KONWENCJA

o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym,

sporządzona w Espoo dnia 25 lutego 1991 r.

(Dz. U. z dnia 3 grudnia 1999 r.)

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 25 lutego 1991 r. w Espoo została sporządzona Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym w następującym brzmieniu:

Przekład

KONWENCJA

o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym

Strony niniejszej konwencji,

świadome zależności między działalnością gospodarczą i jej konsekwencjami dla środowiska,

potwierdzając potrzebę zapewnienia racjonalnego i zrównoważonego rozwoju środowiska,

zdecydowane rozstrzygać współpracę międzynarodową w ocenianiu oddziaływania na środowisko, szczególnie w kontekście transgranicznym,

pomne potrzeby i znaczenia rozwijania wybiegającej w przyszłość polityki oraz zapobiegania, łagodzenia i kontrolowania znaczących szkodliwych oddziaływań na środowisko w ogólności, a w kontekście transgranicznym w szczególności,

powołując się na odpowiednie postanowienia Karty Narodów Zjednoczonych, Deklaracji Konferencji Sztokholmskiej w sprawie środowiska człowieka, Aktu końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE) i Dokumentów końcowych spotkań w Madrycie i Wiedniu przedstawicieli państw-uczestników KBWE,

wysoko oceniając działania państw mających na celu zapewnienie przez krajowe prawodawstwo i przepisy administracyjne oraz politykę kadrową tych państw wykonywania ocen oddziaływania na środowisko,

świadome potrzeby wyraźnego rozważania czynników ekologicznych we wczesnej fazie procesu podejmowania decyzji przez zastosowanie ocen oddziaływania na środowisko na wszystkich odpowiednich szczeblach administracji, jako niezbędnego środka poprawy jakości informacji przedstawianej decydentom, tak aby racjonalne decyzje dotyczące środowiska były podejmowane przy zwróceniu bacznej uwagi na minimalizowanie znaczących szkodliwych oddziaływań, zwłaszcza w kontekście transgranicznym,

pomne starań organizacji międzynarodowych w popieraniu stosowania ocen oddziaływania na środowisko, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym, oraz biorąc pod uwagę prace w sprawie ocen oddziaływania na środowisko prowadzone pod auspicjami Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych, a w szczególności wyniki seminarium na temat ocen oddziaływania na środowisko (wrzesień 1987 r., Warszawa, Polska), jak również zwracając uwagę na cele i zasady ocen oddziaływania na środowisko przyjęte przez Radę Zarządzającą Programu Narodów Zjednoczonych do spraw Ochrony Środowiska i Deklarację ministrów o zrównoważonym rozwoju (maj 1990 r., Bergen, Norwegia),

uzgodniły, co następuje:

Artykuł 1

Definicje

W rozumieniu niniejszej konwencji:

(i)   "Strony" oznaczają, jeżeli z tekstu nie wynika inaczej, Umawiające się Strony niniejszej konwencji;

(ii)  "Strona pochodzenia" oznacza Umawiającą się Stronę lub Strony niniejszej konwencji, pod których jurysdykcją planowana działalność ma mieć miejsce;

(iii)  "Strona narażona" oznacza Umawiającą się Stronę lub Strony niniejszej konwencji, które mogą być narażone na transgraniczne oddziaływanie planowanej działalności;

(iv)  "Strony zainteresowane" oznaczają Stronę pochodzenia i Stronę narażoną przy ocenie oddziaływania na środowisko stosownie do niniejszej konwencji;

(v)   "planowana działalność" oznacza każdą działalność lub każdą większą zmianę działalności będącą przedmiotem decyzji właściwego organu, zgodnie z mającą zastosowanie procedurą krajową;

(vi)  "ocena oddziaływania na środowisko" oznacza krajową procedurę szacowania prawdopodobnego oddziaływania planowanej działalności na środowisko;

(vii)  "oddziaływanie" oznacza jakikolwiek skutek planowanej działalności dla środowiska z uwzględnieniem: zdrowia i bezpieczeństwa ludzi, flory, fauny, gleby, powietrza, wody, klimatu, krajobrazu i pomników historii lub innych budowli albo wzajemnych oddziaływań między tymi czynnikami; obejmuje ono również skutki dla dziedzictwa kultury lub dla warunków społeczno-gospodarczych spowodowane zmianami tych czynników;

(viii)  "oddziaływanie transgraniczne" oznacza jakiekolwiek oddziaływanie, nie mające wyłącznie charakteru globalnego, na terenie podlegającym jurysdykcji Strony, spowodowane planowaną działalnością, której fizyczna przyczyna jest w całości lub częściowo położona na terenie podlegającym jurysdykcji innej Strony;

(ix)  "właściwy organ" oznacza organ lub organy państwowe wyznaczone przez Stronę jako odpowiedzialne za wykonanie zadań określonych w niniejszej konwencji i/lub organ lub organy, którym Strona powierzyła podejmowanie decyzji dotyczących planowanej działalności;

(x)   "opinia publiczna" oznacza jedną lub więcej osób fizycznych lub prawnych.

Artykuł 2

Postanowienia ogólne

1. Strony będą podejmować, indywidualnie lub wspólnie, wszelkie odpowiednie i skuteczne środki mające na celu zapobieganie, redukcję i kontrolowanie znaczącego szkodliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko wynikającego z planowanej działalności.

2. Każda ze Stron podejmuje niezbędne prawne, administracyjne lub inne działania w celu wprowadzenia postanowień niniejszej konwencji w życie, włącznie z ustanowieniem procedury ocen oddziaływania na środowisko w odniesieniu do planowanych działalności wymienionych w załączniku I, które mogą powodować znaczące szkodliwe oddziaływania transgraniczne, pozwalające na uwzględnienie opinii publicznej i przygotowanie dokumentacji oceny oddziaływania na środowisko opisanej w załączniku II.

3. Strona pochodzenia zapewni, żeby zgodnie z postanowieniami niniejszej konwencji przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko nastąpiło przed podjęciem decyzji o zatwierdzeniu lub podjęciu planowanej działalności wymienionej w załączniku I, która może spowodować znaczące szkodliwe oddziaływanie transgraniczne.

4. Strona pochodzenia zapewni, zgodnie z postanowieniami niniejszej konwencji, że Strony narażone będą powiadomione o każdej planowanej działalności wymienionej w załączniku I, która może spowodować znaczące szkodliwe oddziaływanie transgraniczne.

