje ubezpieczenie nurków łącznością telefoniczną lub liną asekuracyjną,

2)   decyduje o potrzebie utrzymywania bezpośredniej asekuracji pod wodą, umożliwiającej udzielenie wzajemnej pomocy któremukolwiek z nurków, w razie wystąpienia zagrożenia.

6.16.22.   W razie gdy penetracji dokonuje jeden nurek, w bazie ratowniczej musi się znajdować nurek ubezpieczający w pełnej gotowości do natychmiastowego udzielenia pomocy nurkowi penetrującemu wyrobiska.

6.16.23.   W przypadku penetracji krzyżujących się wyrobisk, dopuszcza się oddalenie nurka za dwa kolejne załamania trasy podwodnej, przy czym zasadą jest, aby na każdym załamaniu trasy znajdował się aparat nurkowy z podłączonym pierwszym stopniem redukcji.

6.16.24.   W trakcie penetracji podwodnej, jeśli zachodzi taka potrzeba, nurkowie mogą rozwijać wzdłuż trasy linę kierunkową, w celu ułatwienia przeprowadzenia ewakuacji podwodnej. Lina kierunkowa musi być stabilizowana na załamaniach trasy do trwałych elementów obudowy górniczej w taki sposób, aby po nadaniu jej naciągu utrzymywała się w wodzie w zatopionym wyrobisku.

6.16.25.   Jeżeli odcinki proste trasy penetracji podwodnej przekraczają 50 m, to w połowie każdego z nich jest dopuszczalne umieszczenie aparatu rezerwowego z podłączonym pierwszym stopniem redukcji.

6.16.26.   W razie bardzo trudnych warunków nurkowania, penetrację podwodną należy prowadzić jedynie dla ratowania życia ludzkiego. W takich okolicznościach nurek penetrujący wyrobisko, w celu utrzymania założonego kierunku penetracji, jest obowiązany wykorzystać ciąg trwałych elementów instalacji zabudowanych w wyrobisku (np. rurociągi, kable). W razie utraty kontaktu z elementami wyznaczającymi kierunek penetracji, kierunek położenia bazy ratowniczej wyznacza naciąg liny asekuracyjnej (telefonicznej). Warunki widoczności muszą pozwolić na odczytanie przyrządów kontrolnych przez nurka dokonującego penetracji podwodnej.

6.16.27.   W razie gdy liny kierunkowa i asekuracyjna stawiają zbyt duży opór, uniemożliwiający aktywne płynięcie w płetwach, nurek musi przejść na technikę kroczenia po spągu, w czym pomocne jest lekkie obciążenie ciężarkami stóp nurka.

6.16.28.   Nurkowa baza ratownicza musi być zlokalizowana w ustabilizowanym opływowym prądzie powietrza.

6.16.29.   Nurkowa baza ratownicza musi mieć stałą łączność z kierownictwem akcji, znajdującym się na powierzchni, i ze stanowiskiem nurkowym.

6.16.30.   W bazie należy przygotować miejsce do ubierania i rozbierania nurków, miejsce do pracy mechanika nurkowego sprzętu ratowniczego oraz miejsce pracy ratownika górniczego-lekarza, a także miejsce na składowanie sprzętu stosowanego w czasie akcji.

6.16.31.   Poza podstawowym wyposażeniem bazy nurkowej, kierownik prac podwodnych jest zobowiązany do ustalenia dodatkowego wyposażenia bazy w sprzęt, np. do zabezpieczenia techniczno-medycznego akcji, stosownie do warunków prowadzenia prac podwodnych.

Nawiązywanie kontaktu z ludźmi zagrożonymi przez wodę i ich ewakuacja

6.16.32.   Po dotarciu do miejsca nie zatopionego, które może stanowić schronienie dla zagrożonych ludzi, nurek, przed zdjęciem maski aparatu nurkowego, jest obowiązany upewnić się, czy skład powietrza w tym miejscu umożliwia oddychanie bez użycia aparatu oddechowego.

6.16.33.   Po nawiązaniu kontaktu z zagrożonymi ludźmi nurek jest zobowiązany do przekazania do bazy informacji o liczbie i stanie fizycznym zagrożonych osób.

6.16.34.   W razie użycia przez zespół penetrujący liny kierunkowej, jej koniec należy zamocować w wyrobisku odciętym przez wodę.

6.16.35.   Kierownik prac podwodnych jest obowiązany polecić doprowadzenie linii telefonicznej do odciętego wyrobiska, dla utrzymania stałej łączności z bazą.

