KONWENCJA

o koncyliacji i arbitrażu w ramach KBWE,

sporządzona w Sztokholmie dnia 15 grudnia 1992 r.

(Dz. U. z dnia 10 grudnia 1999 r.)

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

podaje do powszechnej wiadomości:

W dniu 15 grudnia 1992 r. została sporządzona w Sztokholmie Konwencja o koncyliacji i arbitrażu w ramach Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w następującym brzmieniu:

Przekład

KONWENCJA O KONCYLIACJI I ARBITRAŻU W RAMACH KBWE

Państwa-Strony niniejszej konwencji, uczestniczące w Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie,

świadome powinności rozwiązywania sporów na drodze pokojowej zgodnie z postanowieniami artykułu 2 ustęp 2 oraz artykułu 33 Karty Narodów Zjednoczonych;

podkreślając, iż nie jest ich zamiarem działanie na szkodę istniejących instytucji i mechanizmów, w tym Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Trybunału Wspólnot Europejskich i Stałego Trybunału Arbitrażowego;

potwierdzając swoje uroczyste zobowiązanie do rozstrzygania swoich sporów za pomocą środków pokojowych oraz wolę rozwijania mechanizmów rozstrzygania sporów między uczestniczącymi Państwami;

przypominając, iż pełne wprowadzenie w życie wszystkich zasad i zobowiązań KBWE stanowi samo w sobie podstawowy element zapobiegania powstawaniu sporów między Państwami uczestniczącymi w KBWE;

zainteresowane dalszym rozwojem i umocnieniem zobowiązań, zwłaszcza uwzględnionych w Raporcie ze Spotkania Ekspertów ds. Pokojowego Załatwiania Sporów, przyjętego w Valletta i zaaprobowanego przez Radę Ministrów Spraw Zagranicznych KBWE na spotkaniu w Berlinie w dniach 19 i 20 czerwca 1991 r.,

uzgodniły, co następuje:

Rozdział I

Postanowienia ogólne

Artykuł 1

Utworzenie Sądu

Zostaje utworzony Sąd Koncyliacyjny i Arbitrażowy w celu rozstrzygania, z zastosowaniem postępowania koncyliacyjnego, a w razie potrzeby arbitrażowego, sporów, które zostaną wniesione zgodnie z postanowieniami konwencji.

Artykuł 2

Komisje Pojednawcze i Trybunały Arbitrażowe

1. Postępowanie pojednawcze prowadzi Komisja Pojednawcza powoływana dla każdego sporu. W skład Komisji wchodzą rozjemcy wylosowani z listy utworzonej zgodnie z postanowieniami artykułu 3.

2. Arbitraż prowadzi Trybunał Arbitrażowy powoływany dla każdego sporu. W skład Trybunału wchodzą arbitrzy wylosowani z listy utworzonej zgodnie z postanowieniami artykułu 4.

3. Rozjemcy i arbitrzy stanowią łącznie Sąd Koncyliacyjny i Arbitrażowy w ramach KBWE, zwany dalej "Sądem".

Artykuł 3

Mianowanie rozjemców

1. Każde z Państw-Stron konwencji mianuje, w terminie dwóch miesięcy od jej wejścia w życie, dwóch rozjemców, z których przynajmniej jeden musi być obywatelem tego Państwa. Drugi rozjemca może być obywatelem innego Państwa uczestniczącego w KBWE. Państwo przystępujące jako strona do niniejszej konwencji, po jej wejściu w życie, mianuje rozjemców w terminie dwóch miesięcy po wejściu w życie konwencji dla zainteresowanego Państwa.

2. Rozjemcy są wybierani spośród osób piastujących obecnie lub w przeszłości wyższe stanowiska międzynarodowe lub państwowe i posiadających uznane kwalifikacje w zakresie prawa międzynarodowego, stosunków międzynarodowych lub rozstrzygania sporów.

3. Rozjemcy są mianowani na okres sześciu lat, z możliwością przedłużenia. Nie mogą zostać odwołani ze swojej funkcji przez mianujące ich Państwo w trakcie kadencji. W przypadku śmierci, rezygnacji lub niezdolności do uczestnictwa w posiedzeniach, uznanej przez Biuro, zainteresowane Państwo mianuje nowego rozjemcę; kadencja nowego rozjemcy obejmuje pozostały okres kadencji jego poprzednika.

4. Po zakończeniu okresu kadencji rozjemcy w dalszym ciągu rozpatrują prowadzone przez nich sprawy.

5. Nazwiska rozjemców są przekazywane Sekretarzowi Sądu i umieszczane na liście, która jest przesyłana do Sekretariatu KBWE, celem przekazania jej Państwom uczestniczącym w KBWE.

Artykuł 4

Mianowanie arbitrów

1. Każde z Państw-Stron niniejszej konwencji mianuje, w terminie dwóch miesięcy od jej wejścia w życie, jednego arbitra oraz jednego zastępcę, którzy mogą być obywatelami tego Państwa lub innego Państwa uczestniczącego w KBWE. Państwo przystępujące jako strona do niniejszej konwencji, po jej wejściu w życie, wyznacza swojego arbitra i jego zastępcę w terminie dwóch miesięcy po wejściu w życie konwencji dla zainteresowanego Państwa.

