DZIENNIK USTAW

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Warszawa, dnia 8 listopada 2017 r.

Poz. 2063

UMOWA

zmieniająca po raz drugi Umowę o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, podpisaną w Kotonu dnia 23 czerwca 2000 r., zmienioną po raz pierwszy w Luksemburgu dnia 25 czerwca 2005 r.,

sporządzona w Wagadugu dnia 22 czerwca 2010 r.

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej PREZYDENT RzEczYPosPoLITEJ PoLsKIEJ podaje do powszechnej wiadomości:

dnia 22 czerwca 2010 r. w Wagadugu została sporządzona Umowa zmieniająca po raz drugi Umowę o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, karaibów i Pacyfiku, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, podpisaną w kotonu dnia 23 czerwca 2000 r., zmienioną po raz pierwszy w luksemburgu dnia 25 czerwca 2005 r., w następującym brzmieniu:

Przekład

UMOWA

zmieniająca po raz drugi Umowę o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, podpisaną w Kotonu dnia 23 czerwca 2000 r., zmienioną po raz pierwszy

w Luksembuigu dnia 25 czerwca 2005 r.

JEGO KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓL BELGÓW,

PREZYDENT REPUBLIKI BUŁGARII,

PREZYDENT REPUBLIKI CZESKIEJ,

JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA DANII,

PREZYDENT REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC PREZYDENT REPUBLIKI ESTOŃSKIEJ,

PREZYDENT IRLANDII,

PREZYDENT REPUBLIKI GRECKIEJ,

JEGO KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓL HISZPANII,

PREZYDENT REPUBLIKI FRANCUSKIEJ,

PREZYDENT REPUBLIKI WŁOSKIEJ,

PREZYDENT REPUBLIKI CYPRYJSKIEJ,

PREZYDENT REPUBLIKI ŁOTEWSKIEJ,

PREZYDENT REPUBLIKI LITEWSKIEJ,

JEGO KRÓLEWSKA WYSOKOŚĆ WIELKI KSIĄŻĘ LUKSEMBURGA, PREZYDENT REPUBLIKI WĘGIERSKIEJ,

PREZYDENT MALTY,

JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA NIDERLANDÓW, PREZYDENT FEDERALNY REPUBLIKI AUSTRII,

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

PREZYDENT REPUBLIKI PORTUGALSKIEJ,

PREZYDENT RUMUNII,

PREZYDENT REPUBLIKI SŁOWENII,

PREZYDENT REPUBLIKI SŁOWACKIEJ,

PREZYDENT REPUBLIKI FINLANDII,

RZĄD KRÓLESTWA SZWEqi,

JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA WIELKIE) BRYTANII I IRLANDII PÓŁNOCNEJ,

Umawiające się Strony Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zwane dalej „państwami członkowskimi",

oraz

UNIA EUROPEJSKA (zwana dalej „Unią" lub „UE"), z jednej strony, oraz PREZYDENT REPUBLIKI ANGOLI,

JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA ANTIGU11BARBUDY,

SZEF PAŃSTWA WSPÓLNOTY BAHAMÓW,

SZEF PAŃSTWA BARBADOS,

JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA BELIZE,

PREZYDENT REPUBLIKI BENINU,

PREZYDENT REPUBLIKI BOTSWANY,

PREZYDENT BURKINY FASO,

PREZYDENT REPUBLIKI BURUNDI,

PREZYDENT REPUBLIKI KAMERUNU,

PREZYDENT REPUBLIKI ZIELONEGO PRZYLĄDKA,

PREZYDENT REPUBLIKI ŚRODKOWOAFRYKAŃSKIEJ,

PREZYDENT ZWIĄZKU KOMORÓW,

PREZYDENT DEMOKRATYCZNEJ REPUBLIKI KONGA,

PREZYDENT REPUBLIKI KONGA,

RZĄD WYSP COOKA,

PREZYDENT REPUBLIKI WYBRZEŻA KOŚCI SŁONIOWEJ,

PREZYDENT REPUBLIKI DŻIBUTI,

RZĄD WSPÓLNOTY DOMINIKI,

PREZYDENT REPUBLIKI DOMINIKAŃSKIEJ,

PREZYDENT PAŃSTWA ERYTREI,

PREZYDENT FEDERALNEJ DEMOKRATYCZNEJ REPUBLIKI ETIOPII,

PREZYDENT REPUBLIKI GABOŃSKIEJ,

PREZYDENT ORAZ SZEF PAŃSTWA REPUBLIKI GAMBII,

PREZYDENT REPUBLIKI GHANY,

JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA GRENADY,

PREZYDENT REPUBLIKI GWINEI,

PREZYDENT REPUBLIKI GWINEI BISSAU,

PREZYDENT KOOPERACYJNEJ REPUBLIKI GUJANY,

PREZYDENT REPUBLIKI HAITI,

SZEF PAŃSTWA JAMAJKA,

PREZYDENT REPUBLIKI KENII,

PREZYDENT REPUBLIKI KIRIBATI,

JEGO KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓL KRÓLESTWA LESOTHO,

PREZYDENT REPUBLIKI LIBERII,

PREZYDENT REPUBLIKI MADAGASKARU,

PREZYDENT REPUBLIKI MALAWI,

PREZYDENT REPUBLIKI MALI,

RZĄD REPUBLIKI WYSP MARSHALLA,

PREZYDENT MAURETAŃSKIEJ REPUBLIKI ISLAMSKIEJ,

PREZYDENT REPUBLIKI MAURITIUSU,

RZĄD SFEDEROWANYCH STANÓW MIKRONEZJI,

PREZYDENT REPUBLIKI MOZAMBIKU,

PREZYDENT REPUBLIKI NAMIBII,

RZĄD REPUBLIKI NAURU,

PREZYDENT REPUBLIKI NIGRU,

PREZYDENT FEDERALNEJ REPUBLIKI NIGERII,

RZĄD NIUE,

RZĄD REPUBLIKI PALAU,

JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA NIEZALEŻNEGO PAŃSTWA PAPUI-NOWEJ GWINEI, PREZYDENT REPUBLIKI RWANDY,

JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA SAINT KITTS INEY1S,

JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA SAINT LUCIA,

JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA SAINT VINCENTI GRENADYNÓW,

SZEF PAŃSTWA NIEZALEŻNEGO PAŃSTWA SAMOA,

PREZYDENT DEMOKRATYCZNEJ REPUBLIKI WYSP ŚWIĘTEGO TOMASZA I KSIĄŻĘCEJ,

PREZYDENT REPUBLIKI SENEGALU,

PREZYDENT REPUBLIKI SESZELI,

PREZYDENT REPUBLIKI SIERRA LEONE,

JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA WYSP SALOMONA,

PREZYDENT REPUBLIKI POŁUDNIOWEJ AFRYKI,

PREZYDENT REPUBLIKI SURINAMU,

JEGO KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓL KRÓLESTWA SUAZI,

PREZYDENT ZJEDNOCZONEJ REPUBLIKI TANZANII,

PREZYDENT REPUBLIKI CZADU,

PREZYDENT DEMOKRATYCZNEJ REPUBLIKI TIMORU WSCHODNIEGO,

PREZYDENT REPUBLIKI TOGIJSKIEJ,

JEGO KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓL TONGA,

PREZYDENT REPUBLIKI TRYNIDADU I TOBAGO,

JEJ KRÓLEWSKA MOŚĆ KRÓLOWA TUVALU,

PREZYDENT REPUBLIKI UGANDY,

RZĄD REPUBLIKI VANUATU,

PREZYDENT REPUBLIKI ZAMBII,

RZĄD REPUBLIKI ZIMBABWE,

które to państwa są zwane dalej „państwami AKP”,

z drugiej strony,

UWZGLĘDNIAJĄC Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, z jednej strony, i Porozumienie z Georgetown ustanawiające grupę państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP), z drugiej strony,

UWZGLĘDNIAJĄC Umowę o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, podpisaną w Kotonu dnia 23 czerwca 2000 r., zmienioną po raz pierwszy w Luksemburgu dnia 25 czerwca 2005 r. (zwaną dalej „Umową z Kotonu”),

BIORĄC POD UWAGĘ, że w artykule 95 ustęp 1 Umowy z Kotonu ustanowiono okres obowiązywania Umowy wynoszący 20 lat, rozpoczynający się dnia 1 marca 2000 r.,

BIORĄC POD UWAGĘ, że dnia 25 czerwca 2005 r. podpisano w Luksemburgu Umowę zmieniającą po raz pierwszy Umowę z Kotonu, która weszła w życie dnia 1 lipca 2008 r.,

POSTANOWIŁY podpisać niniejszą Umowę zmieniającą Umowę z Kotonu po raz drugi i w tym celu wyznaczyły jako swoich pełnomocników:

ZA JEGO KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLA BELGÓW,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI BUŁGARII,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI CZESKIEJ,

ZA JEJ KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLOWĄ DANII,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC ZA PREZYDENTA REPUBLIKI ESTOŃSKIEJ,

ZA PREZYDENT IRLANDII,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI GRECKIEJ,

ZA JEGO KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLA HISZPANII,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI FRANCUSKIEJ,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI WŁOSKIEJ,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI CYPRYJSKIEJ,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI ŁOTEWSKIEJ,

ZA PREZYDENT REPUBLIKI LITEWSKIEJ,

ZA JEGO KRÓLEWSKĄ WYSOKOŚĆ WIELKIEGO KSIĘCIA LUKSEMBURGA,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI WĘGIERSKIEJ,

ZA PREZYDENTA MALTY,

ZA JEJ KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLOWĄ NIDERLANDÓW,

ZA PREZYDENTA FEDERALNEGO REPUBLIKI AUSTRII,

ZA PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI PORTUGALSKIEJ,

ZA PREZYDENTA RUMUNII,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI SŁOWENII,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI SŁOWACKIEJ,

ZA RZĄD KRÓLESTWA SZWEqi,

ZA JEJ KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLOWĄ ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA WIELKIEJ BRYTANII I IRLANDII PÓŁNOCNEJ, ZA UNIĘ EUROPEJSKĄ,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI ANGOLI,

ZA JEJ KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLOWĄ ANTIGUII BARBUDY,

ZA SZEFA PAŃSTWA WSPÓLNOTY BAHAMÓW,

ZA SZEFA PAŃSTWA BARBADOS,

ZA JEJ KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLOWĄ BELIZE,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI BENINU,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI BOTSWANY,

ZA PREZYDENTA BURKINY FASO,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI BURUNDI,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI KAMERUNU,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI ZIELONEGO PRZYLĄDKA,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI ŚRODKOWOAFRYKAŃSKIEJ,

ZA PREZYDENTA ZWIĄZKU KOMORÓW,

ZA PREZYDENTA DEMOKRATYCZNEJ REPUBLIKI KONGA.

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI KONGA,

ZA RZĄD WYSP COOKA,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI WYBRZEŻA KOŚCI SŁONIOWEJ,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI DŻIBUTI,

ZA RZĄD WSPÓLNOTY DOMINIKI,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI DOMINIKAŃSKIEJ,

ZA PREZYDENTA PAŃSTWA ERYTREI,

ZA PREZYDENTA FEDERALNEJ DEMOKRATYCZNEJ REPUBLIKI ETIOPII,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI WYSP FIDŻI,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI GABOŃSKIEJ,

ZA PREZYDENTA ORAZ SZEFA PAŃSTWA REPUBLIKI GAMBII,

ZA JEJ KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLOWĄ GRENADY,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI GWINEI,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI GWINEI BISSAU,

ZA PREZYDENTA KOOPERACYJNEJ REPUBLIKI GUJANY,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI HAITI,

ZA SZEFA PAŃSTWA JAMAJKA,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI KENII,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI KIRIBATI,

ZA JEGO KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLA KRÓLESTWA LESOTHO,

ZA PREZYDENT REPUBLIKI LIBERII,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI MADAGASKARU,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI MALAWI,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI MALI,

ZA RZĄD REPUBLIKI WYSP MARSHALLA,

ZA PREZYDENTA MAURETAŃSKIEJ REPUBLIKI ISLAMSKIEJ,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI MAURITIUSU,

ZA RZĄD SFEDEROWANYCH STANÓW MIKRONEZJI,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI MOZAMBIKU,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI NAMIBII,

ZA RZĄD REPUBLIKI NAURU,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI NIGRU,

ZA PREZYDENTA FEDERALNEJ REPUBLIKI NIGERII,

ZARZĄDNIUE,

ZA RZĄD REPUBLIKI PALAU,

ZA JEJ KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLOWĄ NIEZALEŻNEGO PAŃSTWA PAPUI-NOWEJ GWINEI, ZA PREZYDENTA REPUBLIKI RWANDY,

ZA JEJ KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLOWĄ SAINT KITTS I NEVIS,

ZA JEJ KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLOWĄ SAINT LUCIA,

ZA JEJ KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLOWĄ SAINT VINCENTIGRENADYNÓW,

ZA SZEFA PAŃSTWA NIEZALEŻNEGO PAŃSTWA SAMOA,

ZA PREZYDENTA DEMOKRATYCZNEJ REPUBLIKI WYSP ŚWIĘTEGO TOMASZA I KSIĄŻĘCEJ,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI SENEGALU,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI SESZELI,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI SIERRA LEONE,

ZA JEJ KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLOWĄ WYSP SALOMONA,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI POŁUDNIOWEJ AFRYKI,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI SURINAMU,

ZA JEGO KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLA KRÓLESTWA SUAZI,

ZA PREZYDENTA ZJEDNOCZONEJ REPUBLIKI TANZANII,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI CZADU,

ZA PREZYDENTA DEMOKRATYCZNEJ REPUBLIKI TIMORU WSCHODNIEGO,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI TOGĘSKIEJ,

ZA JEGO KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLA TONGA,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI TRYNIDADU I TOBAGO,

ZA JEJ KRÓLEWSKĄ MOŚĆ KRÓLOWĄ TUYALU,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI UGANDY,

ZA RZĄD REPUBLIKI VANUATU,

ZA PREZYDENTA REPUBLIKI ZAMBII,

ZA RZĄD REPUBLIKI ZIMBABWE,

KTÓRZY, po wymianie swych pełnomocnictw uznanych za należyte i sporządzone we właściwej formie, UZGODNILI, CO NASTĘPUJE:

1) motyw jedenasty, zaczynający się słowami „PRZYWOŁUJĄC deklaracje głów państw i szefów rządów krajów AKP otrzymuje brzmienie:

3) po motywie dwunastym, zaczynającym się słowami „UWZGLĘDNIAJĄC Milenijne Cele Rozwoju dodaje się mo-

„PRZYWOŁUJĄC deklaracje głów państw i szefów rządów    ^t^^{w w} brzmieniu:

państw AKP złożone podczas kolejnych szczytów państw

AKP”;

2) na końcu motyw dwunasty, zaczynający się słowami „UWZGLĘDNIAJĄC Milenijne Cele Rozwoju otrzymuje brzmienie:

„APROBUJĄC program na rzecz skuteczności pomocy zainicjowany w Rzymie, kontynuowany w Paryżu i rozwinięty dalej w programie działania z Akry;";

4) dotychczasowy motyw trzynasty, zaczynający się słowami „ZWRACAJĄC szczególną uwagę na gwarancje otrzymuje brzmienie: „ZWRACAJĄC szczególną uwagę na gwarancje złożone i cele uzgodnione podczas konferencji wysokiego szczebla ONZ i innych międzynarodowych konferencji oraz uznając potrzebę podjęcia dalszego działania prowadzącego do osiągnięcia celów i wdrożenia programów działania uchwalonych na tych forach:”;

tego podejścia jest tworzenie możliwości rozwojowych uczestników rozwoju oraz usprawnianie ram instytucjonalnych niezbędnych dla zapewnienia spójności społecznej,    funkcjonowania    społeczeństwa

demokratycznego i gospodarki rynkowej, a także do powstania aktywnego i zorganizowanego społeczeństwa. Regularnie analizowana jest sytuacja kobiet we wszystkich dziedzinach życia politycznego, gospodarczego i społecznego oraz problemy płci. Na każdym poziomie partnerstwa zastosowane i zintegrowane zostają zasady zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi oraz środowiskiem, z uwzględnieniem zmian klimatu.";

5) po motywie trzynastym, zaczynającym się słowami „ZWRACAJĄC szczególną uwagę na gwarancje dodaje się motyw w brzmieniu: „MAJĄC ŚWIADOMOŚĆ poważnych wyzwań globalnych w zakresie ochrony środowiska związanych ze zmianami klimatu oraz odczuwając głęboki niepokój ze względu na fakt, że najbardziej narażone społeczności zamieszkują kraje rozwijające się, w szczególności najmniej rozwinięte kraje i małe państwa wyspiarskie AKP, gdzie zjawiska związane z klimatem, takie jak podnoszenie się poziomu mórz, erozja wybrzeży, powodzie, susze i pustynnienie stwarzają zagrożenie dla źródeł utrzymania i zrównoważonego rozwoju;".

B. TEKST ARTYKUŁÓW UMOWY Z KOTONU

2) art. 2 otrzymuje brzmienie:

„Artykuł 2

Podstawowe zasady

Współpraca AKP-WE, której fundamentem są system prawnie wiążący oraz istniejące wspólne instytucje, jest regulowana ustalonym na szczeblu międzynarodowym programem na rzecz skuteczności pomocy, odnoszącym się do prawa własności, dostosowania, harmonizacji, zorientowanego na wyniki zarządzania pomocą a także wzajemnej odpowiedzialności, jest realizowana w oparciu o następujące podstawowe zasady:

1) w art. 1 wprowadza się następujące zmiany:

a) akapit trzeci otrzymuje brzmienie:

„Cele oraz zobowiązania międzynarodowe Stron, w tym Milenijne Cele Rozwoju, przyświecają wszystkim strategiom na rzecz rozwoju i są realizowane za pomocą zintegrowanego podejścia, przy jednoczesnym uwzględnieniu politycznych, gospodarczych, społecznych, kulturowych i środowiskowych aspektów rozwoju. Partnerstwo dostarcza spójnych ram wspierania strategii na rzecz rozwoju, przyjmowanych przez każde państwo AKP.”;

b) w akapicie czwartym ostatnie zdanie otrzymuje brzmienie:

— równość partnerów oraz prawo własności do strategii rozwoju: w zakresie realizacji celów partnerstwa państwa AKP ustalą strategie rozwoju dotyczące ich systemów gospodarczych i społeczeństw w oparciu o zasadę suwerenności oraz stosownie do istotnych i podstawowych elementów opisanych w artykule 9; partnerstwo zachęca zainteresowane państwa i narody do tworzenia własnych strategii rozwoju; partnerzy rozwojowi z UE dostosowują swoje programy do tych strategii,

— udział: oprócz rządu centralnego będącego głównym partnerem, partnerstwo jest otwarte na parlamenty AKP i władze lokalne w krajach AKP oraz różnego rodzaju innych uczestników w celu zachęcenia do udziału wszystkich części społeczeństwa, w tym sektora prywatnego i organizacji społeczeństwa obywatelskiego w życiu politycznym, gospodarczym i społecznym.

„Stały wzrost gospodarczy, rozwój sektora prywatnego, zwiększanie zatrudnienia oraz poprawianie dostępu do zasobów produkcyjnych stanowią część tych ram. Wspierane jest poszanowanie praw jednostki oraz zaspokajanie podstawowych potrzeb, wspieranie rozwoju społecznego oraz warunków równomiernego podziału owoców wzrostu. Wspierane i umacniane są procesy integracji regionalnej i lokalnej, sprzyjające włączeniu krajów AKP w gospodarkę światową w dziedzinie handlu i inwestycji prywatnych. Integralną częścią

— kluczowa rola dialogu oraz wypełnianie wspólnych zobowiązań i odpowiedzialność: zobowiązania przyjęte przez Strony w ramach dialogu między nimi stanowią oś partnerstwa i współpracy między nimi; Strony ściśle współpracują, określając i wdrażając niezbędne procesy dostosowania donatorów i harmonizacji w celu zapewnienia państwom AKP kluczowej roli w tych procesach,

a) podmioty państwowe (lokalne, regionalne oraz krajowe), w tym parlamenty krajowe AKP;

b) organizacje regionalne AKP i Unia Afrykańska. Do celów niniejszej Umowy pojęcie organizacji regionalnych lub poziomów regionalnych obejmuje także oiganizacje lokalne lub poziomy lokalne;

— są informowani i angażowani w konsultacje w sprawie polityki i strategii współpracy, w sprawie priorytetów współpracy, w szczególności w dziedzinach stanowiących przedmiot ich zainteresowania lub bezpośrednio ich dotyczących, a także w dialog polityczny,

— otrzymują wsparcie w zakresie budowania możliwości w dziedzinach o zasadniczym znaczeniu w celu wzmocnienia ich możliwości, w szczególności w zakresie organizacji i reprezentacji, a także ustanawiania mechanizmów konsultacyjnych obejmujących kanały komunikacji i dialogu oraz promowania sojuszy strategicznych.

„Artykuł 8

Dialog polityczny

1. Strony regularnie angażują się w kompleksowy, wyważony i głęboki dialog polityczny prowadzący do podjęcia zobowiązań po obu stronach.

Tam gdzie sytuacja tego wymaga, uczestnicy partnerstwa o charakterze niepaństwowym oraz zdecentralizowane władze lokalne:

— na warunkach ustanowionych w niniejszej Umowie, otrzymują środki finansowe na wspieranie procesów rozwoju lokalnego,

— są angażowani w realizację projektów i programów współpracy w dziedzinach stanowiących przedmiot ich zainteresowania lub w dziedzinach, z których czerpią porównywalne korzyści.";

2. Celem tego dialogu jest wymiana informacji sprzyjających wzajemnemu zrozumieniu oraz ułatwiających ustanowienie uzgodnionych priorytetów i wspólnych porządków, w szczególności przez wykorzystanie powiązań istniejących między różnymi aspektami stosunków między Stronami oraz różnymi dziedzinami współpracy ustanowionej w niniejszej Umowie. Dialog ten ułatwia prowadzenie między Stronami konsultacji na forach międzynarodowych i wzmacnia ich współpracę na takich forach, a także promuje i podtrzymuje system skutecznego multilateralizmu. Cele dialogu obejmują również zapobieganie sytuacjom, w których jedna ze Stron może uznać za konieczne odwołanie się do stosowania procedur konsultacyjnych przewidzianych w artykułach 96 i 97.

3. Dialog obejmuje wszystkie cele i zadania określone w niniejszej Umowie, a także wszelkie zagadnienia stanowiące przedmiot wspólnego, ogólnego lub regionalnego zainteresowania, w tym kwestie związane z integracja regionalną i kontynentalną. Poprzez dialog Strony przyczyniają się do pokoju, bezpieczeństwa i stabilizacji oraz wspierają stabilne i demokratyczne otoczenie polityczne. Dotyczy to strategii współpracy, w tym programu na rzecz skuteczności pomocy, a także polityki globalnej i sektorowej, w tym środowiska, zmian klimatu, płci, migracji oraz zagadnień dotyczących dziedzictwa kulturowego. Odnosi się również do polityk globalnych i sektorowych obu Stron, mogących mieć wpływ na osiągnięcie celów współpracy rozwojowej.

4. Dialog koncentruje się między innymi na szczególnych zagadnieniach politycznych stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania lub mających ogólne znaczenie dla osiągnięcia celów niniejszej Umowy, takich jak handel bronią, nadmierne wydatki na zbrojenia, narkotyki, zoiganizo-wana przestępczość bądź praca dzieci lub dyskryminacja wszelkiego rodzaju, w tym ze względu na rasę, kolor skóiy, pleć, język, wyznanie, przekonania polityczne lub inne, pochodzenie etniczne lub społeczne, stan posiadania, urodzenie lub inne kwestie związane ze statusem. Dialog obejmuje również regularną ocenę postępów w zakresie poszanowania praw człowieka, zasad demokratycznych, praworządności i dobrych rządów.

5. W prowadzonym dialogu nadrzędną rolę odgrywa szeroko pojęta polityka wspierania pokoju oraz zapobiegania konfliktom zbrojnym, zarządzania nimi i rozwiązywania ich, natomiast w definiowaniu głównych dziedzin współpracy rolę nadrzędną pełni potrzeba pełnego uwzględnienia celu osiągnięcia pokoju i stabilizacji demokratycznej. Dialog w tym kontekście w pełni angażuje odpowiednie organizacje regionalne AKP i Unię Afrykańską, gdy sytuacja tego wymaga.

6) w art. 9 wprowadza się następujące zmiany:

a)    w ust. 3 akapit drugi otrzymuje brzmienie:

„Dobre rządy stanowiące podwaliny partnerstwa AKP-UE tworzą również podwaliny polityki krajowej i międzynarodowej Stron oraz stanowią podstawowy element niniejszej Umowy. Strony postanawiają, że poważne przypadki korupcji, w tym akty przekupstwa prowadzące do takiej korupcji, o których mowa w artykule 97, stanowią naruszenie tego elementu.”;

b)    w ust. 4 dodaje się następujący akapit:

„Zasady leżące u podstaw elementów zasadniczych i elementu podstawowego, zdefiniowanych w niniejszym artykule, stosuje się w równym stopniu do państw AKP, z jednej strony, oraz do Unii Europejskiej i jej państw członkowskich, z drugiej.”;

7) w art. 10 wprowadza się następujące zmiany:

a)    w ust. 1 tiret drugie otrzymuje brzmienie:

„— większe zaangażowanie parlamentów krajowych AKP, zdecentralizowanych władz lokalnych, gdy sytuacja tego wymaga, a także aktywnego i zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego oraz sektora prywatnego”;

b)    w ust. 2 wyrażenie „gospodarki rynkowej” zastępuje się wyrażeniem „społecznej gospodarki rynkowej”;

6. Dialog jest prowadzony w sposób elastyczny. W zależności od potrzeby dialog ma charakter formalny lub nieformalny i jest prowadzony w ramach instytucjonalnych i poza nimi, we właściwej formie oraz na odpowiednim poziomie, w tym na poziomie regionalnym, lokalnym lub krajowym, w tym na poziomie krajowym, regionalnym, kontynentalnym lub całości AKP.

8) art. 11 otrzymuje brzmienie:

.Artykuł 11

Polityka budowania pokoju, zapobiegania konfliktom i rozwiązywania ich, oraz reagowania na sytuacje niestabilności

7.    Do dialogu włączone są organizacje regionalne i przed

stawiciele organizacji społeczeństwa obywatelskiego, a także parlamenty krajowe AKP, gdy sytuacja tego wymaga.

8. W stosownych przypadkach oraz w celu uniknięcia sytuacji, w których jedna ze Stron mogłaby uznać za konieczne zastosowanie procedury konsultacyjnej przewidzianej w artykule 96, dialog dotyczący elementów zasadniczych powinien być systematyczny i sformalizowany zgodnie z zasadami określonymi w załączniku VII.”;

1. Strony uznają, że bez rozwoju i ograniczenia ubóstwa nie zostanie osiągnięty trwały pokój i bezpieczeństwo, a bez pokoju i bezpieczeństwa nie jest możliwy zrównoważony rozwój. W ramach partnerstwa Strony prowadzą aktywną, kompleksową i zintegrowaną politykę budowania pokoju oraz zapobiegania konfliktom i rozwiązywania ich, a także politykę na rzecz bezpieczeństwa ludzi, jak również reagują na sytuacje niestabilności. Polityka ta opiera się na zasadzie własności i w szczególności koncentruje się na tworzeniu możliwości krajowych, regionalnych i kontynentalnych oraz na zapobieganiu konfliktom zbrojnym na wczesnym ich etapie, w drodze bezpośredniego rozpoznawania przyczyn leżących u ich podstaw, w tym ubóstwa, oraz przez właściwe łączenie wszelkich dostępnych instrumentów.

Strony uznają, że należy podjąć odpowiednie działania w związku z nowymi lub rozszerzającymi się zagrożeniami bezpieczeństwa, takimi jak zoiganizowana przestępczość, piractwo, nielegalny handel, zwłaszcza ludźmi, narkotykami i bronią. Uwzględnić należy również wpływ wyzwań globalnych, takich jak wstrząsy na międzynarodowych rynkach finansowych, zmiany klimatu i pandemie.

Strony podkreślają istotną rolę organizacji regionalnych w budowaniu pokoju oraz zapobieganiu konfliktom i rozwiązywaniu ich, a także w stawianiu czoła nowym i rozszerzającym się zagrożeniom bezpieczeństwa w Afryce, co jest głównym obowiązkiem Unii Afrykańskiej.

2. Wzajemna zależność między bezpieczeństwem i rozwojem będzie przyświecać działaniom w dziedzinie budowania pokoju, zapobiegania konfliktom i rozwiązywania ich, łączącym podejścia krótko- i długoterminowe, obejmujące zarządzanie kryzysowe i wychodzące poza nie. Działania mające na celu stawienie czoła nowym lub rozszerzającym się zagrożeniom bezpieczeństwa m.in. wspierają egzekwowanie prawa, w tym współpracę w zakresie kontroli granicznej, poprawę bezpieczeństwa międzynarodowego łańcucha dostaw oraz wzmocnienie zabezpieczeń w transporcie powietrznym, morskim i drogowym.

Działania w dziedzinie budowania pokoju, zapobiegania konfliktom i rozwiązywania ich będą w szczególności obejmowały wspieranie zrównoważonych możliwości politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturowych między wszystkimi częściami społeczeństwa, wzmacnianie praworządności demokratycznej i skuteczności rządzenia, ustanawianie skutecznych mechanizmów pokojowego godzenia interesów grup, zwiększanie czynnego zaangażowania kobiet, likwidowanie różnic między poszczególnymi częściami społeczeństwa, a także wspieranie aktywnego i zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego. Pod tym względem szczególną uwagę zwraca się na rozwój systemów wczesnego ostrzegania i mechanizmów budowania pokoju, przyczyniających się do zapobiegania konfliktom.

3. Właściwe działania obejmują również, między innymi, wspieranie dążeń mediacyjnych, negocjacyjnych i pokojowych, skuteczne zarządzanie wspólnymi, ograniczonymi zasobami naturalnymi na szczeblu regionalnym, demobilizację oraz ponowną integrację społeczną byłych uczestników walk, analizę problemów dzieci wcielanych do armii oraz przemocy wobec kobiet i dzieci. Podejmowane są właściwe działania mające na celu ustanowienie odpowiednich ograniczeń w zakresie wydatków na zbrojenia i handel bronią, w tym przez wspieranie propagowania i stosowania uzgodnionych norm i kodeksów postępowania, a także eliminowanie czynników podsycających konflikty.

3a.    Szczególny nacisk należy położyć na walkę z minami

przeciwpiechotnymi oraz wybuchowymi pozostałościami wojennymi, a także zwalczanie nielegalnej produkcji, transferu, obrotu i gromadzenia broni małokalibrowej i lekkiej oraz amunicji do niej, z uwzględnieniem niewłaściwie zabezpieczonych i źle zarządzanych składów i zapasów oraz ich niekontrolowanego rozprzestrzeniania.

Strony zgadzają się na koordynację, przestrzeganie oraz pełne wywiązywanie się ze swoich odnośnych zobowiązań wynikających z wszystkich właściwych konwencji oraz instrumentów międzynarodowych i w tym celu zobowiązują się do współpracy na poziomie krajowym, regionalnym i kontynentalnym.

3b. Strony zobowiązują się również do współpracy w zakresie zapobiegania działalności najemników zgodnie ze swoimi zobowiązaniami wynikającymi z wszystkich właściwych konwencji i instrumentów międzynarodowych oraz zgodnie ze swoimi odpowiednimi przepisami ustawowymi i wykonawczymi.

4.    W celu reagowania na sytuacje niestabilności w sposób strategiczny i skuteczny Strony wymieniają się informacjami oraz ułatwiają działania prewencyjne łączące w spójny sposób narzędzia z zakresu dyplomacji, bezpieczeństwa i rozwoju. Uzgadniają najlepszy sposób poprawy zdolności państw do pełnienia swoich głównych funkcji oraz wspierania politycznej woli reform, przy jednoczesnym poszanowaniu zasady własności. W sytuacjach niestabilności dialog polityczny jest szczególnie ważny, w związku z czym będzie dalej rozwijany i wzmacniany.

5.    W sytuacjach gwałtownych konfliktów Strony podejmują wszelkie działania właściwe w zakresie zapobiegania nasilaniu się przemocy, ograniczenia zasięgu terytorialnego oraz ułatwienia pokojowego rozstrzygnięcia zaistniałych sporów. Szczególną uwagę zwraca się na zapewnienie wykorzystania środków finansowych przeznaczanych na współpracę zgodnie z zasadami i celami partnerstwa oraz że przeciwdziałania sprzeniewierzeniu funduszy na cele zbrojne.

6.    W sytuacjach pokonfliktowych Strony podejmują wszelkie właściwe działania mające na celu stabilizację w okresie przejściowym z myślą o przywróceniu sytuacji pokojowej, stabilnej i demokratycznej. Strony zapewniają stworzenie niezbędnych powiązań między środkami nadzwyczajnymi, odbudową oraz współpracą na rzecz rozwoju.

7.    W ramach wspierania umacniania pokoju i międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości Strony potwierdzają

—    wymiany doświadczeń dotyczących przyjęcia zmian w przepisach wymaganych w celu ratyfikacji i wprowadzenia w życie Statutu Rzymskiego Międzynarodowego Trybunału Karnego, oraz

—    walki z przestępczością międzynarodową zgodnie z prawem międzynarodowym, z należytym uwzględnieniem Statutu Rzymskiego.

Strony podejmują starania mające na celu ratyfikację i wprowadzenie w życie Statutu Rzymskiego i instrumentów pokrewnych”;

9) art. 12 otrzymuje brzmienie:

„Artykuł 12

Spójność polityk Wspólnoty oraz ich wpływ na wdrożenie niniejszej Umowy

Strony stawiają sobie za cel zapewnienie spójności polityki rozwojowej w sposób ukierunkowany, strategiczny i zorientowany na partnerstwo, w tym poprzez wzmocnienie dialogu dotyczącego kwestii spójności polityki rozwojowej. Unia uznaje, że jej polityka w dziedzinach innych niż rozwój może wspierać priorytety rozwojowe państw AKP zgodnie z celami niniejszej Umowy. W związku z tym Unia zwiększy spójność polityki w tych dziedzinach z myślą o osiągnięciu celów niniejszej Umowy.