6.16.36.   Ratownik górniczy-lekarz, znajdujący się w bazie, jest obowiązany dokonać wywiadu medycznego, w którego wyniku powinien zadecydować o możliwości i kolejności wykonania podwodnej ewakuacji zagrożonych ludzi.

6.16.37.   Ewakuację podwodną należy przeprowadzać w zespołach, w składzie dwóch nurków na jedną ewakuowaną osobę. Do wykonania tej operacji nurkowie muszą zabrać z bazy zapasowy aparat, maskę pełnotwarzową, a po dotarciu do odciętego wyrobiska oraz przeprowadzeniu odpowiednich czynności przygotowawczych są obowiązani ubrać ewakuowaną osobę w sprzęt nurkowy i po jej zanurzeniu kontrolnym oraz adaptacji - przystąpić do ewakuacji.

6.16.38.   Ewakuowany musi poruszać się wzdłuż liny kierunkowej lub innego elementu wyznaczającego kierunek z odciętego przez wodę wyrobiska do bazy. W czasie ewakuacji nurkowie zajmują miejsca obok ratowanej osoby, oświetlając wyrobisko lampami, a jeśli warunki na to nie pozwalają, zajmują miejsce przed osobą ewakuowaną i za nią, asekurując ją w czasie ewakuacji.

6.16.39.   Jeżeli w odciętym przez wodę wyrobisku powietrze było sprężone ciśnieniem hydrostatycznym słupa wody, ewakuowana osoba musi być umieszczona w komorze dekompresyjnej, gdzie przechodzić powinna stopniową dekompresję.

6.16.40.   Stosownie do warunków, w jakich prowadzona jest akcja ratownicza, kierownik prac podwodnych może zarządzić ewakuację z zachowaniem ubezpieczenia wodnego lub też bez ubezpieczenia.

6.16.41.   W sprzyjających warunkach (brak załamań trasy, dobra widoczność, brak przeszkód wodnych, odległość nie przekraczająca 50 m) jest dopuszczalne przeprowadzanie ewakuacji techniką nurkowania swobodnego (bez lin asekuracyjnych). Decyzję w tej sprawie jest obowiązany podjąć kierownik prac podwodnych na podstawie rozpoznania warunków nurkowych po przeprowadzonej penetracji podwodnej.

Prowadzenie specjalistycznych prac podwodnych

6.16.42.   Specjalistyczne prace podwodne w zakresie spawania i cięcia podwodnego oraz usuwania elementów za pomocą wybuchów podwodnych powinny być wykonywane wyłącznie przez ratowników górniczych nurków, posiadających uprawnienia do przeprowadzania tego rodzaju prac.

Uwagi końcowe

6.17.      Jednostka ratownictwa lub kopalniana stacja ratownictwa górniczego, utrzymująca zastępy nurkowe, jest zobowiązana do prowadzenia:

1)   ewidencji członków zastępów specjalistycznych do prac podwodnych,

2)   kartotek indywidualnych ratowników górniczych nurków, obrazujących przebieg pracy w zastępach nurkowych,

3)   dziennika zastępów specjalistycznych do prac podwodnych,

4)   książki czynności nurkowych,

5)   książki zawierającej informacje o pracy sprężarki, sprężeniach w komorze dekompresyjnej, kontrolach aparatów nurkowych, skafandrów i innego sprzętu, w jaki wyposażone są zastępy nurkowe.

7. Akcje ratownicze związane z awariami energomechanicznymi w wyrobiskach

7.1.       Przy kierowaniu akcjami ratowniczymi związanymi z awariami energomechanicznymi przepisy dotyczące kierownika akcji na dole, sztabu doradczego i organizacji bazy ratowniczej należy stosować odpowiednio do powstałej sytuacji.

7.2.       Kierownik akcji ratowniczej powinien ustalić skład zespołów pracowniczych, jakie należy zaangażować do usunięcia skutków awarii.

7.3.       W razie konieczności wykonania, w ramach akcji ratowniczej, takich prac, jak:

1)   ewakuacja ludzi w szybie w czasie awarii urządzeń wyciągowych,

2)   kontrola stanu szybu i jego wyposażenia w razie awarii urządzenia wyciągowego,

3)   kontrola szybu, w którym brak jest urządzeń wyciągowych,

4)   naprawa urządzeń i wyposażenia szybu, w razie awarii urządzenia wyciągowego lub w razie braku takiego urządzenia w szybie,

do ich wykonania można włączyć pogotowie specjalistyczne przewoźnych wyciągów awaryjnych.