2. Arbitrzy i ich zastępcy muszą posiadać kwalifikacje wymagane w ich państwach przy mianowaniu na najwyższe urzędy w wymiarze sprawiedliwości bądź muszą być prawnikami o uznanej powszechnie kompetencji w zakresie prawa międzynarodowego.

3. Arbitrzy i ich zastępcy są mianowani na okres sześciu lat, a ich kadencja może zostać jeden raz odnowiona, przy czym nie mogą zostać odwołani z pełnionej funkcji przez mianujące ich Państwo w trakcie kadencji. W przypadku śmierci, rezygnacji lub niezdolności do uczestnictwa w posiedzeniach, uznanej przez Biuro, miejsce arbitra zajmie jego zastępca.

4. W przypadku śmierci, rezygnacji lub niezdolności do uczestnictwa w posiedzeniach arbitra i jego zastępcy, po uznaniu tego faktu przez Biuro, mianuje się nowego arbitra i jego zastępcę zgodnie z ustępem 1. Nowy arbiter i jego zastępca dokończą kadencję swoich poprzedników.

5. Regulamin Sądu może stanowić o częściowym odnowieniu kadencji arbitrów i ich zastępców.

6. Po wygaśnięciu kadencji arbitrzy w dalszym ciągu rozpatrują prowadzone przez nich sprawy.

7. Nazwiska arbitrów są przekazywane Sekretarzowi Sądu i umieszczane na liście, która jest przesyłana do Sekretariatu KBWE celem przekazania jej Państwom uczestniczącym w KBWE.

Artykuł 5

Niezawisłość członków Sądu i Sekretarza Sądu

Rozjemcy, arbitrzy oraz Sekretarz Sądu pełnią swoje funkcje w sposób w pełni niezawisły. Przed podjęciem swoich obowiązków składają przyrzeczenie, iż będą wypełniać swoje kompetencje w sposób bezstronny i sumienny.

Artykuł 6

Przywileje i immunitety

Rozjemcy, arbitrzy, Sekretarz Sądu, a także przedstawiciele i adwokaci stron prowadzących spór korzystają, w trakcie pełnienia obowiązków na terytorium Państw-Stron konwencji, z przywilejów i immunitetów przysługujących osobom działającym z ramienia Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.

Artykuł 7

Biuro Sądu

1. Biuro Sądu składa się z Prezesa, wiceprezesa oraz trzech pozostałych członków.

2. Prezesa Sądu wybierają spośród swego grona członkowie Sądu. Prezes przewodniczy Biuru.

3. Rozjemcy i arbitrzy wybierają ze swego grona po dwóch członków Biura i ich zastępców.

4. Członkowie Biura wybierają spośród swego grona wiceprezesa. Jeżeli Prezesem zostanie wybrany arbiter, wiceprezes jest wybierany spośród rozjemców; jeżeli Prezesem zostanie wybrany rozjemca, wiceprezes jest wybierany spośród arbitrów.

5. Procedury wyboru Prezesa, a także pozostałych członków Biura i ich zastępców, ustala regulamin Sądu.

Artykuł 8

Procedura orzekania

1. Orzeczenia Sądu zapadają większością głosów członków uczestniczących w głosowaniu. Członkowie wstrzymujący się od głosu nie są uważani za uczestniczących w głosowaniu.

2. Orzeczenia Biura są podejmowane większością głosów jego członków.

3. Orzeczenia Komisji Pojednawczej oraz Trybunałów Arbitrażowych zapadają większością głosów ich członków, którzy nie mogą wstrzymywać się od głosowania.

4. W przypadku równej liczby głosów, rozstrzygający będzie głos oddany przez przewodniczącego posiedzenia.

Artykuł 9

Sekretarz Sądu

Sąd mianuje swojego Sekretarza i może postanowić w razie potrzeby o wyznaczeniu innych urzędników. Regulamin pracowników Sekretariatu zostanie opracowany przez Biuro i przyjęty przez Państwa-Strony niniejszej konwencji.

Artykuł 10

Siedziba

1. Siedzibę Sądu ustanawia się w Genewie.

2. Komisja Pojednawcza oraz Trybunał Arbitrażowy mogą prowadzić sesję w innym miejscu na wniosek stron prowadzących spór i za zgodą Biura.

Artykuł 11

Regulamin Sądu

1. Sąd uchwala własny regulamin, który podlega zatwierdzeniu przez Państwa-Strony niniejszej konwencji.

2. Regulamin Sądu określa w pierwszym rzędzie reguły proceduralne stosowane przez Komisje Pojednawcze i Trybunał Arbitrażowy, powoływane zgodnie z niniejszą konwencją. Stanowi on o tym, które z podanych reguł nie mogą zostać uchylone za zgodą stron prowadzących spór.

Artykuł 12

Języki robocze

Zasady stosowania języków określa regulamin Sądu.