Bez uszczerbku dla artykułu 96, w przypadku gdy Wspólnota zamierza, w ramach wykonywania swoich uprawnień, przyjąć środki godzące w interesy państw AKP, w zakresie, w jakim dotyczy to celów niniejszej Umowy, Wspólnota we właściwym czasie powiadamia państwa grupy AKP o swoim zamiarze. W związku z tym Komisja będzie regularnie informować sekretariat grupy AKP o planowanych propozycjach i jednocześnie przekazywać mu propozycje takich środków. Tam gdzie sytuacja tego wymaga, wniosek o dostarczenie informacji może zostać przedłożony również z inicjatywy państw AKP.

Na wniosek zainteresowanych państw AKP zostają niezwłocznie podjęte konsultacje, tak aby przed podjęciem ostatecznej decyzji można było uwzględnić obawy państw AKP dotyczące wpływu tych środków.

Ponadto po odbyciu takich konsultacji państwa AKP i grupa AKP mogą jak najszybciej przekazać Wspólnocie na piśmie swoje obawy i przedstawić sugestie zmian wskazujące sposób rozwiązania zaistniałych obaw.

Jeśli Wspólnota nie przychyli się do propozycji państw AKP, powiadamia je o tym jaik najszybciej, wraz z podaniem przyczyn swojego stanowiska.

Jeśli to możliwe grupa AKP jest z wyprzedzeniem powiadamiana również o wejściu w życie takiej decyzji.";

starania w celu zapewnienia koordynacji, spójności i komple-mentamości, a także skutecznego i obustronnego przepływu informacji.";

11) dodaje się artykuł w brzmieniu:

„Artykuł 14a

Spotkania szefów państw lub rządów

Strony odbywają spotkania na poziomie szefów państw lub rządów, po dokonaniu wspólnych uzgodnień w odpowiedniej formie.”;

12) w art. 15 wprowadza się następujące zmiany:

a)    w ust. 1 tiret trzecie otrzymuje brzmienie:

„Zgodnie z regulaminem Rada Ministrów zbiera się raz w roku z inicjatywy przewodniczącego oraz zawsze wtedy, gdy jest to konieczne, w formie i składzie właściwych dla omawianych zagadnień. Podczas takich posiedzeń odbywają się konsultacje wysokiego szczebla dotyczące spraw szczególnie istotnych dla Stron, uzupełniające prace prowadzone w ramach Wspólnego Ministerialnego Komitetu ds. Handlu, zgodnie z artykułem 38, oraz Komitetu ds. Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE, zgodnie z artykułem 83, których wyniki wykorzystuje się podczas regularnych corocznych posiedzeń Rady Ministrów";

b)    w ust. 3 akapit drugi otrzymuje brzmienie:

„Rada Ministrów może podejmować decyzje wiążące Strony oraz spoiządzać uchwały, zalecenia i opinie podczas regularnych corocznych posiedzeń lub w drodze procedury pisemnej. Co roku przedstawia Wspólnemu Zgromadzeniu Parlamentarnemu sprawozdania z wykonania niniejszej Umowy. Bada i bierze pod uwagę uchwały i zalecenia przyjęte przez Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne.";

10) w art. 14 otrzymuje brzmienie:

„Artykuł 14

Instytucje wspólne

1.    Wspólnymi instytucjami niniejszej Umowy są Rada Ministrów, Komitet Ambasadorów oraz Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne.

2.    Instytucje wspólne oraz instytucje ustanowione na podstawie umów o partnerstwie gospodarczym, bez uszczerbku dla odnośnych postanowień obowiązujących lub przyszłych umów o partnerstwie gospodarczym, podejmują

13) w art 17 wprowadza się następujące zmiany:

a) w ust. 2 wprowadza się następujące zmiany:

(i) tiret trzecie i czwarte otrzymują brzmienie:

„— omawianie zagadnień dotyczących rozwoju i partnerstwa AKP-UE, w tym umów o partnerstwie gospodarczym, innych umów handlowych, Europejskiego Funduszu Rozwoju oraz krajowych i regionalnych dokumentów strategicznych. W tym celu Komisja przekazuje takie dokumenty strategiczne do wiadomości Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego,

— omawianie sprawozdania rocznego Rady Ministrów z wykonania niniejszej Umowy i przyjmowanie uchwał oraz sporządzanie zaleceń dla Rady Ministrów mających na celu osiągnięcie celów niniejszej Umowy;";

(ii) dodaje się tiret w brzmieniu:

„— wspieranie rozwoju instytucjonalnego i tworzenia możliwości parlamentów krajowych zgodnie z artykułem 33 ustęp 1 niniejszej Umowy.”;

b) ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne zbiera się dwa razy w roku na sesji plenarnej, przemiennie w Unii Europejskiej i w państwie AKP. W celu wzmocnienia integracji regionalnej oraz aby sprzyjać współpracy między parlamentami krajowymi, posiedzenia członków parlamentów z UE i AKP oiganizuje się na poziomie regionalnym.

Takie posiedzenia na poziomie regionalnym organizuje się z myślą o osiąganiu celów określonych w artykule 14 ustęp 2 niniejszej Umowy.”;

14) w art. 19 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Współpraca odnosi się do konkluzji konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz celów, zadań i programów działania uzgodnionych na poziomie międzynarodowym, a także ich realizacji jako podstaw zasad rozwoju. Współpraca odnosi się również do zadań docelowych międzynarodowej współpracy na rzecz rozwoju oraz zwraca szczególną uwagę na wprowadzenie jakościowych i ilościowych wskaźników postępu. Strony podejmują skoordynowane wysiłki w celu przyspieszenia postępu na drodze do osiągnięcia Milenijnych Celów Rozwoju.”;

15) w art. 20 wprowadza się następujące zmiany:

a) w ust. 1 wprowadza się następujące zmiany:

(i) wyrażenie wprowadzające otrzymuje brzmienie:

„1. Cele współpracy na rzecz rozwoju AKP-WE są realizowane przez zintegrowane strategie lokalne obejmujące lokalne podmioty gospodarcze, społeczne, kulturalne, środowiskowe i instytucjonalne. Dlatego też współpraca stwarza spójne ramy umożliwiające wspieranie własnych strategii rozwoju państw AKP oraz zapewniające uzupełnianie się i współdziałanie między poszczególnymi podmiotami, w szczególności na poziomach bajowym i regionalnym oraz między tymi poziomami. W tym kontekście oraz w ramach polityki i reform rozwoju realizowanych przez państwa AKP strategie współpracy AKP-WE na poziomie krajowym oraz, gdy wymaga tego sytuacja, na poziomie regionalnym mają na celu:";

(ii)    lit. a) otrzymuje brzmienie:

„a) osiągnięcie szybkiego i stałego wzrostu gospodarczego stwarzającego miejsca pracy, rozwój sektora prywatnego, zwiększanie poziomu zatrudnienia, poprawienie dostępu do produkcyjnych działań gospodarczych oraz do zasobów;";

(iii)    dodaje się literę w brzmieniu:

„aa) sprzyjanie współpracy i integracji regionalnej;";

b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. W celu ich włączenia do wszystkich dziedzin współpracy, pod uwagę należy wziąć w szczególności wymienione zagadnienia tematyczne i przekrojowe: prawa człowieka, problematyka płci, demokracja, dobre rządy, równowaga środowiskowa, zmiany klimatu, choroby zakaźne i niezakaźne oraz rozwój instytucjonalny i tworzenie możliwości. Dziedziny te kwalifikują się również do wsparcia wspólnotowego”;

16) w art. 21 wprowadza się następujące zmiany:

a)    w wyrażeniu wprowadzającym w ust. 1 słowa „prywatnych inwestycji" zastępuje się słowem „inwestycji”;

b)    w ust. 3 lit. c) słowo „rozszerzanie” zastępuje się słowem „rozszerzenie";

c)    ust. 5 otrzymuje brzmienie:

„5. Wsparcie dla inwestycji i rozwoju sektora prywatnego obejmuje działania i inicjatywy na poziomie makro-, mezo- i mikroekonomicznym oraz wspieranie poszukiwania innowacyjnych mechanizmów finansowania, w tym łączenia i wzajemnego wspierania się prywatnych i publicznych źródeł finansowania rozwoju.";

d)    dodaje się ustęp w brzmieniu:

„6. Współpraca wspiera inwestycje sektora publicznego w podstawową infrastrukturę, mające na celu rozwój sektora prywatnego, wzrost gospodarczy i eliminację ubóstwa”;

Programy i działania w zakresie współpracy zapewniają wsparcie m.in. dla opracowania i realizacji strategii zrównoważonego rozwoju akwakultuiy i rybołówstwa oraz planów zagospodarowania w krajach i regionach AKP; dla włączania akwakultuiy i rybołówstwa do krajowych i regionalnych strategii rozwoju; dla rozwoju infrastruktury i wiedzy technicznej niezbędnych krajom AKP do uzyskania maksymalnej stałej wartości w ich sektorach rybołówstwa i akwakultuiy; dla tworzenia możliwości krajów AKP w zakresie przezwyciężania problemów zewnętrznych, utrudniających im pełne wykorzystanie zasobów rybołówstwa; oraz dla promowania i rozwoju wspólnych przedsięwzięć inwestowania w sektoiy rybołówstwa i akwakultuiy krajów AKP. Każda umowa dotycząca rybołówstwa negocjowana między Wspólnotą a państwami AKP musi należycie uwzględniać spójność ze strategiami rozwoju w tej dziedzinie.

Po dokonaniu wspólnych uzgodnień mogą odbywać się konsultacje wysokiego szczebla, w tym na poziomie ministerialnym, mające na celu rozwój, poprawę i/lub wzmocnienie współpracy rozwojowej AKP-UE w zakresie zrównoważonej akwakultuiy i rybołówstwa.”;

i) promowanie wymiaru kulturalnego w edukacji oraz udziału młodzieży w działaniach kulturalnych”;

22) art. 28, 29 i 30 otrzymują brzmienie:

„Artykuł 28

Podejście ogólne

1. Współpraca AKP-UE dostarcza skutecznej pomocy w osiąganiu celów i priorytetów, które wyznaczyły sobie państwa AKP w kontekście współpracy i integracji regionalnej.

2. Zgodnie z celami ogólnymi określonymi w artykułach 1 i 20 współpraca AKP-UE dąży do:

a) wspierania pokoju i stabilizacji, a także zapobiegania konfliktom i ich rozwiązywania;

20) art. 25 ust. 1 lit. a) i b) otrzymują brzmienie:

„a) poprawę edukacji i kształcenia na wszystkich poziomach, działania mające doprowadzić do uznawania wykształcenia wyższego, ustanowienie systemów zapewniania jakości w edukacji, w tym w edukacji i kształceniu przez Internet lub innymi niekonwencjonalnymi środkami oraz tworzenie możliwości i umiejętności technicznych;

b) poprawę systemów zdrowotnych, w szczególności sprawiedliwy dostęp do kompleksowych usług zdrowotnych wysokiej jakości, i żywienia, likwidowanie głodu i niedożywienia, zapewnianie odpowiednich zasobów żywnościowych oraz bezpieczeństwa żywnościowego, w tym poprzez wsparcie siatek bezpieczeństwa socjalnego;”;

21) w art. 27 wprowadza się następujące zmiany:

a)    tytuł otrzymuje brzmienie:

„Kultura i rozwój”;

b)    lit. c) otrzymuje brzmienie:

*c) uznanie, zachowanie i wspieranie wartości dziedzictwa kulturowego; wspieranie rozwoju możliwości w tym sektorze;”;

c)    dodaje się litery w brzmieniu:

„e) uznanie i wspieranie roli podmiotów i sieci kulturalnych oraz ich wkładu w zrównoważony rozwój; oraz

b)    wzmacniania rozwoju gospodarczego i współpracy gospodarczej poprzez tworzenie większych rynków, swobodny przepływ osób, towarów, usług, kapitału, zatrudnienia i technologii między krajami AKP, przyspieszoną dywersyfikację gospodarek państw AKP, promowanie i zwiększanie skali handlu między krajami AKP oraz z krajami trzecimi, a także stopniową integrację państw AKP z gospodarką światową;

c)    wspieranie radzenia sobie z wyzwaniami w zakresie zrównoważonego rozwoju w wymiarze transnarodowym, m.in. poprzez koordynację i harmonizację polityki współpracy regionalnej.

3.    Pod warunkami określonymi w artykule 58, współpra

ca wspiera również współpracę między regionami i państwami AKP, np. obejmującą:

a) jedną lub więcej organizacji regionalnych AKP, w tym na poziomie kontynentalnym;

b) europejskie kraje i terytoria zamorskie (KTZ) oraz regiony peryferyjne;

c) kraje rozwijające się nienależące do AKP.

Artykuł 29

Współpraca AKP-UE na rzecz kooperacji oraz integracji regionalnej

1. W dziedzinie stabilności, pokoju i zapobiegania konfliktom współpraca wspiera:

a)    promowanie i rozwój regionalnego dialogu politycznego w dziedzinach zapobiegania konfliktom i rozwiązywania ich; praw człowieka i demokratyzacji; wymiany, tworzenia sieci kontaktów i promowania mobilności między różnymi uczestnikami rozwoju, w szczególności w społeczeństwie obywatelskim;

b)    promowanie regionalnych inicjatyw i polityk w dziedzinach mających związek z bezpieczeństwem, w tym ograniczenie zbrojeń, walkę z narkotykami, zorganizowaną przestępczością, praniem brudnych pieniędzy i korupcją.

2. W dziedzinie regionalnej integracji gospodarczej

współpraca wspiera:

a)    udział najmniej rozwiniętych krajów AKP w tworzeniu rynków regionalnych i w korzyściach zapewnianych przez takie rynki;

b)    realizację polityk gospodarczej reformy sektorowej na poziomie regionalnym;

c)    liberalizację handlu i płatności;

d)    promowanie inwestycji transgranicznych, zarówno zagranicznych, jak i krajowych, oraz innych inicjatyw integracji regionalnej;

e)    łagodzenie wpływu przejściowych kosztów netto integracji na przychód budżetowy oraz bilans płatniczy; oraz

f) infrastrukturę, w szczególności transportową i komunikacyjną, oraz bezpieczeństwo i usługi w tym zakresie, w tym rozwijanie możliwości regionalnych w dziedzinie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT).

3. W dziedzinie polityki regionalnej na rzecz zrównoważonego rozwoju współpraca wspiera priorytety regionów

AKP, w szczególności:

a)    ochronę środowiska i zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi, w tym wodą i energią, z uwzględnieniem zmian klimatu;

b)    bezpieczeństwo żywnościowe i rolnictwo;

c)    zdrowie, edukację i kształcenie;

d)    badania i rozwój technologiczny; oraz

e)    inicjatywy regionalne w zakresie przygotowania się do klęsk żywiołowych i łagodzenia ich skutków, a także odbudowy po klęskach.

Artykuł 30

Tworzenie możliwości na rzecz współpracy

oraz integracji regionalnej AKP

W celu zapewnienia skuteczności i efektywności polityki regionalnej, współpraca rozwija i wzmacnia możliwości:

a)    instytucji i organizacji integracji regionalnej powołanych przez państwa AKP oraz z udziałem państw AKP, które wspierają współpracę i integrację regionalną;

b)    rządów i parlamentów krajowych w dziedzinach integracji regionalnej; oraz

c)    podmiotów o charakterze niepaństwowym, w tym sektora prywatnego”;

23) dodaje się artykuł w brzmieniu:

„Artykuł 3la HIV/AIDS

Współpraca wspiera wysiłki państw AKP zmierzające do opracowania i wzmocnienia we wszystkich sektorach polityk i programów mających na celu podjęcie działań w związku z pandemią H1V/AIDS i zapobieganie jej szkodliwemu wpływowi na rozwój. Wspiera państwa AKP w dążeniach do zapewnienia i utrzymania uniwersalnego dostępu do środków zapobiegania HIV/AIDS, leczenia, opieki i pomocy dla chorych, a w szczególności stawia sobie za zadanie:

a)    wspieranie rozwoju i realizacji kompleksowych wielo-sektorowych strategii i planów w odniesieniu do HIV/AIDS jako priorytetowych w krajowych i regionalnych planach rozwojowych;

b)    angażowanie, w zakresie reagowania na HIV/AIDS na poziomie krajowym, wszystkich właściwych sektorów rozwojowych i zapewnienie szerokiej mobilizacji zainteresowanych stron na wszystkich poziomach;

c)    wzmocnienie krajowych systemów zdrowotnych i podjęcie działań w związku z niedoborami zasobów ludzkich w tym sektorze, stanowiących podstawę dla zapewnienia uniwersalnego dostępu do profilaktyki przeciwko H1V/A1DS, leczenia, opieki nad chorymi oraz do innych usług zdrowotnych, a także ich skutecznej integracji;

d)    podjęcie działań w związku z nierównościami między płciami, przemocą ze względu na płeć i wykorzystywaniem seksualnym jako czynnikami przyczyniającymi się do pandemii HIV/AIDS oraz intensyfikację działań mających na cele zabezpieczenie praw kobiet i dziewcząt, opracowanie skutecznych, uwzględniających problematykę płci programów zwalczania HIV/AIDS oraz działań adresowanych do kobiet i dziewcząt, w tym usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz powiązanych praw, a także wspieranie pełnego zaangażowania kobiet w planowanie i podejmowanie decyzji związanych ze strategiami i programami zwalczania HIY/AIDS;

e)    stworzenie zapewniających wsparcie ram prawnych i politycznych oraz eliminacja przepisów karnych, polityk, praktyk, upośledzenia i dyskryminacji naruszających prawa człowieka, zwiększających zagrożenie HIV/AIDS oraz uniemożliwiających dostęp do skutecznej prewencji przeciwko HIV/AIDS, leczenia, opieki i pomocy dla chorych, w tym lekarstw, produktów i usług dla osób żyjących z HIY/AIDS i najbardziej narażonych populacji;

f)    zwiększanie dostępu do opartych na dowodach naukowych, kompleksowych metod prewencji przeciwko HIV/AIDS, uwzględniających lokalne czynniki przyczyniające się do epidemii oraz szczególne potrzeby kobiet, młodzieży i najbardziej narażonych populacji; oraz

g)    zapewnienie powszechnego i niezawodnego dostępu do bezpiecznych, niedrogich lekarstw wysokiej jakości oraz produktów mających znaczenie dla zdrowia, w tym dla zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego”;

24) dodaje się artykuł w brzmieniu;

Jutyhil 32a Zmiany klimatu

Strony uznają, że zmiany klimatu stanowią poważne globalne wyzwanie w zakresie ochrony środowiska oraz zagrożenie dla osiągnięcia Milenijnych Celów Rozwoju, wymagające odpowiedniego, przewidywalnego i terminowego wsparcia finansowego. Z powyższych względów oraz zgodnie z postanowieniami artykułu 32, a w szczególności jego ustępu 2 litera a), współpraca:

a)    uwzględnia szczególne zagrożenie, jakie dla państw AKP, w szczególności leżących na małych wyspach i terenach nisko położonych, stanowią zjawiska mające związek z klimatem, takie jak erozja wybrzeży, cyklony, powodzie i uwarunkowane środowiskowo przesunięcia ludności oraz, w szczególności w przypadku najmniej rozwiniętych i śródlądowych państw AKP, nasilające się powodzie, susze, wylesianie i pustynnienie;

b)    wzmacnia i wspiera politykę i programy służące łagodzeniu oraz dostosowywaniu się do skutków zmian klimatu i wynikających z nich zagrożeń, w tym poprzez rozwój instytucjonalny i tworzenie możliwości;

c)    zwiększa możliwości państw AKP pod względem rozwoju i udziału w globalnym rynku handlu emisjami związków węgla; oraz

d)    kładzie nacisk na następujące działania:

(i) uwzględnianie zmian klimatu w strategiach rozwoju i wysiłkach na rzecz ograniczenia ubóstwa;

(ii)    zwiększanie znaczenia politycznego zmian klimatu we współpracy rozwojowej, w tym poprzez odpowiedni dialog polityczny;

(iii)    pomoc dla państw AKP w dostosowywaniu się do zmian klimatu w odpowiednich sektorach, takich jak rolnictwo, gospodarka wodna oraz infrastruktura, w tym poprzez transfer i przyjmowanie odpowiednich przyjaznych dla środowiska technologii;

(iv)    promowanie środków ograniczania zagrożeń związanych z klęskami żywiołowymi, z uwzględnieniem faktu, że coraz większa część takich klęsk związana jest ze zmianami klimatu;

(v)    zapewnienie wsparcia finansowego i technicznego dla prowadzonych przez państwa AKP działań łagodzących w przypadkach, gdy sprzyja to osiągnięciu ich celów ograniczania ubóstwa i zrównoważonego rozwoju, w tym dla ograniczania emisji, których źródłem jest wylesianie i degradacja lasów oraz emisji sektora rolnego;

(vi)    doskonalenie systemów informacji o pogodzie i klimacie, prognozowania oraz wczesnego ostrzegania; oraz

(vii) promowanie odnawialnych źródeł energii oraz technologii niskoemisyjnych, sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi.”;

25) art. 33 ust. 3 lit. c) otrzymuje brzmienie:

,,c) poprawie i umacnianiu zarządzania finansami publicznymi i zarządzania podatkowego w celu rozwoju działalności gospodarczej w krajach AKP i zwiększenia ich wpływów podatkowych, przy jednoczesnym pełnym poszanowaniu suwerenności państw AKP w tej dziedzinie.

Środki mogą obejmować:

(i)    zwiększanie możliwości w zakresie zarządzania dochodami krajowymi, w tym utworzenie skutecznego, efektywnego i zrównoważonego systemu podatkowego;

(ii)    promowanie uczestnictwa w strukturach i procesach międzynarodowej współpracy podatkowej w celu ułatwienia dalszego rozwoju rzeczywistej zgodności z normami międzynarodowymi;

(iii)    wsparcie wdrażania międzynarodowych najlepszych praktyk w dziedzinie podatków, w tym zasady przejrzystości i wymiany informacji, w tych państwach AKP, które podjęły odnośne zobowiązania.”;

26) art. 34 ust. 2-4 otrzymują brzmienie:

„2. Ostatecznym celem współpracy gospodarczej i handlowej jest umożliwienie państwom AKP pełnego uczestniczenia w handlu międzynarodowym. W tym kontekście szczególną uwagę należy zwrócić na potrzebę brania przez państwa AKP aktywnego udziału w wielostronnych negocjacjach handlowych. Uwzględniając aktualny stopień rozwoju państw AKP, współpraca gospodarcza i handlowa jest skierowana na umożliwianie państwom AKP sprostania wyzwaniom globalizacji oraz stopniowego przystosowywania się do nowych warunków handlu międzynarodowego, ułatwiając tym samym przechodzenie na zliberalizowaną gospodarkę globalną. W tym kontekście należy zwrócić szczególną uwagę na trudną sytuację wielu państw AKP, wynikającą z ich zależności od towarów lub kilku kluczowych produktów, w tym produktów przemysłowo-rolnych o wartości dodanej oraz na zyzyko ograniczania preferencji.

3. W związku z tym współpraca gospodarcza i handlowa zmierza, poprzez krajowe i regionalne strategie rozwoju zdefiniowane w tytule I, do wzmocnienia zdolności produkcyjnych, dostawczych i handlowych krajów AKP, a także ich umiejętności przyciągania inwestycji. Ponadto ma na celu tworzenie między Stronami nowej dynamiki handlu, umacnianie polityki handlowej i inwestycyjnej krajów AKP, ograniczenie ich uzależnienia od towarów, promowanie większego zróżnicowania gospodarki i poprawianie możliwości krajów AKP w zakresie uregulowania kwestii związanych z handlem.

dywersyfikacji gospodarczej i środków rozwoju handlu, jako zwiększających konkurencyjność państw AKP. W związku z tym należy przyznać właściwe znaczenie odpowiednim środkom w ramach strategii rozwoju państw i regionów AKP, które korzystają ze wsparcia Wspólnoty, a w szczególności z pomocy na rzecz wymiany handlowej.”;

28) art. 36 i 37 otrzymują brzmienie:

„Artykuł 36 Tryb

1. W świetle celów i zasad wymienionych powyżej Strony postanawiają podjąć wszelkie niezbędne działania w celu zapewnienia zawarcia nowych umów o partnerstwie gospodarczym zgodnych z przepisami WTO, stopniowo usuwających bariery handlowe istniejące między nimi oraz rozszerzających współpracę we wszystkich dziedzinach związanych z handlem.

2. Umowy o partnerstwie gospodarczym, jako instrumenty rozwoju, mają na celu wspieranie sprawnej i stopniowej integracji państw AKP z gospodarką światową, w szczególności poprzez pełne wykorzystanie potencjału integracji regionalnej i handlu Południe-Południe.

3.    Strony postanawiają, że nowe porozumienia handlowe

będą wprowadzane stopniowo.

4. Współpraca gospodarcza i handlowa jest realizowana przy pełnej zgodności z przepisami Światowej Organizacji Handlu (WTO), w tym dotyczącymi szczególnego i zróżnicowanego traktowania oraz przy uwzględnieniu wspólnych interesów Stron oraz stopnia ich rozwoju. Obejmuje również w pełni zgodne ze zobowiązaniami wielostronnymi działania odnoszące się do ograniczania preferencji”;

„1. Współpraca gospodarcza i handlowa opiera się na prawdziwym, silnym i strategicznym partnerstwie. Ponadto opiera się kompleksowym podejściu, zbudowanym na atutach i osiągnięciach poprzednich Konwencji AKP-WE.

2. Współpraca gospodarcza i handlowa opiera się na inicjatywach integracji regionalnej państw AKP. Współpraca na rzecz współpracy oraz integracji regionalnej, zdefiniowana w tytule 1, oraz współpraca gospodarcza i handlowa wzajemnie się uzupełniają. Współpraca gospodarcza i handlowa odnosi się w szczególności do ograniczeń w zakresie popytu i podaży, zwłaszcza do zgodności infrastruktury,

Artyhil 37 Procedury

1. Podczas negocjacji umów o partnerstwie gospodarczym zapewnione jest tworzenie możliwości zgodnie z postanowieniami tytułu I i artykułu 35 w sektorze państwowym i prywatnym krajów AKP, w tym środków podnoszenia konkurencyjności, wzmacniania organizacji regionalnych oraz wspierania regionalnych iniqatyw integracji handlu, tam gdzie sytuacja tego wymaga z pomocą w zakresie dostosowania budżetowego oraz reformy fiskalnej, a także unowocześnienia i rozwoju infrastruktury oraz promowania inwestycji.

2. Strony dokonują regularnych przeglądów postępów negocjacji przewidzianych w artykule 38.

3.    Negocjacje umów o partnerstwie gospodarczym zosta

ną podjęte z tymi krajami AKP, które uznają, że są do tego gotowe, oraz na poziomie, który te państwa uznają za właściwy i zgodnie z procedurami ustalonymi przez grupę AKP, w celu wsparcia procesów integracji regionalnej w ramach AKP.

4. Zgodnie z odpowiednimi zasadami WTO negocjacje umów o partnerstwie gospodarczym mają na celu określenie harmonogramu stopniowego znoszenia barier w handlu między Stronami. Po stronie Wspólnoty liberalizacja handlu opiera się na wspólnotowym dorobku prawnym i ma na celu poprawienie aktualnego dostępu państw AKP do rynku przez, między innymi, przegląd reguł pochodzenia. Negocjacje uwzględniają stopień rozwoju oraz społeczno-gospodarczy wpływ środków handlowych na państwa AKP, a także zdolność do dostosowania systemówgospodarczych tych państw do procesu liberalizacji. W związku z tym negocjacje powinny być na tyle elastyczne, na ile to możliwe w odniesieniu do ustalenia odpowiedniego okresu przejściowego oraz końcowego zakresu produktów, przy uwzględnieniu sektorów wrażliwych, a także stopnia rozbieżności w zakresie harmonogramu redukcji ceł, a jednocześnie powinny być zgodne z obowiązującymi wówczas zasadami WTO.

5.    Strony ściśle współpracują i współdziałają z WTO w celu wyjaśnienia i uzasadnienia poczynionych ustaleń, w szczególności w odniesieniu do możliwego stopnia ich elastyczności.

6.    Strony dodatkowo omawiają możliwości uproszczenia i przeglądu reguł pochodzenia, w tym postanowień ogólnych dotyczących wywozu tych produktów.

7.    Po zawarciu umowy o partnerstwie gospodarczym przez państwa AKP, te państwa AKP, które nie są stronami takiej umowy, mogą w dowolnym terminie złożyć wniosek

0    przystąpienie do niej.

8.    W kontekście współpracy AKP-UE na rzecz współpracy oraz integracji regionalnej AKP, o której mowa w tytule 1,

1    zgodnie z artykułem 35, Strony zwracają szczególną uwagę na potrzeby wynikające z wykonania umów o partnerstwie gospodarczym. Zastosowanie mają zasady przedstawione w artykule 1 załącznika IV do niniejszej Umowy. W związku z tym Strony zobowiązują się korzystać z istniejących lub nowych regionalnych mechanizmów finansowania, za pośrednictwem których mogą być przekazywane środki przyznane w wieloletnich ramach finansowych współpracy oraz inne dodatkowe środki,”;

29) dodaje się artykuł w brzmieniu:

.Artykuł 37a

Inne porozumienia handlowe

1. W kontekście bieżących tendencji w polityce handlowej, zmierzającej do większej liberalizacji handlu, UE i państwa AKP mogą wziąć udział w negocjacjach i wdrożeniu umów prowadzących do dalszej wielostronnej i dwustronnej liberalizacji handlu. Taka liberalizacja może prowadzić do ograniczania preferencji przyznanych państwom AKP i wpływać na ich pozycję konkurencyjną na rynku UE, a także na ich wysiłki rozwojowe, na wspomaganiu których zależy UE.

2. Zgodnie z celami współpracy gospodarczej i handlowej UE stara się podejmować środki umożliwiające przezwyciężenie ewentualnych niekorzystnych skutków liberalizacji w celu zapewnienia państwom AKP dalszego znacznego preferencyjnego dostępu w wielostronnym systemie handlu w najdłuższym możliwym okresie oraz w celu zagwarantowania, że wszelkie nieuniknione ograniczanie preferencji będzie wprowadzane stopniowo również w najdłuższym możliwym okresie

30) art. 38 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Ministerialny Komitet ds. Handlu omawia związane z handlem kwestie istotne dla wszystkich państw AKP, a w szczególności regularnie monitoruje negocjacje dotyczące umów o partnerstwie gospodarczym oraz wdrożenie tych umów. Zwraca szczególną uwagę na bieżące, wielostronne negocjacje handlowe i analizuje wpływ inicjatyw w zakresie rozszerzania liberalizacji na handel AKP-WE oraz rozwój gospodarek krajów AKP. Zgłasza i formułuje odpowiednie zalecenia dla Rady Ministrów, w tym wszelkie środki wspomagające w celu zwiększenia korzyści wynikających z porozumień handlowych AKP-WE.”;

31) dodaje się artykuł w brzmieniu:

Artykuł 38a Konsultacje

1.    W przypadku gdy nowe środki lub środki określone w programach przyjętych przez Wspólnotę z myślą o zbliżeniu przepisów ustawowych i wykonawczych w celu ułatwienia handlu negatywnie wpływają na interesy jednego lub większej liczby państw AKP, przed przyjęciem takich środków Wspólnota powiadamia o tym sekretariat AKP i zainteresowane państwa AKP.

2.    Aby umożliwić Wspólnocie wzięcie pod uwagę interesów grupy AKP, na jej wniosek i zgodnie z postanowieniami artykułu 12 niniejszej Umowy odbywają się konsultacje mające na celu osiągnięcie zadowalającego rozstrzygnięcia.

3.    W przypadku gdy obowiązujące zasady lub przepisy wspólnotowe przyjęte w celu ułatwienia handlu dotykają interesów jednego lub wielu państw AKP lub jeśli interesy te mogą zostać zagrożone interpretacją, stosowaniem lub egzekwowaniem takich zasad lub przepisów, na wniosek zainteresowanych państw AKP i zgodnie z postanowieniami artykułu 12 odbywają się konsultacje mające na celu osiągnięcie zadowalającego rozstrzygnięcia.

4.    W celu znalezienia zadowalającego rozstrzygnięcia Strony mogą również poddać pod rozwagę Wspólnego Ministerialnego Komitetu ds. Handlu wszelkie inne problemy dotyczące handlu, które mogą wyniknąć ze środków przyjętych lub planowanych przez państwa członkowskie.