7.4.       Wszystkie prace związane z montażem i obsługą urządzeń pogotowia przewoźnych wyciągów ratowniczych powinny być wykonane przez specjalistów pogotowia.

7.5.       W rejonie wykonywania prac ratowniczych związanych z awariami energomechanicznymi powinni przebywać wyłącznie pracownicy zatrudnieni przy wykonywaniu i kontroli tych prac.

7.6.       Miejsce, w którym prowadzone są prace ratownicze, powinno być odpowiednio oświetlone.

7.7.       W razie konieczności włączenia służb ratownictwa górniczego do prowadzenia prac ratowniczych, w wyrobiskach pionowych lub o dużym nachyleniu należy zatrudniać specjalistyczne zastępy do prac w wyrobiskach pionowych i o dużym nachyleniu.

7.8.       W razie konieczności prowadzenia akcji likwidacji skutków awarii energomechanicznej w warunkach wystąpienia innych zagrożeń, np. gazowego, pożarowego, wodnego i zawału skał, należy stosować odpowiednio te ustalenia, które obowiązują przy przeprowadzaniu akcji ratowniczych związanych z tymi zagrożeniami.

8. Akcje ratownicze w górnictwie otworowym

Akcja ratownicza w trudnych warunkach cieplnych

8.1.       Za akcję ratowniczą w trudnych warunkach cieplnych, z wyjątkiem pożarów, uważa się prace przeprowadzane przez ratowników, w celu ratowania życia ludzkiego bądź likwidacji zagrożeń, gdy temperatura w miejscu akcji przekracza 40°C i gdy wszelkie prace wykonywane są przez ratowników w izolujących kombinezonach gazoszczelnych i kwasoodpornych.

8.2.       W czasie wykonywania prac ratowniczych w trudnych warunkach cieplnych czas pracy zastępu w akcji musi być odpowiednio skrócony. Czas ten określa kierownik akcji na podstawie wyników pomiaru temperatury w miejscu prowadzonej akcji.

8.3.       Ratownicy powinni być zabezpieczeni w odpowiednie ubrania izolujące, w zależności od temperatury występującej w miejscu prowadzenia akcji ratowniczej:

1)   w temperaturze do 60°C, w górnictwie otworowym siarki, ratownik powinien być zabezpieczony ubraniem kwasoodpornym i gazoszczelnym oraz wyposażony w aparat powietrzny na ubranie lub zasilany powietrzem z aparatu wężowego,

2)   w temperaturze powyżej 60°C ratownik powinien być zabezpieczony ubraniem gazoszczelnym i kwasoodpornym oraz wyposażony w aparat powietrzny pod ubranie lub zasilany sprężonym powietrzem; o potrzebie zastosowania urządzenia klimatyzacyjnego decyduje kierownik akcji ratowniczej.

8.4.       Ratownicy podczas akcji przeprowadzanej w trudnych warunkach cieplnych są obowiązani zgłaszać zastępowemu każdy objaw przegrzania organizmu, jak zawroty i bóle głowy, bóle kończyn, zaburzenia wzroku lub słuchu oraz mdłości. Po otrzymaniu takiego zgłoszenia od ratowników zastępowy jest obowiązany natychmiast wycofać cały zastęp do bazy.

8.5.       Dla ratowników powracających do bazy, po wykonaniu prac w trudnych warunkach cieplnych, muszą być przygotowane w bazie: odzież na wymianę, koce i ciepłe napoje.

8.6.       W celu zwiększenia bezpieczeństwa pracy zastępu w trudnych warunkach cieplnych należy wykorzystać wszelkie możliwe środki do obniżenia temperatury, a w razie bardzo silnego promieniowania cieplnego należy korzystać ze środków ochronnych, jak ekrany, tarcze osłonowe, ubrania żaroodporne lub przeciwpłomienne.

8.7.       Ratownicy kierowani do prac w trudnych warunkach cieplnych, wyposażeni w ochronne kombinezony gazoszczelne, muszą być każdorazowo pouczeni przez kierownika bazy o sposobie pracy w kombinezonie.

Akcja ratownicza w przypadku zalania wodą, zatopienia oraz powstania zapadlisk

8.8.       Za akcję ratowniczą uważa się wszelkie prace wykonywane przez ratowników lub pracowników zakładu górniczego w celu ratowania ludzi, zabezpieczenia urządzeń i wyposażenia zakładu.