Artykuł 13

Protokół finansowy

Nie naruszając postanowień artykułu 17 wszystkie koszty związane z Sądem poniosą Państwa-Strony niniejszej konwencji. Postanowienia regulujące zasady obliczania kosztów, przygotowywania projektu i zatwierdzenia corocznego budżetu Sądu, podziału kosztów między Państwami-Stronami konwencji, prowadzenia kontroli finansowej zestawień rachunkowych Sądu oraz inne podobne sprawy zawiera protokół finansowy, który jest przyjmowany przez Komitet Wyższych Urzędników. Protokół będzie wiążący dla Państwa z chwilą przystąpienia do konwencji.

Artykuł 14

Okresowe sprawozdanie

Biuro przedkłada Radzie KBWE, za pośrednictwem Komitetu Wyższych Urzędników, roczne sprawozdanie z działalności objętej niniejszą konwencją.

Artykuł 15

Powiadomienia dotyczące wniosków o wszczęcie postępowania pojednawczego lub arbitrażu

Sekretarz Sądu przekazuje do Sekretariatu KBWE powiadomienia dotyczące wszystkich wniosków o wszczęcie postępowania pojednawczego lub arbitrażu, celem niezwłocznego przekazania ich Państwom uczestniczącym w KBWE.

Artykuł 16

Postępowanie stron - środki tymczasowe

1. W trakcie prowadzenia sprawy strony sporu wstrzymują się od wszelkich działań mogących zaostrzyć sytuację lub utrudnić bądź uniemożliwić rozstrzygnięcie sporu.

2. Komisja Pojednawcza może zwrócić stronom prowadzącym spór uwagę na środki, jakie strony powinny przedsięwziąć, aby nie dopuścić do zaostrzenia sporu lub utrudnienia jego rozstrzygnięcia.

3. Trybunał Arbitrażowy powołany do rozstrzygnięcia sporu może wskazać środki tymczasowe, jakie strony prowadzące spór powinny przedsięwziąć zgodnie z postanowieniami artykułu 26 ustęp 4.

Artykuł 17

Koszty procesowe

Strony prowadzące spór i wszelkie strony interweniujące ponoszą wszystkie koszty własne.

Rozdział II

Kompetencje

Artykuł 18

Kompetencje Komisji i Trybunału

1. Każde Państwo-Strona niniejszej konwencji może przedłożyć Komisji Pojednawczej jakikolwiek spór z innym Państwem-Stroną, który nie został rozstrzygnięty w wyniku negocjacji prowadzonych w odpowiednio długim czasie.

2. Spory mogą zostać wniesione do Trybunału Arbitrażowego zgodnie z warunkami podanymi w artykule 26.

Artykuł 19

Zabezpieczenie istniejących środków rozstrzygania sporu

1. Komisja Pojednawcza lub Trybunał Arbitrażowy powołany do rozstrzygnięcia sporu wstrzyma się od wszelkich dalszych działań, jeżeli:

a)  przed wniesieniem sporu do Komisji lub Trybunału został on wniesiony do sądu lub do trybunału, którego właściwości w odniesieniu do prowadzonego sporu strony zobowiązane są przyjąć zgodnie z obowiązującym prawem bądź jeżeli taki organ wydał orzeczenie dotyczące meritum sporu;

b)  strony sporu przyjęły z góry wyłączną właściwość organu sądowego innego niż Trybunał powołany zgodnie z niniejszą konwencją, w którego kompetencji leży wydawanie orzeczeń z mocą wiążącą w odniesieniu do wniesionego sporu, bądź jeżeli strony sporu zdecydowały się na jego rozstrzygnięcie wyłącznie za pomocą innych środków.

2. Komisja Pojednawcza powołana do rozstrzygnięcia sporu wstrzyma się od wszelkich dalszych działań, jeżeli, nawet po wniesieniu do niej sporu, jedna lub wszystkie strony wniosą spór do sądu lub trybunału, którego właściwość w odniesieniu do sporu jego strony zobowiązane są uznać z mocy obowiązującego prawa.

3. Komisja Pojednawcza odłoży rozpatrywanie sporu, jeżeli spór został wniesiony do innego organu, któremu przysługują kompetencje do przedstawiania propozycji w odniesieniu do tego sporu. Jeżeli takie wcześniejsze działania nie doprowadzą do rozstrzygnięcia sporu, Komisja podejmie prace na wniosek stron lub jednej ze stron prowadzących spór, zgodnie z postanowieniami artykułu 26 ustęp 1.

4. Podpisując, ratyfikując lub przystępując do niniejszej konwencji Państwo może wnieść zastrzeżenie w celu zapewnienia zgodności mechanizmów rozstrzygania sporów wynikających z tej konwencji z innymi sposobami rozstrzygania sporów, wynikającymi z uzgodnień międzynarodowych odnoszących się do danego Państwa.

5. W przypadku zakończenia sporu przez strony w dowolnym terminie Komisja lub Trybunał wykreśli spór ze swojej listy po otrzymaniu pisemnego potwierdzenia od wszystkich zainteresowanych stron, iż spór został zakończony.

6. W przypadku różnicy zdań między stronami co do kompetencji Komisji lub Trybunału w odniesieniu do sporu, decyzję w tej sprawie podejmie Komisja lub Trybunał.