5. Zainteresowane Strony podejmą z inicjatywy którejkolwiek ze Stron rozmowy na temat tego, czy jedna lub więcej z planowanych działalności, nie wymienionych w załączniku I, powodują lub mogą powodować znaczące szkodliwe oddziaływanie transgraniczne i czy w związku z tym nie powinny być traktowane, jak gdyby były wymienione w załączniku. Jeżeli Strony tak właśnie uzgodnią, to te rodzaje działalności będą tak traktowane. Ogólne wytyczne dotyczące kryteriów określania znaczących szkodliwych oddziaływań są podane w załączniku III.

6. Strona pochodzenia zapewni, zgodnie z ustanowieniami niniejszej konwencji, opinii publicznej na terenach, które mogą zostać narażone, możliwość udziału w stosownych procedurach ocen oddziaływania na środowisko w odniesieniu do planowanej działalności, a także zapewni, żeby możliwość udziału w tych procedurach, przewidziana dla opinii publicznej Strony narażonej, była taka sama, jak możliwość przewidziana dla opinii publicznej Strony pochodzenia.

7. Ocena oddziaływania na środowisko, jak wymaga tego niniejsza konwencja, będzie podjęta, jako wymagane minimum, na etapie projektowania planowanej działalności. Strony będą starać się stosować, we właściwym stopniu, zasady ocen oddziaływania na środowisko do polityki, planów i programów.

8. Postanowienia niniejszej konwencji nie ograniczają prawa Stron do stosowania krajowych przepisów, regulacji decyzji administracyjnych lub przyjętych praktyk prawnych w celu ochrony informacji, których dostarczenie mogłoby naruszać tajemnicę przemysłową i handlową lub bezpieczeństwo narodowe.

9. Postanowienia niniejszej konwencji nie ograniczają prawa poszczególnych Stron do stosowania na mocy odpowiedniego porozumienia dwustronnego lub wielostronnego surowszych środków niż przewidziano w niniejszej konwencji.

10. Postanowienia niniejszej konwencji nie naruszają jakichkolwiek zobowiązań Stron wynikających z prawa międzynarodowego w odniesieniu do przedsięwzięć mających lub mogących mieć oddziaływania transgraniczne.

Artykuł 3

Powiadamianie

1. Dla planowanej działalności wynikającej z załącznika I, która może spowodować znaczące szkodliwe oddziaływanie transgraniczne, Strona pochodzenia, w celu zapewnienia odpowiednich i skutecznych konsultacji przewidzianych w artykule 5, powiadomi każdą Stronę, którą uzna za możliwą Stronę narażoną, jak najwcześniej i nie później niż poinformuje własną opinię publiczną o proponowanej działalności.

2. Powiadomienie to będzie zawierało między innymi:

(a)  informację o planowanej działalności, zawierającą każdą dostępną informację o jej możliwym oddziaływaniu transgranicznym;

(b)  charakter możliwej decyzji; oraz

(c)  wskazanie rozsądnego terminu, w którym będzie można wymagać, zgodnie z ustępem 3 niniejszego artykułu, odpowiedzi, biorąc pod uwagę charakter planowanej działalności; powiadomienie może zawierać informacje podane w ustępie 5 niniejszego artykułu.

3. Strona narażona powinna odpowiedzieć Stronie pochodzenia w terminie podanym w powiadomieniu, potwierdzając odbiór powiadomienia, i powinna oznajmić, czy zamierza uczestniczyć w procedurze oceny oddziaływania na środowisko.

4. Jeżeli Strona narażona oznajmi, że nie zamierza uczestniczyć w procedurze oceny oddziaływania na środowisko lub jeśli nie udzieli odpowiedzi w terminie podanym w powiadomieniu, to postanowienia ustępów 5, 6, 7 i 8 niniejszego artykułu i artykułów od 4 do 7 nie będą miały zastosowania. W takich okolicznościach prawo Strony pochodzenia do postanowienia, czy wykonać ocenę oddziaływania na środowisko na podstawie prawa krajowego i praktyki, nie może być podważone.

5. Strona pochodzenia, po otrzymaniu odpowiedzi Strony narażonej wykazującej wolę uczestniczenia w procedurze oceny oddziaływania na środowisko, powinna, jeżeli tego jeszcze nie zrobiła, przekazać Stronie narażonej:

(a)  stosowną informację dotyczącą procedury oceny oddziaływania na środowisko wraz z podaniem terminarza przekazywania uwag oraz

(b)  stosowną informację o planowanej działalności i jej możliwym znaczącym szkodliwym oddziaływaniu transgranicznym.

6. Strona narażona, na wniosek Strony pochodzenia, powinna zapewnić tej ostatniej realną do uzyskania informację odnoszącą się do potencjalnie narażonego środowiska pod jurysdykcją Strony narażonej, jeśli taka informacja jest konieczna do przygotowania dokumentacji oceny oddziaływania na środowisko. Informacja powinna być niezwłocznie dostarczona i, jeśli to stosowne, za pośrednictwem wspólnego organu, jeżeli taki istnieje.

7. Jeżeli Strona uważa, że jej środowisko może być narażone na znaczące szkodliwe oddziaływanie transgraniczne w wyniku planowanej działalności, wymienionej w załączniku I, i jeżeli nie była powiadomiona zgodnie z ustępem 1 niniejszego artykułu, to Strony zainteresowane na wniosek Strony narażonej wymienią wystarczające informacje w celu przedyskutowania, czy istnieje prawdopodobieństwo znaczącego szkodliwego oddziaływania transgranicznego. Jeżeli Strony uzgodnią, że znaczące szkodliwe oddziaływanie transgraniczne jest prawdopodobne, to będą odpowiednio stosowane postanowienia niniejszej konwencji. Jeżeli Strony nie uzgodnią, czy znaczące szkodliwe oddziaływanie transgraniczne jest prawdopodobne, to którakolwiek ze Stron może przedstawić tę kwestię komisji dochodzeniowej, zgodnie z postanowieniami załącznika IV, w celu uzyskania opinii, czy znaczące szkodliwe oddziaływanie transgraniczne jest prawdopodobne, chyba że Strony uzgodnią inny sposób rozstrzygnięcia tej kwestii.