8.9.       Kierownik akcji wyznacza strefy zagrożenia wodnego. W strefie tej mogą przebywać tylko osoby biorące udział bezpośrednio w akcji ratowniczej.

8.10.      W razie zatopienia obiektu, w akcji ratowniczej biorą udział pracownicy zakładu oraz ratownicy. Ratownicy muszą być zatrudnieni w szczególności przy obsłudze urządzeń i sprzętu specjalnie przygotowanego do usuwania skutków zatopienia.

8.11.      Kierownik akcji jest obowiązany przeprowadzić rozeznanie co do niebezpieczeństwa dalszego zatopienia zakładu. Po ustaleniu, że nie istnieje takie niebezpieczeństwo, dokonuje on podziału na grupy osób biorących udział w akcji i rozdziela zadania pomiędzy poszczególne grupy.

8.12.      Akcję ratowniczą w razie zatopienia należy prowadzić wszelkimi dostępnymi środkami, a zwłaszcza z użyciem:

1)   sprzętu i urządzeń do zatrzymywania dopływu wody i jej usuwania,

2)   techniki nurkowania.

8.13.      Przy stosowaniu techniki nurkowania podczas prowadzenia akcji ratowniczej należy wykorzystywać specjalistyczne zastępy ratowników nurków.

8.14.      Akcję ratowania ludzi należy rozpocząć od ustalenia miejsca, w którym znajdują się zagrożeni ludzie, i prowadzić ją do czasu ich uwolnienia.

8.15.      Gdy w wyniku zatopienia powstały gazy szkodliwe lub występuje przedostawanie się pyłów szkodliwych do atmosfery, prace w strefie zagrożenia mogą być prowadzone wyłącznie przez ratowników, z użyciem izolujących aparatów oddechowych.

8.16.      Przy zasypywaniu zapadlisk powstałych na polu otworowym lub przy przemieszczaniu mas podsadzkowych należy w szczególności:

1)   wyznaczyć osoby prowadzące obserwacje krawędzi zapadliska,

2)   określić i zabezpieczyć strefę wpływów i oddziaływania zapadliska,

3)   wyznaczyć drogi dojazdowe i miejsca, do których można dojeżdżać ciężkim sprzętem,

4)   podjąć prace zabezpieczające zagrożony obiekt oraz prace likwidacyjne zapadliska, w zależności od występujących zagrożeń,

5)   ustalić zasady bezpiecznej pracy ludzi oraz sposób ich ubezpieczania.

Akcja ratownicza w razie wystąpienia erupcji płynu złożowego oraz pożaru przy poszukiwaniu i wydobywaniu ropy naftowej i gazu ziemnego

8.17.      Ogólne zasady pracy ratowników:

1)   prace w warunkach niskich temperatur, tj. poniżej -15°C, należy ograniczyć do niezbędnego minimum,

2)   kierownik akcji ratowniczej decyduje o użyciu ubrań gazoszczelnych przy pracach prowadzonych w atmosferze zawierającej H₂S,

3)   w warunkach zagrożenia wybuchowego zastęp powinien pracować w odzieży i obuwiu nie powodujących iskrzenia,

4)   w warunkach zagrożenia wybuchowego prace ratownicze powinny być prowadzone przy ciągłym zraszaniu miejsca pracy i strumienia gazu wodą lub po położeniu warstwy piany na ropie,

5)   prace pod strumieniem wypływającej z otworu ropy można kontynuować po wyposażeniu ratowników w ubrania ochronne nie-elektryzujące i olejowo odporne,

6)   ratowników należy wyposażyć w ochronniki słuchu oraz określić dla nich dopuszczalny czas przebywania w strefie o dużym natężeniu hałasu,

7)   jeżeli w miejscu pracy stężenie par i gazów palnych przekracza 20% dolnej granicy wybuchowości, należy wyeliminować urządzenia i sprzęt mogący powodować iskrzenie i podjąć decyzję dotyczącą ewentualnego wycofania zastępu,

8)   w warunkach zagrożenia termicznego, pochodzącego od wypływającej z otworu cieczy o wysokiej temperaturze, ratownicy powinni być wyposażeni w ubrania zabezpieczające przed działaniem temperatury oraz ubrania ochronne wodoszczelne,

9)   przy pracy w trudnych warunkach czas odpoczynku nie powinien być krótszy od czasu pracy,

10)  przy znanym i kontrolowanym stężeniu gazów toksycznych dopuszcza się udział w akcji pracowników nie będących ratownikami, zgodnie z zasadami określonymi przez kierownika akcji ratowniczej.