Rozdział III

Postępowanie pojednawcze

Artykuł 20

Wniosek o powołanie Komisji Pojednawczej

1. Każde Państwo-Strona niniejszej konwencji może złożyć Sekretarzowi Sądu podanie z wnioskiem o powołanie Komisji Pojednawczej w związku ze sporem prowadzonym przez nie z jednym lub wieloma Państwami-Stronami. Dwa lub więcej Państw-Stron może wspólnie złożyć podanie Sekretarzowi Sądu.

2. Wniosek o powołanie Komisji Pojednawczej może również wynikać z postanowień umowy zawartej przez dwa lub więcej Państw-Stron bądź przez jedno lub wiele Państw-Stron z jednym lub wieloma Państwami uczestniczącymi w KBWE. Powiadomienie o zawarciu umowy jest przekazywane Sekretarzowi Sądu.

Artykuł 21

Powołanie Komisji Pojednawczej

1. Każda strona sporu wyznacza z listy rozjemców, sporządzonej zgodnie z artykułem 3, jednego rozjemcę wchodzącego w skład Komisji.

2. W przypadku gdy więcej niż dwa Państwa są stronami sporu w tym samym sporze, Państwa dochodzące tych samych interesów mogą uzgodnić wyznaczenie jednego rozjemcy. Jeżeli nie dojdzie do takiego uzgodnienia, każda ze stron sporu wyznaczy tę samą liczbę rozjemców do górnej granicy ustalonej przez Biuro.

3. Każde Państwo będące stroną w sporze przedstawionym Komisji Pojednawczej i nie będące jednocześnie stroną niniejszej konwencji może wyznaczać osobę wchodzącą w skład Komisji z listy rozjemców sporządzonej zgodnie z artykułem 3 bądź wybraną spośród innych osób będących obywatelami Państwa uczestniczącego w KBWE. W takim przypadku przy rozpatrywaniu sporu osobie tej przysługiwać będą prawa i obowiązki na równi z pozostałymi członkami Komisji. Osoby te pełnić będą swoje funkcje w sposób niezawisły i złożą zapewnienie wymagane zgodnie z artykułem 5 przed włączeniem do składu Komisji.

4. Niezwłocznie po otrzymaniu podania lub umowy z wnioskiem o powołanie Komisji Pojednawczej Prezes Sądu porozumie się ze stronami sporu w sprawie wyznaczenia pozostałych członków Komisji.

5. Biuro wyznaczy trzech dalszych rozjemców wchodzących w skład Komisji. Biuro może zwiększyć lub zmniejszyć tę liczbę, która jednak zawsze musi być nieparzysta. Do Komisji mogą zostać również wybrani członkowie Biura i ich zastępcy umieszczeni na liście rozjemców.

6. Komisja wybiera swego przewodniczącego spośród członków wyznaczonych przez Biuro.

7. Regulamin Sądu określi procedury stosowane w przypadku wniesienia sprzeciwu wobec wyznaczenia jednego z członków Komisji, bądź w przypadku odmowy lub niezdolności członka do uczestniczenia w posiedzeniach Komisji po jej ukonstytuowaniu lub w trakcie posiedzeń.

8. Biuro w pierwszej kolejności podejmuje decyzje w odniesieniu do wszelkich niejasności związanych z zastosowaniem tego artykułu.

Artykuł 22

Procedura powołania Komisji Pojednawczej

1. Jeżeli wniosek o powołanie Komisji Pojednawczej został złożony w formie podania, w podaniu tym musi zostać podany przedmiot sporu, nazwa strony lub nazwy stron, którym został złożony wniosek, a także nazwisko(a) rozjemcy(ów) wyznaczonego(ych) przez stronę(y) sporu występującej(ych) z wnioskiem. Ponadto w podaniu są pokrótce opisane dotychczas przedsięwzięte środki zmierzające do rozstrzygnięcia sporu.

2. Niezwłocznie po otrzymaniu podania Sekretarz Sądu powiadamia drugą stronę sporu bądź pozostałe strony sporu wskazaną(e) w podaniu. W terminie piętnastu dni od daty powiadomienia druga strona, bądź pozostałe strony w sporze, wyznaczy(ą) rozjemcę lub rozjemców zasiadającego(ych) w Komisji. Biuro wyznacza odpowiednią liczbę rozjemców, jeżeli w terminie tym jedna lub więcej stron w sporze nie wyznaczy członka lub członków Komisji, do których wyznaczenia strona lub strony są upoważnione. Rozjemca(y) jest(są) wyznaczony(ani) spośród rozjemców mianowanych zgodnie z artykułem 3 przez zainteresowaną stronę bądź każdą z zainteresowanych stron, bądź, w przypadku gdy strony te nie wyznaczyły jeszcze rozjemców, spośród pozostałych rozjemców nie wyznaczonych przez drugą stronę lub pozostałe strony w sporze.

3. Jeżeli wniosek o powołanie Komisji Pojednawczej wynika z umowy, w umowie tej musi zostać podany przedmiot sporu. Jeżeli brak jest porozumienia co do przedmiotu sporu w całości lub części, każda ze stron przedstawi swoje stanowisko w odniesieniu do przedmiotu sporu.