8. Strony zainteresowane zapewnią, aby opinia publiczna Strony narażonej na terenach, które mogą być narażone, została poinformowana o planowanej działalności i aby miała możliwość wyrażenia swoich uwag lub zastrzeżeń do planowanej działalności oraz aby miała możliwość przekazania tych uwag lub zastrzeżeń właściwemu organowi Strony pochodzenia albo bezpośrednio, albo, jeśli to stosowne, za pośrednictwem Strony pochodzenia.

Artykuł 4

Przygotowanie dokumentacji oceny oddziaływania na środowisko

1. Dokumentacja oceny oddziaływania na środowisko, która ma być przedstawiona właściwemu organowi Strony pochodzenia, powinna zawierać co najmniej informacje wymienione w załączniku II.

2. Strona pochodzenia powinna dostarczyć Stronie narażonej, jeśli to stosowne, za pośrednictwem wspólnego organu, jeżeli taki istnieje, dokumentację oceny oddziaływania na środowisko. Strony zainteresowane zadbają o przekazanie tej dokumentacji organom i opinii publicznej Strony narażonej na terenach, które mogą być narażone, i o przedłożenie uwag właściwemu organowi Strony pochodzenia bądź bezpośrednio do tego organu, bądź też, jeśli to stosowne, za pośrednictwem Strony pochodzenia, w rozsądnym terminie, zanim ostateczna decyzja w sprawie planowanej działalności zostanie podjęta.

Artykuł 5

Konsultacje na podstawie dokumentacji oceny oddziaływania na środowisko

Strona pochodzenia powinna po ukończeniu dokumentacji oceny oddziaływania na środowisko rozpocząć, bez zbędnej zwłoki, konsultacje ze Stroną narażoną, dotyczące m.in. potencjalnego oddziaływania transgranicznego planowanej działalności i środków redukowania lub eliminowania tego oddziaływania. Konsultacje mogą odnosić się do:

(a)  możliwych wariantów planowanej działalności, łącznie z wariantem jej zaniechania, i możliwych środków łagodzenia znaczącego szkodliwego oddziaływania transgranicznego oraz monitorowania na koszt Strony pochodzenia skutków zastosowania takich środków;

(b)  innych form możliwej wzajemnej pomocy w redukowaniu jakiegokolwiek znaczącego szkodliwego oddziaływania transgranicznego planowanej działalności oraz

(c)  wszelkich innych właściwych spraw związanych z planowaną działalnością.

Na początku takich konsultacji Strony uzgodnią rozsądne ramy czasowe dla okresu konsultacji. Wszelkie takie konsultacje mogą być prowadzone za pośrednictwem odpowiedniego wspólnego organu, jeżeli taki istnieje.

Artykuł 6

Decyzja końcowa

1. Strony zapewnią, aby w decyzji końcowej dotyczącej planowanej działalności zostały uwzględnione wyniki oceny oddziaływania na środowisko, łącznie z dokumentacją oceny oddziaływania na środowisko, jak również uwagi o ocenie otrzymane zgodnie z artykułem 3 ustęp 8 i artykułem 4 ustęp 2 oraz wyniki konsultacji, o których mowa w artykule 5.

2. Strona pochodzenia powinna dostarczyć Stronie narażonej decyzję końcową dotyczącą planowanej działalności z uzasadnieniem i argumentacją leżącą u jej podstaw.

3. Jeśli - zanim rozpocznie się planowana działalność - udostępniona zostanie Stronie zainteresowanej dodatkowa informacja o znaczącym oddziaływaniu transgranicznym tej działalności, która to informacja nie była dostępna w czasie podejmowania decyzji w sprawie tej działalności, a która mogłaby istotnie wpłynąć na decyzję, to Strona ta powinna natychmiast zawiadomić o tym inną zainteresowaną Stronę lub Strony. Jeśli jedna ze Stron zainteresowanych wystąpi z takim wnioskiem, należy podjąć konsultacje nad potrzebą zmiany takiej decyzji.

Artykuł 7

Analiza porealizacyjna

1. Strony zainteresowane, na prośbę którejkolwiek ze Stron, postanowią, czy i w jakim zakresie powinna być przeprowadzona analiza porealizacyjna, biorąc pod uwagę prawdopodobne znaczące szkodliwe oddziaływanie transgraniczne działalności, której ocena oddziaływania na środowisko została podjęta zgodnie z niniejszą konwencją. Jakakolwiek przedsięwzięta analiza porealizacyjna powinna przede wszystkim obejmować nadzór nad działalnością jakiegokolwiek jej szkodliwego oddziaływania transgranicznego. Taki nadzór i ustalenie mogą być podjęte w celu osiągnięcia celów wymienionych w załączniku V.

2. Gdy w wyniku analizy porealizacyjnej Strona pochodzenia lub Strona narażona uzyska rozsądne podstawy, aby przypuszczać, że występuje prawdopodobieństwo znaczącego szkodliwego oddziaływania transgranicznego lub ujawnione zostaną czynniki, które mogą spowodować takie oddziaływanie, to powinna natychmiast poinformować o tym drugą Stronę. Strony zainteresowane przeprowadzą wówczas konsultacje co do koniecznych działań w celu zredukowania lub wyeliminowania tego oddziaływania.

Artykuł 8

Współpraca dwustronna i wielostronna

W celu wprowadzenia w życie zobowiązań wynikających z niniejszej konwencji Strony mogą dalej stosować istniejące lub zawierać nowe umowy dwustronne, wielostronne lub inne porozumienia. Umowy takie lub inne porozumienia mogą opierać się na elementach wymienionych w załączniku VI.

Artykuł 9

Programy badawcze

Strony zwrócą szczególną uwagę na podjęcie lub zintensyfikowanie specjalnych programów badawczych, mających na celu:

(a)  ulepszenie istniejących jakościowych i ilościowych metod oceny oddziaływania planowanej działalności;

(b)  osiągnięcie lepszego zrozumienia zależności przyczynowo-skutkowych i ich roli w zintegrowanym gospodarowaniu środowiskiem;

(c)  analizowanie i monitorowanie skutecznego wprowadzenia w życie decyzji dotyczących planowanej działalności w celu minimalizowania oddziaływania lub jego powstrzymania;

(d)  opracowanie metod stymulujących twórcze podejścia przy poszukiwaniu racjonalnych dla środowiska wariantów planowanej działalności, struktur produkcji i konsumpcji;

(e)  opracowanie metodologii dla zastosowania zasad oceny oddziaływania na środowisko w skali makroekonomicznej.

Strony powinny wymieniać między sobą wyniki wymienionych powyżej programów.