5.    W celu zagwarantowania skutecznych konsultacji Strony powiadamiają się wzajemnie o takich środkach.

6. Strony uzgadniają, że odbycie w ramach instytucji powołanych umową o partnerstwie gospodarczym konsultacji dotyczących spraw wchodzących w zakres takiej umowy oraz udzielenie za pośrednictwem takich instytucji informacji dotyczących spraw wchodzących w zakres umowy uznaje się za zaspokojenie postanowień niniejszego artykułu i artykułu 12 niniejszej Umowy, pod warunkiem że wszystkie zainteresowane państwa AKP są sygnatariuszami umowy o partnerstwie gospodarczym, w związku z którą odbyto konsultacje lub udzielono informacji”;

„5. Wspólnota wspiera, poprzez krajowe i regionalne strategie rozwoju zdefiniowane w tytule I i zgodnie z artykułem 35, dążenia państw AKP do wzmocnienia ich zdolności do świadczenia usług. W celu podniesienia konkurencyjności usług i, tym samym, zwiększenia wartości i rozmiaru handlu towarami i usługami, szczególną uwagę należy zwrócić na usługi w zakresie zatrudnienia, przedsiębiorczości, dystrybucji, finansów, turystyki, kultury i budownictwa oraz na pokrewne usługi inżynieryjne.”;

33) art. 42 ust. 4 otrzymuje brzmienie:

„4. Wspólnota wspiera, poprzez krajowe i regionalne strategie rozwoju zdefiniowane w tytule I i zgodnie z artykułem 35, dążenia państw AKP do rozwoju i wspierania rentownych i efektywnych usług transportu morskiego w państwach AKP w celu zwiększenia udziału podmiotów gospodarczych AKP w międzynarodowych usługach żeglugi morskiej.";

36) art. 45 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Strony postanawiają również zacieśnić współpracę w tej dziedzinie z właściwymi krajowymi agencjami ochrony konkurencji w celu sformułowania i wspierania skutecznej polityki konkurencji, która zapewni stopniowe i skuteczne egzekwowanie zasad konkurencji zarówno przez przedsiębiorstwa prywatne jak i państwowe. Współpraca w tej dziedzinie obejmuje w szczególności, poprzez krajowe i regionalne strategie rozwoju zdefiniowane w tytule I i zgodnie z artykułem 35, pomoc w tworzeniu właściwych ram prawnych oraz ich egzekwowaniu na poziomie administracyjnym, ze szczególnym uwzględnieniem wyjątkowo trudnej sytuacji państw najmniej rozwiniętych.”;

37) art. 46 ust. 6 otrzymuje brzmienie:

„6. Ponadto Strony postanawiają wzmocnić współpracę w tej dziedzinie. Na wniosek oraz na wspólnie ustalonych zasadach i warunkach, poprzez krajowe i regionalne strategie rozwoju zdefiniowane w tytule I i zgodnie z artykułem 35, współpraca jest rozszerzana, między innymi, na następujące dziedziny: przygotowywanie przepisów ustawowych i wykonawczych w zakresie ochrony oraz egzekwowania praw własności intelektualnej, zapobieganie nadużywaniu takich praw przez ich posiadaczy oraz naruszaniu tych praw przez konkurentów, ustanawianie i wzmacnianie urzędów krajowych i regionalnych oraz innych agencji, w tym wspieranie regionalnych organizacji własności intelektualnej zaangażowanych w jej egzekwowanie i ochronę, w tym szkolenie personelu”;

34) art. 43 ust. 5 otrzymuje brzmienie:

38) w art. 47 ust 2 wyrażenie wprowadzające otrzymuje brzmienie:

„5. Strony postanawiają również zintensyfikować współpracę w dziedzinie technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz społeczeństwa informacyjnego. Współpraca ta, poprzez krajowe i regionalne strategie rozwoju zdefiniowane w tytule 1 i zgodnie z artykułem 35, jest w szczególności skierowana na poprawę komplementamości i harmonizacji systemów komunikacji na poziomie krajowym, regionalnym i międzynarodowym oraz ich dostosowanie do nowych technologii.";

„2. Współpraca w dziedzinie normalizacji i certyfikacji poprzez krajowe i regionalne strategie rozwoju zdefiniowane w tytule I i zgodnie z artykułem 35 ma na celu promowanie systemów kompatybilnych między Stronami i obejmuje w szczególności:”;

35) art. 44 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

39) art. 48 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„2. Poprzez krajowe i regionalne strategie rozwoju zdefiniowane w tytule 1 i zgodnie z artykułem 35 Wspólnota wspiera dążenia państw AKP do wzmocnienia ich możliwości w dziedzinach związanych z handlem, włącznie z poprawą i wsparciem ram instytucjonalnych, w miarę potrzeby.”;

„3. Strony postanawiają wzmocnić współpracę poprzez krajowe i regionalne strategie rozwoju zdefiniowane w tytule I i zgodnie z artykułem 35, w celu wzmocnienia możliwości sektora prywatnego i państwowego państw AKP w tej dziedzinie.”;

40)    w ait. 49 wprowadza się następujące zmiany;

a)    ust, 1 otrzymuje brzmienie:

»1 * Strony potwierdzają zobowiązanie do wspierania rozwoju handlu międzynarodowego w sposób zapewniający zrównoważone i prawidłowe zarządzanie środowiskiem, zgodne z konwencjami międzynarodowymi i zobowiązaniami w tej dziedzinie, oraz przy odpowiednim uwzględnieniu stopnia ich rozwoju. Strony postanawiają, że w planowaniu i wprowadzaniu środków dotyczących środowiska zostaną uwzględnione szczególne potrzeby i wymagania państw AKP, w tym w odniesieniu do postanowień artykułu 32a”;

b)    dodaje się ustęp w brzmieniu:

„3. Strony postanawiają, że środki w zakresie ochrony środowiska nie powinny być wykorzystywane do celów protekcjonistycznych.”;

41)    art. 50 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Strony postanawiają, że normy pracy nie powinny być wykorzystywane dla celów protekcjonistycznych.”;

42)    art. 51 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Współpraca ma w szczególności na celu, poprzez krajowe i regionalne strategie rozwoju zdefiniowane w tytule I i zgodnie z artykułem 35, poprawę możliwości instytucjonalnych i technicznych w tej dziedzinie, ustanowienie systemów szybkiego reagowania w zakresie wzajemnego informowania o produktach niebezpiecznych, wymianę informacji i doświadczeń w zakresie ustanawiania i funkcjonowania nadzoru pozarynkowego produktów oraz ich bezpieczeństwa, uzupełnianie informacji przekazywanych konsumentom w sprawie cen, właściwości oferowanych produktów i usług, zachęcanie do powoływania niezależnych stowarzyszeń konsumenckich oraz nawiązywania stosunków między przedstawicielami interesów konsumentów, poprawę zgodności polityk i systemów ochrony konsumentów, informowanie o stosowaniu ustawodawstwa i wspieranie współpracy w prowadzeniu dochodzenia w sprawie szkodliwych lub nieuczciwych praktyk handlowych oraz wprowadzanie zakazów w zakresie wywozu w handlu między Stronami towarami i usługami, których wywóz został zakazany w kraju ich produkcji.";

43)    art. 56 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. Współpraca finansowa na rzecz rozwoju jest realizowana w oparciu o cele rozwojowe, strategie i prioiytety określane przez państwa AKP i zgodnie z nimi, zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym oraz między państwami AKP. Pod uwagę należy wziąć specyfikę geograficzną, społeczną i kulturową tych państw, a także ich szczególny potencjał. Regulowana ustalonym na szczeblu międzynarodowym programem na rzecz skuteczności pomocy, współpraca oparta jest na prawie własności, dostosowaniu, koordynacji donatorów i harmonizacji, zarządzaniu zorientowanym na wyniki rozwojowe oraz wzajemnej odpowiedzialności. W szczególności współpraca:

a) wspiera własność lokalną na wszystkich poziomach procesu rozwoju;

b) odzwierciedla partnerstwo oparte na wzajemnych prawach i obowiązkach;

c) podkreśla znaczenie przewidywalności i bezpieczeństwa przepływu środków przyznanych na bardzo korzystnych warunkach z zachowaniem ciągłości;

d) jest elastyczna i dostosowana do sytuacji panującej w każdym państwie AKP, a także do szczególnego charakteru przedmiotowego projektu lub programu; oraz

e) gwarantuje skuteczność, koordynatę i spójność ";

44) w art. 58 wprowadza się następujące zmiany:

a) ust. 1 lit. b) otrzymuje brzmienie:

,,b) organy regionalne i międzypaństwowe, do których należy jedno lub więcej państw AKP, w tym Unia Afrykańska lub inne organy z udziałem państw nie-będących członkami AKP, i które zostały upoważnione przez te państwa AKP; oraz";

b) w ust. 2 wprowadza się następujące zmiany:

(i)    lit. d) otrzymuje brzmienie:

„d) pośrednicy finansowi AKP lub Wspólnoty zapewniający, promujący i finansujący inwestycje prywatne lub publiczne w państwach AKP;";

(ii)    lit. f) otrzymuje brzmienie:

J) kraje rozwijające się nienależące do grupy AKP, jeżeli uczestniczą we wspólnych inicjatywach lub organizacjach regionalnych z udziałem państw AKP zgodnie z artykułem 6 załącznika IV do niniejszej Umowy”;

45) w art. 60 wprowadza się następujące zmiany:

a) lit, c) otrzymuje brzmienie:

,,c) łagodzenia ujemnych krótkoterminowych skutków wstrząsów zewnętrznych, w tym braku stabilności w przychodach z wywozu na reformy i politykę społeczno-gospodarczą;”;

b) lit. g) otrzymuje brzmienie:

„g) pomocy humanitarnej i nadzwyczajnej, w tym pomocy udzielanej uchodźcom i wysiedleńcom, interwencji łączących pomoc doraźną i odbudowę z długoterminowym rozwojem w sytuacjach kryzysowych i pokiyzysowych oraz przygotowania na wypadek stanów klęski.”;

46)    w art. 61 wprowadza się następujące zmiany:

a)    ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Bezpośrednia pomoc budżetowa na wspieranie reform makroekonomicznych lub sektorowych zostanie przyznana, jeżeli:

a)    stosuje się jasno zdefiniowane, kładące nacisk na ograniczanie ubóstwa krajowe lub sektorowe strategie rozwoju;

b)    stosuje się jasno zdefiniowaną zorientowaną na stabilizację politykę makroekonomiczną ustanowioną przez samo państwo oraz pozytywnie ocenioną przez jego głównych donatorów, w tym, w razie potrzeby, przez międzynarodowe instytucje finansowe; oraz

c)    zarządzanie finansami publicznymi jest wystarczająco przejrzyste, rzetelne i skuteczne.

Wspólnota dostosowuje się do systemów i procedur właściwych dla każdego państwa AKP, monitoruje wsparcie budżetowe państwa partnerskiego i wspiera wysiłki państw partnerskich dążące do wzmocnienia odpowiedzialności wewnętrznej, nadzoru parlamentarnego, zdolności w zakresie audytu i publicznego dostępu do informacji.”;

b)    ust. 5 otrzymuje brzmienie:

„ 5.    W ramach Umowy Europejski Fundusz Rozwoju,

fundusze wyznaczone w wieloletnich ramach finansowych współpracy na podstawie niniejszej Umowy, środki własne Europejskiego Banku Inwestycyjnego (zwanego dalej Bankiem) oraz, tam gdzie sytuacja tęgo wymaga, właściwe inne środki uzyskane z budżetu Wspólnoty Europejskiej są wykorzystywane na finansowanie projektów, programów i innych rodzajów działań przyczyniających się do osiągania celów niniejszej Umowy.";

47)    art. 66 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1. W celu złagodzenia obciążenia wynikającego z zadłużenia państw AKP oraz problemów tych państw z bilansem płatniczym, Strony postanawiają wykorzystać środki przewidziane w wieloletnich ramach finansowych współpracy na podstawie niniejszej Umowy na wspieranie inicjatyw w zakresie zwalniania ze spłaty zadłużenia zatwierdzonych na poziomie międzynarodowym, na korzyść państw AKP. Poza tym Wspólnota podejmuje się zbadać, w jaki sposób, w perspektywie długoterminowej, można oddać do dyspozycji inne środki wspólnotowe w celu wspierania inicjatyw zwalniania ze spłaty zadłużenia, uzgadnianych na poziomie międzynarodowym.”;

48) art. 67 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1.    Wieloletnie ramy finansowe współpracy w ramach ni

niejszej Umowy przewidują wsparcie dla reform makroekonomicznych i sektorowych realizowanych przez państwa AKP. W ramach powyższego Strony gwarantują, że dostosowanie ma aktywne znaczenie gospodarcze i jest możliwe w kontekście społecznym i politycznym. Wsparcia należy udzielać w kontekście oceny przyjmowanych lub rozważanych środków reform, przeprowadzanych wspólnie przez Wspólnotę i zainteresowane państwo AKP, zarówno na poziomie makroekonomicznym, jak i sektorowym, oraz umożliwienia ogólnej oceny dążeń związanych z reformą. Na tyle, na ile to możliwe, wspólna ocena dostosowana jest do właściwych dla danego państwa ustaleń, a wsparcie jest monitorowane na podstawie osiągniętych wyników. System wypłat natychmiastowych jest istotnym elementem programów wsparcia.”;

49) tytuł rozdziału 3 tytułu II części 4 otrzymuje brzmienie: „ROZDZIAŁ 3

Wsparcie w przypadkach wstrząsów zewnętrznych”;

50) art. 68 otrzymuje brzmienie:

JiTtyhx 68

1.    Strony uznają, że brak stabilności makroekonomicznej wynikający z wstrząsów zewnętrznych może ujemnie wpływać na rozwój państw AKP i zagrozić spełnieniu przez te państwa wymogów związanych z rozwojem. W związku z tym w wieloletnich ramach finansowych współpracy na podstawie niniejszej Umowy ustala się system dodatkowego wsparcia, mający na celu ograniczenie krótkoterminowego ujemnego wpływu wstrząsów zewnętrznych, w tym wpływu na przychody z wywozu.

2.    Celem tego wsparcia jest zabezpieczenie reform i polityk społeczno-gospodarczych, które mogłyby ucierpieć wskutek spadku przychodów, oraz zaradzenie krótkoterminowemu ujemnemu wpływowi takich wstrząsów.

3.    Przy przydzielaniu środków uwzględnia się skrajną zależność systemów gospodarczych państw AKP od wywozu, w szczególności w rolnictwie i górnictwie. W tym kontekście najmniej rozwinięte, śródlądowe i wyspiarskie państwa AKP oraz państwa AKP, które znajdują się w sytuacji pokon-fliktowej lub po klęsce żywiołowej, są traktowane w sposób bardziej uprzywilejowany.

4.    Środki dodatkowe są przydzielane zgodnie ze szczególnymi warunkami określonymi w mechanizmie wsparcia, o którym mowa w załączniku II »Zasady i warunki finansowania*.

5.    Wspólnota wspiera również systemy ubezpieczeń handlowych opracowane dla państw AKP pragnących zabezpieczyć się przed krótkoterminowym wpływem wstrząsów zewnętrznych”;

51) tytuł rozdziału 6 tytułu II części 4 otrzymuje brzmienie: „ROZDZIAŁ 6

Pomoc humanitarna, nadzwyczajna i pokryzysowa”;

52) art. 72 otrzymuje brzmienie:

53) dodaje się artykuł w brzmieniu:

„Artykuł 72a Cel

1. Pomoc humanitarna i nadzwyczajna ma na celu:

a) ochronę życia ludzkiego w sytuacji kryzysu oraz bezpośrednich sytuacjach pokiyzysowych;

1. Pomocy humanitarnej, nadzwyczajnej i pokryzysowej udziela się w związku z sytuacjami kryzysowymi. Pomoc humanitarna i nadzwyczajna mają na celu ratowanie i ochronę życia oraz zapobieganie cierpieniu ludzkiemu i łagodzenie go zawsze, kiedy zachodzi taka potrzeba. Pomocy pokryzysowej udziela się w celu odbudowy i powiązania pomocy doraźnej z programami rozwojowymi o dłuższej perspektywie.

2. Sytuacje kryzysowe, w tym długoterminowa strukturalna niestabilność lub niepewność, to sytuacje stanowiące zagrożenie dla prawa i porządku publicznego lub bezpieczeństwa osób, zagrażające wybuchem konfliktu zbrojnego lub destabilizacją. Sytuacje kryzysowe mogą również wynikać z klęsk żywiołowych, kryzysów spowodowanych działalnością człowieka, takich jak wojny i inne konflikty, lub okoliczności szczególnych o porównywalnych skutkach, takich jak zmiany klimatu, degradacja środowiska, dostęp do energii i zasobów naturalnych lub skrajne ubóstwo.

b) przyczynianie się do finansowania i udzielania pomocy humanitarnej oraz do bezpośredniego dostępu do niej beneficjantów końcowych za pomocą wszelkich dostępnych środków logistycznych;

c) przeprowadzenie krótkoterminowej naprawy oraz odbudowy umożliwiającej ofiarom korzystanie z minimalnej integracji społeczno-gospodarczej oraz jak najszybsze stworzenie warunków wznowienia rozwoju w oparciu o cele długoterminowe ustalone przez zainteresowane państwa i regiony AKP;

d) rozpoznanie potrzeb wynikających z przesiedlenia osób (uchodźców, osób przesiedlonych oraz reemigrantów) wskutek klęsk żywiołowych lub wywołanych działalnością człowieka, tak aby zaspokoić wszelkie potrzeby uchodźców i wysiedleńców (w zależności od sytuacji) na tyle, na ile jest to konieczne, a także ułatwić ich dobrowolną repatriację i reintegrację w ich kraju pochodzenia; oraz

3.    Pomoc humanitarna, nadzwyczajna i pokryzysowa, jest

świadczona tak długo, jak długo konieczne jest zaspokajanie potrzeb ofiar w wyniku takich sytuacji, a zatem łączy pomoc doraźną, odbudowę i rozwój.

e) udzielenie państwu lub regionowi AKP pomocy w tworzeniu krótkoterminowych mechanizmów zapobiegania i przygotowania się do klęsk, w tym systemów przewidywania i wczesnego ostrzegania, w celu ograniczenia konsekwencji klęsk.

4. Pomoc humanitarna jest udzielana wyłącznie zgodnie z potrzebami i interesami ofiar sytuacji kryzysowych oraz stosownie do zasad międzynarodowego prawa humanitarnego i z poszanowaniem godności ludzkiej oraz zasad neutralności, bezstronności i niezależności. W szczególności zabroniona jest dyskryminacja ze względu na pochodzenie rasowe lub etniczne, wyznanie, płeć, wiek, przynależność państwową lub przynależność polityczną ofiar; zapewnia się swobodny dostęp do ofiar oraz ich ochronę, a także bezpieczeństwo personelu i używanego do celów pomocy wyposażenia.

5. Pomoc humanitarna, nadzwyczajna i pokryzysowa, finansowana jest w oparciu o wieloletnie ramy finansowe współpracy na podstawie niniejszej Umowy, jeśli nie może być sfinansowana z budżetu Unii. Pomoc humanitarną, nadzwyczajną i pokryzysową, świadczy się w sposób uzupełniający wysiłki państw członkowskich i zgodnie z najlepszymi praktykami w dziedzinie skuteczności pomocy.";

2. Pomocy można udzielić państwom lub regionom AKP przyjmującym uchodźców lub reemigrantów w celu zaspokojenia ich potrzeb doraźnych, nieobjętych pomocą nadzwyczajną.

3. Działania następujące po etapie pomocy nadzwyczajnej mają na celu odbudowę materialną i społeczną związaną ze skutkami odnośnego kryzysu i można je podejmować w celu powiązania pomocy doraźnej i odbudowy z właściwymi programami rozwojowymi o dłuższej perspektywie, finansowanymi z krajowych lub regionalnych programów orientacyjnych bądź wewnętrznego programu AKP. Działanie takie muszą być konieczne dla przejścia z etapu sytuacji nadzwyczajnej do etapu rozwoju, wspierać społeczno-gospodarczą reintegrację ludności dotkniętej klęskami, likwidować przyczyny kryzysu w możliwie największym stopniu oraz wzmacniać instytucje i własność podmiotów lokalnych i krajowych w stosunku do ich roli w formułowaniu polityki stałego rozwoju danego państwa AKP.

4. Tam gdzie jest to stosowne, krótkoterminowe mechanizmy zapobiegania i przygotowania się do klęsk, o których mowa w ustępie 1 litera e), koordynuje się z innymi stosowanymi mechanizmami zapobiegania i przygotowania się do klęsk.

Rozwój i wzmocnienie krajowych, regionalnych i obejmujących ogół państw AKP mechanizmów ograniczania zagrożeń związanych z klęskami żywiołowymi i zarządzania ułatwia państwom AKP wypracowanie odporności na skutki takich klęsk. Wszelkie powiązane działania mogą być prowadzone we współpracy z organizacjami i programami regionalnymi i międzynarodowymi o udokumentowanym doświadczeniu w ograniczaniu zagrożeń związanych z klęskami”;

54) art. 73 otrzymuje brzmienie:

Jitfyh\ 73 Realizacja

1.    Działania w zakresie pomocy są podejmowane albo na wniosek państwa lub regionu AKP dotkniętego sytuacją kryzysową, albo z inicjatywy Komisji, albo za radą organizacji międzynarodowych bądź lokalnych lub międzynarodowych organizaqi niepaństwowych.

2.    Wspólnota podejmuje właściwe kroki ułatwiające podjęcie natychmiastowych działań niezbędnych do zaspokojenia potrzeb doraźnych, w przypadku których niezbędne jest udzielenie pomocy. Pomoc jest administrowana i realizowana na mocy elastycznych i skutecznych procedur umożliwiających podjęcie natychmiastowych działań.

3.    Ze względu na rozwojowy charakter pomocy udzielanej zgodnie z niniejszym rozdziałem, na wniosek zainteresowanego państwa lub regionu i w wyjątkowych przypadkach, z pomocy można korzystać równocześnie z programem orientacyjnym.”;

55) art. 76 ust. 1 lit. d) otrzymuje brzmienie:

,,d) pożyczki ze środków własnych Banku i z instrumentu inwestycyjnego, których zasady i warunki przedstawiono w załączniku II do niniejszej Umowy. Takie pożyczki można również wykorzystywać do finansowania publicznych inwestycji w podstawową infrastrukturę.";

56) art. 95 ust. 3 akapit pierwszy otrzymuje brzmienie:

„3. Nie później niż 12 miesięcy przed zakończeniem każdego z okresów pięcioletnich Wspólnota i państwa członkowskie, z jednej strony, oraz państwa AKP, z drugiej strony, informują drugą Stronę o każdym przeglądzie postanowień, którego pragną dokonać w celu wprowadzenia zmian do Umowy. Niezależnie od tego terminu, jeśli jedna ze Stron wnioskuje o przegląd jakiegokolwiek postanowienia Umowy, druga Strona ma dwa miesiące, w ciągu których może złożyć wniosek o rozszerzenie przeglądu na inne postanowienia dotyczące zagadnień objętych pierwotnym wnioskiem.";

57) art. 100 akapit drugi otrzymuje brzmienie:

„Niniejsza Umowa, sporządzona w dwóch egzemplarzach w języku angielskim, bułgarskim, czeskim, duńskim, estońskim, fińskim, francuskim, greckim, hiszpańskim, litewskim, łotewskim, maltańskim, niderlandzkim, niemieckim, polskim, portugalskim, rumuńskim, słowackim, słoweńskim, szwedzkim, węgierskim i włoskim, przy czym wszystkie teksty są równie autentyczne, zostaje złożona w archiwach Sekretariatu Generalnego Rady Unii Europejskiej oraz w sekretariacie państw AKP, które przekazują jej uwierzytelniony odpis rządowi każdego z Państw Sygnatariuszy";

C. ZAŁĄCZNIKI

1) w załączniku II zmienionym decyzją Rady Ministrów AKP-

WE 1/2009 z dnia 29 maja 2009 r. (') wprowadza się następujące zmiany:

a) art. 1 otrzymuje brzmienie:

„Artykuł 1

1.    W niniejszym rozdziale określa się zasady i warunki finansowania operacji w ramach instrumentu inwestycyjnego (instrumentu), pożyczek ze środków własnych Europejskiego Banku Inwestycyjnego (Banku) oraz działań specjalnych. Środki te mogą być skierowane do uprawnionych przedsiębiorstw bezpośrednio lub pośrednio przez uprawnione fundusze inwestycyjne i/lub pośredników finansowych.

2.    Fundusze na dopłaty do oprocentowania, przewidziane w niniejszym załączniku, udostępnia się z przydziału na dopłaty do oprocentowania, o którym mowa w załączniku Ib ustęp 2 litera c) do niniejszej Umowy.

3.    Dopłaty do oprocentowania mogą być kapitalizowane lub wykorzystywane w formie dotacji. Kwota dopłaty do oprocentowania, wyliczona w oparciu o jej wartość z chwilą wypłaty pożyczki, jest pokrywana z przydziału na dopłaty do oprocentowania, o którym mowa w załączniku Ib ustęp 2 litera c), i wypłacana bezpośrednio Bankowi. Do 10 % tego przydziału na dopłaty do oprocentowania może zostać wykorzystane w celu wsparcia pomocy technicznej związanej z projektami w państwach AKP.

4.    Niniejsze zasady i warunki pozostają bez uszczerbku dla zasad i warunków, jakie mogą zostać nałożone na państwa AKP objęte restrykcyjnymi warunkami udzielania pożyczek zgodnie z inicjatywą redukcji zadłużenia głęboko zadłużonych krajów ubogich (»HIPC«) lub w ramach innych programów dotyczących zdolności obsługi zadłużenia, ustalonych na szczeblu międzynarodowym. W związku z tym, jeśli takie ramy wymagają obniżenia stopy oprocentowania pożyczki o więcej niż 3 %, co dopuszczają artykuły 2 i 4 niniejszego rozdziału, Bank dąży do obniżenia średniego

{>) Dz.U. UE L 168 z 30.6.2009, s. 48.

kosztu finansowania poprzez odpowiednie współfinansowanie z innymi donatorami. Jeżeli zostanie to uznane za niemożliwe, stopa oprocentowania pożyczki udzielonej przez Bank może zostać zredukowana o taką kwotę, jaka jest niezbędna do zachowania zgodności z poziomem wynikającym z inicjatywy HIPC lub z ewentualnych programów dotyczących zdolności obsługi zadłużenia, ustalonych na szczeblu międzynarodowym.”;

b)    art. 2 ust. 7 i 8 otrzymują brzmienie:

„7. Pożyczki zwykłe w krajach nieobjętych restrykcyjnymi warunkami udzielania pożyczek zgodnie z inicjatywą HIPC lub w ramach innych programów dotyczących zdolności obsługi, ustalonych na szczeblu międzynarodowym, mogą być udzielane na uprzywilejowanych zasadach i warunkach w następujących przypadkach:

a)    przy projektach infrastrukturalnych niezbędnych dla rozwoju sektora prywatnego w najmniej rozwiniętych krajach, w krajach znajdujących się w sytuacji pokonfliktowej i w krajach doświadczonych klęską żywiołową. W takich przypadkach stopa oprocentowania pożyczki jest obniżana maksymalnie o 3 96;

b)    przy projektach obejmujących działania restrukturyzacyjne realizowane w ramach prywatyzacji lub projektach przynoszących konkretne i łatwo dostrzegalne korzyści społeczne lub środowiskowe. W takich przypadkach można udzielać pożyczek z dopłatą do oprocentowania, której kwota i forma zostaną ustalone w zależności do szczególnego charakteru projektu. Jednakże dopłata do oprocentowania nie jest wyższa niż 3 96.

Ostateczna stopa oprocentowania pożyczek objętych postanowieniami litery a) lub b) nie może być jednak w żadnym przypadku niższa niż 50 96 stopy referencyjnej.

8. Fundusze przewidywane na cele koncesyjne zostaną udostępnione z przydziału na dopłaty do oprocentowania, o którym mowa w załączniku lb ustęp 2 litera c) do niniejszej Umowy.";

c)    art. 4 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. Pożyczki ze środków własnych Banku są przyznawane zgodnie z następującymi zasadami i warunkami:

a)    referencyjna stopa procentowa jest stopą stosowaną przez Bank w dniu podpisania umowy lub w dniu wypłaty w odniesieniu do pożyczki o identycznych warunkach w odniesieniu do waluty i okresu spłaty;

b)    jednakże w krajach nieobjętych restrykcyjnymi warunkami udzielania pożyczek zgodnie z inicjatywą HIPC lub w ramach innych programów dotyczących zdolności obsługi zadłużenia, ustalonych na szczeblu międzynarodowym:

(i) co do zasady, projekty sektora publicznego są uprawnione do dopłaty do oprocentowania w wysokości do 3 96;

(ii) projekty sektora prywatnego objęte kategoriami wymienionymi w artykule 2 ustęp 7 litera

b) są uprawnione do dopłat do oprocentowania na zasadach określonych we wspomnianym przepisie.

W żadnym takim przypadku ostateczna stopa procentowa nie jest niższa niż 50 96 stopy referencyjnej;

c) okres spłaty pożyczek udzielonych przez Bank z jego środków własnych jest określany w oparciu o charakter ekonomiczny i finansowy projektu. Pożyczki obejmują w trybie normalnym okres karencji ustalony przez odniesienie do okresu przygotowywania projektu.”;

2) w załączniku III wprowadza się następujące zmiany:

a)    art. 1 lit. a) i b) otrzymują brzmienie:

*a) w umacnianiu i podnoszeniu roli Centrum Rozwoju Przedsiębiorczości (CDE), tak aby zapewnić sektorowi prywatnemu AKP wsparcie niezbędne w zakresie wspierania działań na rzecz rozwoju sektora prywatnego w krajach i regionach AKP; oraz

b) w umacnianiu i rozbudowywaniu roli Centrum Technicznego ds. Współpracy w dziedzinie Rolnictwa i Obszarów Wiejskich (CTA) w zakresie rozwijania możliwości instytucjonalnych, w szczególności zarządzania informacjami, w celu poprawienia dostępu do technologii zwiększania wydajności produkcji rolnej, komercjalizacji, bezpieczeństwa żywnościowego i rozwoju obszarów wiejskich.";

b)    art. 2 otrzymuje brzmienie:

.Artykuł 2

CDE

1.    CDE promuje środowisko biznesowe sprzyjające rozwojowi sektora prywatnego oraz wspiera realizację strategii rozwoju sektora prywatnego w państwach AKP, świadcząc usługi pozafinansowe, w tym usługi konsultingowe, firmom i przedsiębiorstwom z AKP i wspierając wspólne inicjatywy podejmowane przez podmioty gospodarcze ze Wspólnoty i z państw AKP, W związku z tym należy odpowiednio uwzględnić potrzeby wynikające z wykonania umów o partnerstwie gospodarczym.

2.    CDE ma na celu udzielanie prywatnym przedsiębiorstwom AKP pomocy w zakresie podnoszenia ich konkurencyjności we wszystkich sektorach gospodarki. W szczególności CDE:

a) ułatwia i wspiera współpracę oraz partnerstwo między przedsiębiorstwami AKP i UE;

b)    pomaga w rozwoju usług wspierania przedsiębiorczości przez wspieranie tworzenia możliwości w sektorze przedsiębiorstw prywatnych lub wspieranie dostawców usług w zakresie wsparcia technicznego, zawodowego, handlowego i szkoleniowego oraz zarządzania;

c)    udziela pomocy w zakresie działań promowania inwestycji, takich jak powoływanie instytucji promujących inwestycje, organizowanie konferencji inwestycyjnych, programy szkoleniowe, warsztaty strategiczne i przygotowywanie misji promowania inwestycji;

d)    wspiera inicjatywy przyczyniające się do promowania innowacji i transferu technologii oraz wiedzy fachowej, a także najlepszych praktyk we wszystkich aspektach zarządzania przedsiębiorstwem;

e)    informuje sektor prywatny AKP o postanowieniach niniejszej Umowy; oraz

f)    dostarcza europejskim przedsiębiorstwom i organizacjom sektora prywatnego informacje na temat możliwości w zakresie przedsiębiorczości i różnic w krajach AKP*

3* ODE przyczynia się również do poprawy otoczenia biznesowego na poziomie krajowym i regionalnym, pomagając przedsiębiorstwom w czerpaniu korzyści z postępów procesów integracji regionalnej i otwarcia handlu. Działania w tym zakresie obejmują:

a)    pomaganie przedsiębiorstwom w spełnianiu istniejących i nowych norm jakości wprowadzanych w związku z postępami integracji regionalnej i wykonaniem umów o partnerstwie gospodarczym;

b)    rozpowszechnianie w lokalnym sektorze prywatnym AKP informacji na temat jakości produktu i norm wymaganych na rynkach zewnętrznych;

c)    propagowanie reform regionalnego i krajowego otoczenia biznesowego, w tym poprzez ułatwienie dialogu między sektorem prywatnym i instytucjami publicznymi; oraz

d)    wzmacnianie roli oraz funkcji krajowych i/lub regionalnych pośredników.

4. W odniesieniu do wszelkich inicjatyw rozwoju sektora prywatnego, podejmowanych przez podmioty prywatne lub państwowe działania, CDE opierają się na idei koordynacji, komplementamości i wartości dodanej. W szczególności jego działania są zgodne z krajowymi i regionalnymi strategiami rozwoju, zdefiniowanymi w części 3 niniejszej Umowy. W realizowaniu swoich zadań GDE kieruje się zasadą selektywności i zapewnia stabilność finansową. Gwarantuje właściwy podział zadań między centralą i biurami regionalnymi.

5.    Prowadzone są okresowe oceny działań prowadzonych przez CDE.

6.    Organem nadzorczym Centrum jest Komitet Ambasadorów. Po podpisaniu niniejszej Umowy Komitet Ambasadorów:

a)    określa statut Centrum;

b)    wyznacza członków zarządu;

c)    na wniosek zarządu wyznacza kierownictwo Centrum; oraz

d)    monitoruje ogólną strategię Centrum i nadzoruje pracę zarządu.

7.    Zarząd, zgodnie ze statutem Centrum:

a)    określa regulaminy finansowe i pracownicze oraz zasady funkcjonowania;

b)    nadzoruje pracę Centrum;

c)    przyjmuje jego program i budżet;

d)    przedkłada organowi nadzorczemu okresowe sprawozdania i oceny; oraz

e)    wykonuje wszelkie inne zadania wyznaczone mu statutem Centrum.

8.    Budżet Centrum jest finansowany zgodnie z zasadami ustalonymi w niniejszej Umowie w odniesieniu do współpracy finansowej na rzecz rozwoju.”;

c) art. 3 otrzymuje brzmienie:

Jirtykuł 3 CTA

1.    Misją CTA jest umacnianie polityki, a także rozwój możliwości instytucjonalnych organizacji AKP, zajmujących się rozwojem rolnictwa i obszarów wiejskich w zakresie zarządzania informacjami i komunikacją. CTA pomaga takim organizacjom w opracowywaniu i realizowaniu polityk i programów zmierzających do ograniczenia ubóstwa, wspierania trwałego bezpieczeństwa żywieniowego, ochrony zasobów naturalnych i w ten sposób w przyczynianiu się do wzrostu autonomii AKP w rozwoju rolnictwa i terenów wiejskich.

2.    CTA:

a) rozwija i świadczy usługi informacyjne oraz zapewnia lepszy dostęp do badań, szkoleń i innowacji w zakresie rozwoju i rozpowszechniania w dziedzinie rolnictwa i obszarów wiejskich, w celu wspierania rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich; oraz

b) rozwija i wzmacnia możliwości AKP w celu:

b) nadzoruje pracę Centrum;

(i)    poprawy opracowywania polityk i strategii rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich na poziomie krajowym i regionalnym oraz zarządzania nimi, w tym poprawy możliwości gromadzenia danych oraz badań, analizowania i opracowywania polityk;

(ii)    poprawy zarządzania informacjami i komunikacją, w szczególności w ramach krajowej strategii rolnej;

(iii)    wspierania skutecznego, międzyinstytucj onal-nego zarządzania informacjami i komunikacją w celu monitorowania wyników, a także tworzenia konsorcjów z partnerami regionalnymi i międzynarodowymi;

(iv)    wspierania zdecentralizowanego zarządzania informacjami i komunikacją na poziomie lokalnym i krajowym;

(v)    wzmocnienia inicjatyw za pomocą współpracy regionalnej; oraz

(vi)    rozwijania podejścia do oceny wpływu polityki na rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich.