4. Jednocześnie z wniesieniem przez wszystkie strony wniosku o powołanie Komisji Pojednawczej z mocy umowy, każda ze stron przekaże Sekretarzowi nazwisko rozjemcy lub nazwiska rozjemców, których wyznaczyła do uczestnictwa w pracach Komisji.

Artykuł 23

Postępowanie pojednawcze

1. Postępowanie pojednawcze jest poufne, a wszystkim stronom sporu przysługuje prawo do wypowiedzi. Po porozumieniu się ze stronami w sporze Komisja Pojednawcza określi tryb postępowania zgodnie z postanowieniami artykułów 10 i 11 i regulaminem Sądu.

2. O ile strony w sporze wyrażą zgodę, Komisja Pojednawcza może zwrócić się do dowolnego Państwa-Strony niniejszej konwencji zainteresowanego rozstrzygnięciem sporu z zaproszeniem do wzięcia udziału w postępowaniu.

Artykuł 24

Cel postępowania pojednawczego

Komisja Pojednawcza pomaga stronom prowadzącym spór w znalezieniu rozwiązania sporu zgodnie z prawem międzynarodowym i ich zobowiązaniami wynikającymi z uczestnictwa w KBWE.

Artykuł 25

Wynik postępowania pojednawczego

1. W przypadku osiągnięcia przez strony sporu, z pomocą Komisji Pojednawczej, wzajemnie zadowalającego rozstrzygnięcia sporu, strony spiszą warunki rozstrzygnięcia we wnioskach podsumowujących, podpisanych przez ich przedstawicieli oraz członków Komisji. Podpisanie dokumentu zakończy postępowanie. Rada KBWE zostanie poinformowana o powodzeniu postępowania pojednawczego przez Komitet Wyższych Urzędników.

2. Komisja Pojednawcza sporządzi raport końcowy, jeżeli uzna, iż zostały zbadane wszystkie aspekty sporu i możliwości znalezienia rozwiązania. Raport zawiera propozycje Komisji odnoszące się do pokojowego rozstrzygnięcia sporu.

3. Raport Komisji Pojednawczej zostanie przekazany wszystkim stronom w sporze, którym przysługuje okres trzydziestu dni do zapoznania się z raportem i poinformowania przewodniczącego Komisji o tym, czy są skłonne przyjąć proponowane rozstrzygnięcia.

4. Jeżeli strony w sporze nie przyjmą proponowanego rozstrzygnięcia, jego przyjęcie przez drugą stronę lub pozostałe strony przestanie być dla nich wiążące.

5. Raport jest przekazywany Radzie KBWE przez Komitet Wyższych Urzędników, jeżeli w terminie podanym w ustępie 3 strony prowadzące spór nie przyjmą proponowanego rozstrzygnięcia.

6. Sporządza się raport w celu niezwłocznego powiadomienia Rady KBWE przez Komitet Wyższych Urzędników o zaistnieniu sytuacji, w których strona nie stawiła się na postępowanie pojednawcze lub odstąpiła od postępowania po jego rozpoczęciu.

Rozdział IV

Arbitraż

Artykuł 26

Wniosek o powołanie Trybunału Arbitrażowego

1. Wniosek o wszczęcie postępowania arbitrażowego może zostać wniesiony w dowolnym terminie za porozumieniem dwóch lub więcej Państw-Stron niniejszej konwencji albo jednego lub kilku Państw-Stron niniejszej konwencji i jednego lub kilku Państw uczestniczących w KBWE.

2. Państwa-Strony niniejszej konwencji mogą, przekazując powiadomienie skierowane do depozytariusza w dowolnym terminie, zadeklarować, iż uznają za obligatoryjne, ipso facto i bez specjalnego porozumienia, orzeczenie Trybunału Arbitrażowego na zasadzie wzajemności. Deklaracja ta wydawana jest na czas nieograniczony bądź na określony okres czasu i może obejmować wszystkie spory bądź wyłączać spory dotyczące integralności terytorialnej państwa, jego obrony narodowej, suwerennych praw do terytorium lądowego bądź współroszczeń o zwierzchnictwo nad innymi obszarami.

3. Wniosek o wszczęcie postępowania arbitrażowego przeciw Państwu-Stronie niniejszej konwencji, które złożyło deklarację określoną w ustępie 2, może mieć formę podania doręczonego Sekretarzowi Sądu dopiero po upływie okresu trzydziestu dni od przekazania Radzie KBWE, zgodnie z postanowieniami artykułu 25 ustęp 5, raportu Komisji Pojednawczej, która rozpatrywała spór.

4. W przypadku wniesienia sporu przed Trybunał Arbitrażowy zgodnie z niniejszym artykułem, Trybunał może, z mocy własnych postanowień bądź na wniosek jednej lub wszystkich stron prowadzących spór, wskazać środki tymczasowe, jakie powinny podjąć strony sporu celem uniknięcia zaostrzenia sporu, utrudnień w jego rozwiązywaniu, bądź niemożności wprowadzenia w życie przyszłej decyzji Trybunału, w wyniku postępowania jednej lub kilku stron sporu.