Artykuł 10

Status załączników

Załączniki do niniejszej konwencji stanowią jej integralną część.

Artykuł 11

Spotkania Stron

1. Strony będą się spotykać, jeśli to możliwe, przy okazji corocznych sesji Starszych Doradców Rządowych EKG ds. Środowiska i Zasobów Wodnych. Pierwsze spotkanie Stron będzie zwołane nie później niż rok po dacie wejścia w życie niniejszej konwencji. Później spotkania Stron powinny odbywać się w takich terminach, które zostaną uznane przez spotkanie Stron za konieczne lub na pisemny wniosek którejkolwiek ze Stron, pod warunkiem że uzyska on poparcie przynajmniej jednej trzeciej Stron w ciągu sześciu miesięcy od powiadomienia Stron o tym wniosku przez Sekretariat.

2. Strony będą w sposób ciągły dokonywać przeglądów wykonywania postanowień niniejszej konwencji i mając to na uwadze:

(a)  będą dokonywać przeglądów polityki i podejścia metodologicznego do ocen oddziaływania na środowisko stosowanych przez Strony w celu dalszego doskonalenia procedur ocen oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym;

(b)  będą wymieniać informacje dotyczące doświadczeń zdobytych przy zawieraniu i wykonywaniu umów dwustronnych i wielostronnych lub innych porozumień dotyczących stosowania ocen oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, w których uczestniczy jedna lub więcej Stron;

(c)  będą poszukiwać, jeśli to stosowne, usług kompetentnych organów międzynarodowych i komitetów naukowych w zakresie metodologii i technik związanych z osiągnięciem celów niniejszej konwencji;

(d)  rozważą na swoim pierwszym spotkaniu i przyjmą jednomyślnie zasady procedury dla swoich spotkań;

(e)  rozważą i, jeśli to konieczne, przyjmą propozycje poprawek do niniejszej konwencji;

(f)  rozważą i podejmą wszelkie dodatkowe działania, które mogą być niezbędne do osiągnięcia celów niniejszej konwencji.

Artykuł 12

Prawo głosu

1. Każda ze Stron niniejszej konwencji ma prawo do jednego głosu.

2. Regionalne organizacje integracji gospodarczej, jako wyjątek od postanowienia ustępu 1 niniejszego artykułu, korzystają ze swego prawa głosu w sprawach, które wchodzą w zakres ich kompetencji, dysponując liczbą głosów równą liczbie ich państw członkowskich będących Stronami niniejszej konwencji. Organizacje, o których mowa, nie dysponują prawem głosu, jeśli ich państwa członkowskie korzystają z przysługującego im prawa i na odwrót.

Artykuł 13

Sekretariat

Sekretarz Wykonawczy Europejskiej Komisji Gospodarczej pełni następujące funkcje sekretariatu:

(a)  zwołuje i przygotowuje spotkania stron,

(b)  przekazuje stronom sprawozdania i inne informacje otrzymywane zgodnie z postanowieniami niniejszej konwencji,

(c)  wykonuje inne funkcje, które mogą wynikać z postanowień niniejszej konwencji lub które mogą być mu powierzone przez Strony.

Artykuł 14

Poprawki do konwencji

1. Każda ze Stron może proponować poprawki do niniejszej konwencji.

2. Proponowane poprawki powinny być przedłożone w formie pisemnej do sekretariatu, który przekaże je wszystkim Stronom. Proponowane poprawki będą przedmiotem dyskusji na najbliższym spotkaniu Stron, pod warunkiem że sekretariat prześle je Stronom co najmniej na dziewięćdziesiąt dni przed terminem tego spotkania.

3. Strony poczynią wszelkie starania w celu osiągnięcia jednomyślności przy podejmowaniu każdej proponowanej poprawki do niniejszej konwencji. Jeśli jednak wyczerpane zostaną wszystkie możliwości osiągnięcia jednomyślności i nie osiągnie się zgodnego stanowiska, to w ostateczności poprawka może być przyjęta w głosowaniu większością trzech czwartych głosów Stron obecnych i głosujących na spotkaniu.

4. Poprawki do niniejszej konwencji, przyjęte zgodnie z ustępem 3 niniejszego artykułu, przedłożone zostaną przez depozytariusza wszystkim Stronom do ratyfikacji, zatwierdzenia lub przyjęcia. Poprawki wejdą w życie dla Stron, które je ratyfikowały, zatwierdziły lub przyjęły, dziewięćdziesiątego dnia od dnia otrzymania przez depozytariusza zawiadomienia o ich ratyfikacji, zatwierdzeniu lub przyjęciu co najmniej przez trzy czwarte tych Stron. W stosunku do każdej innej Strony poprawki wchodzą w życie dziewięćdziesiątego dnia po złożeniu przez Stronę dokumentu ratyfikacji, zatwierdzenia lub przyjęcia poprawek.

5. Dla celów niniejszego artykułu pojęcie "Strony obecne i głosujące" oznacza Strony obecne i oddające głos "za" lub "przeciw".

6. Procedura głosowania przedstawiona w ustępie 3 niniejszego artykułu nie może stanowić precedensu dla przyszłych porozumień negocjowanych w ramach Europejskiej Komisji Gospodarczej.

Artykuł 15

Rozstrzyganie sporów

1. W razie powstania sporu między dwiema lub więcej Stronami, dotyczącego interpretacji lub stosowania niniejszej konwencji, Strony będą poszukiwały rozwiązania w drodze negocjacji lub przy zastosowaniu jakiegokolwiek innego sposobu rozstrzygania sporów możliwego do przyjęcia przez Strony pozostające w sporze.

2. Przy podpisywaniu ratyfikacji, przyjęciu, zatwierdzeniu lub przystąpieniu do niniejszej konwencji albo kiedykolwiek później Strona może oświadczyć w formie pisemnej wobec depozytariusza, że odnośnie do sporu, który nie został rozstrzygnięty zgodnie z postanowieniem ustępu 1 niniejszego artykułu, przyjmie jeden lub obydwa z następujących sposobów rozstrzygania sporów jako obowiązujący w stosunku do każdej ze Stron przyjmujących takie samo zobowiązanie:

(a)  przekazanie sporu do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości;

(b)  arbitraż zgodnie z procedurą określoną w załączniku VII.

3. Jeżeli uczestniczące w sporze Strony przyjęły obydwa sposoby rozstrzygnięcia sporu, o których mowa w ustępie 2 niniejszego artykułu, to spór może być przekazany wyłącznie do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, chyba że Strony uzgodnią inaczej.