3. Centrum wspiera inicjatywy oraz sieci regionalne i współuczestniczy stopniowo w programach rozwoju możliwości z właściwymi organizacjami AKP. W związku z tym Centrum wspiera zdecentralizowane, regionalne sieci informacyjne. Sieci takie są tworzone efektywnie i stopniowo.

c)    przyjmuje jego program i budżet;

d)    przedkłada organowi nadzorczemu okresowe sprawozdania i oceny; oraz

e)    wykonuje wszelkie inne zadania wyznaczone mu statutem Centrum.

7. Budżet Centrum jest finansowany zgodnie z zasadami ustalonymi w niniejszej Umowie w odniesieniu do współpracy finansowej na rzecz rozwoju.";

3) w załączniku IV zmienionym decyzją Rady Ministrów AKP-WE nr 3/2008 z dnia 15 grudnia 2008 r. p) wprowadza się następujące zmiany:

a) art. 1, 2 i 3 otrzymują brzmienie:

„Artykuł 1

Operacje finansowane z dotacji w ramach niniejszej Umowy są programowane na początku okresu objętego wieloletnimi ramami finansowymi współpracy.

Programowanie jest oparte na zasadach własności, dostosowania, koordynacji donatorów i harmonizacji, zarządzania zorientowanego na wyniki rozwojowe oraz wzajemnej odpowiedzialności.

Do tego celu programowanie oznacza:

4.    Prowadzone są okresowe oceny działań prowadzonych przez CTA.

5.    Organem nadzorczym Centrum jest Komitet Ambasadorów. Po podpisaniu niniejszej Umowy Komitet

Ambasadorów:

a)    ustanawia statut Centrum;

b)    wyznacza członków zarządu;

c)    na wniosek zarządu wyznacza kierownictwo Centrum; oraz

d)    monitoruje ogólną strategię Centrum i nadzoruje pracę zarządu.

6.    Zarząd, zgodnie ze statutem Centrum:

a) ustanawia regulaminy finansowe i pracownicze oraz zasady funkcjonowania;

a)    przygotowanie i opracowanie krajowych, regionalnych lub wewnętrznych dokumentów strategicznych AKP na podstawie ich własnych średnioterminowych celów i strategii rozwoju, z uwzględnieniem zasad wspólnego programowania i podziału pracy między donatorów, która będzie, w maksymalnym możliwym zakresie, procesem kierowanym przez kraj lub region partnerski;

b)    jasne wskazanie przez Wspólnotę orientacyjnego, programowalnego przydziału finansowego, z którego współpraca krajowa, regionalna lub wewnątrz AKP może korzystać w okresie objętym wieloletnimi finansowymi ramami współpracy na podstawie niniejszej Umowy, a także inne istotne informaqe, z uwzględnieniem ewentualnej rezerwy na nieprzewidziane potrzeby;

c)    przygotowanie i przyjęcie orientacyjnego programu realizacji strategii, uwzględniającego zobowiązania pozostałych donatorów, w szczególności państw członkowskich UE; oraz

d) proces oceny strategii, obejmujący program orientacyjny i kwotę przydzielonych środków.

Artykuł 2

Krajowy dokument strategiczny

Zainteresowane państwo AKP oraz UE przygotowują krajowy dokument strategiczny (KDS). Przygotowują go z uwzględnieniem przeprowadzonych uprzednio konsultacji z szerokim wachlarzem podmiotów, w tym z podmiotami o charakterze niepaństwowym, władzami lokalnymi oraz, gdy sytuacja tego wymaga, parlamentami AKP, a także na podstawie zdobytych doświadczeń i najlepszych praktyk. Każdy KDS jest dostosowany do potrzeb i szczególnej sytuacji każdego państwa AKP. KDS jest instrumentem nadania priorytetu działaniom i budowania lokalnej własności programów współpracy. Odnotowywane są wszelkie rozbieżności między analizą własną kraju a analizą przeprowadzoną przez Wspólnotę. KDS obejmuje następujące elementy:

a)    analizę kontekstu politycznego, gospodarczego, społecznego i środowiskowego kraju, trudności, możliwości i szanse, w tym ocenę podstawowych potrzeb, takich jak dochód na mieszkańca, liczba ludności i wskaźniki socjalne oraz słabe punkty;

b)    szczegółowy projekt średnioterminowej strategii rozwoju kraju, jasno zdefiniowane priorytety i przewidywane wymagania finansowe;

c)    zarys właściwych planów i działań innych donatorów przebywających w danym kraju, w szczególności pochodzących z państw członkowskich UE, w zakresie ich możliwości jako donatorów dwustronnych;

d)    strategie reakcji na potrzeby, szczegółowo określające szczególny wkład jaki może wnieść UE. W możliwym zakresie strategie te umożliwiają uzupełnianie działań finansowanych przez państwo AKP oraz przez innych donatorów przebywających w tym kraju; oraz

e)    wskazanie najbardziej właściwych mechanizmów wsparcia i wdrożenia stosowanych przy realizacji powyższych strategii.

i narażenia na wstrząsy zewnętrzne. Najmniej rozwiniętym państwom AKP przyznaje się szczególne traktowanie, w należytym stopniu uwzględnia się szczególnie trudną sytuację państw śródlądowych i wyspiarskich. Ponadto uwzględnia się trudności państw znajdujących się w sytuacjach pokonflikto-wych i sytuacjach klęsk żywiołowych; oraz

b) wyniki są ocenianie w oparciu o kryteria dotyczące sposobu rządzenia, postępu w realizacji reform instytucjonalnych, wyników działań państwa w zakresie wykorzystywania środków, skutecznej realizacji bieżących działań, łagodzenia i ograniczania ubóstwa, postępu na drodze do osiągnięcia Milenijnych Celów Rozwoju, środków stałego rozwoju oraz wyników polityki makroekonomicznej i sektorowej.

2. Przydzielane środki obejmują:

a) programowalny przydział na pokrycie wsparcia makroekonomicznego, polityk sektorowych, programów i projektów wsparcia w głównych i pobocznych obszarach pomocy wspólnotowej. Programowalny przydział ułatwia długoterminowe programowanie pomocy Wspólnoty dla zainteresowanego państwa. Wraz z innymi ewentualnymi środkami wspólnotowymi, te przydziały stanowią podstawę przygotowania programu orientacyjnego

b) przydział na pokrycie nieprzewidzianych potrzeb, takich jak zdefiniowane w artykułach 66, 68, 72, 72a i 73 niniejszej Umowy, dostępny pod warunkami określonymi w tych artykułach, jeśli takie wsparcie nie może być sfinansowane z budżetu Unii.

3. W odniesieniu do państw, które w związku z okolicznościami wyjątkowymi nie mogą przystąpić do zwykłych programowalnych środków, ustalone zostaną odrębne postanowienia w oparciu o rezerwę na nieprzewidziane potrzeby.

Artykuł 3

Przydział środków

1. Orientacyjny przydział środków dla krajów AKP opiera się na znormalizowanych, obiektywnych i przejrzystych kryteriach potrzeb i wyników. W tym kontekście:

a) potrzeby są oceniane w oparciu o kryteria dotyczące dochodu na mieszkańca, liczby ludności, wskaźników socjalnych oraz poziomu zadłużenia

4. Bez uszczerbku dla przepisów artykułu 5 ustęp 7 niniejszego załącznika dotyczących ocen, Wspólnota może zwiększyć programowalny przydział dla danego państwa lub jego przydział na nieprzewidziane potrzeby, przy uwzględnieniu nowych potrzeb lub wyjątkowych wyników:

a) nowe potrzeby mogą wynikać z okoliczności wyjątkowych, takich jak sytuacje kryzysowe lub po-kryzysowe, bądź z nieprzewidzianych potrzeb, o których mowa w ustępie 2 litera b);

b) wyjątkowe wyniki oznaczają sytuację, w której, poza ocenami w połowie okresu i ocenami końcowymi, programowalny przydział danego państwa został całkowicie rozdysponowany i dodatkowe finansowanie z krajowego programu orientacyjnego może zostać wykoizystane w kontekście skutecznej polityki ograniczania ubóstwa i należytego zarządzania finansami.”;

b) art 4 ust. 1-4 otrzymują brzmienie:

„1. Po otrzymaniu informacji określonych powyżej każde państwo AKP sporządza i przedkłada Wspólnocie wstępny program orientacyjny opracowany w oparciu o cele i priorytety rozwoju tego państwa wyrażone w KDS oraz zgodny z nimi. Wstępny projekt orientacyjny obejmuje:

a)    ogólne wsparcie budżetowe i/lub ograniczoną liczbę głównych sektorów bądź dziedzin, na których powinno koncentrować się wsparcie;

b)    najwłaściwsze środki i działania służące osiągnięciu celów w głównym sektorze lub sektorach bądź dziedzinie lub dziedzinach;

a zainteresowanym państwem AKP. Z chwilą przyjęcia jest wiążący zarówno dla Wspólnoty, jak i tego państwa. Program orientacyjny jest załączony do KDS i obejmuje ponadto:

a)    wskazanie szczególnych i jasno określonych działań, w szczególności tych, które mogą zostać zrealizowane przed kolejną oceną;

b)    orientacyjny harmonogram realizacji i oceny programu orientacyjnego, w tym zobowiązań i wypłaty środków;

c)    zorientowane na wyniki kryteria oceny.

4. Wspólnota i zainteresowane państwo AKP przyjmują wszelkie środki niezbędne do zapewnienia, że proces programowania zostanie zakończony w możliwie najkrótszym terminie, a w każdym razie z wyjątkiem okoliczności wyjątkowych w terminie dwunastu miesięcy od przyjęcia wieloletnich ram finansowych współpracy. W tym kontekście przygotowanie KDS i programu orientacyjnego musi stanowić część ciągłego procesu prowadzącego do przyjęcia jednolitego dokumentu”;

c)    środki ewentualnie zarezerwowane na ograniczoną liczbę programów i projektów poza głównym sektorem lub sektorami bądź obszarem lub obszarami i/lub szczegółowe projekty takich działań, a także wskazanie środków przeznaczonych na każdy z tych elementów;

d)    wskazanie rodzaju uczestników o charakterze niepaństwowym uprawnionych do finansowania zgodnie z kryteriami ustalonymi przez Radę Ministrów, środków przydzielonych uczestnikom o charakterze niepaństwowym i rodzaju wspieranej działalności, która powinna mieć charakter niezarobkowy;

c) w art. 5 wprowadza się następujące zmiany:

(i)    ust. 2 otrzymuje brzmienie:

„2. W okolicznościach wyjątkowych, o których mowa w artykule 3 ustęp 4, w celu uwzględnienia nowych potrzeb lub wyjątkowych wyników na żądanie każdej ze stron może zostać przeprowadzona ocena od hoc.";

(ii)    w ust. 4 wyrażenie wprowadzające otrzymuje brzmienie:

e)    propozycje ewentualnego udziału w programach i projektach regionalnych; oraz

f)    ewentualną rezerwę na ubezpieczenie od wszelkich możliwych roszczeń i pokrycie wzrostu kosztów oraz nadzwyczajnych wydatków.

2.    W stosownym przypadkach wstępny program orientacyjny obejmuje środki zarezerwowane na zwiększenie możliwości kadrowych, materialnych i instytucjonalnych AKP związanych z przygotowywaniem i realizacją krajowych i regionalnych programów orientacyjnych, ewentualnym udziałem w programach i projektach finansowanych z regionalnych programów orientacyjnych oraz z poprawą zarządzania cyklem projektów dotyczących inwestycji publicznych państw AKP.

3.    Wstępny program orientacyjny stanowi przedmiot wymiany poglądów między zainteresowanym państwem AKP a Wspólnotą. Program orientacyjny jest przyjmowany na mocy wspólnego porozumienia między Komisją działającą w imieniu Wspólnoty

„4. Roczna ocena bieżąca, ocena w połowie okresu i ocena końcowa programu orientacyjnego obejmują wspólne opiniowanie realizacji programu i uwzględniają wyniki istotnych działań monitorowania i ewaluacji. Takie oceny są przeprowadzane na poziomie lokalnym i finalizowane między krajowym urzędnikiem zatwierdzającym i Komisją, w porozumieniu z właściwymi zainteresowanymi stronami, w tym podmiotami o charakterze niepaństwowym, władzami lokalnymi oraz, jeśli stosowne, parlamentami AKP. W szczególności dotyczy ona opiniowania:”;

(iii) ust. 5, 6 i 7 otrzymują brzmienie:

„5. Komisja raz do roku przedkłada syntetyczne sprawozdanie dotyczące wniosków z bieżącej oceny rocznej Komitetowi ds. Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju. Komitet bada sprawozdanie zgodnie z zakresem odpowiedzialności i uprawnień przyznanych mu na mocy niniejszej Umowy.;

6. W świetle rocznych ocen bieżących krajowy urzędnik zatwierdzający i Komisja mogą dokonać oceny i dostosować KDS w trakcie ocen w połowie okresu i ocen końcowych:

a)    w przypadku gdy oceny bieżące ujawniły szczególne problemy; i/lub

b)    w świetle zmiany okoliczności w państwie AKR

Decyzja o zmianie w KDS może także zostać podjęta w wyniku procesu oceny ad hoc, przewidzianego w ustępie 2.

Ocena końcowa może obejmować również dostosowanie do nowych wieloletnich ram finansowych współpracy, zarówno w zakresie przydziału środków, jak i przygotowania kolejnego programu.

7. Po zakończeniu ocen w połowie okresu i ocen końcowych Komisja w imieniu Wspólnoty może zdecydować o zwiększeniu lub zmniejszeniu przydziału środków dla kraju w świetle bieżących potrzeb i wyników danego państwa AKP.

Po zakończeniu oceny ad hoc, przewidzianej w ustępie 2, Komisja w imieniu Wspólnoty może również zwiększyć przydział środków w świetle nowych potrzeb lub wyjątkowych wyników zainteresowanego państwa AKP, zgodnie z artykułem 3 ustęp 4.”;

d) w art. 6 wprowadza się następujące zmiany:

(i)    tytuł otrzymuje brzmienie:

„Zakres".

(ii)    dodaje się ustępy w brzmieniu:

„3. Wnioski o finansowanie programów regionalnych są przedkładane przez:

a)    należycie upoważniony oigan bądź organizację regionalną; lub

b)    należycie upoważniony oigan lub organizację lokalną bądź państwo AKP leżące w danym regionie na etapie programowania, pod warunkiem że działanie zostało przewidziane w regionalnym programie orientacyjnym (RPO).

4. Udział nienależących do AKP krajów rozwijających się w programach regionalnych przewiduje się jedynie w takim stopniu, w jakim:

a) środek ciężkości projektów i programów finansowanych w wieloletnich finansowych ramach współpracy pozostaje w kraju AKP;

b)    w ramach instrumentów finansowych Wspólnoty istnieją równoważne przepisy; oraz

c)    przestrzegana jest zasada proporcjonalności.";

e) art. 7, 8 i 9 otrzymują brzmienie:

„Artykuł 7

Programy regionalne

Zainteresowane państwa AKP podejmują decyzje w sprawie określenia obszarów geograficznych. Programy integracji regionalnej powinny odpowiadać, w możliwie najszerszym zakresie, programom istniejących organizacji regionalnych. Z zasady w przypadku pokrywania się członkostwa w kilku odpowiednich organizacjach regionalnych program integracji regionalnej powinien dotyczyć wspólnego członkostwa w tych organizacjach.

Artykuł 8

Programowanie na poziomie regionalnym

1.    Programowanie ma miejsce na poziomie każdego regionu. Programowanie jest wynikiem wymiany poglądów między Komisją a upoważnionymi, zainteresowanymi organizacjami regionalnymi, a przy braku takiego upoważnienia, między krajowymi urzędnikami zatwierdzającymi z krajów tego obszaru. Tam gdzie to stosowne, programowanie może obejmować konsultacje z podmiotami o charakterze niepaństwowym reprezentowanymi na poziomie regionalnym i, gdy sytuacja tego wymaga, z parlamentami regionalnymi.

2.    Regionalny dokument strategiczny (RDS) jest przygotowywany przez Komisję i należycie uprawnioną(-e) oiganizację(-e) regionalną(-e) we współpracy z państwami AKP zainteresowanego regionu, zgodnie z zasadą pomocniczości i komplementamości oraz z uwzględnieniem programowania KDS.

3.    RDS jest instrumentem mającym na celu nadawanie priorytetu działaniom oraz budowanie lokalnej własności do wspieranych programów. RDS obejmuje następujące elementy:

a)    analizę politycznego, gospodarczego, społecznego i środowiskowego kontekstu regionu;

b)    ocenę procesu i perspektyw regionalnej integracji gospodarczej oraz integracji z gospodarką światową;

c)    zarys zrealizowanych strategii i priorytetów regionalnych i przewidywanych wymogów finansowych;

d)    zarys właściwych działań innych, zewnętrznych partnerów współpracy regionalnej;

e) zarys szczególnego wkładu UE w osiąganie celów integracji regionalnej, uzupełniającego, w miarę możliwości, działania finansowane przez same państwa AKP oraz przez innych partnerów zewnętrznych, w szczególności państwa członkowskie UE; oraz

4. Bez uszczerbku dla artykułu 11 dotyczącego ocen Wspólnota może zwiększyć programowalny przydział dla danego regionu lub jego przydział na nieprzewidziane potrzeby, przy uwzględnianiu nowych potrzeb lub wyjątkowych wyników:

f) wskazanie najbardziej właściwych mechanizmów wsparcia i wdrożenia stosowanych przy realizacji powyższych strategii.

a) nowe potrzeby wynikają z okoliczności wyjątkowych, takich jak sytuacje kryzysowe lub pokryzy-sowe bądź z nieprzewidzianych potrzeb, o których mowa w ustępie 2 litera b);

Artykuł 9

Przydział środków

1. Orientacyjny przydział środków dla regionów AKP opiera się na znormalizowanych, obiektywnych oraz przejrzystych oszacowaniach potrzeb i postępie oraz szansach w procesie współpracy i integracji regionalnej.

b) wyjątkowe wyniki oznaczają sytuację, w której, poza ocenami w połowie okresu i ocenami końcowymi, przydział danego regionu został całkowicie rozdysponowany i dodatkowe finansowanie z regionalnego programu orientacyjnego może zostać wykorzystane w kontekście skutecznej integracji regionalnej i należytego zarządzania finansami”;

2. Przydzielane środki obejmują:

a) programowalny przydział na pokrycie wsparcia integracji regionalnej, polityk sektorowych, programów i projektów wsparcia w głównych i pobocznych obszarach pomocy wspólnotowej; oraz „2. Regionalne programy orientacyjne są przyjmowane w oparciu o wspólne porozumienie między Wspólnotą a należycie upoważnioną organizacją regionalną lub organizacjami bądź, w razie braku takiego upoważnienia, zainteresowanymi państwami AKP”;

g) w art. 11 dotychczasowe brzmienie otrzymuje oznaczenie „1.” i dodaje się ustęp w brzmieniu:

b) przydział dla każdego regionu AKP na pokrycie nieprzewidzianych potrzeb, takich jak zdefiniowane w artykułach 72, 72a i 73 niniejszej Umowy, jeśli z uwagi na transgraniczny charakter i/lub zakres nieprzewidzianej potrzeby takie wsparcie można skuteczniej zapewnić na poziomie regionalnym. Takie fundusze są dostępne pod warunkami określonymi w artykułach 72, 72a i 73 niniejszej Umowy, jeśli takie wsparcie nie może być sfinansowane z budżetu Unii. Zapewniana jest komplementamość interwencji w ramach tego przydziału oraz ewentualnych interwencji na poziomie krajowym.

3. Programowalny przydział ułatwia długoterminowe programowanie pomocy wspólnotowej dla zainteresowanego regionu. Aby osiągnąć właściwą skalę oraz zwiększyć skuteczność, fundusze regionalne i krajowe mogą być łączone w zakresie finansowania działań regionalnych o zróżnicowanym składniku krajowym.

Regionalny przydział na nieprzewidziane potrzeby można wykorzystać na rzecz zainteresowanego regionu oraz krajów AKP leżących poza nim, jeśli charakter nieprzewidzianej potrzeby wymaga ich zaangażowania, a środek ciężkości przewidywanych projektów i programów pozostaje w regionie.

„2. W okolicznościach wyjątkowych, o których mowa w artykule 9 ustęp 4, w celu uwzględnienia nowych potrzeb lub wyjątkowych wyników na żądanie każdej ze stron może zostać przeprowadzona ocena. W wyniku oceny ad hoc obie strony mogą podjąć decyzję o zmianie w RDS i/lub Komisja w imieniu Wspólnoty może zwiększyć przydział środków.

Ocena końcowa może obejmować również dostosowanie do nowych wieloletnich ram finansowych współpracy, zarówno w zakresie przydziału środków, jak i przygotowania kolejnego regionalnego programu orientacyjnego.”;

h) art. 12 otrzymuje brzmienie:

„Artykuł 12

Współpraca między państwami AKP

1. Współpraca między państwami AKP, jako instrument rozwoju, przyczynia się do osiągnięcia celu partnerstwa AKP-WE. Współpraca między państwami AKP ma charakter ponadregionalny. Ma na celu stawienie czoła wspólnym wyzwaniom stojącym przed państwami AKP poprzez działania wykraczające poza koncepcję położenia geograficznego i przynoszące korzyści wielu lub wszystkim państwom AKP.

2.    Zgodnie z zasadami pomocniczości i komplemen-

tamości przewiduje się interwencję wewnątrz AKP, kiedy działanie krajowe i/lub regionalne okaże się niemożliwe lub mniej skuteczne, a interwencja taka zapewni wartość dodaną w porównaniu z działaniami prowadzonymi przy użyciu innych instrumentów współpracy.

3. Kiedy grupa AKP podejmie decyzję o wniesieniu do inicjatyw międzynarodowych lub międzyregionalnych wkładu z wewnętrznych funduszy AKP, należy zagwarantować odpowiednią widoczność";

i) dodaje się artykuły w brzmieniu:

„Artykuł 12a

Wewnętrzny dokument strategiczny AKP

1.    Programowanie współpracy wewnątrz AKP to wy

nik wymiany poglądów między Komisją i Komitetem Ambasadorów AKP i jest przygotowywane wspólnie przez służby Komisji i sekretariat AKP po konsultacjach z właściwymi podmiotami i zainteresowanymi stronami.

2. Wewnętrzny dokument strategiczny AKP definiuje priorytetowe działania w ramach współpracy między państwami AKP oraz działania niezbędne do zapewnienia własności wspieranych programów. Obejmuje on następujące standardowe elementy:

a)    analizę politycznego, gospodarczego, społecznego i środowiskowego kontekstu grupy państw AKP;

b)    ocenę współpracy między państwami AKP pod kątem jej wkładu w osiąganie celów niniejszej Umowy i zdobytych doświadczeń;

c) zarys strategii wewnętrznej AKP i realizowanych celów oraz przewidywanych wymogów finansowych;

d)    zarys właściwych działań innych partnerów zewnętrznych współpracy; oraz

e)    wskazanie wkładu UE w osiąganie celów współpracy między państwami AKP, uzupełniającego działania finansowane na poziomie krajowym i regionalnym przez innych partnerów zewnętrznych, w szczególności państwa członkowskie UE.

Artykuł 12b

Wnioski o finansowanie

Wnioski o finansowanie programów współpracy między państwami AKP są przedkładane:

a)    bezpośrednio przez Radę Ministrów AKP bądź Komitet Ambasadorów AKP; lub

b)    pośrednio przez:

(i)    co najmniej trzy należycie upoważnione organy lub organizacje regionalne, działające w różnych regionach geograficznych, bądź co najmniej dwa państwa AKP z każdego z trzech regionów;

(ii)    organizacje międzynarodowe, takie jak Unia Afrykańska, realizujące działania przyczyniające się do osiągania celów współpracy i integracji regionalnej pod warunkiem ich uprzedniego zatwierdzenia przez Komitet Ambasadorów AKP; lub

(iii)    regiony Karaibów i Pacyfiku, ze względu na ich szczególne położenie geograficzne, pod warunkiem ich uprzedniego zatwierdzenia przez Radę Ministrów AKP lub Komitet Ambasadorów AKP.

Artykuł 12c

Przydział środków

Orientacyjny przydział środków opiera się na szacowanych potrzebach i postępie oraz szansach w procesie współpracy między państwami AKP. Obejmuje rezerwę funduszy niezaprogramowanych.";

j) art. 13 i 14 otrzymują brzmienie:

Artykuł 13

Wewnętrzny program orientacyjny AKP

1. Wewnętrzny program orientacyjny AKP obejmuje następujące czteiy główne elementy standardowe:

a)    główne sektory i dziedziny pomocy wspólnotowej;

b)    najwłaściwsze środki i działania prowadzące do osiągnięcia celów ustalonych dla głównych sektorów i dziedzin; oraz

c)    programy i projekty niezbędne do osiągnięcia określonych celów na tyle, na ile zostały one jasno określone, a także wskazanie środków przydzielanych na potrzeby każdego z nich i harmonogram ich realizacji.

2.    Komisja i sekretariat AKP określają i oceniają od

powiednie działania. Na tej podstawie wewnętrzny program orientacyjny AKP jest przygotowywany wspólnie przez służby Komisji oraz sekretariat AKP i przedkładany Komitetowi Ambasadorów AKP-WE. Przyjmuje go Komisja w imieniu Wspólnoty oraz Komitet Ambasadorów AKP.

3. Bez uszczerbku dla artykułu 12b litera b) punkt (iii), Komitet Ambasadorów AKP przedstawia co roku skonsolidowaną listę wniosków o finansowanie priorytetowych działań przewidzianych w wewnętrznym programie orientacyjnym AKP. Komisja określa i przygotowuje odpowiednie działania wspólnie z sekretariatem AKP, a także sporządza roczny program działania. Wnioski o finansowanie działań nieprzewidzianych w wewnętrznym programie orientacyjnym AKP uwzględnia się w rocznym programie działania w miarę możliwości i z uwzględnieniem przydzielonych środków. W wyjątkowych przypadkach takie wnioski są przyjmowane specjalną decyzją Komisji dotyczącą finansowania.

Artykuł 14 Proces oceny

k) w art. 15 wprowadza się następujące zmiany:

(i) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Programy i projekty przedstawione przez dane państwo AKP lub właściwą organizację bądź organ na poziomie regionalnym lub całości AKP podlegają wspólnej ocenie. Komitet do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE opracowuje ogólne wytyczne i kryteria oceny programów i projektów. Te programy i projekty z zasady są 'wieloletnie i mogą składać się z zespołów działań o ograniczonej skali, dotyczących szczególnej dziedziny.*;

(ii)    ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Ocena programów i projektów uwzględnia w należytym stopniu wymogi dotyczące krajowych zasobów ludzkich oraz zapewnia strategię sprzyjającą rozwojowi takich zasobów. Bierze również pod uwagę szczególne właściwości i trudności każdego państwa lub regionu AKP.*;

(iii)    w ust. 4 wyrażenie „krajowego urzędnika zatwierdzającego* zastępuje się wyrażeniem „właściwego urzędnika zatwierdzającego*;

1.    Współpraca między państwami AKP powinna być

wystarczająco elastyczna i sprawna, aby zagwarantować stałą zgodność podejmowanych w jej ramach działań z celami niniejszej Umowy oraz uwzględniać wszelkie zmiany priorytetów i celów grupy państw AKP.

1) w całym art. 16 wyrażenie „zainteresowane państwo AKP* zastępuje się wyrażeniem „zainteresowane państwo AKP lub właściwa organizacja bądź organ na poziomie regionalnym lub całości AKP” przy odpowiednim dostosowaniu form gramatycznych;

2. Komitet Ambasadorów AKP i Komisja dokonują ocen w połowie okresu i ocen końcowych strategii współpracy między państwami AKP oraz programu orientacyjnego w celu dostosowania go do bieżących okoliczności i zagwarantowania jego prawidłowego wykonania. Jeśli wymagają tego okoliczności, oceny od koc można przeprowadzać również w celu uwzględnienia nowych potrzeb, mogących wynikać z okoliczności wyjątkowych lub nieprzewidzianych, np. związanych z nowymi wyzwaniami wspólnymi dla krajów AKP.

3. Komitet Ambasadorów AKP i Komisja mogą, podczas oceny w połowie okresu i oceny końcowej lub po ocenie ad hoc, dokonać przeglądu wewnętrznego dokumentu strategicznego współpracy AKP i dostosować go.

4.    Po przeprowadzeniu ocen w połowie okresu i ocen

końcowych lub ocen ad hoc Komitet Ambasadorów AKP i Komisja mogą skorygować przydziały w wewnętrznym programie orientacyjnym AKP i zmobilizować niezapro-gramowaną rezerwę wewnętrzną AKP.”;

m) art. 17 otrzymuje brzmienie:

Artykuł 17

Porozumienie finansowe

1.    Z zasady, programy i projekty finansowane w wie

loletnich finansowych ramach współpracy podlegają porozumieniu finansowemu zawartemu między Komisją i państwem AKP lub właściwą organizacją bądź organem na poziomie regionalnym lub całości AKP.

2. Porozumienie finansowe jest zawierane w ciągu 60 dni po ogłoszeniu decyzji w sprawie finansowania podjętej przez Komisję. Porozumienie finansowe:

a) określa zwłaszcza szczegóły dotyczące wkładu finansowego Wspólnoty, ustalenia i warunki finansowania, ogólne i szczególne postanowienia dotyczące danego programu lub projektu, w tym oczekiwane wyniki i rezultaty; oraz

b) zawiera odpowiednie postanowienia dotyczące środków na pokrycie wzrostu kosztów, nadzwyczajnych wydatków, kontroli i ocen.

3.    Wszelkie niewykorzystane salda po zamknięciu ra

chunków programów i projektów w przedziale czasowym dla zobowiązań w wieloletnich finansowych ramach współpracy, w których finansowano programy i projekty, są przyznawane państwu AKP lub właściwej organizacji bądź organowi na poziomie regionalnym lub całości AKP.”;

n)    w całym art, 18 wyrażenie „krajowy urzędnik zatwierdzający" zastępuje się wyrażeniem „właściwy urzędnik zatwierdzający" przy odpowiednim dostosowaniu form gramatycznych;

o)    w art. 19 wprowadza się następujące zmiany:

(i)    w ust. 1 wyrażenie „państwa AKP” zastępuje się wyrażeniem „państwa AKP lub właściwa organizacja bądź organ na poziomie regionalnym lub całości AKP”;

(ii)    w ust. 3 wyrażenie „państwo AKP" zastępuje się wyrażeniem „państwo AKP lub właściwa organizacja bądź organ na poziomie regionalnym lub całości AKP";

p)    w art. 19a ust. 1 wprowadza się następujące zmiany:

(i)    wyrażenie wprowadzające otrzymuje brzmienie:

„1. Realizacja programów i projektów finansowanych na podstawie wieloletnich ram finansowych współpracy na mocy niniejszej Umowy następuje zasadniczo przy zastosowaniu następujących środków:”;

(ii)    lit. d) otrzymuje brzmienie:

„d) wypłaty bezpośrednie w charakterze wsparcia budżetowego, wsparcia dla programów sektorowych, wsparcia w redukcji zadłużenia, a także pomocy łagodzącej ujemny wpływ krótkoterminowych wstrząsów zewnętrznych, w tym wahań w przychodach z wywozu.";

q)    w art. 19b wyrażenie „państwa AKP” zastępuje się wyrażeniem „państwa AKP lub właściwa organizacja bądź organ na poziomie regionalnym lub całości AKP”;

r)    art. 19c i 20 otrzymują brzmienie:

„Artykuł 3 9c

Udzielanie zamówień, udzielanie dotacji i wykonywanie zamówień ¹

przypadków przewidzianych wspomnianymi przepisami, zgodnie ze standardowymi procedurami i dokumentacją opracowanymi i opublikowanymi przez Komisję do celów realizacji działań w zakresie współpracy z krajami trzecimi, obowiązującymi w chwili rozpoczęcia danej procedury.

2. W ramach zarządzania zdecentralizowanego, jeśli wspólna ocena wykazuje, że procedury udzielania zamówień i dotacji w państwie AKP lub regionie będącym beneficjentem bądź procedury zatwierdzone przez podmioty zapewniające fundusze są zgodne z zasadami przejrzystości, proporcjonalności, równego traktowania i niedyskryminacji oraz wykluczają wszelkiego rodzaju konflikty interesów, Komisja stosuje takie procedury, zgodnie z deklaracją paryską i bez uszczerbku dla artykułu 26, z pełnym poszanowaniem zasad dotyczących wykonywania jej uprawnień w tej dziedzinie.

3. Państwo AKP lub właściwa organizacja bądź organ na poziomie regionalnym lub całości AKP zobowiązuje się do regularnego sprawdzania prawidłowej realizacji działań finansowanych w wieloletnich finansowych ramach współpracy na podstawie niniejszej Umowy, do przyjęcia stosownych środków w celu zapobieżenia nieprawidłowościom i nadużyciom finansowym oraz do podejmowania, w razie konieczności, działań prawnych w celu odzyskania niesłusznie wypłaconych środków.

4. W ramach zarządzania zdecentralizowanego umowy są negocjowane, sporządzane, podpisywane i wykonywane przez państwa AKP lub właściwą organizację bądź organ na poziomie regionalnym lub całości AKP. Te państwa lub właściwa organizacja bądź organ na poziomie regionalnym lub całości AKP mogą jednakże wezwać Komisję do negocjowania, sporządzenia, podpisania i wykonania umów w ich imieniu.

5. Zgodnie ze zobowiązaniem, o którym mowa w artykule 50 niniejszej Umowy, zamówienia i dotacje finansowane ze środków udostępnianych w wieloletnich ramach finansowych współpracy z AKP należy przeprowadzać zgodnie z uznanymi międzynarodowymi podstawowymi standardami w dziedzinie prawa pracy.

6. Powołuje się grupę ekspertów będących przedstawicielami sekretariatu grupy państw AKP oraz Komisji w celu ustalenia, na wniosek jednej ze stron, stosownych zmian oraz propozycji zmian i poprawek do zasad i procedur, o których mowa w ustępach 1 i 2.

Grupa ekspertów składa okresowe sprawozdania Komitetowi AKP-WE ds. Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju, aby wesprzeć go w spoczywającym na nim obowiązku analizy problemów dotyczących realizacji działań w zakresie współpracy rozwojowej i proponowania odpowiednich środków.