Artykuł 27

Sprawy wnoszone przed Trybunał Arbitrażowy

1. Jeżeli wniosek o arbitraż wynika z umowy, w umowie tej musi zostać podany przedmiot sporu. Jeżeli brak jest porozumienia co do przedmiotu sporu w całości lub części, każda ze stron przedstawi swoje stanowisko w odniesieniu do przedmiotu sporu.

2. Jeżeli wniosek o arbitraż został wniesiony w formie podania, w podaniu musi zostać podany przedmiot sporu, wskazane Państwa-Strony niniejszej konwencji, przeciwko którym jest on skierowany, a także musi zawierać główne fakty i podstawy prawne uzasadniające wniosek. Niezwłocznie po otrzymaniu podania Sekretarz Sądu przekaże powiadomienie pozostałym Państwom-Stronom lub stronom wyszczególnionym w podaniu.

Artykuł 28

Powołanie Trybunału Arbitrażowego

1. Po wpłynięciu wniosku o arbitraż zostaje powołany Trybunał Arbitrażowy.

2. Arbitrzy wyznaczeni przez strony w związku ze sporem zgodnie z artykułem 4 są z urzędu członkami Trybunału. W przypadku gdy więcej niż dwa Państwa są stronami w tym samym sporze, Państwa dochodzące tych samych interesów mogą uzgodnić wyznaczenie jednego arbitra.

3. Biuro wyznaczy spośród arbitrów zespół członków Trybunału tak, by łączna liczba członków wyznaczonych przez Biuro przewyższała o jedną osobę liczbę członków wyznaczonych z urzędu. Do składu Trybunału mogą zostać wyznaczeni członkowie Biura i ich zastępcy, figurujący na liście arbitrów.

4. Członek wyznaczony z urzędu zostanie zastąpiony przez swojego zastępcę, jeżeli nie będzie mógł uczestniczyć w posiedzeniach Trybunału bądź brał udział w jakimkolwiek charakterze w prowadzeniu sprawy wynikającej ze sporu wniesionego przed Trybunał. Jeżeli zastępca znajdować się będzie w tej samej sytuacji, zainteresowane Państwo wyznaczy członka rozpatrującego spór zgodnie z warunkami podanymi w ustępie 5. W przypadku zakwestionowania prawa członka bądź jego (jej) zastępcy do zasiadania w Trybunale, decyzję w tej materii podejmie Biuro.

5. Każde państwo będące stroną w sporze wniesionym przed Trybunał Arbitrażowy i nie będące jednocześnie stroną niniejszej konwencji może wyznaczyć osobę wchodzącą w skład Trybunału z listy arbitrów sporządzonej zgodnie z artykułem 4 bądź wybraną spośród innych osób będących obywatelami Państwa uczestniczącego w KBWE. Tak wyznaczona osoba musi spełniać warunki podane w artykule 4 ustęp 2, a przy rozpatrywaniu sporu przysługiwać jej będą prawa i obowiązki na równi z pozostałymi członkami Trybunału. Osoba ta pełnić będzie swoje funkcje w sposób w pełni niezawisły i złoży przed włączeniem w skład Trybunału zapewnienie wymagane zgodnie z artykułem 5.

6. Trybunał wyznacza przewodniczącego Trybunału spośród członków wyznaczonych przez Biuro.

7. W przypadku niemożności uczestnictwa jednego z członków Trybunału, wyznaczonego przez Biuro, w posiedzeniach Trybunału, członek ten nie zostanie zastąpiony do czasu, gdy liczba członków wyznaczonych przez Biuro spadnie poniżej liczby członków z urzędu, czyli członków wyznaczonych przez strony do rozwiązania sporu zgodnie z ustępem 5. W takim przypadku Biuro wyznaczy jednego lub więcej członków zgodnie z ustępami 3 i 4 niniejszego artykułu. Nowy przewodniczący nie zostanie wybrany w razie wyznaczenia jednego lub więcej nowych członków, chyba, że właśnie przewodniczący Trybunału jest tym członkiem, który nie może brać udziału w posiedzeniach.

Artykuł 29

Postępowanie arbitrażowe

1. Wszystkim stronom w sporze przysługuje prawo do przedstawienia swoich racji w trakcie postępowania arbitrażowego, prowadzonego zgodnie z zasadami sprawiedliwego prowadzenia procesu. Postępowanie składać się będzie z części pisemnej i części ustnej.

2. Trybunałowi Arbitrażowemu przysługują w odniesieniu do stron w sporze uprawnienia śledcze i dochodzeniowe niezbędne do wypełnienia zadań Trybunału.

3. Każde Państwo uczestniczące w KBWE i uważające, iż jego szczególne interesy natury prawnej zostaną naruszone w wyniku decyzji Trybunału, może, w terminie piętnastu dni od przekazania powiadomienia przez Sekretariat KBWE zgodnie z artykułem 15, skierować do Sekretarza Sądu wniosek o podjęcie interwencji. Wniosek taki zostanie niezwłocznie przekazany stronom w sporze oraz Trybunałowi powołanemu do rozstrzygnięcia sporu.