Artykuł 16

Podpisanie

Niniejsza konwencja będzie otwarta do podpisania w Espoo (Finlandia) od dnia 25 lutego do dnia 1 marca 1991 r., a następnie w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku do dnia 2 września 1991 r., dla państw członkowskich Europejskiej Komisji Gospodarczej oraz państw posiadających status doradczy Europejskiej Komisji Gospodarczej, stosownie do ustępu 8 rezolucji Rady Gospodarczej i Społecznej nr 36 (IV) z dnia 28 marca 1947 r., oraz dla regionalnych organizacji integracji gospodarczej utworzonych przez suwerenne państwa członkowskie Europejskiej Komisji Gospodarczej, którym to organizacjom ich państwa członkowskie przekazały kompetencje w sprawach uregulowanych przez niniejszą konwencję, w tym kompetencje do zawierania umów międzynarodowych w sprawach objętych niniejszą konwencją.

Artykuł 17

Ratyfikacja, przyjęcie, zatwierdzenie i przystąpienie

1. Niniejsza konwencja podlega ratyfikacji, przyjęciu lub zatwierdzeniu przez państwa-sygnatariuszy i regionalne organizacje integracji europejskiej.

2. Niniejsza konwencja będzie otwarta do przystąpienia dla państw i organizacji, o których mowa w artykule 16, od dnia 3 września 1991 r.

3. Dokumenty ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia będą złożone Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych, który będzie pełnił funkcję depozytariusza.

4. Każda organizacja, o której mowa w artykule 16, stająca się Stroną niniejszej konwencji, a której żadne z jej państw członkowskich nie jest Stroną niniejszej konwencji, będzie związana wszystkimi zobowiązaniami wynikającymi z niniejszej konwencji. W przypadku takich organizacji, gdy jedno lub więcej państw członkowskich jest Stroną konwencji, organizacja taka i jej państwa członkowskie zdecydują o podziale odpowiedzialności związanej z wypełnieniem zobowiązań wynikających z niniejszej konwencji. W takich przypadkach organizacja i jej państwa członkowskie nie korzystają jednocześnie z uprawnień wynikających z niniejszej konwencji.

5. Regionalne organizacje integracji gospodarczej, o których mowa w artykule 16, zadeklarują w swoich dokumentach ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia zakres swoich kompetencji w odniesieniu do spraw uregulowanych przez niniejszą konwencję. Organizacje te poinformują także depozytariusza o wszelkich istotnych zmianach zakresu swoich kompetencji.

Artykuł 18

Wejście w życie

1. Niniejsza konwencja wejdzie w życie dziewięćdziesiątego dnia następującego po dniu złożenia szesnastego dokumentu ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia.

2. Dla celów określonych w ustępie 1 niniejszego artykułu, żaden dokument złożony przez regionalną organizację integracji gospodarczej nie będzie uważany za dodatkowy do tych, które złożyły państwa członkowskie takiej organizacji.

3. Dla każdego państwa lub organizacji, o których mowa w artykule 16, które ratyfikują, przyjmą lub zatwierdzą niniejszą konwencję albo przystąpią do niej po złożeniu szesnastego dokumentu ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia, niniejsza konwencja wejdzie w życie dziewięćdziesiątego dnia następującego po dniu złożenia przez to państwo lub organizację dokumentu ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia.

Artykuł 19

Wystąpienie

W każdym czasie po upływie czterech lat od daty wejścia w życie niniejszej konwencji w stosunku do danej Strony, Strona ta może z konwencji wystąpić poprzez złożenie depozytariuszowi powiadomienia w formie pisemnej. Każde takie wystąpienie nabiera mocy dziewięćdziesiątego dnia następującego po dniu otrzymania powiadomienia przez depozytariusza. Każde takie wystąpienie nie będzie miało skutku odnośnie do stosowania artykułów od 3 do 6 niniejszej konwencji w stosunku do proponowanej działalności, co do której wysłano powiadomienie stosownie do artykułu 3 ustęp 1 lub wystosowano prośbę stosownie do artykułu 3 ustęp 7, zanim wystąpienie, o którym mowa, weszło w życie.

Artykuł 20

Teksty autentyczne

Oryginał niniejszej konwencji, którego teksty w językach angielskim, francuskim i rosyjskim są jednakowo autentyczne, zostanie złożony Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Na dowód tego niżej podpisani, należycie w tym celu upoważnieni, podpisali niniejszą konwencję.

Sporządzono w Espoo (Finlandia) dnia dwudziestego piątego lutego tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiątego pierwszego roku.

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK I

ZESTAWIENIE RODZAJÓW DZIAŁALNOŚCI

1. Rafinerie ropy naftowej (z wyjątkiem instalacji wytwarzających jedynie smary z ropy naftowej) i instalacje do gazyfikacji i upłynniania węgla lub łupków bitumicznych o wydajności 500 ton lub więcej na dobę.

2. Elektrownie cieplne i inne instalacje energetyczne o wyjściowej mocy cieplnej 300 megawatów lub więcej oraz elektrownie jądrowe i inne reaktory jądrowe (z wyjątkiem instalacji badawczych do produkcji i konserwacji materiałów rozszczepialnych i paliworodnych, których moc maksymalna nie przekracza 1 kilowata ciągłego obciążenia cieplnego).

3. Instalacje zaprojektowane wyłącznie do produkcji lub wzbogacania paliw jądrowych do przerobu napromieniowanych paliw jądrowych lub do magazynowania, usuwania i przerobu odpadów promieniotwórczych.

4. Duże instalacje do pierwszego wystąpienia surówki żelaza i stali oraz do produkcji metali nieżelaznych.

5. Instalacje do wydobywania azbestu oraz do przerobu i przetwarzania azbestu i produktów zawierających azbest; w odniesieniu do produktów azbestowo-cementowych z roczną produkcją większą niż 20.000 ton produktu końcowego, w odniesieniu do materiałów ściernych z roczną produkcją większą niż 50 ton produktu końcowego oraz w odniesieniu do innego wykorzystania azbestu w ilości większej niż 200 ton rocznie.

6. Kombinaty chemiczne

7. Budowa autostrad, dróg szybkiego ruchu*, tras dla dalekobieżnego ruchu kolejowego oraz lotnisk o podstawowej długości pasa startowego 2.100 metrów lub więcej.