Artykuł 20

Uprawnienie do uczestnictwa

Z wyjątkiem przypadków, w których zgodnie z artykułem 22 przysługuje prawo odstępstwa oraz bez

uszczerbku dla przepisów artykułu 26:

1)    uczestnictwo w procedurach przetargowych i w procedurach przyznawania dotacji finansowanych w wieloletnich ramach finansowych współpracy na podstawie niniejszej Umowy jest otwarte dla:

a)    wszystkich osób fizycznych będących obywatelami państwa AKP, państwa członkowskiego Wspólnoty Europejskiej, kraju oficjalnie kandydującego do Wspólnoty Europejskiej bądź państwa członkowskiego Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub dla osób prawnych mających siedziby w takim państwie;

b)    wszystkich osób fizycznych będących obywatelami najmniej rozwiniętego kraju zgodnego z definicją ONZ lub dla osób prawnych mających siedziby w takim kraju;

la) uczestnictwo w procedurach przetargowych i w procedurach przyznawania dotacji finansowanych w wieloletnich ramach finansowych współpracy na podstawie niniejszej Umowy jest otwarte dla wszystkich osób fizycznych będących obywatelami dowolnego kraju innego niż te, o których mowa w ustępie 1, lub dla osób prawnych mających siedziby w takim kraju, jeżeli ustanowiono wzajemny dostęp do pomocy zewnętrznej. W najmniej rozwiniętych krajach, zgodnie z definicją ONZ, wzajemny dostęp przyznaje się automatycznie członkom OECD/DAC.

Wzajemny dostęp ustanawia się w drodze specjalnej decyzji Komisji dotyczącej danego kraju lub danej regionalnej grupy krajów. Taka decyzja zostaje przyjęta przez Komisję w porozumieniu z państwami AKP i obowiązuje przez okres co najmniej roku;

2)    na podstawie zamówienia finansowanego w wieloletnich ramach finansowych współpracy na podstawie niniejszej Umowy mogą być świadczone usługi ekspertów każdej narodowości, bez uszczerbku dla wymogów jakościowych i finansowych ustanowionych wspólnotowymi przepisami dotyczącymi zamówień publicznych; ²

4)    uczestnictwo w procedurach przetargowych i w procedurach przyznawania dotacji finansowanych na podstawie wieloletnich ram finansowych współpracy na mocy niniejszej Umowy jest otwarte dla organizacji międzynarodowych;

5)    jeżeli finansowanie na podstawie wieloletnich ramy finansowych współpracy na mocy niniejszej Urno* wy dotyczy operacji realizowanej przez organizację międzynarodową, uczestnictwo w procedurach przetargowych i w procedurach przyznawania dotacji jest otwarte dla wszelkich osób fizycznych i prawnych, które są uprawnione do uczestnictwa zgodnie z punktami 1 lub la, a także dla wszelkich osób fizycznych i prawnych, które są uprawnione na mocy regulaminu danej organizacji, przy czym należy zapewnić równorzędne traktowanie wszystkich darczyńców. Takie same zasady mają zastosowanie do dostaw i do materiałów;

6)    jeżeli finansowanie na podstawie wieloletnich ram finansowych współpracy na mocy niniejszej Umowy dotyczy operacji realizowanej w ramach inicjatywy regionalnej, uczestnictwo w procedurach przetargowych i w procedurach przyznawania dotacji jest otwarte dla wszelkich osób fizycznych i prawnych, które są uprawnione do uczestnictwa zgodnie z punktami 1 lub la, a także dla wszelkich osób fizycznych i prawnych państwa uczestniczącego w danej inicjatywie. Takie same zasady mają zastosowanie do dostaw i do materiałów;

7)    jeżeli finansowanie na podstawie wieloletnich ram finansowych współpracy na mocy niniejszej Umowy dotyczy operacji współfinansowanej wraz z państwem trzecim, uczestnictwo w procedurach przetargowych i w procedurach przyznawania dotacji jest otwarte dla wszelkich osób fizycznych i prawnych, które są uprawnione do uczestnictwa zgodnie z punktami 1 lub la, a także dla wszelkich osób fizycznych i prawnych, które są uprawnione na zgodnie z regulacjami danego państwa trzeciego. Takie same zasady mają zastosowanie do dostaw i do materiałów";

s)    uchyla się art. 21 (^J);

t)    art 22 ust 1 otrzymuje brzmienie:

„1. W wyjątkowych, należycie uzasadnionych przypadkach osoby fizyczne lub prawne z państw trzecich, nieuprawnione do uczestnictwa zgodnie z artykułem 20 mogą uzyskać zgodę na uczestnictwo w procedurach przetargowych i w procedurach przyznawania dotacji finansowanych przez Wspólnotę w wieloletnich ramach finansowych współpracy na podstawie niniejszej Umowy na uzasadniony wniosek państwa AKP lub właściwej organizacji bądź organu na poziomie regionalnym lub całości AKP. W każdym przypadku państwo AKP łub ³

właściwa organizacja bądź organ na poziomie regionalnym lub całości AKP dostarczają Komisji informacji niezbędnych do podjęcia decyzji w sprawie takiego odstępstwa, ze szczególnym uwzględnieniem:

a)    położenia geograficznego zainteresowanego państwa lub regionu AKP;

b)    konkurencyjności wykonawców, dostawców i konsultantów z państw członkowskich i państw AKP;

c)    potrzeby uniknięcia nadmiernego zwiększenia kosztów wykonania zamówienia;

d)    problemów związanych z transportem lub opóźnień związanych z terminami dostaw bądź innych podobnych problemów;

e)    technologii najwłaściwszej i najlepiej dostosowanej do warunków lokalnych;

f)    wyjątkowo pilnych przypadków;

g)    dostępności towarów i usług na danych iynkach.”;

u)    uchyla się art. 23 i 25 (^J);

v)    w art. 26 ust. 1 wyrażenie wprowadzające otrzymuje brzmienie:

„1. Przyjmuje się środki zachęcające osoby fizyczne i prawne z państw AKP do możliwie najszerszego udziału w realizacji zamówień finansowanych na podstawie wieloletnich ram finansowych współpracy na mocy niniejszej Umowy, w celu optymalizacji środków materialnych i zasobów ludzkich tych państw. W związku z tym:”;

w)    uchyla się art. 27, 28 i 29 (²);

x)    w art. 30 wyrażenie wprowadzające otrzymuje brzmienie:

„Każdy spór wynikający między władzami państwa AKP lub właściwą organizacją bądź organem poziomu regionalnego lub całości AKP a wykonawcą, dostawcą lub usługodawcą w trakcie wykonywania zamówienia finansowanego na podstawie wieloletnich ram finansowych współpracy na mocy niniejszej Umowy jest:”;

y)    art. 33 i 34 otrzymują brzmienie:

Artykuł 33 Zasady

1.    Bez uszczerbku dla ocen przeprowadzonych przez

państwa AKP lub właściwą organizację bądź organ poziomu regionalnego lub całości AKP lub Komisję, prace te są wykonywane wspólnie przez państwowa) AKP

lub właściwą organizację bądź organ poziomu regionalnego lub całości AKP i Wspólnotę. Komitet do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE zapewnia wspólny charakter działań w zakresie monitoringu i oceny. Aby wspomóc Komitet ds. Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE, Komisja i sekretariat generalny AKP przygotowują i realizują wspólne działania w zakresie monitoringu i oceny oraz przekazują Komitetowi sprawozdanie z tych działań. Na pierwszym posiedzeniu zwołanym po podpisaniu Umowy Komitet ustala zasady działania mające na celu zapewnienie wspólnego charakteru działań, a corocznie zatwierdza program działania.

2. Działania z zakresu monitoringu i oceny:

a)    stanowią źródło regularnych i niezależnych ocen działań i przedsięwzięć finansowanych na podstawie wieloletnich ram finansowych współpracy na mocy niniejszej Umowy, poprzez porównywanie wyników i celów; a w związku z tym

b)    umożliwiają państwom AKP lub właściwej organizacji bądź organowi poziomu regionalnego lub całości AKP i Komisji oraz instytucjom wspólnym wykorzystanie nabytego doświadczenia w planowaniu i realizacji przyszłych polityk i działań.

Artykuł 34 Komisja

1.    Komisja zapewnia wykonanie finansowe operacji finansowanych na podstawie wieloletnich ram finansowych współpracy na mocy niniejszej Umowy, z wyjątkiem instrumentu inwestycyjnego i dopłat do oprocentowania, przy wykorzystaniu następujących głównych metod zarządzania:

a)    zarządzanie scentralizowane;

b)    zarządzanie zdecentralizowane.

2.    Komisja zarządza środkami ujętymi w wieloletnich ramach finansowych współpracy na mocy niniejszej Umowy co do zasady w sposób zdecentralizowany.

W takim przypadku odpowiedzialność za zadania wykonawcze jest przejmowana przez państwa AKP zgodnie z artykułem 35.

3.    Aby zapewnić wykonanie finansowe środków ujętych w wieloletnich ramach finansowych współpracy na mocy niniejszej Umowy, Komisja deleguje uprawnienia wykonawcze do swoich służb. Komisja powiadamia państwa AKP i Komitet do spraw Współpracy Finansowej na Rzecz Rozwoju AKP-WE o takim przekazaniu uprawnień”;

2) w art. 4 wprowadza się następujące zmiany:

a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

*2. Jednakże, w drodze odstępstwa od tej zasady, Republika Południowej Afryki ma prawo do uczestnictwa w obszarach współpracy finansowej na rzecz rozwoju AKP-WE wymienionych w artykule 8 niniejszego protokołu, zgodnie z zasadami wzajemności i proporcjonalności, przy założeniu, że udział Republiki Południowej Afryki jest w całości finansowany ze środków przewidzianych na mocy tytułu VII UHRW. Jeśli środki z UHRW są przeznaczane na udział w działaniach w ramach współpracy finansowej AKP-WE, Republika Południowej Afryki uzyska prawo do pełnego udziału w procedurach decyzyjnych regulujących realizację takiej pomocy

b) dodaje się ustęp w brzmieniu:

„4. Do celów finansowania inwestycji, o których mowa w załączniku II rozdział 1 do niniejszej Umowy, uprawnione mogą być fundusze inwestycyjne oraz pośrednicy finansowi i niefinansowi z siedzibami w Republice Południowej Afryki.";

3) art. 5 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

„3. Niniejszy protokół nie uniemożliwia Republice Południowej Afryki negocjowania i podpisania jednej z umów o partnerstwie gospodarczym, o których mowa w części 3 tytuł II niniejszej Umowy, jeśli zgodzą się na to strony takiej umowy.".

W DOWÓD CZEGO niżej podpisani pełnomocnicy złożyli swoje podpisy pod niniejszą Umową.

Niniejsza Umowa będzie otwarta do podpisu w Wagadugu w dniu 22 czerwca 2010 r., a następnie od 1 lipca 2010 r. do 31 października 2010 r. w Sekretariacie Generalnym Rady Unii Europejskiej w Brukseli.

AKT KOŃCOWY

Pełnomocnicy;

JEGO KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLA BELGÓW,

PREZYDENTA REPUBLIKI BUŁGARII,

PREZYDENTA REPUBLIKI CZESKIEJ,

JEJ KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLOWEJ DANII,

PREZYDENTA REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC,

PREZYDENTA REPUBLIKI ESTOŃSKIEJ,

PREZYDENTA IRLANDII,

PREZYDENTA REPUBLIKI GRECKIEJ,

JEGO KRÓLEWSKIEJ MOŚĆ KRÓLA HISZPANII,

PREZYDENTA REPUBLIKI FRANCUSKIEJ,

PREZYDENTA REPUBLIKI WŁOSKIEJ,

PREZYDENTA REPUBLIKI CYPRYJSKIEJ,

PREZYDENTA REPUBLIKI ŁOTEWSKIEJ,

PREZYDENTA REPUBLIKI LITEWSKIEJ,

JEGO KRÓLEWSKIEJ WYSOKOŚCI WIELKIEGO KSIĘCIA LUKSEMBURGA, PREZYDENTA REPUBLIKI WĘGIERSKIEJ,

PREZYDENTA MALTY,

JEJ KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLOWEJ NIDERLANDÓW,

PREZYDENTA FEDERALNEGO REPUBLIKI AUSTRII,

PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ,

PREZYDENTA REPUBLIKI PORTUGALSKIEJ,

PREZYDENTA RUMUNII,

PREZYDENTA REPUBLIKI SŁOWENII,

PREZYDENTA REPUBLIKI SŁOWACKIEJ,

PREZYDENTA REPUBLIKI FINLANDII,

RZĄDU KRÓLESTWA SZWEgt,

JEJ KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLOWEJ ZJEDNOCZONEGO KRÓLESTWA WIELKIEJ BRYTANII I IRLANDII PÓŁNOCNEJ,

Umawiających się Stron Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zwanych dalej „państwami członkowskimi”,

oraz UNO EUROPEJSKIEJ (zwanej dalej „Unią” lub „UE"),

z jednej strony, oraz

Pełnomocnicy;

PREZYDENTA REPUBLIKI ANGOLI,

JEJ KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLOWEJ ANTIGU11 BARBUDY,

SZEFA PAŃSTWA WSPÓLNOTY BAHAMÓW,

SZEFA PAŃSTWA BARBADOS,

JEJ KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLOWEJ BELIZE,

PREZYDENTA REPUBLIKI BENINU,

PREZYDENTA REPUBLIKI BOTSWANY,

PREZYDENTA BURKINA FASO,

PREZYDENTA REPUBLIKI BURUNDI,

PREZYDENTA REPUBLIKI KAMERUNU,

PREZYDENTA REPUBLIKI ZIELONEGO PRZYLĄDKA,

PREZYDENTA REPUBLIKI ŚRODKOWOAFRYKAŃSKIEJ,

PREZYDENTA ZWIĄZKU KOMORÓW,

PREZYDENTA DEMOKRATYCZNEJ REPUBLIKI KONGO,

PREZYDENTA REPUBLIKI KONGO,

RZĄDU WYSP COOKA

PREZYDENTA REPUBLIKI WYBRZEŻA KOŚCI SŁONIOWEJ,

PREZYDENTA REPUBLIKI DŻIBUTI,

RZĄDU WSPÓLNOTY DOMINIKI,

PREZYDENTA REPUBLIKI DOMINIKANY,

PREZYDENTA PAŃSTWA ERYTREI,

PREZYDENTA FEDERALNEJ DEMOKRATYCZNEJ REPUBLIKI ETIOPII,

PREZYDENTA NIEPODLEGŁEJ REPUBLIKI DEMOKRATYCZNEJ FIDŻI,

PREZYDENTA REPUBLIKI GABOŃSKIEJ,

PREZYDENTA ORAZ SZEFA PAŃSTWA REPUBLIKI GAMBII,

PREZYDENTA REPUBLIKI GHANY,

JEJ KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLOWEJ GRENADY,

PREZYDENTA REPUBLIKI GWINEI,

PREZYDENTA REPUBLIKI GWINEI BISSAU,

PREZYDENTA KOOPERACYJNEJ REPUBLIKI GUJANY,

PREZYDENTA REPUBLIKI HAITI,

SZEFA PAŃSTWA JAMAJKA,

PREZYDENTA REPUBLIKI KENII,

PREZYDENTA REPUBLIKI KIRIBATI,

JEGO KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLA KRÓLESTWA LESOTHO,

PREZYDENTA REPUBLIKI LIBERII,

PREZYDENTA REPUBLIKI MADAGASKARU,

PREZYDENTA REPUBLIKI MALAWI,

PREZYDENTA REPUBLIKI MALI,

RZĄDU REPUBLIKI WYSP MARSHALLA,

PREZYDENTA ISLAMSKIEJ REPUBLIKI MAURETAŃSKIEJ,

PREZYDENTA REPUBLIKI MAURITIUSA,

RZĄDU SFEDEROWANYCH STANÓW MIKRONEZJI,

PREZYDENTA REPUBLIKI MOZAMBIKU,

PREZYDENTA REPUBLIKI NAMIBII,

RZĄDU REPUBLIKI NAURU,

PREZYDENTA REPUBLIKI NIGRU,

PREZYDENTA FEDERALNEJ REPUBLIKI NIGERII,

RZĄDU NIUE,

RZĄDU REPUBLIKI PALAU,

JEJ KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLOWEJ NIEZALEŻNEGO PAŃSTWA PAPUI-NOWEJ GWINEI, PREZYDENTA REPUBLIKI RWANDYJSKIEJ,

JEJ KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLOWEJ SAINT KITTS INEWS.

JEJ KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLOWEJ SAINT LUCIA,

JEJ KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLOWEJ SAINT WNCENTI GRENADYNÓW,

SZEFA PAŃSTWA NIEZALEŻNEGO PAŃSTWA SAMOA,

PREZYDENTA DEMOKRATYCZNEJ REPUBLIKI WYSP ŚWIĘTEGO TOMASZA I KSIĄŻĘCEJ,

PREZYDENTA REPUBLIKI SENEGALU,

PREZYDENTA REPUBLIKI SESZELI,

PREZYDENTA REPUBLIKI SIERRA LEONE,

JEJ KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLOWEJ WYSP SALOMONA,

PREZYDENTA REPUBLIKI POŁUDNIOWEJ AFRYKI,

PREZYDENTA REPUBLIKI SURINAMU,

JEGO KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLA KRÓLESTWA SUAZI,

PREZYDENTA ZJEDNOCZONEJ REPUBLIKI TANZANII,

PREZYDENTA REPUBLIKI CZADU,

PREZYDENTA REPUBLIKI TOGIJSKIEJ,

JEGO KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLA TONGA,

PREZYDENTA REPUBLIKI TRYNIDADU I TOBAGO,

JEJ KRÓLEWSKIEJ MOŚCI KRÓLOWEJ TUVALU,

PREZYDENTA REPUBLIKI UGANDY,

RZĄDU REPUBLIKI VANUATU,

PREZYDENTA REPUBLIKI ZAMBII,

RZĄDU REPUBLIKI ZIMBABWE,

które to państwa są zwane dalej „państwami AKP",

z drugiej strony,

zebrani w Wagadugu dnia dwudziestego siódmego czerwca roku dwa tysiące dziesiątego z okazji podpisania Umowy zmieniającej po raz drugi Umowę o partnerstwie między członkami grupy państw Aftyki, Karaibów i Pacyfiku, z jednej strony a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony, podpisaną w Kotonu dnia 23 czerwca 2000 r., zmienioną po raz pierwszy w Luksemburgu dnia 25 czerwca 2005 r.,

przy podpisaniu niniejszej Umowy przyjęli następujące deklaracje załączone do niniejszego Aktu końcowego:

Deklaracja I:	Wspólna deklaracja w sprawie wsparcia dostępu do rynku w ramach partnerstwa AKP-WE;
Deklaracja II:	Wspólna deklaracja w sprawie migracji i rozwoju (artykuł 13);
Deklaracja III:	Deklaracja Unii Europejskiej w sprawie zmian instytucjonalnych wynikających z wejścia w żyde Traktatu z Lizbony;

oraz uzgodniły ponadto, że w związku z uchyleniem załącznika V następujące istniejące deklaracje stały się bezprzedmiotowe:

Deklaracja XXII:	Wspólna deklaracja dotycząca produktów rolnych określonych w artykule 1 ustęp 2 litera a) załącznika V;
Deklaracja XXIII:	Wspólna deklaracja w sprawie dostępu do rynku w ramach partnerstwa AKP-WE;
Deklaracja XXIV:	Wspólna deklaracja w sprawie iyżu;
Deklaracja XXV:	Wspólna deklaracja w sprawie rumu;
Deklaracja XXVI:	Wspólna deklaracja w sprawie wołowiny i cielęciny;
Deklaracja XXVII:	Wspólna deklaracja w sprawie ustaleń regulujących dostęp do rynków francuskich departamentów zamorskich dla produktów pochodzących z państw AKP określonych w artykule 1 ustęp 2 załącznika V;
Deklaracja XXIX:	Wspólna deklaraqa w sprawie produktów objętych wspólną polityką rolną;
Deklaracja XXX:	Deklaracja państw AKP w sprawie artykułu 1 załącznika V;
Deklaracja XXXI:	Deklaracja Wspólnoty w sprawie artykułu 5 ustęp 2 litera a) załącznika V;
Deklaracja XXXII:	Wspólna deklaracja w sprawie niedyskiyminaq‘i;
Deklaracja XXXIII:	Deklaracja Wspólnoty w sprawie artykułu 8 ustęp 3 załącznika V;
Deklaracja XXXIV:	Wspólna deklaracja w sprawie artykułu 12 załącznika V;
Deklaracja XXXV:	Wspólna deklaracja dotycząca protokołu 1 w sprawie artykułu 7 załącznika V;
Deklaracja XXXVI:	Wspólna deklaracja dotycząca protokołu 1 załącznika V;
Deklaracja XXXVII:	Wspólna deklaracja dotycząca protokołu 1 załącznika V w sprawie pochodzenia produktów rybnych;
Deklaracja XXXVIII:	Deklaracja Wspólnoty dotycząca protokołu 1 załącznika V w sprawie rozszerzenia wód terytorialnych;
Deklaracja XXXIX:	Deklaracja państw AKP dotycząca protokołu 1 załącznika V w sprawie pochodzenia produktów rybnych;
Deklaracja XL	Wspólna deklaracja w sprawie stosowania zasady tolerancji odchylenia wartości w sektorze tuńczyka;
Deklaracja XLI:	Wspólna deklaracja w sprawie artykułu 6 ustęp 11 protokołu 1 załącznika V;
Deklaracja XUI:	Wspólna deklaracja w sprawie reguł pochodzenia: kumulacja pochodzenia z Republiką Południowej Afryki;
Deklaracja XLIII:	Wspólna deldaraqa w sprawie załącznika 2 do protokołu 1 załącznika V.

W DOWÓD CZEGO niżej podpisani pełnomocnicy złożyli swoje podpisy.

deklaracja i

Wspólna deklaracja w sprawie wsparcia dostępu do rynku w ramach partnerstwa AKP-WE

Strony uznają istotną wartość preferencyjnych warunków dostępu do tynku dla gospodarek AKP, zwłaszcza dla sektora towarowego i innych sektorów rolno-przemysłowych mających zasadnicze znaczenie dla gospodarczego i społecznego rozwoju państw AKP i wnoszących poważny wkład w zatrudnienie, przychody z wywozu i dochody państwa.

Strony biorą pod uwagę, że niektóre sektory, przy wsparciu UE, przechodzą proces transformacji mający na celu umożliwienie zainteresowanym eksporterom AKP konkurowanie w UE i na rynkach międzynarodowych, w tym poprzez rozwój produktów markowych i innych produktów o wartości dodanej.

Uznają również, że dodatkowe wsparcie może być niezbędne w przypadkach gdy większa liberalizacja handlu może spowodować istotniejsze zmiany warunków dostępu do rynku dla producentów AKP. W związku z tym postanawiają zbadać wszelkie niezbędne środki mające na celu podtrzymanie konkurencyjnej pozycji państw AKP na rynku UE. Badanie to może obejmować między innymi reguły pochodzenia, środki sanitarne i fitosanitarne oraz realizację szczególnych środków mających na celu przezwyciężenie ograniczeń od strony podaży w państwach AKP. Celem jest umożliwienie państwom AKP wykorzystania istniejących oraz potencjalnych porównywalnych korzyści na rynku UE.

Strony zobowiązują się, po opracowaniu programów pomocowych i zapewnieniu środków, do przeprowadzania okresowych ocen postępów i osiągniętych wyników w celu podjęcia decyzji o właściwych dodatkowych środkach, jakie należy wdrożyć.

Wspólny Ministerialny Komitet ds. Handlu monitoruje wykonanie niniejszej deklaracji i przedkłada stosowne sprawozdania i zalecenia Radzie Ministrów.

DEKLARACJA U

Wspólna deklaracja w sprawie migracji i rozwoju (Artykuł 13)

Strony zobowiązują się do wzmocnienia i pogłębienia dialogu oraz współpracy w dziedzinie migracji, opierając się na następujących trzech filarach kompleksowego i zrównoważonego podejścia do migracji:

1)    migracje i rozwój, w tym kwestie związane z diasporami, drenażem mózgów i przekazami pieniężnymi;

2)    legalna migracja, w tym admisja, mobilność oraz przepływ umiejętności i usług; oraz

3)    nielegalna migracja, w tym przemyt i handel ludźmi oraz zarządzanie granicami, a także readmisja.

Bez uszczerbku dla obowiązującego artykułu 13 Strony zobowiązują się do opracowania szczegółów takiej pogłębionej współpracy w dziedzinie migracji.

Ponadto zobowiązują się dążyć do terminowego zakończenia tego dialogu i przedstawienia następnej Wspólnej Radzie AKP-WE sprawozdania z postępów.

DEKLARACJA III

Deklaracja Unii Europejskiej w sprawie zmian instytucjonalnych wynikających z wejścia w życie

Traktatu z Lizbony

W następstwie wejścia w życie Traktatu z Lizbony dnia 1 grudnia 2009 r., Unia Europejska zastąpiła Wspólnotę Europejską i jest jej następcą prawnym, w związku z czym od tej daty wykonuje wszelkie prawa i ponosi wszelkie obowiązki Wspólnoty Europejskiej. Z tego względu odniesienia do „Wspólnoty Europejskiej" w tekście Umowy należy traktować, w odpowiednich przypadkach, jako odniesienia do „Unii Europejskiej".

Unia Europejska zaproponuje państwom AKP wymianę listów w celu dostosowania Umowy do zmian instytucjonalnych w Unii Europejskiej wynikających z wejścia w życie Traktatu z Lizbony.

AGREEMENT

amending for the second time thc Partnership Agreemcnt between the members of che African, Caribbean and Pacific Group of States, of the one part, and the European Community and its Member States, of the other part, signed in Cotonou on 23 June 2000, as first amended in Ltucemboure on

25 June 2005

HIS MAJESTY THE KING OF THE BELGIANS,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF BUŁGARIA,

THE PRESIDENT OF THE CZECH REPUBUC,

HER MAJESTY THE QUEEN OF DENMARK,

THE PRESIDENT OF THE FEDERAL REPUBUC OF GERMANY.

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF ESTONIA,

THE PRESIDENT OF IRELAND,

THE PRESIDENT OF THE HELLENIC REPUBUC,

HIS MAJESTY THE KING OF SPAIN,

THE PRESIDENT OF THE FRENCH REPUBUC,

THE PRESIDENT OF THE ITALIAN REPUBUC,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF CYPRUS,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF LATVIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF UTHUANIA,

HIS ROYAL HIGHNESS THE GRAND DUKE OF LUXEMBOURG,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF HUNGARY,

THE PRESIDENT OF MALTA,

HER MAJESTY THE QUEEN OF THE NETHERLANDS.

THE FEDERAL PRESIDENT OF THE REPUBUC OF AUSTRIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF POLAND,

THE PRESIDENT OF THE PORTUGUESE REPUBUC,

THE PRESIDENT OF ROMANIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF SLOVENIA,

THE PRESIDENT OF THE SLOVAK REPUBUC,

THE GOVERNMENT OF THE łONGDOM OF SWEDEN,

HER MAJESTY THE QUEEN OF THE UNITED KINGDOM OF GREAT BRITAIN AND NORTHERN IRELAND,

Contracting Parties to the Treaty on European Union and the Treaty on the Functioning of the European Union, hereinafter referred to as 'the Member States',

and

THE EUROPEAN UNION, hereinafter referred to as 'the Union* or 'the EU*, of the one part, and

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF ANGOLA,

HER MAJESTY THE QUEEN OF ANTIGUA AND BARBUDA,

THE HEAD OF STATE OF THE COMMONWEALTH OF THE BAHAMAS,

THE HEAD OF STATE OF BARBADOS,

HER MAJESTY THE QUEEN OF BELIZE,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF BENIN,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF BOTSWANA,

THE PRESIDENT OF BURKINA FASO,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF BURUNDI,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF CAMEROON,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF CAPE VERDE,

THE PRESIDENT OF THE CENTRAL AFRICAN REPUBLIC,

THE PRESIDENT OF THE UNION OF THE COMOROS,

THE PRESIDENT OF THE DEMOCRAT1C REPUBLIC OF CONGO,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF CONGO,

THE GOVERNMENT OF THE COOK ISLANDS,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF CÓTE DWOIRE,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF DJIBOUTI,

THE GOVERNMENT OF THE COMMONWEALTH OF DOMINICA,

THE PRESIDENT OF THE DOMINICAN REPUBLIC,

THE PRESIDENT OF THE STATE OF ERITREA,

THE PRESIDENT OF THE FEDERAL DEMOCRATIC REPUBLIC OF ETHIOPIA,

THE PRESIDENT OF THE GABONESE REPUBUC.

THE PRESIDENT AND HEAD OF STATE OF THE REPUBUC OF THE GAMBIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF GHANA,

HER MAJESTY THE QUEEN OF GRENADA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF GUINEA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF GUINEA-BISSAU,

THE PRESIDENT OF THE CO-OPERATIVE REPUBUC OF GUYANA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF HAITI,

THE HEAD OF STATE OF JAMAICA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF KENYA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF KIRIBATI,

HIS MAJESTY THE KING OF THE HNGDOM OF LESOTHO,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF LIBERIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF MADAGASCAR,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF MALAWI,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF MAU,

THE GOVERNMENT OF THE REPUBUC OF THE MARSHALL ISLANDS,

THE PRESIDENT OF THE ISLAMIC REPUBUC OF MAURITANIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF MAURITIUS,

THE GOVERNMENT OF THE FEDERATED STATES OF MICRONES1A,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF MOZAMBIQUE,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF NAMIBIA,

THE GOVERNMENT OF THE REPUBUC OF NAURU.

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF NIGER,

THE PRESIDENT OF THE FEDERAL REPUBUC OF NIGERIA,

THE GOVERNMENT OF NIUE,

THE GOVERNMENT OF THE REPUBUC OF PALAU,

HER MAJESTY THE QUEEN OF THE INDEPENDENT STATE OF PAPUA NEW GUINEA, THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF RWANDA,

HER MAJESTY THE QUEEN OF SAINT LUCIA,

HER MAJESTY THE QUEEN OF SAINT VINCENT AND THE GRENADINES,

THE HEAD OF STATE OF THE INDEPENDENT STATE OF SAMOA,

THE PRESIDENT OF THE DEMOCRATIC REPUBLIC OF SAO TOME AND PRfNCIPE.

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF SENEGAL,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF SEYCHELLES,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF SIERRA LEONE.

HER MAJESTY THE QUEEN OF SOLOMONISLANDS,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF SOUTH AFRICA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF SURINAME,

HIS MAJESTY THE KING OF THE KINGDOM OF SWAZILAND,

THE PRESIDENT OF THE UNITED REPUBUC OF TANZANIA.

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF CHAD,

THE PRESIDENT OF THE DEMOCRATIC REPUBUC OF TIMOR-LESTE,

THE PRESIDENT OF THE TOGOLESE REPUBUC,

HIS MAJESTY THE KING OF TONGA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF TRINIDAD AND TOBAGO.

HER MAJESTY THE QUEEN OF TUVALU,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF UGANDA,

THE GOVERNMENT OF THE REPUBLIC OF VANUATU,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF ZAMBIA,

THE GOVERNMENT OF THE REPUBUC OF ZIMBABWE, which States ate hereinafter refcrred to as *ACP States*, of the other part,

HAVING REGARD to the Trcaty on the Functioning of the European Union, on the one hand, and the Geoigetown Agree-ment establishing the Group of Aftican, Caribbean and Pacific States (ACP), on the other;

HAVING REGARD to the Pattnership Agreement between the members of the Aftican, Caribbean and Pacific Group of States, of the one part, and the European Conununity and its Member States, of the other part, signed in Cotonou on 23 June 2000, as first atnended in Luxembourg on 25 June 2005, (hereinafter referred to as ‘the Cotonou Agrecment’);

CONSIDHRING that Article 95(1) of the Cotonou Agreement lays down that the duration of the Agreement shall be 20 years, commencing on 1 March 2000;

CONSIDER1NG that the Agreement amending the Cotonou Agreement for the first tune was signed in Ltutembourg on 25 )une 2005 and entered into force on 1 July 2008;

HAVE DECIDED to sign this Agreement amending the Cotonou Agreement for the second time and to this end have des-ignated as their Plenipotentiaries:

FOR HIS MAJESTY THE KING OF THE BELGIANS.

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF BUŁGARIA,

FOR THE PRESIDENT OF THE CZECH REPUBUC

FOR HER MAJESTY THE QUEEN OF DENMARK,

FOR THE PRESIDENT OF THE FEDERAL REPUBUC OF GERMANY,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF ESTONIA,

FOR THE PRESIDENT OF IRELAND,

FOR THE PRESIDENT OF THE HELLENIC REPUBUC,

FOR HIS MAJESTY THE KING OF SPAIN,

FOR THE PRESIDENT OF THE FRENCH REPUBUC,

FOR THE PRESIDENT OF THE ITAUAN REPUBUC,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF CYPRUS,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF LATV1A,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF UTHUANIA,

FOR HIS ROYAL HIGHNESS THE GRAND DUKE OF LUXEMBOURG,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF HUNGARY,

FOR THE PRESIDENT OF MALTA,

FOR HER MAJESTY THE QUEEN OF THE NETHERLANDS,

FOR THE FEDERAL PRESIDENT OF THE REPUBUC OF AUSTRIA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF POLAND,

FOR THE PRESIDENT OF THE PORTUGUESE REPUBUC,

FOR THE PRESIDENT OF ROMANIA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF SLOVENIA,

FOR THE PRESIDENT OF THE SLOVAK REPUBUC,

FOR THE GOVERNMENT OF THE KINGDOM OF SWEDEN,

FOR HER MAJESTY THE QUEEN OF THE UNITED KINGDOM OF GREAT BRITA1N AND NORTHERN IRELAND, FOR THE EUROPEAN UNION,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF ANGOLA,

FOR HER MAJESTY THE QUEEN OF ANTIGUA AND BARBUDA,

FOR THE HEAD OF STATE OF THE COMMONWEALTH OF THE BAHAMAS,

FOR THE HEAD OF STATE OF BARBADOS,

FOR HER MAJESTY THE QUEEN OF BELIZE,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF BENIN,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF BOTSWANA,

FOR THE PRESIDENT OF BURKINA FASO,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF BURUNDI,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF CAMEROON,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF CAPE VERDE,

FOR THE PRESIDENT OF THE CENTRAL AFRICAN REPUBLIC,

FOR THE PRESIDENT OF THE UNION OF THE COMOROS,

FOR THE PRESIDENT OF THE DEMOCRATIC REPUBLIC OF CONGO,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF CONGO,

FOR THE GOVERNMENT OF THE COOK ISLANDS,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF CÓTE DWOIRE,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF DJIBOUTI,

FOR THE GOVERNMENT OF THE COMMONWEALTH OF DOMINICA,

FOR THE PRESIDENT OF THE DOMINICAN REPUBUC.