4. W przypadku stwierdzenia przez Państwo interweniujące, iż zostały naruszone jego interesy, Państwu temu przysługiwać będzie prawo do uczestniczenia w postępowaniu w zakresie niezbędnym do ochrony jego interesów. Odnośna część decyzji Trybunału będzie wiążąca dla Państwa interweniującego.

5. Stronom prowadzącym spór przysługuje okres trzydziestu dni do przekazania Trybunałowi swoich uwag na temat wniosku o zezwolenie na interwencję. Decyzję o zasadności wniosku podejmuje Trybunał.

6. Posiedzenia Trybunału są zamknięte, jeżeli Trybunał nie zadecyduje inaczej na wniosek stron prowadzących spór.

7. W przypadku niestawienia się strony lub stron sporu na rozprawę, druga strona lub strony w sporze może(gą) wystąpić do Trybunału o wydanie orzeczenia na korzyć jej lub ich roszczeń. Przed wydaniem takiego orzeczenia Trybunał musi się upewnić co do swojej właściwości oraz zbadać, czy roszczenia strony lub stron postępowania są uzasadnione.

Artykuł 30

Funkcja Trybunału Arbitrażowego

Zadaniem Trybunału Arbitrażowego jest rozstrzyganie zgodnie z prawem międzynarodowym sporów kierowanych do Trybunału. Postanowienie to nie ogranicza uprawnień Trybunału do orzekania ex aequo et bono, za zgodą stron w sporze.

Artykuł 31

Orzeczenie arbitrażowe

1. Orzeczenie Trybunału Arbitrażowego zawiera przesłanki, na których zostało oparte. Każdy członek Trybunału jest upoważniony do zgłoszenia zdania odrębnego lub votum separatum, jeżeli orzeczenie w całości lub w części nie wynika z jednomyślnej decyzji członków Trybunału Arbitrażowego.

2. Nie naruszając postanowień artykułu 29 ustęp 4, orzeczenie Trybunału ma moc wiążącą jedynie między stronami w sporze i w odniesieniu do sprawy, której dotyczy.

3. Orzeczenie jest ostateczne i nie podlega apelacji. Jednak strony lub strona sporu mogą wnieść o przedstawienie wykładni i zakresu orzeczenia. Jeżeli strony w sporze nie uzgodnią inaczej, wniosek taki zostanie złożony w nieprzekraczalnym terminie sześciu miesięcy od daty wydania orzeczenia. Po wpłynięciu spostrzeżeń stron sporu, Trybunał w możliwie krótkim terminie przedstawi wykładnię orzeczenia.

4. Podanie o rewizję orzeczenia może zostać wniesione jedynie na podstawie ujawnienia nowych faktów o decydującym znaczeniu, które w chwili wydawania orzeczenia nie były znane Trybunałowi i stronie lub stronom sporu wnoszącym o przeprowadzenie rewizji. Podanie o przeprowadzenie rewizji musi zostać wniesione najpóźniej w terminie sześciu miesięcy po ujawnieniu nowych faktów. Po upływie dziesięciu lat od daty orzeczenia żadne podanie o przeprowadzenie rewizji nie zostanie uwzględnione.

5. Jeżeli tylko będzie to możliwe, wniosek o przedstawienie wykładni lub podanie wnoszące o przeprowadzenie rewizji powinny zostać rozpatrzone przez ten sam Trybunał, który wydał orzeczenie. W przypadku gdy Biuro uzna to za niemożliwe, powołany zostanie inny Trybunał zgodnie z postanowieniami artykułu 28.

Artykuł 32

Ogłoszenie orzeczenia arbitrażowego

Orzeczenie jest ogłaszane przez Sekretarza Sądu. Zatwierdzony egzemplarz jest przekazywany stronom w sporze oraz Radzie KBWE przez Komitet Wyższych Urzędników.

Rozdział V

Postanowienia końcowe

Artykuł 33

Podpisanie i wejście w życie konwencji

1. Niniejsza konwencja będzie udostępniona do podpisania przez państwa uczestniczące w KBWE przez Rząd Szwecji do dnia 31 marca 1993 r. Konwencja podlega ratyfikacji.

2. Państwa uczestniczące w KBWE, które nie podpisały tej konwencji, mogą do niej przystąpić w późniejszym terminie.

3. Niniejsza konwencja wchodzi w życie w terminie dwóch miesięcy od daty złożenia dwunastego dokumentu ratyfikacji lub przystąpienia.

4. W stosunku do każdego Państwa, które ratyfikuje lub przystąpi do konwencji po złożeniu dwunastego dokumentu ratyfikacji lub przystąpienia, konwencja wejdzie w życie w terminie dwóch miesięcy po złożeniu przez to Państwo dokumentu ratyfikacji lub przystąpienia do konwencji.

5. Depozytariuszem konwencji będzie Rząd Szwecji.

Artykuł 34

Zastrzeżenia

Do niniejszej konwencji nie mogą być składane zastrzeżenia, o ile nie zostało to wyraźnie stwierdzone.

Artykuł 35

Poprawki

1. Poprawki do niniejszej konwencji są przyjmowane zgodnie z poniższymi ustępami.

2. Wniesienie poprawek do niniejszej konwencji może zaproponować każde z Państw-Stron konwencji. Depozytariusz powiadomi o propozycji Sekretariat KBWE w celu przekazania jej Państwom uczestniczącym w KBWE.