8.18.      Przy erupcji otwartej gazu ziemnego, w czasie prowadzenia akcji ratowniczej, należy w szczególności:

1)   wyznaczyć strefę zagrożenia wybuchowego,

2)   określić wielkość natężenia hałasu i wyznaczyć ewentualną strefę natężenia niebezpiecznego dla zdrowia,

3)   zapewnić odpowiednią ilość środków zabezpieczających ratowników oraz służby pomocnicze przed działaniem hałasu,

4)   prowadzić w obrębie stanowisk pracy ciągły pomiar stężeń wybuchowych i zawartości tlenu w powietrzu,

5)   prace ratownicze prowadzić z użyciem narzędzi nieiskrzących,

6)   starać się obniżyć stan zagrożenia wybuchowego,

7)   przygotować urządzenia zabezpieczające wylot otworu oraz sprzęt do naprowadzenia go na strumień gazu,

8)   przystąpić do opanowania wypływu.

8.19.      Przy erupcji otwartej ropy naftowej (wody złożowej), w czasie prowadzenia akcji ratowniczej, należy w szczególności:

1)   wyznaczyć strefę zagrożenia pożarowego,

2)   zabezpieczyć istniejące cieki wodne przed przedostaniem się do nich rozlewającej się ropy (wody złożowej),

3)   wykonać obwałowania, wykorzystując istniejące zagłębienia terenu,

4)   zorganizować środki do transportu ropy z miejsca jej gromadzenia,

5)   przygotować sprzęt i narzędzia służące do zamknięcia wylotu otworu,

6)   podczas prowadzenia prac ratunkowych w obrębie rozlewisk ropy naftowej, w obrębie miejsc pracy, położyć pianę gaśniczą,

7)   prowadzić ciągłą kontrolę wybuchowości.

8.20.      Przy erupcji otwartej płynu złożowego z zawartością siarkowodoru należy:

1)   wykonać zadania określone w pkt 8.18 lub 8.19,

2)   określić strefę zagrożenia i skażenia toksycznego,

3)   prace ratownicze prowadzić z użyciem środków ochrony dróg oddechowych (nie wolno stosować aparatów tlenowych),

4)   dokonać stałej lub okresowej ewakuacji okolicznej ludności, w zależności od powstałych zagrożeń,

5)   neutralizować siarkowodór w płynie złożowym, w miejscach jego nagromadzeń.

8.21.      Przy zagrożeniu pożarowym, podczas erupcji otwartej płynu złożowego, kierownik akcji powinien w szczególności:

1)   określić skład oraz objętość wypływającego płynu złożowego, rodzaj i kształt strugi oraz zagrożenia mogące spowodować pożar,

2)   podjąć działania zapobiegające pożarowi przez eliminowanie zagrożeń i obniżenie zapalności płynu złożowego wypływającego z otworu,

3)   przygotować obiekt do prowadzenia akcji gaśniczej,

4)   ustalić współdziałanie odpowiednich jednostek na wypadek pożaru, zgodnie z planem ratownictwa oraz planem ochrony przeciwpożarowej.

8.22.      Gdy powstanie pożar, kierownik akcji ratowniczej powinien w szczególności:

1)   dokonać oceny zagrożenia oraz podjąć działania możliwe do wykonania w pierwszej fazie pożaru, obejmujące:

a)   ewakuację ludzi przebywających w zasięgu zagrożenia,

b)   podjęcie akcji gaśniczej środkami gaśniczymi, dostępnymi na obiekcie,

c)   wyznaczenie stref zagrożeń,

2)   przygotować obiekt do właściwej akcji gaśniczej przez:

a)   oczyszczenie terenu pożaru z zabudowy pomocniczej, zniszczonych elementów konstrukcji itp.,

b)   wykonanie w przypadku erupcji ropy naftowej, obwałowania obiektu i systemu jej odprowadzania,

c)   zabezpieczenie odpowiedniej ilości wody i innych środków gaśniczych,

d)   wezwanie odpowiednich jednostek wyspecjalizowanych w gaszeniu pożarów,

3)   ustalić podstawowe etapy akcji gaszenia pożaru, obejmujące:

a)   wstępne ochładzanie terenu pożaru, gaszenie lokalnych ognisk pożaru oraz przygotowanie do gaszenia właściwego,

b)   właściwe gaszenie płonącej strugi z doborem metody działania oraz zastosowanych środków gaśniczych,

c)   końcowe ochładzanie.