8. Rurociągi ropy naftowej i gazu o dużych przekrojach.

9. Porty handlowe oraz śródlądowe szlaki wodne i porty śródlądowe, które pozwalają na ruch jednostek pływających o wyporności ponad 1.350 ton.

10. Instalacje do usuwania odpadów przez spalanie, obróbkę chemiczną lub składowanie toksycznych i niebezpiecznych odpadów.

11. Wielkie zapory i zbiorniki wodne.

12. Wydobywanie wód gruntowych w przypadkach, gdy roczna objętość wydobywanej wody wynosi 10 milionów metrów sześciennych lub więcej.

13. Wytwarzanie pulpy drzewnej i papieru w ilości 200 ton lub więcej masy powietrzno-suchej na dobę.

14. Wydobywanie na dużą skalę i przerób na miejscu rud metali lub węgla.

15. Produkcja węglowodorów na morzu pełnym.

16. Duże urządzenia do magazynowania ropy naftowej, produktów petrochemicznych i chemicznych.

17. Wyrąb lasów na dużych powierzchniach.

______________________

* Na użytek niniejszej konwencji:

-   "autostrada" oznacza drogę specjalnie zaprojektowaną i zbudowaną dla ruchu motorowego, która nie obsługuje graniczących z nią posiadłości i która:

(a)  wyposażona jest, wyjąwszy szczególne punkty lub sytuacje chwilowe, w oddzielne jezdnie dla dwu kierunków ruchu rozdzielone od siebie pasem nie przeznaczonym dla ruchu wyjątkowo w inny sposób;

(b)  nie krzyżuje się na jednym poziomie z żadną drogą, torami kolejowymi i tramwajowymi lub przejściami dla pieszych; oraz

(c)  jest specjalnie oznakowana jako autostrada;

-   "droga szybkiego ruchu" oznacza drogę zarezerwowaną dla ruchu motorowego dostępną tylko z rozjazdów lub z regulowanych skrzyżowań, na której zabronione jest w szczególności zatrzymywanie się i parkowanie na jezdniach.

ZAŁĄCZNIK II

ZAWARTOŚĆ DOKUMENTACJI OCENY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

Informacje, które obejmować ma dokumentacja oceny oddziaływania na środowisko, powinny zawierać, zgodnie z artykułem 4, co najmniej:

(a)  opis proponowanej działalności i jej cel,

(b)  opis, jeśli to stosowne, realnych wariantów (na przykład dotyczących lokalizacji lub technologii planowanej działalności, także wariantu niepodejmowania działań,

(c)  opis środowiska, które prawdopodobnie zostałoby znacząco narażone przez proponowaną działalność i jej warianty,

(d)  opis potencjalnych oddziaływań planowanej działalności i jej wariantów na środowisko oraz ocenę ich znaczenia,

(e)  opis środków łagodzących szkodliwe oddziaływanie na środowisko,

(f)  wyraźne wskazanie metod prognozy i przyjętych założeń, jak również wykorzystanych danych o środowisku,

(g)  identyfikację luk wiedzy i wątpliwości, napotkanych przy zbieraniu wymaganych informacji,

(h)  zarys, jeśli to stosowne, programu monitoringu i zarządzania oraz planów analizy porealizacyjnej oraz

(i)  nietechniczne podsumowanie zawierające stosowne wizualne materiały ilustracyjne (mapy, wykresy itd.).

ZAŁĄCZNIK III

OGÓLNE KRYTERIA WSPOMAGAJĄCE OKREŚLENIE ZNACZENIA DLA ŚRODOWISKA RODZAJÓW DZIAŁALNOŚCI NIE WYMIENIONYCH W ZAŁĄCZNIKU I

1. Strony zainteresowane, rozpatrując planowane rodzaje działalności, do których ma zastosowanie artykuł 2 ustęp 5, mogą rozważyć, czy działalność danego rodzaju może mieć znaczące szkodliwe oddziaływanie transgraniczne, w szczególności biorąc pod uwagę jedno lub kilka następujących kryteriów:

(a)  wielkość: rozmiar proponowanej działalności jest duży dla danego jej typu;

(b)  lokalizacja: planowana działalność jest zlokalizowana na obszarze lub w pobliżu obszaru o szczególnej wrażliwości lub o szczególnym znaczeniu dla środowiska (takim jak obszary wodno-błotne podlegające Konwencji ramsarskiej, parki narodowe, rezerwaty przyrody, tereny będące miejscem szczególnego naukowego zainteresowania lub tereny ważne z punktu widzenia archeologii, kultury lub historii), jak również gdy planowana działalność zlokalizowana jest w miejscu, w którym właściwości planowanej działalności mogłyby mieć znaczący wpływ na ludność;

(c)  narażenia: planowana działalność wykazuje szczególnie złożone i potencjalnie szkodliwe skutki, w tym powodujące poważne oddziaływania na ludzi lub na cenne gatunki i organizmy zagrażające istnieniu lub potencjalnemu użytkowaniu narażonego obszaru oraz powodujące dodatkowe obciążenia, które przekraczają graniczną wytrzymałość środowiska.

2. Strony zainteresowane rozważą planowane rodzaje działalności zlokalizowane blisko granic międzynarodowych, a także bardziej odległe, które mogą powodować powstawanie znaczących oddziaływań transgranicznych daleko od miejsca zlokalizowania inwestycji.

ZAŁĄCZNIK IV

POSTĘPOWANIE DOCHODZENIOWE

1. Strona lub strony domagające się analizy powiadomią sekretariat, że przedkładają komisji dochodzeniowej, powołanej zgodnie z postanowieniami niniejszego załącznika, zapytanie, czy planowana działalność, której rodzaj wymieniono w załączniku I, może mieć znaczące szkodliwe transgraniczne oddziaływanie. W powiadomieniu określony zostanie przedmiot dochodzenia. Sekretariat natychmiast zawiadomi wszystkie Strony niniejszej konwencji o przedłożeniu takiego zapytania.

2. Komisja dochodzeniowa składa się z trzech członków. Zarówno Strona domagająca się dochodzenia, jak i druga Strona w postępowaniu dochodzeniowym wyznaczą po jednym ekspercie naukowym lub technicznym. Wybrani w ten sposób dwaj eksperci wspólnie wyznaczą przez uzgodnienie trzeciego eksperta, który będzie przewodniczącym komisji dochodzeniowej. Przewodniczący nie może być obywatelem państwa żadnej ze Stron postępowania dochodzeniowego, nie może również mieć miejsca stałego pobytu na terytorium żadnej ze Stron, nie może być zatrudniony przez żadną z nich, ani też nie może być związany w żaden inny sposób ze sprawą.