FOR THE PRESIDENT OF THE STATE OF ERITREA,

FOR THE PRESIDENT OF THE FEDERAL DEMOCRATIC REPUBLIC OF ETHIOPIA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF THE FIJI ISLANDS,

FOR THE PRESIDENT OF THE GABONESE REPUBLIC,

FOR THE PRESIDENT AND HEAD OF STATE OF THE REPUBUC OF THE GAMBIA,

FOR HER MAJESTY THE QUEEN OF GRENADA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF GUINEA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF GUINEA-BISSAU,

FOR THE PRESIDENT OF THE CO-OPERATIVE REPUBLIC OF GUYANA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF HAITI,

FOR THE HEAD OF STATE OF JAMAICA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF KENYA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF KIRIBATI.

FOR HIS MAJESTY THE KING OF THE HNGDOM OF LESOTHO,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF LIBERIA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF MADAGASCAR,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF MALAWI,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF MALI,

FOR THE GOVERNMENT OF THE REPUBLIC OF THE MARSHALL ISLANDS,

FOR THE PRESIDENT OF THE ISLAMIC REPUBLIC OF MAURITANIA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF MAURITIUS,

FOR THE GOVERNMENT OF THE FEDERATED STATES OF MICRONESIA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF MOZAMBIQUE,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF NAMIBIA,

FOR THE GOVERNMENT OF THE REPUBLIC OF NAURU,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF NIGER,

FOR THE PRESIDENT OF THE FEDERAL REPUBLIC OF NIGERIA,

FOR THE GOVERNMENT OF NIUE,

FOR THE GOVERNMENT OF THE REPUBLIC OF PALAU,

FOR HER MAJESTY THE QUEEN OF THE INDEPENDENT STATE OF PAPUA NEW GUINEA, FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF RWANDA,

FOR HER MAJESTY THE QUEEN OF SAINT KOTS AND NEVIS,

FOR HER MAJESTY THE QUEEN OF SAINT LUCIA,

FOR HER MAJESTY THE QUEEN OF SAINT VINCENT AND THE GRENADINES,

FOR THE PRESIDENT OF THE DEMOCRATIC REPUBUC OF SAO TOMŚ AND PRfNCIPE, FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF SENEGAL,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF SEYCHELLES,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF SIERRA LEONE,

FOR HER MAJESTY THE QUEEN OF SOLOMON ISLANDS,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF SOUTH AFRICA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF SURINAME,

FOR HIS MAJESTY THE KING OF THE KINGDOM OF SWAZILAND,

FOR THE PRESIDENT OF THE UNITED REPUBUC OF TANZANIA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF CHAD,

FOR THE PRESIDENT OF THE DEMOCRATIC REPUBLIC OF TIMOR-LESTE,

FOR THE PRESIDENT OF THE TOGOLESE REPUBUC,

FOR HIS MAJESTY THE KING OF TONGA,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF TRINIDAD AND TOBAGO,

FOR HER MAJESTY THE QUEEN OF TUVALU,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF UGANDA,

FOR THE GOYERNMENT OF THE REPUBLIC OF VANUATU,

FOR THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF ZAMBIA,

FOR THE GOVERNMENT OF THE REPUBLIC OF ZIMBABWE,

WHO, having exchanged their Fuli Powers, found in good and due form,

HAVE AGREED AS FOLLOWS:

1♦ The eleventh recital, commencing 'RECALUNG the Libreville and Santo Domingo declarations is replaced by the following:

3. After the twelfth recital, commencing ‘CONSIDERING that the Millennium Development Goals ... the following recital is inserted:

‘RECALUNG the declarations of the successive Summits of the Heads of State and Govemment of ACP States;*,

2, The twelfth recital, commencing ‘CONSIDERING that the Millennium Deyelopment Goals ... is replaced by the following:

‘SUBSCRIBING to the aid effectiveness agenda started in Romę, pursued in Paris and further developed in the Accra Agenda for Action;'.

4. The thirteenth recital, commencing TAYING particular attention to the pledges ../, is replaced by the following:

‘PAYING particular attention to the pledges madę and objec-tives agreed at major UN and other intemational conferences and acknowledging the need for further action to be taken in order to achieve the goals and implement the action pro-grammes which have been drawn up in those fora;'.

in deyelopment and improying the institutional framework necessaiy for social cohesion, for the functioning of a democratic society and market economy, and for the emeigence of an actiye and organised civil society shall be integral to the approach. Systematic account shall be taken of the situation of women and gender issues in all areas - political, economic and social. The principles of sustainable management of natural resources and the enWronment, including climate change, shall be applied and integrated at eveiy leyel of the partnership/.

5.    After the thirteenth recital, commencing TAYING particular

attention to the pledges ../, the following recital is inserted:

2. Article 2 is replaced by the following:

‘AWARE of the serious global environmental challenge posed by climate change, and deeply concemed that the most yulnerable populations live in deyeloping countries, in particular in Least Developed Countries and Smali Island ACP States, where dimate-related phenomena such as sea level rise, Coastal erosion, flooding, droughts and desertifi-cation are threatening their livelihoods and sustainable deyelopment;'.

'Article 2

Fundamental principles

B. TEXT OFTHE ARTICLES OF THE COTONOU AGREEMENT ⁴

ACP-EC cooperation, underpinned by a legally binding system and the existence of joint institutions, shall be guided by the intemationally agreed aid effectiveness agenda regarding ownership, alignment, harmonisation, rcsults-oriented aid management and mutual accountability, exercised on the basis of the following fundamental principles:

(a) the third paragraph is replaced by the following:

These objectives and the Parties' intemational commit-ments, including the Millennium Deyelopment Goals, shall inform all development strategies and shall be tack-led through an integrated approach taking account at the same tiine of the political, economic, social, cultural and environmental aspects of deyelopment. The partner-ship shall proyide a coherent support framewoik for the deyelopment strategies adopted by each ACP State/;

(b) the fourth paragraph is replaced by the following:

— equality of the partners and ownership of the deyelopment strategies: for the purposes of implementing the objectiyes of the partnership, the ACP States shall deter-mine the deyelopment strategies for their economies and societies in all sovereignty and with due regard for the essential and fundamental elements described in Article 9; the partnership shall encourage ownership of the deyelopment strategies by the countries and populations concemed; EU deyelopment partners shall align their programmes with these strategies;

— participation: apart from central goyemment as the main partner, the partnership shall be open to ACP par-liaments, and local authorities in ACP States and differ-ent kinds of other actors in order to encourage the integration of all sections of society, including the priyate sector and civil society organisations, into the main-stream of political, economic and social life;

‘Sustained economic growth, developing the priyate sec-tor, increasing employment and improving access to productiye resources shall all be part of this framework. Support shall be giyen to the respect of the rights of the indiyidual and meeting basie needs, the promotion of social deyelopment and the conditions for an equitable distribution of the firuits of growth. Regional and sub-regional integration processes which foster the integra-tion of the ACP countries into the worid economy in terms of trade and priyate investment shall be encour-aged and supported. Building the capacity of the actors

— the piyotal role of dialogue and the fulfilment of mutual obligations and accountability. the obligations assumed by the Parties in the framework of their dialogue shall be central to their partnership and cooperation relations; the Parties shall work closely together in determining and implementing the necessaiy processes of donor alignment and harmonisation, with a view to securing a key role for ACP States in these processes;

(a) State (local, regional and national), including ACP national pariiaments;

(b) ACP regional oiganisations and the African Union. For the purpose of this Agreement the notion of regional oiganisations or leyels shall also include sub-regional oiganisations or leyels;

(c) non-State:

— be informed and involved in consultation on cooperation policies and strategies, on priorities for cooperation especially in areas that concem or directly affect them, and on the political dialogue,

(b) in paragraph 2 the woids ‘non-govemmental actors* are replaced by 'non-State actors*.

5. Article 8 is replaced by the following:

— be proyided with capacity-building support in critical areas in order to reinforce the capabilities of these actors, particularly as regards organisation and representation, and the establishment of consultation mechanisms including channels of communication and dialogue, and to promote strategie alliances.

Artick 8

Political dialogue 1. The Parties shall regularly engage in a comprehensive, balanced and deep political dialogue leading to commitments on both sides.

Non-State actors and local decentralised authorities shall, where appropriate:

— be proyided with financial resources, under the conditions laid down in this Agreement in order to support local deyelopment processes,

— be involved in the implementation of cooperation projects and programmes in areas that concem them or where these actors have a comparatiye advantage.

2. The objectiye of this dialogue shall be to exchange information, to foster mutual understanding and to facilitate the establishment of agreed priorities and shaied agendas, in particular by recognising existing links between the different aspects of the relations between the Parties and the yarious areas of cooperation as laid down in this Agreement. The dialogue shall facilitate consultations and strengthen cooperation between the Parties within International fora as weU as promote and sustain a system of effectiye multilateralism. The objectiyes of the dialogue shall also include preyenting situations arising in which one Party might deem it necessary to have recourse to the consultation procedures envisaged in Articles 96 and 97.

3. The dialogue shall cover all the aims and objectives laid down in this Agreement as well as all questions of common, generał or regional interest, including issues pertaining to regional and Continental integration. Through dialogue, the Pardes shall contribute to peace, security and stabiHty and promote a stable and democradc political environment. It shall encompass cooperation strategies, including the aid effectiveness agenda, as well as global and sectoral policies, including environment, climate change, gender, migration and quesdons related to the cultural heritage. It shall also address global and sectoral policies of both Pardes that might affect the achievement of the objecdves of development cooperation.

(a) in paragraph 3, the second subparagraph is replaced by the following:

*Good govemance, which underpins the ACP-EU Part-nership, shall underpin the domestic and intemational policies of the Parties, and constitute a fundamenta] element of this Agreement. The pardes agtee that serious cases of corruption, including acts of bribery leading to such corruption, as referred to in Article 97 constitute a yiolation of that element.';

4. The dialogue shall focus, inter alia, on specific political issues of mutual concem or of generał significance for the attainment of the objecdves of this Agreement, such as the arms trade, excessive military expenditure, drugs, organised crime or child labour, or discriminadon of any kind, such as race, colour, sex, language, religion, political or other opin-ion, national or social origin, property, birth or other status. The dialogue shall also encompass a regular assessment of the developments conceming the respect for human rights, democradc principles, the rule of law and good goyemance.

(b) in paragraph 4, the following subparagraph is added:

The principles underlying the essential and fundamen-tal elements as defmed in this Article shall apply eąually to the AG^{5 6} States on the one hand, and to the European Union and its Member States, on the other hand/.

5. Broadly based policies to promote peace and to pre-vent, manage and resolye yiolent conflicts shall play a prominent role in this dialogue, as shall the need to take fuli account of the objective of peace and democradc stability in the defi-nition of priority areas of cooperation. The dialogue in this context shall fully involve the releyant AG* regional oigani-sations and the African Union, where appropriate.

(a) in paragraph 1, the second indent is replaced by the following:

'— greater involvement of ACP national parliaments, local decentralised authorities, where appropriate, and of an active and organised civil society and the private sector/;

(b) in paragraph 2, the words 'market economy' are replaced by 'social market economy’.

6. The dialogue shall be conducted in a flexible manner. The dialogue shall be formal or informal according to the need, and conducted within and outside the institutional framework, including the ACP Group, the Joint Parliamen-taty Assembly, in the appropriate format and at the appropriate level, including national, regional, Continental or all* ACP level.

8. Article 11 is replaced by the following:

‘Article 11

Peace-building policies, conflict prevention and resolution, response to situations of fragility

7. Regional organisations and representatives of ciyil society organisations shall be associated with this dialogue, as well as ACP national parliaments, where appropriate.

1.    The Pardes acknowledge that without deyelopment and

poverty reduction there wfll be no sustainable peace and security, and that without peace and security there can be no sustainable deyelopment. The Pardes shall pursue an acdve, comprehensive and integrated policy of peace building and conflict preyention and resolution, and human security, and shall address situations of fragility within the framework of the Partnership. This policy shall be based on the principle of ownership and shall in particular focus on building national, regional and Continental capadties, and on preyenting yiolent conflicts at an eariy stage by addressing their root-causes, including poyerty, in a taigeted manner, and with an adequate combination of all ayailable Instruments.

The Parties acknowledge that new or expanding security thieats need to be addressed, such as oiganised crime, piracy and trafficking of, notably, people, drugs and weapons. The impacts of global challenges like intemational financial market shocks, climate change and pandemics also need to be taken into account.

The Parties emphasize the important role of regional oigani-sations in peace building and conflict preyention and resolu-tion and in tackling new or expanding security thieats with, in Africa, a key responsibility for the African Union.

and their ammunidon, including inadequately secured and poorly managed stocks and stockpiles and their uncontrolled spread.

The Parties agree to cooidinate, obserye and fully implement their respectiye obligations under all releyant intemational conyentions and instmments, and, to this end, they under-take to cooperate at the national, regional and Continental leyels.

3b. The Parties also undertake to cooperate in the preyention of mercenary actiyities in accordance with their obligations under all releyant intemational conyentions and instruments, and their respectiye legislation and regulations.

2, The interdependence between security and deyelop-ment shali inform the activities in the field of peace building, conflict preyention and resolution which shall combine short and long-term approaches, which encompass and go beyond crisis management. Activities to taclde new or expanding security thieats shall, inter alia, support law enforcement, including cooperating on border Controls, enhancing the security of the intemational supply chain, and improving air, maritime and road transport safeguards.

4. In order to address situations of fragility in a strategie and effectiye manner, the Parties shall share information and facilitate preyentiye responses combining diplomatic, security and deyelopment cooperation tools in a coherent way. They shall agree on the best way to strengthen capabilities of States to fulfil their core functions and to stimulate political will for reform while respecting the principle of ownership. In situations of fragility, polidcJ dialogue is especially important and shall be ftuther deyeloped and reinforced.

Activities in the field of peace building, conflict preyention and resolution shall in pardcular indude support for balanc-ing political, economic, social and cultural opportunities among all segments of society, for strengthening the demo-cratic legitimacy and effectiveness of govemance, for estab-lishing effective mechanisms for the peaceful conciliation of group inteiests, for active involvement of women, for bridg-ing dividing lines among different segments of society as well as support for an active and oiganised civil society. In this respect, particular attention shall be paid to developing early waming systems and peace-building mechanisms that would contribute to the preyention of conflicts.

3. Releyant activities shall also include, inter alia, support for mediation, negotiadon and reconciliadon efforts, for effective regional management of shared, scarce natural resouites, for demobilisadon and reintegradon of former combatants into the society, for addressing the problems of child soldiers and of yiolence against women and children. Suitable acdon shall be taken to set responsible limits to mili-tary expenditure and arms trade, including through support for the promotion and applicadon of agreed standards and codes of conduct, as well as to combat activities that fuel conflict.

5. In situations of yiolent conflict the Parties shall take all suitable action to preyent an intensification of yiolence, to limit its territorial spread, and to facilitate a peaceful settle-ment of the existing disputes. Pardcular attendon shall be paid to ensuring that financial resources for cooperation are used in accordance with the principles and objeedyes of the Partnership, and to preyenting a diversion of funds for bel-ligerent purposes.

6. In post-conflict situations, the Parties shall take all suitable acdon to stabilise the situadon during the transition in order to facilitate the return to a non-yiolent, stable and democradc situadon. The Parties shall ensure the creadon of the necessary links between emeigency measures, rehabilita-tion and deyelopment cooperadon.

7. In promodng the strengthening of peace and intemational justice, the Parties reaffirm their determinadon to:

— share experience in the adoption of legał adjustments required to allow for the radficadon and implementadon of the Romę Statute of the Intemational Criminal Court: and

— fight against intemadonal crime in accordance with intemational law, giving due regard to the Romę Statute.

3a. Particular emphasis shall be giyen to the fight against and-personnel landmines and explosive remnants of war as well as to addressing the illicit manufacture, transfer, circu-lation and accumulation of smali arms and light weapons

The Parties shall seek to take steps towards ratifying and implemendng the Romę Statute and related instmments/.

9. Artide 12 is replaced by the following:

Anicie 12

Coherence of Community policies and their impact on the implementation of this Agreement

The Parties are committed to addressing policy coherence for development in a taigeted, strategie and partnership-oriented way, induding strengthening dialogue on issues of policy coherence for deydopment. The Union acknowledges that Union policies, other than development policy, can support the development priorities of AC? States in linę with the objectiyes of this Agreement. On this basis the Union will enhance the coherence of those policies with a view to attain-ing the objectives of this Agreement.

Without prejudice to Artide 96, where the Community intends, in the exercise of its powers, to take a measure which might affect the interests of the ACP States, as far as this Agreemenfs objectives are concemed, it shall inform in good time the ACP Group of its intentions. To this end, the Com-mission shall regularly inform the Secretariat of the ACP Group of planned proposals and communicate simulta-neously its proposal for such measures. Where necessary, a request for information may also take place on the initiatiye of the ACP States.

At their reąuest, consultations shall be held promptly so that account may be taken of their ćoncems as to the impact of those measures before any finał decision is madę.

After such consultations have taken place, the ACP States and the ACP Group may, in addition, transmit their concems in writing to the Community as soon as possible and submit suggestions for amendments indicating the way their concems should be met.

If the Community does not accede to the ACP States¹ submis-sions, it shall advise them as soon as possible giving its reasons.

The ACP Group shall also be provided with adequate information on the entry into force of such decisions, in advance wheneyer possible/.

10. Artide 14 is replaced by the following:

Anicie 14

The joint institutions

1.    The joint institutions of this Agreement are the Coun-cil of Ministers, the Committee of Ambassadors and the Joint Parliamentaiy Assembly.

2.    The joint institutions and the institutions set up under the Economic Partnership Agreements, without prejudice to the releyant proyisions of existing or futurę Economic Partnership Agreements, shall endeayour to ensure coordination, coherence and complementarity, as well as an effectiye and reciprocal flow of information/.

11. The following Article is inserted:

Anicie 14a

Meetings of Heads of State or Goyernment

The Parties shall meet at the level of Heads of State or Gov-emment, upon joint agreement, in an appropriate format/.

12. Article 15 is amended as follows:

(a)    in paragraph 1, the thlrd subparagraph is replaced by the following:

The CounciI of Ministers shall meet as a rule once a year on the initiatiye of the President and wheneyer it seems necessary, in a form and a geographical composition appropriate to the issues to be addressed. Such meetings will proyide for high-level consultations on matters which are of specific concem to the Parties, comple-menting the work that is being done in the Joint Minis-terial Trade Committee, as set out in Article 38, and in the ACP-EC Development Finance Cooperation Committee, as set out in Artide 83, which feed into the annual regular CounciI of Ministers meetings/:

(b)    in paragraph 3, the second subparagraph is replaced by the following:

*It may take decisions that are binding on the Parties and frame resolutions, recommendations and opinions, dur-ing the annual regular meeting, or by written procedurę. It shall report annually to the Joint Parliamentaiy Assembly on the implementation of this Agreement. It shall examine and take into consideration resolutions and recommendations adopted by the Joint Parliamentaiy Assembly/.

13. Article 17 is amended as follows:

(a) paragraph 2 is amended as follows:

(i) the third and fourth indents are replaced by the following:

⁴— discuss issues pertaining to development and the ACP-EU Partnership, induding the Economic Partnership Agreements, other trading arrangements, the European Deyelopment Fund and Country and Regional Strategy Papers. To this end, the Commission shall transmit such Strategy Papers for information to the Joint Parliamentaiy Assembly;

— discuss the annual report of the Council of Ministers on the implementation of this Agree-ment, and adopt resolutions and make recom-mendations to the Council of Ministers with a view to achieving the objectives of this Agreement;’;

(ii) the following indent is added:

*— advocate for insdtutional development and capacity building of national parliaments in accordance with Artide 33(1) of this Agreement.';

(b) paragraph 3 is replaced by the following:

*3.    Hie Joint Pariiamentaiy Assembly shall meet twice

a year in plenaiy session, altemately in the European Union and in an ACP State. With a view to strengthen-ing regional integration and fostering cooperation between national parliaments meetings between EU and ACP members of parliament shall be arranged at regional level.

Such meetings at regional level will be organised in pur-suance of the objectives laid down in Article 14(2) of this Agreement.'.

14. Article 19(2) is replaced by the following:

7. Cooperation shall refer to the condusions of United Nations Conferences and to the objectives, targets and action programmes agreed at International level and to their follow-up as a basis for development principles. Cooperation shall also refer to the intemational development cooperation targets and shall pay partkular attention to putting in place qualitative and quantitative indicators of progress. The Par-ties will make concerted efforts to accelerate progress towards the attainment of the Millennium Development Goals.'.

15. Article 20 is amended as follows:

(a) paragraph 1 is amended as follows:

(i) the introductoiy wording is replaced by the following: ⁷

various elements, in particular at, and between, the national and regional leyels. In this context and within the framework of development policies and reforms pursued by the ACP States, ACP-EC cooperation strategies at national and, where appropri-ate, at regional leyels shall aim at:';

(ii)    point (a) is replaced by the following:

'(a) achieving rapid and sustained job-creating economic growth, developing the priyate sector, increasing employment, and improving access to productive economic actiyities and resources;’;

(iii)    the following point is inserted:

'(aa) fostering regional cooperation and integration;';

(b) paragraph 2 is replaced by the following:

7.    Systematic account shall be taken in mainstream-

ing into all areas of cooperation the following thematic or cross-cutting themes: human rights, gender issues, democracy, good govemance, environmental sustain-ability, climate change, communicable and non-communicable diseases and institutional development and capacity building. These areas shall also be eligible for Community support.'.

16. Article 21 is amended as follows:

(a)    in the introductoiy part of paragraph 1, the words 'priyate inyestment' are replaced by 'inyestment';

(b)    in paragraph 3, point (c), the words 'enhancement of are replaced by 'enhancing';

(c)    paragraph 5 is replaced by the following:

*5. Support for inyestment and priyate sector devel-opment shall integrate actions and initiatiyes at macro, meso and micro economic leyels and promote the search for innovative financing mechanisms, including the blending and leyeraging of priyate and public sources for deyelopment frinding.';

(d)    the following paragraph is added:

‘6. Cooperation shall support inyestments in basie infrastructure by the public sector aimed at priyate sector deyelopment, economic growth and poverty eradication.'.

Cooperation programmes and activities shall support, inter alia, the development and impiementation of sustainable aquaculture and fisheries development strategies and man-agement plans in ACP countries and regions; the main-streaming of aquaculture and fisheries into national and regional development strategies; the development of the infrastructure and technical know-how necessaiy to enable ACP countries to yield maximum sustainable value from their fisheries and aquaculture; caparity building of ACP countries to overcome extemal challenges that hinder them from tak-ing fuli advantage of their fisheries resources; and the pro-motion and development of joint ventures for investment in the fisheries and aquaculture sectors of ACP countries* Any fishery agrcement that may be negotiated between the Com-munity and the ACP States shall give due consideration to consistency with the deyelopment strategies in this area.

High-level consultations, including at ministerial level, may be held upon joint agreement with a view to developing, improving and/orstrengthening ACP-EU deyelopment cooperation in sustainable aquaculture and fisheries/.

20. In Artide 25(1), points (a) and (b) are replaced by the following:

'(a) improving education and training at all levels, working towards recognition of tertiary education qualifications, establishment of quality assurance systems for education, including education and training deliyered on-line or through other non-conyentional means, and building technical capacity and sldlls;

(b) improving health systems, in particular equitable access to compiehensive and quality health care services, and nutrition, eliminating hunger and malnutrition and ensuring adeąuate food supply and security, including through supporting safety nets;'.

21. Artide 27 is amended as follows:

(a) the title is replaced by the following: ‘Culture and deyelopment';

(f) promoting the cultural dimension in education and the partidpation of youth in cultural actiyities/.

22. Articles 28, 29 and 30 are replaced by the following:

⁴Artide 28

General approach

1.    ACP-EU cooperation shall proyide effectiye assistance to achieye the objectiyes and priorities which the ACP States haye set themselyes in the context of regional cooperation and intęgration.

2.    In conformity with the generał objectiyes set out in Articles 1 and 20, ACP-EU cooperation shall aim to:

(a) promote peace and stability, as well as conflict preyen-tion and resolution;

(b)    enhance economic deyelopment and economic cooperation through the build-up of laiger markets, the free moyement of persons, goods, sendces, Capital, labour and technology among ACP countries, the accelerated diyersification of the economies of the ACP States, the promotion and expansion of trade among ACP countries and with third countries and the gradual intęgration of the ACP States into the world economy;

(c)    promote the management of sustainable deyelopment challenges with a transnational dimension through, inter alia, coordination and harmonisation of regional cooperation policies.

3. Under the conditions set out in Artide 58, cooperation shall also support inter-regional and intra-ACP cooperation such as that involving:

(a) one or several ACP regional organisations, including at Continental leyel;

(b) point (c) is replaced by the following:

⁴(c) recognising, presemng and promoting the value of cultural heritage; supporting the deyelopment of capacity in this sector;';

(c) the following points are added:

*(e) recognising and supporting the role of cultural actors and cultural netwoiks, and their contribution to sustainable deyelopment; and

(b)    European Overseas Countries and Territories (OCTs) and outermost regions;

(c)    non-ACP deyeloping countries.

Artide 29

ACP-EU cooperation in support of regional cooperation and intęgration

1. In the area of stability, peace and conflict prevention, cooperation shall support:

(a) the promotion and development of a regional political dialogue in areas of conflict prevention and resoludon; human rights and democratisation; exchange, network-ing, and promotion of mobility between the different actors of development, in particular in civil society;

(b) the promotion of regional initiatives and policies on security-related issues, including arrns control, action against drugs, oiganised crimes, money laundeiing, brib-eiy and corruption.

2. In the area of regional economic integration, coopera-tion shall support:

(a) the participation of Least Developed Countries (LDC) AG⁹ States in the establishment of regional markets and shaiing the benefits therefrom;

Artkle 30

Capacity building in support of ACP regional cooperation and integration

With a view to realising the effectiyeness and efficiency of regional policies, cooperation shall develop and strengthen the capadties of:

(a)    regional integration institutions and organisations set up by the ACP States and those with ACP State participation that promote regional cooperation and integration;

(b)    national goyemments and pariiaments in matters of regional integration; and

(c)    non-State actors, including the private sector/.

(b) the implementation of sectoral economic reform policies at regional level;

(c) the liberalisation of trade and payments;

(d) the promotion of cross-border investments both foreign and domestic, and other regional economic integration initiatiyes;

(e) the mitigation of the effects of net transitional costs of regional integration on budget revenue and balance of payments; and

(f) infrastructure, particularly transport and Communications and safety thereof, and services, including the development of regional opportunities in the area of Information and Communication Technologies (ICT).

3. In the area of regional policies for sustainable develop-ment, cooperation shall support the priorities of ACP regions and, in particular

Artkle 3 la H1Y/AIDS

Cooperation shall support the efforts of ACP States to deyelop and strengthen across all sectors policies and pro-grammes aimed at addressing the HIV/AIDS pandemie and preventing it from hampering deyelopment. It shall support ACP States in scaling up towards and sustaining universal access to HIV/A1DS preyention, treatment, care and support and shall in particular aim at:

(a)    supporting the deyelopment and implementation of comprehensiye multi-sectoral strategies and plans for HIV/A]DS as a priority in national and regional deyelopment plans;

(b)    involving, in national responses to HIV/AIDS, all appro-priate deyelopment sectors and ensuring a broad mobili-sation of stakeholders at all leyels;

(a) the environment and the sustainable management of natural resources, including water and energy, and addressing climate change;

(b) food security and agriculture;

(c) strengthening national health systems and addressing shortages in human resources for health as the basis for ensuring uniyersal access to, and the effectiye integration of, HIV/AIDS preyention, treatment and care and other health serWces;

(e) developing supportive legał and policy frameworks and remoying punitive laws, policies, practices, stigma and discrimination that undermine human rights, increase vulnerability to HIV/AIDS and inhibit access to effecdve HIY/AIDS prevention, treatment, care and support, including medicines, commodities and services for people living with HIV/AIDS and for the populations most at risk;

(f) scaling up access to evidence-based, comprehensiye HIV/AIDS preyention, which address the local drivers of the epidemie and the specific needs of women, young people and the populations most at risk; and

(g) ensuring universal and reliable access to safe, high-ąuality and affordable medicines, and to health commodities, including sexual and reproductive health commodities.’.

(ii) raising the political profile of dimate change in development cooperation, including through appropriate policy dialogue;

(iii) assisting ACP States to adapt to climate change in relevant sectors such as agriculture, water manage-ment and infiastructure, including through transfer and adoption of relevant and environmentally sound technologies;

(iv) promoting disaster risk reduction, reflecting that an inereasing proportion of disasters are related to climate change;

(v) proyiding financial and technical support for miti-gation action of ACP States in linę with their pov-erty reduction and sustainable deyelopment objectives, including reducing emissions ffom deforestation and forest degradation and reducing emissions in the agricultural sector;

(vi) improving weather and climate information and forecasting and early waming systems; and

The Parties acknowledge that climate change is a serious glo-bal enyironmental challenge and a threat to the achieyement of the Millennium Deyelopment Goals requiring adequate_; predictable and timely financial support. For these reasons, and in accoidance with the proyisions of Article 32, and par-ticularly of point (a) of paragraph 2 thereof, cooperation shall:

(vii) promoting renewable energy sources, and low-carbon technologies that enhance sustainable deyelopment.'.

25. In Article 33(3), point (c) is replaced by the following:

(a) recognise the yulnerability of ACP States and inparticu-lar of smali islands and low-lying ACP States to climate-related phenomena such as Coastal erosion, cydones, flooding and enyironmentally induced displacements, and in particular of least developed and landlocked ACP States to inereasing floods, drought, deforestation and desertification;

'(c) improyement and strengthening of public finance and fiscal management with a view to developing economic actiyities in ACP countries and inereasing their tax rcv-enues, whilst fiilly respecting the soyereignty of the ACP States in this area.

Measures may include:

(b) strengthen and support policies and programmes to mitigate and adapt to the consequences of, and threat posed by, climate change including through institutional deyelopment and capacity building;

(i) enhancing capacities for domestic reyenue management, including the building of effectiye, efficient and sustainable tax systems;

(c) enhance the capacity of ACP States in the deyelopment of, and the participation in, the global carbon market; and

(ii) promoting the participation in intemational tax cooperation structures and processes with a view to facilitating the further deyelopment of and effectiye compliance with intemational standards;

(d) focus on the following actiyities:

(i) integrating climate change into deyelopment strat-egies and poyerty reduction efforts;

(iii) supporting implementation of intemational best practices in tax matters, including the principle of transparency and exchange of information, in those ACP countries that have committed to them;’.

4. Economic and trade cooperadon shall be implemented in fuli conformity with the proyisions of the Worid Trade Oiganisation (WTO), including special and differential treat-ment, taking account of the Pardes⁸ mutual interests and their respectiye leyels of deyelopment. It shall also address the eifects of preference erosion in fuli conformity with multilat-eral commitments.⁸.

3. The Pardes agree that these new trading arrangements shall be introduced gradually.

Article 37 Procedures

27. Article 35(1) and (2) are replaced by the following:

1. During the negodations of the Economic Partnership Agreements, capacity building shall be proyided in accor-dance with the proyisions of Title I and Anicie 35 to the pub-lic and private sectors of ACP countries, including measures to enhance compeddyeness, for strengthening of regional organisations and for suppon to regional trade integration initiatives, where appropriate with assistance to budgetaiy adjustment and fiscal reform, as well as for infrastructure upgrading and deyelopment, and for inyestment promodon.

2. The Pardes will regulariy reyiew the progress of negodations as foreseen in Article 38

2. Economic and trade cooperadon shall build on regional integradon initiadves of ACP States. Cooperadon in support of regional cooperadon and integradon as defined in Title I and economic and trade cooperadon shall be mutually rein-forcing. Economic and trade cooperadon shall address, in pardeular, supply and demand side constraints, notably inter-connectiyity of infrastructure, economic diyersification and

3. Negodations of the Economic Partnership Agreements will be pursued with ACP countries which consider them-sehres in a position to do so, at the leyel they consider appropriate and in accordance with the procedures agreed by the ACP Group and with a view to supporting regional integration processes within the ACP.

4. Negotiations of the Economic Partnership Agreements shall aim notably at establishing the timetable for the pro-gressiye remoyal of barriers to trade between the Parties, in accordance with the relevant WTO rules. On the Community side trade liberalisation shall build on the acquis and shaU aim at improving current market access for the ACP coun-tries through, inter alia, a review of the rules of origin. Negotiations shall take account of the level of development and the socio-economic impact of trade measures on ACP coun-tries, and their capacity to adapt and adjust their economies to the liberalisation process. Negotiations will therefore be as flexible as possible in establishing the duration of a sufficient transitional period! the finał product coyerage, taking into account sensitive sectors, and the degree of asymmetiy in terms of timetable for tarifF dismantlement, while remaining in conformity with WTO rules then preyailing.

5. The Parties shall dosely cooperate and collaborate in the WTO with a view to explaining and justifying the arrange-ments reached, in particular with regard to the degree of flex-ibility ayailable.

2. In accordance with the objectiyes of economic and trade cooperation, the EU shall endeayour to pursue measures to oyercome possible negatiye impacts of liberalisation, with a view to maintaining significant preferential access within the multilateral trading system for ACP States for as long as is feasible and to ensure that any unayoidable reduc-tion in preference is phased in over as long a period as possible/.

30. Article 38(2) is replaced by the following:

*2. The Ministeiial Trade Committee shall discuss any trade-related issue of concem to aU ACP States and, in particular, regularly monitor the negotiations and implementation of Economic Partnership Agreements. It shall pay special attention to current multilateral trade negotiations and shall examine the impact of the wider liberalisation initiatiyes on ACP-EC trade and the deyelopment of ACP economies. It shall report and make appropriate recommendations to the Coundl of Ministers, including on any supportiye measures, with a view to enhancing the benefits of the ACP-EC trading arrangements/.

6. The Parties shall discuss further how to simplify and review the rules of origin, including cumulation proyisions, that apply to their exports.

7.    Once ACP States have concluded an Economic Partner

ship Agreement, those ACP States which are not Parties to such Agreement can seek accession at any time.