8.23.      Podczas prowadzenia akcji ratowniczej należy zachować następujące warunki:

1)   współdziałanie służb biorących udział w akcji musi przebiegać według ustalonego planu,

2)   sprzęt użyty do działań ratowniczo-gaśniczych musi mieć zapewnioną możliwość przemieszczania,

3)   przed każdą czynnością konieczne jest przeprowadzenie krótkiego instruktażu dla jej uczestników; operacje bardziej skomplikowane lub szczególnie niebezpieczne powinny być wcześniej przećwiczone na innym terenie,

4)   po ugaszeniu pożaru, do momentu obniżenia się natężenia promieniowania cieplnego do wartości 4.190 W/m², nie wolno wykonywać żadnych prac przy otworze ani w jego sąsiedztwie,

5)   w zakresie ochrony przed promieniowaniem cieplnym:

a)   ratownicy oraz strażacy pracujący w bezpośrednim sąsiedztwie pożaru powinni być wyposażeni w ubrania żaroodporne; osoby te oraz sprzęt i urządzenia należy dodatkowo chronić przed działaniem żaru: tarczami odbijającymi z blachy aluminiowej, rozpylonymi strumieniami wody lub w inny sposób, określony przez kierownika akcji,

b)   uczestników akcji znajdujących się blisko miejsca pożaru w jakiejkolwiek odzieży ochronnej należy zraszać w sposób ciągły i z dostateczną wydajnością,

c)   na aluminiowe powłoki ubrań żaroodpornych nie wolno nanosić żadnych znaków, napisów itp.,

d)   kierownik akcji ustali strefę, w której mogą pracować osoby bez specjalnych osłon i odzieży żaroodpornej,

e)   czas jednorazowego pobytu w strefie działania wysokich temperatur nie może przekraczać 10 minut, po których należy zapewnić co najmniej 2-godzinny odpoczynek,

f)   w strefie o natężeniu promieniowania cieplnego powyżej 13.500 W/m², nawet w ubraniach żaroodpornych, zraszanych wodą, wolno przebywać jednorazowo tylko do 5 minut,

g)   osoby przewidziane do pracy w strefie wysokich temperatur należy stopniowo przyzwyczajać do warunków cieplnych w niej panujących oraz osobom tym zapewnić dostawę odpowiednich napojów,

h)   grupa ratownicza wchodząca w strefę działania wysokich temperatur nie może być mniejsza od 3 osób. W każdym przypadku należy przewidzieć grupę dodatkową, przeznaczoną do dokonania natychmiastowej, awaryjnej zamiany grupy pracującej na terenie pożaru lub do udzielenia jej pomocy,

i)   w razie odczuwania bólów i zawrotów głowy, ciążenia w nogach, duszności itp., należy powiadomić o tym dowódcę grupy, sama zaś grupa powinna natychmiast wycofać się poza strefę zagrożenia,

6)   pracownicy oraz ratownicy biorący udział w akcji powinni być wyposażeni w ochronniki słuchu oraz okulary chroniące przed porażeniem świetlnym,

7)   w razie wystąpienia zagrożeń toksycznych, należy:

a)   dokonywać ciągłych pomiarów stężeń wydobywających się z otworu związków toksycznych w kierunkach ich rozprzestrzeniania się, ustalić zasięg stref zagrożenia i odpowiednio je oznakować,

b)   ustalić zasady ewakuacji ludzi z terenu akcji i ludności z okolicznych terenów w razie przewidywanego objęcia tych terenów zasięgiem skażenia toksycznego; należy także zapewnić siły i środki do realizacji ewakuacji ludności.

8.24.      Wymagania techniczne oraz szczegółowe zasady gaszenia pożarów otworów naftowych, ujęte w planie ratownictwa, określa kierownik ruchu zakładu górniczego, z uwzględnieniem następujących zasad:

8.24.1.    W razie powstania erupcji, kierownik obiektu powinien natychmiast powiadomić jednostkę straży pożarnej, zgodnie z planem ratownictwa górniczego.

8.24.2.    Przed przystąpieniem do akcji należy określić:

1)   rodzaj i charakterystykę erupcji (skład płynu złożowego, wielkość wypływu, kształt i ukierunkowanie strugi, ciśnienie złożowe),

2)   rodzaj i wielkość zagrożeń,

3)   zakres i sposób ochrony erupcji przed pożarem.

8.24.3.    Stanowisko kierowania akcją gaśniczą, niezależnie od warunków obserwacyjnych, powinno znajdować się poza strefą o natężeniu dźwięku 85 dB.