3. Jeżeli przewodniczący komisji dochodzeniowej nie został wyznaczony w ciągu dwóch miesięcy od daty wyznaczenia drugiego eksperta, to Sekretarz Wykonawczy Europejskiej Komisji Gospodarczej, na wniosek którejkolwiek ze Stron, wyznaczy przewodniczącego w ciągu następnych dwóch miesięcy.

4. Jeżeli jedna ze Stron postępowania dochodzeniowego nie wyznaczy eksperta w ciągu jednego miesiąca od otrzymania z sekretariatu powiadomienia, to druga Strona może powiadomić o tym Sekretarza Wykonawczego Europejskiej Komisji Gospodarczej, który wyznaczy przewodniczącego komisji dochodzeniowej w ciągu następnych dwóch miesięcy. Wyznaczony przewodniczący komisji zwróci się do Strony, która nie wyznaczyła eksperta, aby to uczyniła w ciągu jednego miesiąca. Po upływie tego okresu przewodniczący powiadomi Sekretarza Wykonawczego Europejskiej Komisji Gospodarczej, który wyznaczy eksperta w ciągu następnych dwóch miesięcy.

5. Komisja dochodzeniowa przyjmie własne zasady postępowania.

6. Komisja dochodzeniowa może podjąć wszelkie stosowne środki w celu wykonania swoich funkcji.

7. Strony postępowania dochodzeniowego będą ułatwiać pracę komisji dochodzeniowej, a w szczególności, wykorzystując wszelkie środki będące w ich dyspozycji, będą:

(a)  dostarczać jej wszelkich stosownych dokumentów, urządzeń i informacji oraz

(b)  umożliwiać jej, w razie potrzeby, powoływanie świadków i ekspertów i uzyskiwać od nich dowody.

8. Strony i eksperci będą przestrzegać poufności każdej informacji, którą otrzymali jako poufną podczas prac komisji dochodzeniowej.

9. Jeżeli jedna ze Stron postępowania dochodzeniowego nie stawi się przed komisją dochodzeniową lub nie zdoła przedstawić swojej sprawy, druga Strona może zwrócić się do komisji o kontynuowanie postępowania i zakończenie prac komisji. Nieobecność Strony lub niepowodzenie Strony w przedstawieniu swojej sprawy nie stanowią przeszkody w kontynuowaniu i zakończeniu prac komisji dochodzeniowej.

10. Jeżeli komisja dochodzeniowa z powodu szczególnych okoliczności sprawy nie postanowi inaczej, to wydatki komisji, włącznie z wynagrodzeniem jej członków, będą ponosić Strony postępowania dochodzeniowego w równych częściach. Komisja dochodzeniowa rejestruje wszystkie swoje wydatki i przedkłada Stronom rachunek końcowy.

11. Każda ze Stron, mająca interes faktyczny związany z przedmiotem postępowania dochodzeniowego i która może odczuć skutki opinii wydanej w danej sprawie, ma prawo interweniowania w czasie postępowania za zgodą komisji dochodzeniowej.

12. Decyzje komisji dochodzeniowej w sprawach proceduralnych będą podejmowane większością głosów jej członków. W opinii końcowej komisji dochodzeniowej powinien być odzwierciedlony pogląd większości jej członków, a także pogląd różniący się z opinią.

13. Komisja dochodzeniowa powinna przedstawić opinię końcową w ciągu dwóch miesięcy od daty jej powołania, chyba że uzna ona za konieczne przedłużenie tego okresu, ale nie dłużej niż o kolejne dwa miesiące.

14. Opinia końcowa komisji dochodzeniowej powinna opierać się na akceptowanych zasadach naukowych. Opinia końcowa zostanie przekazana przez komisję stronom postępowania dochodzeniowego oraz sekretariatowi.

ZAŁĄCZNIK V

ANALIZA KOŃCOWA

Przedmiot analizy obejmuje:

(a)  zgodność monitoringu z wymaganiami określonymi w pozwoleniu na działalność lub zatwierdzeniu działalności i skuteczności środków łagodzących,

(b)  przegląd oddziaływania działalności na właściwe zarządzanie środowiskiem i wyjaśnienia niepewności,

(c)  zweryfikowanie założeń w celu przekazania doświadczeń do wykorzystania w przyszłej działalności tego samego rodzaju.

ZAŁĄCZNIK VI

ELEMENTY WSPÓŁPRACY DWUSTRONNEJ I WIELOSTRONNEJ

1. Strony zainteresowane, jeśli to stosowne, mogą w ramach umów dwustronnych i wielostronnych wprowadzać rozwiązania instytucjonalne lub rozszerzyć zakres istniejących rozwiązań instytucjonalnych w celu zapewnienia pełnej skuteczności postanowień niniejszej konwencji.

2. Umowy dwustronne i wielostronne lub inne porozumienia mogą zawierać:

(a)  dodatkowe wymagania dotyczące wprowadzenia w życie niniejszej konwencji, uwzględniające szczególne warunki danego obszaru,

(b)  rozwiązania instytucjonalne, administracyjne i inne tworzone na zasadzie wzajemności i równoważności,

(c)  środki harmonizujące politykę i sposoby ochrony środowiska w celu osiągnięcia największego możliwego zbliżenia norm i metod odnoszących się do wprowadzenia w życie ocen oddziaływania na środowisko,

(d)  opracowanie, ulepszanie i/lub wzajemne dostosowywanie metod rozpoznawania, mierzenia, przewidywania i oszacowywania oddziaływań, jak też metod analizy porealizacyjnej,

(e)  opracowanie i/lub ulepszenie metod i programów zbierania, analizowania, przechowywania i rozpowszechniania w odpowiednim czasie porównywalnych danych odnoszących się do jakości środowiska w celu zapewnienia danych wejściowych do oceny oddziaływania na środowisko,

(f)  ulepszenie progowych poziomów transgranicznego oddziaływania i lepiej sprecyzowanych kryteriów określania jego znaczenia, odnoszących się do lokalizacji, rodzaju lub rozmiaru planowanych rodzajów działalności, do których zgodnie z postanowieniami niniejszej konwencji będą stosowane oceny oddziaływania na środowisko, jak też ustanowienie obciążeń krytycznych dla zanieczyszczeń transgranicznych,

(g)  podejmowanie, jeśli to właściwe, wspólnej oceny oddziaływania na środowisko, opracowanie wspólnych programów monitoringu, wzajemna kalibracja urządzeń monitorujących i harmonizacja metodologii, aby zapewnić porównywalność otrzymywanych danych i informacji.