Article 38a Consultations

8. In the context of ACP-EU cooperation in support of ACP regional cooperation and integration as outlined in Title I, and in accordance with Article 35, the Parties shall pay particular attention to the needs arising from the implemen-tation of the Economic Partnership Agreements. The prin-ciples outlined in Article 1 of Annex IV to this Agreement shall apply. To that effect, the Parties agree on the use of existing or new regional financing mechanisms through which resources from the multi-annual financial framework of cooperation and other additional resources could be channelled.'.

29. The following Article is inserted:

Article 37a

Other trading arrangements ⁹

1.    Where new measures or measures stipulated in pro-grammes adopted by the Community for the approximation of laws and regulations in order to facilitate trade are likely to affect the interests of one or morę ACP States, the Community shall, prior to adopting such measures, inform the Secretariat of the ACP Group and the ACP States concemed.

2.    In order to enable the Community to take into consid-eration the interests of the ACP Group, consultations shall be held at the request of the latter in accordance with the proyisions of Article 12 of this Agreement, with a view to reach-ing a satisfactory solution.

3.    Where existing Community rules or regulations adopted in order to facilitate trade affect the interests of one or morę ACP States or where these interests are affected by the interpretation, application or administration of such rules or regulations, consultations shall be held at the request of the ACP States concemed in accordance with the proyisions of Article 12 with a view to reaching a satisfactory solution.

4.    With a view to finding a satisfactory solution, the Parties may also bring up within the Joint Ministeiial Trade Committee any other problems relating to trade which might result from measures taken or envi$aged by the Member States.

5. The Parties shall inform each other of such measures in order to ensure effectiye consultations.

6. The Parties agree that holding consultations within, and providing information through, the institutions of an Eco-nomic Partnership Agreement on matters within the scope of such agreements shall be deemed to also satisfy the proyi-sions ofthis Article and of Article 12 ofthis Agreement, pro-vided that the ACP States likely to be affected are all signatories to the Economic Partnership Agreement within which the consultations were held or information was proyided/.

32. Article 41(5) is replaced by the following:

*5. The Community shall support, through national and regional deyelopment strategies as deflned in Title I and in conformity with Article 35, the ACP States¹⁰ efforts to strengthen their capacity in the supply of services. Pardcular attention shall be paid to services related to labour, business, distribution, finance, tourism, culture and construction and related engineering services with a view to enhancing their competitiveness and thereby increasing the value and the vol-ume of their trade in goods and seryices.’.

36. Article 45(3) is replaced by the following:

*3. The Parties also agree to reinforce cooperation in this area with a view to formulating and supporting effective competition policies with the appropriate national competi-tion agencies that progressiyely ensure the efflcient enfotte-ment of the competition rules by both priyate and State enterprises. Cooperation in this area shall, in particular, through national and regional deyelopment strategies as deflned in Title I and in conformity with Article 35, indude assistance in the drafting of an appropriate legał framework and its administratiye enforcement with particular reference to the special situation of the Least Deyeioped Countries.¹⁰.

37. Article 46(6) is replaced by the following:

33. Article 42(4) is replaced by the following:

*4. The Community shall support, through national and regional deyelopment strategies as deflned in Title I and in conformity with Article 35, the ACP States⁹ efforts to deyelop and promote cost-effective and efflcient maritime transport seryices in the ACP States with a view to increasing the par-ticipation of ACP operators in intemational shipping seryices.'.

*6. The Parties further agree to strengthen their cooperation in this field. Upon request, on mutually agreed terms and conditions, and through national and regional deyelopment strategies as deflned in Tide I and in conformity with Article 35, cooperation shall, inter alia, extend to the following areas: the preparation of laws and regulations for the pro-tection and enforcement of intellectual property rights, the preyention of the abuse of such rights by rightholdera and the infringement of such rights by competitors, the establishment and reinforcement ofdomestic and regional offices and other agencies including support for regional intellectual property organisations involved in enforcement and protec-tion, including the training of pereonnel.¹⁰.

38. In Article 47(2), the introductory wording is replaced by the following:

'5. The Parties also agree to step up cooperation between them in the area of information and communication technologies, and the Information Society. This cooperation shall, through national and regional deyelopment strategies as deflned in Title I and in conformity with Article 35, in particular be directed towards greater complementarity and har-monisation of communication systems, at national, regional and intemational Ievel and their adaptation to new technologies.¹⁰.

*2. Cooperation in standardisation and certification, through national and regional deyelopment strategies as deflned in Title I and in conformity with Article 35, shall aim at promoting compatible systems between the Parties and in particular indude:'.

35. Article 44(2) is replaced by the following:

39. Article 48(3) is replaced by the following:

*3. The Parties agree to strengthen their cooperation, through national and regional deyelopment strategies as deflned in Tide I and in conformity widi Artide 35, with a view to reinfordng the capacity of the public and the priyate sector of the ACP countries in this field.¹⁰.

40. Article 49 i$ amended as follows:

(a)    paragraph 1 is replaced by the following:

*1. The Parties reaffirm their commitment to promot-ing the development of intemational trade in such a way as to ensure sustainable and sound management of the environment, in accordance with the intemational con-yentions and undertakings in this area and with due regard to their respective level of development. They agree that the special needs and requirements of ACP States should be taken into account in the design and implementation of environmental measures, including in rdation to the provisions of Article 32a/;

(b)    the following paragraph is added:

‘3. The Parties agree that environmental measures should not be used for protectionist purposes/.

(a) promote local ownership at all levels of the development process;

(b) reflect a partnership based on mutual rights and obligations;

(c) emphasise the importance of predictability and security in resource flows, granted on highly concessional terms and on a continuous basis;

(d)    be flexible and appropriate to the situarion in each ACP State as well as adapted to the specific naturę of the project or programme concemed; and

(e)    ensure efficiency, coordination and consistency/.

41. Article 50(3) is replaced by the following:

'3. The Parties agree that labour standards should not be used for protectionist purposes/.

(b) point (g) is replaced by the following:

*(g) humanitarian and emergency assistance including assistance to refugees and displaced persons, inter-ventions linking short-term relief and rehabilitation with long-term deyelopment in crisis or post-crisis situations, and disaster preparedness/.

46. Article 61 is amended as follows:

(a)    paragraph 2 is replaced by the following:

*2. Direct budgetary assistance in support of macro-economic or sectoral reforms shall be granted where:

(a)    well-defined poverty-focused national or sector development strategies are in place or under implementation;

(b)    well-defined stability-oriented macroeconomic policy established by the country itself and posi-tively assessed by its main donors, including where releyant the intemational financial institutions, is in place or under implementation; and

(c)    public financial management is sufficiently transparent, accountable and effective.

The Community shall align on the systems and proce-dures spedfic to each ACP country, monitor its budget support with the partner country and support efforts of partner countries to strengthen domesdc accountability, parliamentaiy oversight, audit capacities and public access to Information/;

(b)    paragraph 5 is replaced by the following:

*5. In the framework of the Agreement, the funds ear-marked under the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement, own resources of the European Investment Bank (hereinafter referred to as the Bank) and where appropriate other resources drawn from the European Community*s budget, shall be used to finance projects, programmes and other forms of operations contributing to the achievement of the objec-tives of this Agreement/.

47. Article 66(1) is replaced by the following:

'1.    In order to attenuate the debt burden of the ACP States

and their balance-of-payment problems, the Parties agree to use the resources proyided for under the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement to con-tribute to debt relief initiatives approved at intemational level for the benefit of ACP countries. The Community further-more commits itself to examine how in the longer term other Community resources can be mobilised in support of inter-nationally agreed debt relief initiatiyes/.

48. Article 67(1) is replaced by the following:

1. The multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement shall provide support for macroeconomic and sectoral reforms implemented by the ACP States. In this framework, the Parties shall ensure that adjustment is economically yiable and sodally and politically bearable. Support shall be given in the context of a joint assessment between the Community and the ACP State concemed on the reform measures being undertaken or contemplated either at macroeconomic or sectoral leyel, and permit an oyerall evalu-ation of the reform efforts. To the extent possible the joint assessment shall be aligned on country spedfic arrangements and the support monitored on the basis of results achieyed. Quick disbursement shall be an import ant feature of support programmes/.

49. The title of Chapter 3 of Title II of Part 4, is replaced by the following:

‘CHAPTER 3

Support in case of exogenous shocks’.

50. Article 68 is replaced by the following:

‘Article 68

1.    The Parties recognise that macroeconomic instability resulting from exogenous shocks may adversely affect the deyelopment of the ACP States and jeopardise the attainment of their deyelopment reąuirements. A system of additional support in order to mitigate the short-term adyerse effects resulting from exogenous shocks, including the effects on export eamings, is therefore set up within the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement.

2.    The purpose of this support is to safeguard socio-economic reforms and policies that could be affected nega-tiyely as a result of a drop in reyenue and to remedy the short-term adyerse effects of such shocks.

3. The extreme dependence of the ACP States* economies on exports, in particular from the agricultural and mining sectors, shall be taken into account in the allocation of resources. In this context, the least deyeloped, landlocked and island, post-conflict and post-natural disaster ACP States shall receiye morę fayourable treatment.

4.    The additional resources shall be proyided in accor-dance with the spedfic modalities of the support mechanism as set out in Annex II on Terms and Conditions of Finandng.

5.    The Community shall also provide support for maiket-based insurance schemes designed for ACP States seeking to protect themselyes against short-term effects of exogenous shocks/.

51. The title of Chapter 6 of Title II of Part 4 is replaced by the following:

'CHAPTER 6

Humanitarian, emergency and post-emergency assistance*.

53. The following Article is inserted:

•‘Article 72a Objective

52. Aiticle 72 is replaced by the following:

1. Humanitarian and emergency assistance shall aim to:

(a) safeguard human lives in crises and immediate post-crisis situations;

1. Humanitarian, emergency and post-emergency assistance shall be provided in situations of crisis. Humanitarian and emergency assistance shall aim to save and presera life and to prevent and relieve human suffering wherever the needs arise. Post-emergency assistance shall aim at rehabili-tation and linking the short-term relief with longer term deyelopment programmes.

2. Situations of crisis, including long-term structural insta-bility or fragility are situations posing a threat to law and order or to the security and safety of individuals, threatening to escalate into armed conflict or to destabilise the country. Situations of crisis may also result from natural disasters, man-made crises such as wars and other conflicts or extraor-dinary circumstances having comparable effects related, inter alia, to climate change, environmental degradation, access to energy and natural resources, or extreme poverty.

3. The humanitarian, emergency and post-emergency assistance shall be maintained for as long as necessary to deal with the needs resulting from these situations for the victims, thereby linking relief, rehabilitation and deyelopment.

4. The humanitarian assistance shall be granted exclu-sively according to the needs and interests of the victims of the crisis situation and in linę with the principles of intema-tional humanitarian law and with respect to humanity, neu-trality, impartiality and independence. In particular, there shall be no discrimination between victims on grounds of race, ethnic origin, religion, gender, age, nationality or politi-cal affiliation and free access to and protection of victims shall be guaranteed as well as the security of humanitarian personnel and equipment. ¹¹

(b) contribute to the financing and delivery of humanitarian aid and to the direct access to it of its intended ben-eficiaries by all logistical means available;

(c) carry out short-term rehabilitation and reconstruction to enable the victims to benefit from a minimum of socio-economic integration and, as soon as possible, create the conditions for a resumption of deyelopment on the basis of long-term objectives set by the ACP countries and regions concemed;

(d) address the needs arising from the displacement of people (refugees, displaced persons and retumees) following natural or man-made disasters so as to meet, for as long as necessary, all the needs of refugees and displaced persons (wherever they may be) and facilitate action for their voluntary repatriation and re-integration in their country of origin; and

(e) assist the ACP State or region in setting up short term dis aster preyention and preparedness mechanisms, including for prediction and early waming, with a view to reducing the consequences of disasters.

2. Assistance may be granted to ACP States or regions taking in refugees or retumees to meet acute needs not cov-ered by emergency assistance.

3. Post-emergency action shall aim at physical and social rehabilitation consequent to the results of the crisis concemed and may be undertaken to link the short-term relief and rehabilitation with the relevant longer term deyelopment programmes funded from the national, regional indicatiye programmes or the intra-ACP programme. Such actions must be necessary for the transition from the emergency phase to the deyelopment phase, promoting the socio-economic reintęgration of the parts of the population affected, remoying as far as possible the causes of the crisis and strengthening institutions and the ownership by local and national actors of their role in formulating a sustainable deyelopment policy for the ACP country concemed.

4. Where appropriate, short-term disaster preyention and preparedness mechanisms as referred to in paragraph 1 (e) will be coordinated with other disaster prevention and preparedness mechanisms in place.

The development and strengthening of national, regional and all-ACP disaster risk reduction and management mechanisms shall assist ACP States to build their resilience to the impact of disasters. Ali related activities may be pursued in coopera-tion with regional and intemational oiganisations and pro-grammes that have a proven track record in disaster risk reduction.¹.

57. In Article 100, the second paragraph is replaced by the following:

Ihis Agreement, drawn up in duplicate in the Bulgarian, Czech, Danish, Dutch, English, Estonian, Finnish, French, German, Greek, Hungarian, Italian, Latvian, Lithuanian, Mal-tese, Polish, Portuguese, Romanian, Slovak, Sloyenian, Span-ish and Swedish languages, all texts being equally authentic, shall be deposited in the archives of the General Secretariat of the Council of the European Union and the Secretariat of the ACP States, which shall both transmit a certified copy to the goyemment of each of the Signatoiy States.'.

54. Article 73 is replaced by the following: ‘Artick 73

Implementation

C ANNEXES

1. Annex II, as amended by Decision No 1 /2009 of the ACP-EC Council of Ministers of 29 May 2009 (¹²), shall be amended as follows:

1.    Assistance operations shall be undertaken either at the reąuest of the ACP country or region affected by the crisis situation, or at the initiatiye of the Commission, or on the advice of intemational oiganisations or local or intemational non-State oiganisations.

2.    The Community shall take adequate steps to facilitate speedy action, which is required to meet the immediate needs for which the assistance is needed. The assistance shall be administered and implemented under procedures permitting operations that are rapid, flexible and effectiye.

3.    Underlining the deyelopmental naturę of the assistance granted in accordance with this Chapter, assistance may be used excepdonally together with the indicative programme at the request of the State or region concemedA

55. In Article 76(1), point (d) is replaced by the following:

‘(d) loans from the Bank's own resources and the Inyestment Facility, the terms and conditions of which are set out in Annex II to this Agreement. Such loans may also be used to finance public inyestment in basie infrastructureA

56. In Article 95(3), the first subparagraph is replaced by the following:

(a) Article 1 is replaced by the following:

'Article 1

1.    The terms and conditions of financing in relation to the operations of the Inyestment Facility (Facility), the loans from own resources of the European Inyestment Bank (Bank) and special operations shall be as laid down in this Chapter. These resources may be channelled to eligible enterprises, either directly or indirectly, through eligible inyestment funds and/or financial intermediaries.

2.    Funds for interest ratę subsidies, as proyided for under this Annex, will be madę available from the interest subsidy allocation specified in Annex Ib, paragraph 2(c), to this Agreement.

3.    Interest subsidies may be capitalised or may be used in the form of grants. The amount of the interest ratę subsidy, calculated in terms of its value at the times of disbursement of the loan, shall be charged against the interest subsidy allocation specified in Annex Ib, paragraph 2(c), and paid directly to the Bank. Up to 10 % of this allocation for interest ratę subsidies may also be used to support project related technical assistance in ACP countries.

4. These terms and conditions are without prejudice to terms and conditions that may be imposed upon ACP countries subject to restrictiye borrowing conditions under the Heayily Indebted Poor Countries (“HIPC”) or other intemationally agreed debt sustainability frame-works. Accordingly, where such frameworks require a reduction in the interest ratę of a loan by morę than 3 96, as permitted under Articles 2 and 4 of this Chapter, the Bank shall seek to reduce the ayerage cost of funds

P) OJ EU L 168, 30.6.2009, p. 48

through appropriate co-financing with other donors. Should this not be deemed possible, the interest ratę of the Bank loan may be reduced by such amount as required to comply with the level arising from the HIPC initiatiye or any intemadonally agreed debt sustainabil-ity framework/;

(b) Article 2(7) and (8) are replaced by the following:

7. Ordinary loans in countries not subject to restric-tive bonowing conditions under the HIPC or other inter-nadonally agreed debt sustainability frameworks may be extended on concessional terms and condidons in the following cases:

(a)    for infrastructure projects, that are a prerequisite for private sector development in the Least Developed Countries, in post-conflict countries and in post-natural disaster countries. In such cases, the interest ratę of the loan will be reduced by up to 3 %;

(b)    for projects which involve restructuring operadons in the framework of privadsation or for projects with substandal and dearly demonstrable social or environmental benefits. In such cases, loans may be extended with an interest ratę subsidy, the amount and form of which will be decided with respect to the particular characteristics of the project. How-ever, the interest ratę subsidy shall not be higher than 3 %.

The finał ratę of loans falling under point (a) or (b) shall, in any case, never be less than 50 % of the reference ratę.

8. The funds to be provided for these concessional purposes will be madę available from the interest subsidy allocation referred to in Annex Ib, paragraph 2(c), to this Agreement/;

(c) Article 4(2) is replaced by the following:

'2. Loans from the Bank*s own resources shall be granted under the following terms and condidons:

(a)    the reference ratę of interest shall be the ratę applied by the Bank for a loan with the same conditions as to currency and the repayment period on the day of signature of the contract or on the datę of disbursement;

(b)    however, for countries which are not subject to restrictive borrowing conditions under the HIPC or other intemadonally agreed debt sustainability frameworks: ¹³

(ii) private sector projects falling into the catego-ries specified in Anicie 2(7) (b) shall be eligible for interest ratę subsidies on the terms specified in that provision.

The finał interest ratę shall, in any such case, never be less than 50 % of the reference ratę;

(c) the repayment period of loans madę by the Bank from its own resources shall be determined on the basis of the economic and finandal characteristics of the project These loans shall normally comprise a grace period fixed by reference to the construction period of the project/.

2. Annex III is amended as follows:

(a)    in Article 1, points (a) and (b) are replaced by the following:

^ł(a) strengthen and enhance the role of the Centre for the Development of Enterprise (CDE) so as to pro-vide the private sector with the necessaiy support in the promotion of private sector development activi-des in ACP countries and regions; and

(b) strengthen and reinforce the role of the Technical Centre for Agricultural and Rural Cooperadon (CTA) in ACP institutional capadty deyelopment, pardcularly information management, in order to improve access to technologies for increasing agri-cuitural productivity, commercialisadon, food security and rural deyelopment/;

(b)    Anicie 2 is replaced by the following:

Article 2 CDE

1.    The CDE shall promote a business environment which is conducive to private sector deyelopment and suppon the implementation of private sector deyelopment strategies in the ACP countries by proyiding non* financial seryices, induding consultancy seryices, to ACP companies and businesses and suppon to joint initia-dves set up by economic operators of the Community and of the ACP States. In this regard, due account shall be taken of the needs arising from the implementation of the Economic Partnership Agreements.

2.    The CDE shall aim to assist private ACP enterprises to become morę competitiye in all sectors of the economy. It shall in particular:

(a) facilitate and promote business cooperadon and partnerships between ACP and EU enterprises;

(b) assist with the development of business support ser-vices through support for capacity building in pri-vate sector owned oiganisations or support for providers of technical_t professional, management, commercial and training support senices;

(c) provide assistance for investment promotion activi-ties, such as investment promotion oiganisations, organisation of investment conferences, training programmes, strategy workshops and follow-up inyestment promotion missions;

(d) support initiatiyes that contribute to fostering inno-vation and the transfer of technologies, know-how and best practices on all aspects of business management;

(e) inform the ACP priyate sector about the proyisions of this Agreement; and

(i) proyide information to European companies and priyate sector oiganisations on business opportuni-ties and modalities in ACP countries.

3. The CDE shall also contribute to the improyement of business enyironment at national and regional levels so as to support enterprises to take advantage of the progress in regional integration processes and trade opening. This shall incłude:

(a) assisting enterprises in meeting existing and new quality and other standanłs introduced by progiess in regional integration and the implementation of the Economic Partnership Agreements;

(b) diffusing information within the local ACP priyate sector about the product ąuality and standards required in extemal markets;

(c) promoting regional and national business enyironment reforms, including by facilitating the dialogue between priyate sector and public institutions; and

(d) enhancing the role and function of national and/or regional service-providing intermediaries.

4, The activities of the CDE shall be based on the con-cept of coordination, complementarity and added yalue in respect of any priyate sector development initiatives taken by public or priyate entities. In particular, its activi-ties shall be consistent with the national and regional deyelopment strategies as defined in Part 3 of this Agreement. The CDE shall exercise selectivity and ensure financial sustainability in undertaking its tasks. It shall ensure an appropriate division of tasks between its Head-ąuarters and regional offices.

5.    Periodic eyaluations of the actiyities undertaken by the CDE shall be carried out.

6.    The Committee of Ambassadors shall be the super-visory authority of the Centre. It shall, after the signature of this Agreement:

(a)    lay down the statutes of the Centre;

(b)    appoint the members of the Executiye Board;

(c)    appoint the management of the Centre on a pro-posal from the Executive Board; and

(d)    monitor the oyerall strategy of the Centre and super-yise the woik of the Executive Board.

7.    The Executiye Board shall, accoiding to the statutes of the Centre:

(a)    lay down the financial and Staff regulations and the rules of operation;

(b)    superyise its work;

(c)    adopt the programme and the budget of the Centre;

(d)    submit periodic reporting and eyaluations to the Superyisory Authority; and

(e)    peiform any other tasks allocated to it by the statutes of the Centre.

8.    The budget of the Centre shall be financed in accordance with the rules laid down in this Agreement in respect of deyelopment finance cooperation/;

(c) Artide 3 is replaced by the following:

‘Article 3 CTA

1.    The mission of the CTA shall be to strengthen policy and institutional capacity deyelopment and information and communication management capacities of ACP agricultural and rural deyelopment oiganisations. It shall assist such oiganisations in formulating and imple-menting polides and programmes to reduce poyerty, promote sustainable food security, preserye the natuial resource base, and thus contribute to building self-reliance in ACP rural and agricultural deyelopment.

2.    The CTA shall:

(a) deyelop and proyide information services and ensure better access to research, training and inno-yations in the spheres of agricultural and rural devel-opment and extension, in order to promote agricultuie and rural deyelopment; and

(b) deyelop and reinforce ACP capacities in order to:

(i) improve the formulation and management of agricultural and rural deyelopment policies and strategies at national and regional levels includ-ing improyed capacity for data collection, policy research, analysis and formulation;

(b)    supervise its work;

(c)    adopt the programme and the budget of the Centre;

(d)    submit periodic reporting and eyaluations to the SuperWsoiy Authority; and

(ii) improye the information and communication management, in particular within the National Agricultural Strategy;

(iii) promote effective intra-institutional Information and Communication Management (ICM) for performance monitoring, as well as consor-tia with regional and intemational partners;

(iy) promote decentralised ICM at local and national leyels;

(e) perform any other tasks allocated to it by the stat-utes of the Centre.

7. The budget of the Centre shall be financed in accordance with the rules laid down in this Agreement in respect of deyelopment iinance cooperation/.

(v) strengthen initiatiyes via regional cooperation; and

(a) Articles 1, 2 and 3 are replaced by the following:

‘Article 1

(vi) deyelop approaches for assessing the impact of policy on agricultural and rural deyelopment.

3. The Centre shall support regional initiatiyes and networks and shall progressiyely share capacity deyelopment programmes with appropriate ACP organisations. To this end, the Centre shall support decentralised regional information networks. Such networks shall be built up gradually and efficiently.

Operations financed by grants within the framework of this Agreement shall be programmed at the beginning of the period coyered by the multi-annual financial framework of cooperation.

Programming will be based on the prinriples of owner-ship, alignment, donor coordination and harmonisation, managing for deyelopment results and mutual accountability.

4. Periodic eyaluations of the actiyities undertaken by the CTA shall be carried out.

Programming for this purpose shall mean:

5. The Committee of Ambassadors shall be the super-yisory authority of the Centre. It shall, after the signature of this Agreement: (a) lay down the statutes of the Centre;

(a) the preparation and deyelopment of country, regional or intra-ACP strategy papers (SP) based on their own medium-term deyelopment objectiyes and strategies, and taking into account the prin-ciples of joint programming and division of labour among donors, which shall, to the extent possible, be a partner country or region led process;

(b) appoint the members of the Executive Board;

(c) appoint the management of the Centre on a pro-posal from the Executiye Board; and

(d) monitor the oyerall strategy of the Centre and super-vise the work of the Executive Board.

(b) a elear indication from the Community of the indicatiye programmable financial allocation from which the country, region or intra-ACP cooperation may benefit during the period coyered by the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement as well as any other releyant information, induding a possible reserve for unforeseen needs;

6. The Executiye Board shall, according to the statutes of the Centre:

(c) the preparation and adoption of an indicatiye programme for implementing the SP, taking into account commitments of other donors, and in particular of the EU Member States; and

The countiy strategy paper (CSP) shall be prepared by the ACP State concemed and the EU. It shall draw from prior consultation with a wide rangę of actors including non-State actors, local authorities and, where relevant, ACP Parliaments, and shall draw on lessons leamed and best practices. Each CSP shall be adapted to the needs and respond to the specific circumstances of each ACP State. The CSP shall be an instrument to prioritise activi-ties and to build local ownership of cooperation pro-grammes. Any diveigences between the countr/s own analysis and that of the Community shall be noted. The CSP shall indude the following standard elements:

(a) an analysis of the political, economic, social, and environmentaI countiy context, constraints, capaci-ties and prospects including an assessment of basie needs, such as income per capita, populadon size and social indicators, and yulnerability;

(b)    a detailed outline of the countr/s medium-term deyelopment strategy, clearly defined priorities and expected financing reąuirements;

(c)    an outline of relevant plans and actions of other donors present in the country, in pardeular including those of the EU Member States in their capacity as bilateral donors;

(d)    response strategies, detailing the specific contribu-tion the EU can provide. These shall, to the extent possible, enable complementarity with operations financed by the ACP State itself and by other donors present in the countiy; and

(e)    an indication of the most appropriate support and implementation mechanisms to be applied in implementing the above strategies.

(b) performance shall be assessed on the basis of enteria pertaining to govemance, progress in implementing insdtudonal reforms, countiy performance in the use of resources, effective implementadon of current operations, poverty alleviation or reduedon, progress towards achieving the Millennium Devel-opment Goals, sustainable deyelopment measures and macroeconomic and sectoral policy performance.

2. The allocated resources shall comprise:

(a) a programmable allocation to cover macroeconomic support, sectoral policies, programmes and projects in support of the focal or non-focal areas of Community assistance. The programmable allocation shall fadlitate the long-term programming of Community aid for the country concemed. Together with other possible Community resources, these allocadons shall be the basis for the prepara-don of the indicadye programme for the countiy concemed; and

(b) an allocation to cover unforeseen needs such as those defined in Ardcles 66 and 68 and Arddes 72, 72a and 73 of this Agreement, accessible under the conditions set out in those Aidcles, where such support cannot be financed from the Union*s budget.

3. Provision will be madę on the basis of the reserve for unforeseen needs for those countries, which, due to exceptional circumstances, cannot access normal programmable resources.

Article 3

Resource allocation

1. The indicative resource allocation among ACP countries shall be based on standard, objective and transparent needs and performance enteria. In this context:

(a) needs shall be assessed on the basis of criteria per-taining to per capita income, populadon size, social indicators and level of indebtedness and

4. Without prejudice to Article 5(7) of this Annex conceming reviews, the Community may, in order to take account of new needs or exceptional performance, inerease a countr/s programmable allocation or its allocation for unforeseen needs:

(a) new needs may result from excepdonal circumstances such as crisis and post-crisis situadons or from unforeseen needs as referred to in paragraph 2(b);

(b) exceptional performance is a situation in which, outside the mid-term and end-of-term reyiews, a country^ programmable allocation is totally com-mitted and additional funding from the national indicative programme can be absorbed against a background of effective poverty-reduction policies and sound financial management/;

(b) Article 4(1) to (4) are replaced by the following:

* 1.    Upon receipt of the information referred to above,

each ACP State shall draw up and submit to the Com-munity a draft indicatiye programme on the basis of and consistent with its development objectives and priorities as expressed in the CSP. The draft indicative programme shall contain:

(a) generał budget support and/or a limited number of focal sectors or areas on which support should be concentrated;

(b) the most appropriate measures and operations for attaining the objectiyes and targets in the focal sec-tor(s) or area(s);

(c) the resourtes possibly reserved for a limited number of programmes and projects outside the focal sector(s) or area(s) and/or the broad outlines of such activities, as well as an indicadon of the resources to be deployed for each of these elements;

(d) the types of non-State actors eligible for funding, in accordance with the criteria laid down by the Coun-cil of Ministers, the resources allocated for non-State actors and the type of acdvities to be supported, which must be not-for-profit;

(e)    proposals for a possible participation in regional programmes and projects; and

(f)    a possible reserve for insurance against possible claims and to cover cost increases and contingencies.

2.    The draft indicative programme shall, as appropriate, contain the resources reseryed to reinforce human, materiał and insdtudonal ACP capacity for preparing and implementing national indicative programmes and possible pardcipadons in programmes and projects funded brom the regional indicative programmes and for improving the management of the ACP States' public investment projects cycle.

3.    The draft indicative programme shall be the sub-ject of an exchange of views between the ACP State con-cemed and the Community. The indicatiye programme shall be adopted by common agreement between the

Commission on behalf of the Community and the ACP State concemed. It shall, when adopted, be binding on both the Community and that State. This indicatiye programme shall be annexed to the CSP and shall in addi-tion contain:

(a)    an indicadon of specific and deariy idendfied opera* tions, especially those that can be committed before the next review;

(b)    an indicatiye timetable for implementation and review of the indicatiye programme, including com-mitments and disbursements of resources; and

(c)    results-oriented criteria for the reyiews.

4. The Community and the ACP State concemed shall take all necessaiy measures to ensure that the pro-gramming process is completed within the shorłest possible time and, save in exceptional drcumstances, within twelye months of the adopdon of the multi-annual financial framewoik of cooperadon. In this context, the preparadon of the CSP and the indicatiye programme must be part of a continuous process leading to the adopdon of a single document/;

(c) Article 5 is amended as follows:

(i)    paragraph 2 is replaced by the following:

*2. In exceptional drcumstances as referred to in Article 3(4), in order to take into account new needs or exceptional performance, an ad hoc review can be carried out on the demand of either Party/;

(ii)    in paragraph 4, the introductory wording is replaced by the following:

*4. The annual operational, mid-term and end-of-term reyiews of the indicatiye programme shall consist of a joint assessment of the implementation of the programme and take into account the results of releyant activitie$ of monitoring and eyaluation. These reyiews shall be conducted locally and shall be finalised between the National Authorising Officer and the Commission, in consultation with the appropriate stakeholders, including non-State actors, local authorities and, where releyant, ACP pariiaments. They shall in particular coyer an assessment of/;

(iii)    paragraphs 5, 6 and 7 are replaced by the following:

*5. The Commission shall submit once a year a synthesis report on the conclusion of the annual operational review to the Deyelopment Finance Cooperation Committee. The Committee shall examine the report in accordance with its respon-sibilities and powers under this Agreement.

6.    In the light of the annual operational reviews, the National Authorising Officer and the Commis-sion may at the mid-term and end-of-term reviews, review and adapt the CSP:

(a)    where operational reviews indicate specific problems; and/or

(b)    in the light of changed circumstances of an ACP State.

A change in the CSP may also be decided as a result of the ad hoc review process foreseen under paragraph 2.

The end-of-term review may also include adapta-tion for the new multi-annual financial framework of cooperation in terms of both resource allocation and preparation for the next programme.

7.    Following the compledon of the mid-term and end-of-term reviews, the Commission may, on behalf of the Community, increase or decrease the resource allocation of a country in the light of cur-rent needs and the performance of the ACP State concemed.

Following an ad hoc review as foreseen under paragraph 2, the Commission may, on behalf of the Community, also increase the resource allocation in the light of new needs or exceptional performance of the ACP State concemed, as defined in Article 3(4)/;

(d) Article 6 is amended as follows:

(i)    The tide is replaced by the following:

'Scope*;

(ii)    The following paragraphs are added:

*3. Reąuests for financing of regional pro-grammes shall be submitted by:

(a)    a duły mandated regional body or organisation; or

(b)    a duły mandated sub-regional body, organisation or an ACP State in the region concemed at the programming stage, provided that the operation has been identified in the regional indicative programme (RIP).

4. The participation of non-ACP developing countries to regional programmes shall be envis-aged only to the extent that:

(a) the centre of gravity of the projects and programmes funded under the multi-annual financial framework of cooperation remains in an ACP country;

(b)    equivalent provisions exist in the framework of the Community^ financial instruments; and

(c)    the principle of proportionality is respected/;

(e) Artides 7, 8 and 9 are replaced by the following:

Article 7

Regional programmes

The ACP States concemed shall decide on the definition of geographical regions. To the maximum extent pos-sible, regional integration programmes should corre-spond to programmes of existing regional organisadons. In principle, in case the membership of several relevant regional organisadons overlaps, the regional integration programme should correspond to the combined membership of these organisations.

Article 8

Regional programming

1.    Programming shall take place at the level of each region. The programming shall be a result of an exchange of views between the Commission and the duły mandated regional organisadon(s) concemed, and in the absence of such a mandate, the National Autho-rising Officers of the countries in that region. Where appropriate, programming may include a consultation with non-State actors represented at regional level and, where relevant, regional pariiaments.

2.    The regional strategy paper (RSP) shall be prepared by the Commission and the duły mandated regional organi$ation(s) in collaboradon with the ACP States in the region concemed, on the basis of the principle of subsidiarity and complementarity, taking into account the programming of the CSP.

3.    The RSP will be an instrument to prioritise activi-des and to build local ownership of supported programmes. The RSP shall include the following standard elements:

(a)    an analysis of the political, economic, social and environmental context of the region;

(b)    an assessment of the process and prospects of regional economic integration and integration into the worid economy;

(c)    an outline of the regional strategies and priorities pursued and the expected financing reąuirements;

(d)    an outline of relevant activitie$ of other extemal partners in regional cooperation;

(e) an outline of the specific EU contribution towards achieyement of the goals for regional integradon, complementary insofar as possible to operations financed by the ACP States themselves and by other extemal partners, particularly the EU Member States; and

4. Without prejudice to Article 11 conceming reyiews, the Community may, in order to take account of new needs or exceptional performance, increase a region's programmable allocadon or its allocation for unforeseen needs:

(f) an indicadon of the most appropriate support and implementation mechanisms to be applied in implemendng the above strategies.

(a) new needs are needs resuldng from exceptional cir-cumstances such as crisis and post-crisis situadons or from unforeseen needs as referred to in paragraph 2(b);

Articłe 9

Resource allocation

1. The indicadye resource allocadon among ACP regions shall be based on standard, objective and transparent estimates of needs and the progress and prospects in the process of regional cooperadon and integradon.

(b) excepdonal performance is a situation in which, outside the mid-term and end-of-term reyiews, a region*s allocadon is totally committed and addi-tional funding from the regional indicadye pro-gramme can be absorbed against a background of effectiye regional integration and sound financial management/;

2. The allocated resources shall comprise:

(a) a programmable allocadon to cover support to regional integradon, sector policies, programmes and projects in support of the focal or non-focal areas of Community assistance; and '2. The Regional lndicative Programmes shall be adopted by common agreement between the Community and the duły mandated regional organisation(s) or, in the absence of such a mandate, the ACP States concemed/;

(g) in Ardcle 11, the eristing paragraph is numbered and the following paragraph is added:

(b) an allocadon for each ACP region to coyer unforeseen needs such as those defined in Ardcles 72, 72a and 73 of this Agreement where, given the cross-border naturę and/or scope of the unforeseen need, such support can morę effecdyely be proyided at regional level. These funds shall be accessible under the condidons set out in Ardcles 72, 72a and 73 of this Agreement, where such support cannot be financed from the Union’s budget. Complementar-ity between intervendons proyided for under this allocadon and possible interyendons at country leyel shall be ensured.

3. The programmable allocadon shall facilitate the long-term programming of Community aid for the region concemed. In order to achieye an adeąuate scalę and to increase efficiency, regional and nadonal funds may be mixed for financing regional operations with a distinct nadonal component.

'2. In exceptional circumstances as referred to in Article 9(4), in order to take into account new needs or exceptional performance, the reyiew can be carried out on the demand of either Party. As a result of an ad hoc review, a change in the RSP may be derided by both Par-ties and/or the resource allocadon increased by the Com-mission on behalf of the Community.

The end-of-term reyiew may also include adaptation for the new multi-annual financial framework of coopera-tion in terms of both resource allocadon and prepara-don for the next regional indicadye programme/;

(h) Ardcle 12 is replaced by the following:

‘Article 12

Intra-ACP cooperation

A regional allocadon for unforeseen needs may be mobi-lised to the benefit of the region concemed and of ACP countries outside the region where the naturę of the unforeseen need reąuires their involvement and the centrę of gravity of the projects and programmes enyisaged remains on the region.

1. Intra-ACP cooperation shall, as an instrument of development, contribute to the objecdve of the ACP-EC Partnership. The Intra-ACP cooperadon is a supra-regional cooperation. It aims to address the shared

challenge* facing AG¹ States through operations that transcend the concept of geographic location and ben-efit many or all ACP States.

2. In keeping with the principles of subsidiarity and complementarity, an intra-ACP inteivention is envisaged when national and/or regional action proves impossible or less effectwe, so as to provide added value in compari-son to the operations carried out with other cooperation instruments.

3. When the ACP Group decides to contribute to intemational or inter-regional initiatives from the intra-ACP fund, appropriate visibility shall be ensured.’;

(i) the following Articles are inserted:

*Artick 12a

Intra-ACP strategy paper

1. The programming of the Intra-ACP cooperation shall be the result of an exchange of views between the Commission and the ACP Committee of Ambassadors, and shall be jointly prepared by the Commission seryices and the ACP Secretariat, following consultations with relevant actors and stakeholders.

2. The Intra-ACP strategy paper defines the priority actions of the Intra-ACP cooperation and actions neces-saiy to build ownership of supported programmes. It shall include the following standard elements:

(a) an analysis of the political, economic, social and environmental context of the ACP Group of States;

(b) an assessment of Intra-ACP cooperation as to its contribution to achieving the objectives of this Agreement and lessons leamt;

(c) an outline of the Intra-ACP strategy and objectives pursued and the expected financing reąuirements;

(d) an outline of re!evant actiyities of other extemal partners in the cooperation; and

(e) an indication of the HU contribution towards achievement of the objectives of the Intra-ACP cooperation and its complementarity to operations financed at the national and regional levels and by other extemal partners, particularly the EU Member States.

Artide 12b

Requests for financing

Reąuests for financing of intra-ACP programmes shall

be submitted;

(a)    directly by the ACP Council of Ministeis or the ACP

Committee of Ambassadors; or

(b)    indirectly by:

(i)    at least three duły mandated regional bodies or organisations belonging to different geographic regions, or at least two ACP States from each of the three regions;

(ii)    intemational organisations, such as the African Union, canying out operations that contribute to the objectives of regional cooperation and integration, subject to prior approval by the ACP Committee of Ambassadors; or

(iii)    the Caribbean or Pacific regions, in view of their particular geographic situation, subject to prior approval by the ACP Council of Ministers or the ACP Committee of Ambassadors.

Artide 12c

Resource allocation

The indicadve resource allocation shall be based on the estimates of needs and the progress and prospects in the process of Intra-ACP cooperation. It shall comprise a reserye of non-programmed funds.’;

(j) Articles 13 and 14 are replaced by the following:

‘Artide 13

Intra-ACP indicative programme

1. The Intra-ACP indicative programme comprises the following main standard elements:

(a)    focal sectors and themes of Community aid;

(b)    the most appropriate measures and actions for achieving the objectives set for the focal sectors and themes; and

(c)    the programmes and projects necessary to achieve the objectives identified, insofar as they have been clearly identified, as well as an indication of the resources to be allocated to each of them and an implementation timetable.

2. The Commission and the ACP Secretariat shall identify and appraise the corresponding actions. On this basis, the intra-ACP indicative programme shall be joindy prepared by the services of the Commission and the ACP Secretariat and presented to the ACP-EC Com-mittee of Ambassadors. It shall be adopted by the Commission, on behalf of the Community and by the ACP Committee of Ambassadors.

3. Without prejudice to point (iii) of Artide 12b(b), the ACP Committee of Ambassadors shall present each year a Consolidated list of reąuests for financing of the priority actions foreseen in the Intra-ACP indicative programme. The Commission shall identify and prepare the corresponding actions with the ACP Secretariat as well as an annual action programme. To the extent possible and in consideration of the allocated resources, reąuests for financing of actions not foreseen in the Intra-ACP indicative programme shall be included in the annual action programme. In exceptional cases, these reąuests are adopted through a special financing decision of the Commission.

(k) Article 15 is amended as follows:

(i) paragraph 1 is replaced by the following:

‘1. Programmes and projects that have been presented by the ACP State concemed or the relevant oiganisation or body at regional or intra-ACP Ievel shall be subject to joint appraisal, The ACP-EC Development Finance Cooperation Committee shall develop the generał guidelines and criteria for appraisal of programmes and projects. These programmes and projects are generdly multi-annual and may incorporate a whole rangę of actions of a limited size in a particular area/;

(ii) paragraph 3 is replaced by the following:

*3. Programme and project appraisal shall take due account of national human resource constraints and ensure a strategy favourable to the promotion of such resources. It shall also take into account the specific characteristics and constraints of each ACP State or region/;

(iii) in paragraph 4, the woids "National Authorising Officer’ are replaced by 'releyant Authorising Officer¹⁴;

(l) throughout Article 16 the wonis "the ACP State concemed' are replaced by 'the ACP State concemed or the releyant organisation or body at regional or intra-ACP leyel";

(m) Article 17 is replaced by the following:

2. The ACP Committee of Ambassadors and the Commission shall undertake a mid-term and end-of-term review of the intra-ACP cooperation strategy and indicative programme to adapt it to current circum-stances and ensure its correct implementation, If circum-stances so reąuire, ad hoc reviews may also be conducted to take account of new needs which may arise from exceptional or unforeseen circumstances, such as those arising from new challenges which are common to ACP countries.

‘Article 17

Financing Agreement 1. As a rule, programmes and projects financed by the multi-annual financial framework of cooperation are subject to a financing agreement drawn up by the Commission and the ACP State or the releyant organisation or body at regional or intra-ACP leyel.

3. The ACP Committee of Ambassadors and the Commission may, at the mid-term and end-of-term reviews, or after an ad hoc review, review and adapt the Intra-ACP cooperation strategy paper.

2. The financing agreement shall be drawn up within 60 days following the communication of the financing decision taken by the Commission. The financing agreement shall:

4. Following the mid-term and end-of-term review exercises, or ad hoc reyiews, the ACP Committee of Ambassadors and the Commission may adjust the allo-cations within the intra-ACP indicative programme and mobilise the non-programmed Intra-ACP reserye/;

(a) specify, in particular, the details of the Communi-tfs financial contribution, the financing arrange-ments and terms and the generał and specific proyisions relating to the programme or project concemed, including expected outcomes and results; and

(b) make adeąuate provision for appropriations to cover cost increases, contingencies, audits and evaluations.

3. Any unexpended balance left upon closure of the accounts of programmes and projects within the time-frame for commitments of the multi-annual financial framework of cooperation from which the programmes and projects have been funded shall accrue to the ACP State or the relevant oiganisation or body at regional or intra-ACP level.’;

(n)    throughout Article 18 the words 'National Authorising Officer' are replaced by ‘releyant Authorising Officer*;

(o)    Article 19 is amended as follows:

(i)    in paragraph l_f the words 'the ACP States* are replaced by the ACP States or the relevant oigani-sation or body at regional or intra-ACP levef;

(ii)    in paragraph 3, the words the ACP State* are replaced by 'the ACP State or the releyant organisa-tion or body at regional or intra-ACP Ievel‘;

(p)    Article 19a(l) is amended as follows:

(i)    the introductoiy wording is replaced by the following:

*1. Implementation of programmes and projects financed from the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement shall consist chiefly of the following:*;

(ii)    point (d) is replaced by the following:

*(d) direct payments as budgetaiy support, support for sectoral programmes, debt relief and support to mitigate the adverse effects resulting from short-term exogenous shocks including fluctuations of exports eamings.*;

(q)    in Article 19b the words the ACP States* are replaced by 'the ACP States or the relevant oiganisation or body at regional or intra-ACP level';

(r)    Articles 19c and 20 are replaced by the following: 'Article 19c

Awarding contracts, awarding grants and performing contracts ¹⁵

provided for by these rules, according to the standard procedures and documentation set and published by the Commission for the purposes of implementing cooperation actions with third countries and in force at the time the procedurę in question is launched.

2.    In decentralised management, wherc a joint assess-

ment shows that the procedures for awarding contracts and grants in the ACP State or the recipient region or the procedures approved by the fund proyiders are in accordance with the principles of transparency, proportional-ity, equal treatment and non-discrimination and preclude any kind of conflict of interest, the Commission shall use these procedures, in accordance with the Paris Declaration and without prejudice to Article 26, in fuli respect of the rules goveming the exetcise of its powers in this field.

3.    The ACP State or the releyant oiganisation or body

at regional or intra-ACP level shall undertake to check regularly that the operations financed from the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement have been properly implemented, to take appropriate measures to prevent irregularities and fraud, and, if necessary, to take legał action to recover unduly paid funds.

4. In decentralised management, contracts are nego-tiated, established, signed and performed by the ACP States or the relevant oiganisation or body at regional or intra-ACP level. These States or the relevant oiganisation or body at regional or intra-ACP level may, however, cali upon the Commission to negotiate, establish, sign and perform contracts on their behalf.

5. Pursuant to the commitment referred to in Article 50 of this Agreement, contracts and grants financed from resources from the multi-annual financial framework of cooperation with the ACP shall be performed in accordance with intemationally recognised basie standards in the field of labour law.

6. An expert group of representatives of the Secre-tariat of the ACP Group of States and the Commission shall be set up to identify, at the reąuest of one or other of the parties, any appropriate alterations and to suggest amendments and improvements to the rules and procedures referred to in paragraphs 1 and 2.

This expert group shall also submit a periodic report to the ACP-EC Deyelopment Finance Cooperation Com-mittee to assist it in its task of examining the problems surrounding the implementation of development cooperation activities and proposing appropriate measures.

Article 20 Eligibility

Save where a derogation is granted in accordance with Article 22, and without prejudice to Article 26:

1. Participation in procedures for the awarding of pro-curement contracts or grants financed from the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement shall be open to:

(a) all natural persons who are nationals of, or legał persons who are established in, an ACP State, a Member State of the European Community, an official candidate country of the European Community or a Member State of the European Economic Area;

(b) all natura] persons who are nationals of, or legał persons who are established in, a Least Deyeloped Country as defined by the United Nations.

1 a. Participation in procedures for the awarding of pro-curement contracts or grants financed from the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement shall be open to all natural persons who are nationals of, or legał persons established in, any country other than those referred to in paragraph 1, where reciprocal access to extemal assistance has been established. Reciprocal access in the Least Deyeloped Countries as defined by the United Nations shall be automatically granted to the OECD/DAC members.

Reciprocal access shall be established by means of a specific Commission decision conceming a given countiy or a given regional group of countries. The decision shall be adopted by the Commission in agreement with the ACP States and shall be in force for a minimum period of one year.

2. Seryices under a contract financed from the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement may be proyided by experts of any nationality, without prejudice to the qualitatiye and financial reąuirements set out in the Communit/s procurement rules.

3. Supplies and materials purchased under a contract financed from the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement must

originate in a State that is eligible under para-graphs 1 or la. In this context, the definition of the concept of ^Moriginating products” shall be assessed by reference to the releyant International agree-ments, and supplies originating in the Community shall indude supplies originating in the Oyerseas Countries and Territories.

4.    Participation in procedures for the awarding of procurement contracts or grants financed from the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement shall be open to intemational organisations.

5.    Wheneyer the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement finances an operation implemented through an intemarional organisation, participation in procedures for the awarding of procurement contracts or grants shall be open to all natural and legał persons who are eligible under paragraphs 1 or la, and to all natural and legał persons who are eligible according to the rules of the organisation, care being taken to ensure equal treatment of all donors. The same rules apply for supplies and materials.

6.    Wheneyer the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement finances an operation implemented as part of a regional initia-tive, participation in procedures for the awarding of procurement contracts or grants shall be open to all natural and legał persons who are eligible under paragraphs 1 or la, and to all natural and legał persons from a countiy participating in the releyant initiatiye. The same rules apply for supplies and materials.

7.    Wheneyer the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement finances an operation co-financed with a third State, partidpa-tion in procedures for the awarding of procurement contracts or grants shall be open to all natural and legał persons eligible under paragraphs 1 or 1 a, and to all persons eligible under the rules of the above mentioned third State. The same rules apply for supplies and materials.¹⁵;

(s)    Article 21 is deleted (*);

(t)    Article 22(1) is replaced by the following:

T. In exceptional duły substantiated circumstances, natural or legał persons from third countries not eligible under Article 20 may be authorised to participate in procedures for the awarding of procurement contracts or grants financed by the Community from the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement at the justified request of the ACP State or the releyant organisation or body at regional or intra-ACP leyel. The ACP State or the releyant organisation or

f¹⁵) Article 21 was deleted by Decision No 3/2008 of the ACP-EC Council ofMinisters.

body at regional or intra-ACP Ievel shall, on each occa-sion, provide the Commission with the information needed to decide on such derogation, with particular attention being given to:

(a)    the geographical locadon of the ACP State or region concemed;

(b)    the competitivenes$ of contractors, suppliers and consultants from the Member States and the ACP States;

(c)    the need to avoid excessive increases in the cost of performance of the contract;

(d)    transport difficuldes or delays due to deliveiy times or other similar problems;

(e)    technology that is the most appropriate and best suited to local conditions;

(f)    cases of extreme urgency;

(g)    the availability of products and services in the rel-evant markets.¹⁶;

(u)    Articles 23 and 25 are deleted (^]);

(v)    in Ardde 26(1), the introductoiy wording is replaced by the foUowing:

*1. Measures shall be taken to encourage the widest participation of the natural and legał persons of ACP States in the performance of contracts financed by the multi¹⁶annual financial framework of cooperation under this Agreement in order to permit the opdmisation of the physical and human resources of those States. To this end:';

(w)    Articles 27, 28 and 29 are deleted (²);

(x)    in Artide 30, the introductoiy wording is replaced by the following:

'Any dispute arising between the authorities of an ACP State or the rdevant organisation or body at regional or intra-ACP level and a contractor, supplier or provider of services during the performance of a contract financed by the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement shall:¹⁶;

(y)    Articles 33 and 34 are replaced by the following:

'Aniele 33 Modalities

1. Without prejudice to evaluatións carried out by the ACP States or the relevant organisation or body at regional or intra-ACP level or the Commission, this work

will be done joindy by the ACP State(s) or the relevant organisation or body at regional or intra-ACP level and the Community. The ACP-EC Development Finance Cooperation Committee shall ensure the joint character of the joint monitoring and evaluation operations. In order to assist the ACP-EC Development Finance Cooperation Committee, the Commission and the ACP General Secretariat shall prepare and implement the joint monitoring and evaluations and report to the Committee. The Committee shall, at its fint meeting after the sig-nature of the Agreement, fix the operational modalities aimed at ensuring the joint character of the operations and shall, on a yearly basis, approve the work programme.

2. Monitoring and evaluation activities shall notably:

(a)    provide regular and independent assessments of the operations and activities funded from the multi-annual financial framework of cooperation under this agreement by comparing results with objec-tives; and thereby

(b)    enable the ACP States or the relevant organisation or body at regional or intra-ACP level and the Commission and the joint institutions, to feed the les-sons of experience back into the design and execution of futurę polides and operations.

Anicie 34

The Commission

1.    The Commission shall undertake the financial execution of operations carried out with resources from the multi-annual finandal framework of cooperation under this Agreement, with the exception of the Invest-ment Facility and interest ratę subsidies, using the fol-lowing main methods of management:

(a)    centralised management;

(b)    decentralised management.

2.    As a generał rule, the financial execution of the resources from the multi-annual financial framework of cooperation under this agreement by the Commission shall be decentralised.

In this instance, the execution duties shall be carried out by the ACP States in accordance with Article 35.

3. In order to carry out the financial execution of the resources from the multi-annual finandal framework of cooperation under this Agreement, the Commission shall delegate its executive powers within its own depart-ments. The Commission shall inform the ACP States and the ACP-EC Development Finance Cooperation Committee of this delegation of tasks.¹⁶;

2. Article 4 is amended as follows:

(a) paragraph 2 is replaced by the following:

*2. However, in derogation from this principle, South Afiica shall have the dght to partidpate in the ACP-EC development finance cooperation listed in Article 8 of this Protocol, on the basis of the principles of reciproc-ity and proportionality, understanding that South Afn-ca’s participation will be iinanced from the resources pn>vided for under Tide VII of the TDCA. Where resources from the TDCA are deployed for participation in operations in the framework of ACP-EC financial cooperation, South Afiica will enjoy the right to partici-pate fully in the decision-making procedures goveming implementation of such aid.';

(b) the following paragraph is added:

*4. For the purpose of the investment financing pro-vided for in Annex II, Chapter 1, to this Agreement, investment funds and financial and non-financial inter-mediaries established in South Africa can be eligible.’.

3. Article 5(3) is replaced by the following:

'3. This Protocol shall not prevent South Afiica from negotiating and signing one of the Economic Partnership Agreements (EPA) provided for in Part 3, Title 11 of this Agreement if the other parties to that EPA so agree/.

IN WTTNESS WHEREOF, the undersigned Plenipotentiaries have hereunto set their hands.

This Agreement shall be open for signature in Ouagadougou on 22 June 2010 and thereafter from 1 July 2010 to 31 October 2010 at the General Secretariat of the Council of the European Union in Brussels.

FINAŁ ACT

The Plenipotentiaries of:

HIS MAJESTY THE KING OF THE BELGIANS,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF BUŁGARIA,

THE PRESIDENT OF THE CZECH REPUBLIC,

HER MAJESTY THE QUEEN OF DENMARK,

THE PRESIDENT OF THE FEDERAL REPUBLIC OF GERMANY,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF ESTONIA,

THE PRESIDENT OF 1RELAND,

THE PRESIDENT OF THE H&LENIC REPUBUC HIS MAJESTY THE KING OF SPAIN,

THE PRESIDENT OF THE FRENCH REPUBUC,

THE PRESIDENT OF THE ITAUAN REPUBUC THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF CYPRUS,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF LATVIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF LITHUANIA,

HIS ROYAL HIGHNESS THE GRAND DUKE OF LUXEMBOURG, THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF HUNGARY,

THE PRESIDENT OF MALTA,

HER MAJESTY THE QUEEN OF THE NETHERLANDS,

THE FEDERAL PRESIDENT OF THE REPUBUC OF AUSTRIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF POLAND,

THE PRESIDENT OF THE PORTUGUESE REPUBLIC,

THE PRESIDENT OF ROMANIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF SLOVENIA,

THE PRESIDENT OF THE SLOYAK REPUBUC,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF FINLAND,

THE GOVERNMENT OF THE KINGDOM OF SWEDEN,

HER MAJESTY THE QUEEN OF THE UNITED KINGDOM OF GREAT BRITAIN AND NORTHERN IRELAND,

Contracting Parties to the Treaty on European Union and the Treaty on the Functioning of the Europcan Union, hereinafter referred to as 'the Member States’,

and of THE EUROPEAN UNION, hereinafter referred to as ‘the Union’ or 'the EU*, of the one part, and the Plenipotentiaries of.

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF ANGOLA,

HER MAJESTY THE QUEEN OF ANTIGUA AND BARBUDA,

THE HEAD OF STATE OF THE COMMONWEALTH OF THE BAHAMAS,

THE HEAD OF STATE OF BARBADOS,

HER MAJESTY THE QUEEN OF BELIZE,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF BENIN,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF BOTSWANA,

THE PRESIDENT OF BURKINA FASO,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF BURUNDI,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF CAMEROON,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF CAPE VERDE,

THE PRESIDENT OF THE CENTRAL AFRICAN REPUBLIC,

THE PRESIDENT OF THE UNION OF THE COMOROS,

THE PRESIDENT OF THE DEMOCRAT1C REPUBLIC OF CONGO,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF CONGO,

THE GOVERNMENT OF THE COOK ISLANDS,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF CÓTE D’IVOIRE,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF DJ1BOUT1,

THE GOVERNMENT OF THE COMMONWEALTH OF DOMINICA,

THE PRESIDENT OF THE DOMINICAN REPUBLIC THE PRESIDENT OF THE STATE OF ERITREA,

THE PRESIDENT OF THE FEDERAL DEMOCRATIC REPUBLIC OF ETHIOPIA,

THE PRESIDENT OF THE GABONESE REPUBLIC,

THE PRESIDENT AND HEAD OF STATE OF THE REPUBUC OF THE GAMBIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF GHANA,

HER MAJESTY THE QUEEN OF GRENADA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF GUINEA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF GUINEA-BISSAU,

THE PRESIDENT OF THE CO-OPERATWE REPUBUC OF GUYANA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF HAITI,

THE HEAD OF STATE OF JAMAICA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF KENYA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF KIRIBATI,

HIS MAJESTY THE KING OF THE KINGDOM OF LESOTHO,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF LIBERIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF MADAGASCAR,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF MALAWI,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF MALI,

THE GOVERNMENT OF THE REPUBUC OF THE MARSHALL 1SLANDS,

THE PRESIDENT OF THE ISLAMIC REPUBLIC OF MAURITANIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF MAURITIUS,

THE GOVERNMENT OF THE FEDERATED STATES OF MICRONESIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF MOZAMBIQUE,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF NAMIBIA,

THE GOVERNMENT OF THE REPUBLIC OF NAURU,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF NIGER,

THE PRESIDENT OF THE FEDERAL REPUBLIC OF NIGERIA,

THE GOVERNMENT OF NIUE,

THE GOVERNMENT OF THE REPUBLIC OF PALAU,

HER MAJESTY THE QUEEN OF THE INDEPENDENT STATE OF PAPUA NEW GUINEA, THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF RWANDA,

HER MAJESTY THE QUEEN OF SAINT KITTS AND NEVIS₍

HER MAJESTY THE QUEEN OF SAINT LUCIA,

HER MAJESTY THE QUEEN OF SAINT VINCENT AND THE GRENADINES,

THE HEAD OF STATE OF THE INDEPENDENT STATE OF SAMOA,

THE PRESIDENT OF THE DEMOCRATIC REPUBLIC OF SAO TOMŚ AND PRfNCIPE,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF SENEGAL,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF SEYCHELLES,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF SIERRA LEONE,

HER MAJESTY THE QUEEN OF SOLOMON ISLANDS,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF SOUTH AFRICA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF SURINAME,

HIS MAJESTY THE KING OF THE KINGDOM OF SWAZILAND,

THE PRESIDENT OF THE UNITED REPUBLIC OF TANZANIA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF CHAD,

THE PRESIDENT OF THE DEMOCRATIC REPUBLIC OF TIMOR-LESTE,

THE PRESIDENT OF THE TOGOLESE REPUBLIC,

HIS MAJESTY THE KING OF TONGA,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF TRINIDAD AND TOBAGO,

HER MAJESTY THE QUEEN OF TUVALU,

THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF UGANDA,

THE GOVERNMENT OF THE REPUBLIC OF VANUATU,

THE PRESIDENT OF THE REPUBUC OF ZAMBIA,

THE GOVERNMENT OF THE REPUBUC OF ZIMBABWE, which States are hereinafter referred to as ‘ACP States’, of the other part,

meeting In Ouagadougou on the twenty-second day of June in the year two thousand and ten for the signature of the Agree-ment amending for the second time the Partnership Agreement betwcen the members of the Afirican, Caribbean and Pacific Group of States, of the one part, and the European Conununity and its Member States, of the other part, signed in Cotonou on 23 June 2000, as first amended in Luxembourg on 25 June 2005,

have at che time of signature of this Agreement adopted che following declarations attached to this Finał Act:

Declaration 1:    Joint Declaration on Support for Market Access in the ACP-EC Partnership;

Declaration li:    Joint Declaration on Migration and Development (Article 13);

Declaration III:    European Union Declaration on Institutional Changes Resulting From the Entty into Fórce of the

Treaty of Lisbon;

and have, furthermore, agreed that the following existing declarations, as a consequence of the deletion of Annex V, have become obsolete:

Joint Declaration conceming agricultural products referred to in Article 1 (2)(a) of Annex V; Joint Declaration on Market Access in the ACP-EC Partnership;

Joint Declaration on rice;

Joint Declaration on rum;

Joint Declaration on beef and veal;

Joint Declaration on the arrangements goveming access to the markets of the French overseas departments for products originating in the ACP States referred to in Article 1(2) of Annex V;

Joint Declaration on products covered by the common agricultural policy;

ACP Declaration on Artide 1 of Annex V;

Community Declaration on Artide 5(2)(a) of Annex V;

Joint Dedaration on non-discrimination;

Community Declaration on Artide 8(3) of Annex V;

Joint Dedaration on Artide 12 of Annex V;

Joint Dedaration relating to Protocol 1 of Annex V;

Joint Dedaration relating to Protocol 1 of Annex V;

Joint Dedaration relating to Protocol 1 of Annex V on the origin of fishery products; Community Declaration rdating to Protocol 1 of Annex V on the extent of territorial waters; ACP Declaration relating to Protocol 1 of Annex V on the origin of fishery products;

Joint Declaration on the application of the value tolerance rule in the tuna sector,

Joint Declaration on Article 6(11) of Protocol 1 of Annex V;

Joint Declaration on rules of origin: cumulation with South Africa;

Joint Dedaration on Annex 2 to Protocol 1 of Annex V.

IN WITNESS WHEREOF, the undersigned Plenipotentiaries have hereunto set their hands.

DECLARAHONI

Joint dedaration on support for market access in the ACP-EC partnership

The Parties recognise the significant value of preferential market access conditions to ACP economies, specifi-cally for the commodity and other agro-industry sectors which are of critical importance to the economic and social deve!opment of the ACP States and constitute a major contribution to employment, export eamings and Govemment reyenue.

The Parties acknowledge that some sectors have been undeigoing, with EU support, a process of transforma-tion aimed at allowing ACP exporters concemed to compete in the EU and the intemational maikets, includ-ing through the development of branded and other value added products.

They also recognise that additional support could be necessary where greater liberalisation of trade may lead to deeper alteration of market access conditions for ACP pmducers. To that end_t they agree to examine all necessary measures in order to maintain the competitive position of the ACP States in the EU market. Such exami-nation may include rules of origin, sanitary and phytosanitary measures and implementation of specific measures addressing supply side constraints in the ACP States. The objective will be to enable ACP States to exploit their existing and potendal comparative advantage in the EU market.

When assistance programmes are developed and resources provided_t the Parties agree to conduct periodic eyaluations to assess progress and the results attained and decide on appropriate additional measures to be implemented.

The Joint Ministerial Trade Committee shall monitor the implementation of this Dedaration and make appropriate reports and recommendations to the Cotmcil of Ministers.

DECLARAHON D

Joint dedaration on migration and development (Arride 13)

The Parties agree to strengthen and deepen their dialogue and cooperation in the area of migration, building on the following three pillars of a comprehensiye and balanced approach to migration:

1.    Migration and Development, including issues relating to diasporas, brain drain and remittances;

2.    Legał migration induding admission, mobility and movement of skills and services; and

3.    Ulegał migration, including smuggling and traffiddng of human beings and border management, as weil as readmission.

Without prejudice to the cunent Article 13, the Parties undertake to work out the details of this enhanced cooperation in the area of migration.

They further agree to work towards the timely completion of this dialogue and to report about the progress madę to the next ACP-EC Council.

DECLARAHON 01

European Union dcdaradon on institutional changes resulting firom the entry into force of the Treaty

of Lisbon

As a consequence of the entiy into force of the Treaty of Lisbon on 1 December 2009, the European Union has replaced and succeeded the European Community and from that datę exercises all rights and assumes all obligadons of the European Community. Therefore, references to *the European Community¹ in the text of the Agreement are, where appropriate, to be read as ‘the European Union'.

The European Union will propose to the ACP States an Exchange of Letters with the aim of bringing the Agreement into conformity with the institutional changes in the European Union resulting from the entry into force of the Treaty of Usbon.

Po zaznajomieniu się z powyższą umową, w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświadczam, że:

-    została ona uznana za słuszną zarówno w całości, jak i każde z postanowień w niej zawartych,

-    jest przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona,

-    będzie niezmiennie zachowywana.

Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

Dano w Warszawie dnia 6 grudnia 2011 r.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: B. Komorowski

L.S.

Prezes Rady Ministrów: D. Tusk

1

O ile artykuł 26 nie stanowi inaczej, zamówienia i dotacje są udzielane i realizowane zgodnie z przepisami wspólnotowymi oraz, z wyjątkiem szczególnych

2

   dostawy lub materiały nabywane w ramach umowy finansowanej na podstawie wieloletnich ram finansowych współpracy na mocy niniejszej Umowy powinny pochodzić z państwa uprawnionego do udziału zgodnie z punktami 1) lub la). W tym kontekście pojęcie »produkty pochodzące* jest określane zgodnie ze stosownymi umowami międzynarodowymi, a dostawy pochodzące ze Wspólnoty obejmują dostawy pochodzące z krajów, terytoriów i departamentów zamorskich;

3

P) Art. 23 i 25 zostały uchylone decyzją Rady Ministrów AKP-WE nr 3/2008.

(²) Art. 27, 28 i 29 zostały uchylone decyzją Rady Ministrów AKP-WE nr 3/2008.

4

Article 1 is amended as follows:

5

Where appropriate, and in order to preyent situations

6

arising in which one Party might deem it necessaiy to haye recourse to the consultation procedurę foreseen in Article 96, dialogue coyering the essential elements shall be systematic and formalised in accordance with the modalities set out in Annex VII/,

7

1. The objectives of ACP-EC deve!opment cooperation shall be pursued through integrated strate-gies that incorporate economic, social, cultural, environmental and institutional elements that must be locally owned. Cooperation shall thus provide a coherent enabling framework of support to the ACP's own development strategies, ensuring complementarity and interaction between the

8

1. Economic and trade cooperadon shall be based on a true, strengthened and strategie partnership. It shall further be based on a comprehensiye approach which builds on the strengths and achieyements of the preyious ACP-EC Conyentions.

9

In the context of the current trade policy trends aiming at greater liberalisation of trade the EU and the ACP States may take part in negotiations and implementation of agreements leading to further multilateral and bilateral trade liberalisation. Such liberalisation may lead to the erosion of the preferences granted to the ACP States and affect their com-petitiye position in the EU market, as well as their deyelop-ment efforts, which the EU is concemed to support.

10

2. The Community shall support the ACP States¹⁰ efforts, through national and regional deyelopment strategies as deflned in Tide I and in conformity with Artide 35, to strengthen their capacity to handle all areas related to trade, including, where necessary, improving and supporting the institutional framework.¹⁰.

11

The humanitarian, emergency and post-emergency assistance shall be financed under the multi-annual financial framework of cooperation under this Agreement, where such assistance cannot be financed from the Union’s Budget. Humanitarian, emergency and post-emergency assistance shall be implemented in complementarity and coordination with the Member States* efforts and in accordance with best practice in aid effectiveness.*.

12

3. The Community and the Member States, on the one hand, and the ACP States, on the other, shall notify the other Party not later than 12 months before the expiiy of each five-year period of any review of the provisions they desire to make with a view to a possible amendment of the Agreement. Notwithstanding this time limit, if one Party requests the review of any provisions of the Agreement, the other Party shall haye a period of two months in which to request the extension of the review to other proyisions related to those which were the subject of the initial requestA

13

in principle, public sector projects shall be eli-gible for an interest ratę subsidy of up to 3 %;

14

Intra-ACP cooperation should be sufficiently flex-ible and reactive to ensure that its actions remain con-sistent with the objectiyes of this Agreement and to take account of any changes in the priorities and objectives of the ACP Group of States.

15

Except as provided for in Article 26, contracts and grants shall be attributed and implemented according to Community rules and, except in the specific cases

16

Articles 23 and 25 were deleted by Decision No 3/2008 of the ACP-EC Council of Ministers.

(²) Articles 27, 28 and 29 were deleted by Decision No 3/2008 of the ACP-EC Council of Ministers.