ZAŁĄCZNIK VII

ARBITRAŻ

1. Strona lub Strony zgłaszające roszczenie powiadamiają sekretariat, że uzgodniły przedłożone spory do arbitrażu stosownie do artykułu 15 ustęp 2 niniejszej konwencji. W powiadomieniu określą przedmiot postępowania arbitrażowego i w szczególności wskażą na te artykuły niniejszej konwencji, których interpretacja lub stosowanie jest przedmiotem sporu. Sekretariat przekaże otrzymaną informację wszystkim Stronom niniejszej konwencji.

2. Trybunał arbitrażowy składa się z trzech członków. Zarówno Strona lub Strony zgłaszające roszczenia, jak i inna Strona lub strony sporu, wyznaczają po jednym arbitrze. Dwóch wyznaczonych w ten sposób arbitrów powoła wspólnie trzeciego arbitra, który będzie przewodniczącym trybunału arbitrażowego. Przewodniczący trybunału arbitrażowego nie może być obywatelem państwa żadnej ze stron sporu, nie może mieć miejsca stałego pobytu na terytorium żadnej z tych stron, nie może też być zatrudniony przez żadną z nich ani też nie może być związany w żaden inny sposób ze sprawą.

3. Jeżeli przewodniczący trybunału arbitrażowego nie został wyznaczony w ciągu dwóch miesięcy od daty wyznaczenia drugiego arbitra, to Sekretarz Wykonawczy Europejskiej Komisji Gospodarczej, na wniosek którejkolwiek ze stron sporu, wyznaczy przewodniczącego w ciągu następnych dwóch miesięcy.

4. Jeżeli jedna ze stron sporu nie wyznaczy arbitra w ciągu dwóch miesięcy od otrzymania wniosku, to druga strona może powiadomić o tym Sekretarza Wykonawczego Europejskiej Komisji Gospodarczej, który wyznaczy przewodniczącego trybunału arbitrażowego w ciągu następnych dwóch miesięcy. Wyznaczony przewodniczący trybunału arbitrażowego zwróci się do strony, która nie wyznaczyła arbitra, aby to uczyniła w ciągu dwóch miesięcy. Po upływie tego okresu przewodniczący powiadomi Sekretarza Wykonawczego Europejskiej Komisji Gospodarczej, który wyznaczy arbitra w ciągu następnych dwóch miesięcy.

5. Trybunał arbitrażowy orzeka zgodnie z prawem międzynarodowym i postanowieniami niniejszej konwencji.

6. Każdy trybunał arbitrażowy powołany na podstawie postanowień niniejszego załącznika ustali własne zasady postępowania.

7. Decyzje trybunału arbitrażowego, dotyczące kwestii proceduralnych, jak i istoty sporu, podejmowane są większością głosów jego członków.

8. Trybunał może podejmować wszelkie właściwe środki w celu ustalenia faktów.

9. Strony sporu będą ułatwiać pracę trybunału arbitrażowego, a w szczególności, wykorzystując wszelkie środki będące do ich dyspozycji, będą:

(a)  dostarczać mu wszelkich odpowiednich dokumentów, urządzeń i informacji i

(b)  umożliwiać mu, w razie potrzeby, powoływanie świadków i ekspertów i uzyskiwać od nich dowody.

10. Strony i arbitrzy będą przestrzegać poufności każdej informacji, którą otrzymają jako poufną podczas postępowania przed trybunałem arbitrażowym.

11. Trybunał arbitrażowy może na wniosek jednej ze stron, zlecić zastosowanie tymczasowych środków ochrony.

12. Jeżeli jedna ze stron sporu nie stawi się przed trybunałem arbitrażowym lub nie podejmie obrony, druga strona może zwrócić się do trybunału o kontynuowanie postępowania i wydanie decyzji końcowej. Nieobecność strony lub niepodjęcie obrony przez stronę nie stanowią przeszkody w kontynuowaniu postępowania. Trybunał arbitrażowy przed wydaniem decyzji końcowej musi upewnić się, że roszczenie jest właściwie uzasadnione faktycznie i prawnie.

13. Trybunał arbitrażowy może wysłuchać i uznać kontrroszczenia wynikające bezpośrednio z przedmiotu sporu.

14. Jeżeli trybunał arbitrażowy nie postanowi inaczej z powodu szczególnych okoliczności sprawy, to wydatki trybunału, włącznie z wynagrodzeniem jej członków, będą ponosić strony sporu w równych częściach. Trybunał rejestruje wszystkie swoje wydatki i przedkłada stronom rachunek końcowy.

15. Każda Strona niniejszej konwencji, mająca interes prawny związany z przedmiotem sporu i która może odrzucić skutki decyzji podjętej w danej sprawie, ma prawo interweniowania w czasie postępowania za zgodą trybunału.

16. Trybunał arbitrażowy wydaje orzeczenie w ciągu pięciu miesięcy od daty jego powołania, chyba że uzna on za konieczne przedłużenie tego okresu, ale nie dłużej niż o następne pięć miesięcy.

17. Orzeczenie trybunału arbitrażowego powinno zawierać uzasadnienie. Orzeczenie jest ostateczne i wiążące dla wszystkich stron sporu. Trybunał arbitrażowy przekazuje orzeczenie stronom sporu oraz sekretariatowi. Sekretariat przekaże otrzymaną informację wszystkim Stronom niniejszej konwencji.

18. Każdy spór, który może powstać między stronami, dotyczący interpretacji lub wykonania orzeczenia, może być przedstawiony przez każdą stronę trybunałowi arbitrażowemu, który wydał orzeczenie, lub jeżeli jest to niemożliwe, innemu trybunałowi powołanemu w tym celu w taki sam sposób, w jaki został powołany ten pierwszy.

Po zaznajomieniu się z powyższą konwencją, w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświadczam, że:

-   została ona uznana za słuszną zarówno w całości, jak i każde z postanowień w niej zawartych,

-   jest przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona,

-   będzie niezmiennie zachowywana.

Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

Dano w Warszawie dnia 30 kwietnia 1997 r.