3. W przypadku przyjęcia proponowanego tekstu poprawki przez Radę KBWE, zostanie on przekazany przez depozytariusza Państwom-Stronom niniejszej konwencji do zaaprobowania zgodnie z ich wymogami konstytucyjnymi.

4. Każda poprawka wchodzi w życie z trzydziestym dniem od przekazania depozytariuszowi przez wszystkie Państwa-Strony konwencji informacji o jej przyjęciu.

Artykuł 36

Wypowiedzenie

1. Każde Państwo-Strona niniejszej konwencji może w dowolnym terminie wypowiedzieć konwencję, kierując notyfikację o tym do depozytariusza.

2. Wypowiedzenie nabierze mocy po upływie jednego roku od daty otrzymania notyfikacji przez depozytariusza.

3. Niniejsza konwencja jednakże będzie w dalszym ciągu obowiązywać stronę wypowiadającą w odniesieniu do postępowań prowadzonych w chwili wejścia w życie wypowiedzenia konwencji. Postępowania takie będą prowadzone do ich zakończenia.

Artykuł 37

Notyfikacje i komunikaty

Notyfikacje i komunikaty są przekazywane przez depozytariusza Sekretarzowi Sądu oraz do Sekretariatu KBWE celem dalszego ich przekazania Państwom uczestniczącym w KBWE.

Artykuł 38

Państwa nie będące stronami konwencji

Zgodnie z prawem międzynarodowym potwierdza się niniejszym, iż żadne z postanowień tej konwencji nie może być interpretowane w celu nałożenia zobowiązań i powinności na te Państwa uczestniczące w KBWE, które nie są stronami konwencji, o ile nie odnoszą się one wyraźnie do tych Państw i nie zostaną przez nie wyraźnie zaakceptowane na piśmie.

Artykuł 39

Postanowienia przejściowe

1. W terminie czterech miesięcy od daty wejścia w życie niniejszej konwencji Sąd przystąpi do wyboru członków Biura Sądu, uchwalenia regulaminu oraz wyznaczenia Sekretarza Sądu zgodnie z postanowieniami artykułów 7, 9 i 11. Rząd państwa siedziby Sądu podejmie we współpracy z depozytariuszem niezbędne przygotowania.

2. Do czasu wyznaczenia Sekretarza Sądu jego obowiązki wynikające z artykułu 3 ustęp 5 oraz artykułu 4 ustęp 7 pełnić będzie depozytariusz.

Sporządzono w Sztokholmie w językach angielskim, francuskim, niemieckim, włoskim, rosyjskim i hiszpańskim, przy czym wszystkie wersje językowe są w równym stopniu autentyczne, w dniu 15 grudnia 1992 r.

protokół FINANSOWY PRZYJĘTY ZGODNIE Z artykułem 13 KONWENCJI O KONCYLIACJI I ARBITRAŻU W RAMACH KBWE

Artykuł 1

Koszty utrzymania Sądu

1. Wszelkie koszty związane z działalnością Sądu utworzonego przez Konwencję o koncyliacji i arbitrażu w ramach KBWE (zwaną dalej "Konwencją") są pokrywane przez Państwa-Strony Konwencji. Koszty rozjemców i arbitrów stanowią koszty utrzymania Sądu.

2. Obowiązki Państwa gospodarza w zakresie wydatków związanych z pomieszczeniami i umeblowaniem użytkowanym przez Sąd, ich utrzymanie, ubezpieczenie i ochrona, jak również usługi zakładów użyteczności publicznej, są ustalane w drodze wymiany listów pomiędzy Sądem działającym za zgodą i w imieniu Państw-Stron Konwencji a Państwem gospodarzem.

Artykuł 2

Składki na rzecz budżetu Sądu

1. Składki na rzecz budżetu Sądu zostaną podzielone pomiędzy Państwa-Strony Konwencji według skali stosowanej w ramach KBWE, dostosowanej tak, aby uwzględniała różnicę pomiędzy ilością państw uczestniczących w KBWE a Państw-Stron Konwencji.

2. Jeżeli Państwo ratyfikuje Konwencję lub przystąpi do niej po jej wejściu w życie, jego składka będzie równa dla bieżącego roku finansowego jednej dwunastej sumy ustalonej zgodnie z ustępem 1 niniejszego artykułu za każdy pełny miesiąc tego roku finansowego, który pozostaje po dniu, w którym Konwencja wejdzie w życie w stosunku do tego Państwa.

3. Jeżeli Państwo nie będące stroną Konwencji przedkłada Sądowi spór, zgodnie z artykułem 20 ustęp 2 lub artykułem 26 ustęp 1 Konwencji, to będzie uczestniczyć w finansowaniu budżetu Sądu na czas trwania postępowania w taki sposób, jak gdyby było stroną Konwencji.

Dla celów stosowania niniejszego ustępu, postępowanie koncyliacyjne uważa się za rozpoczęte w dniu, w którym Sekretarz Sądu otrzyma notyfikację o zgodzie stron na utworzenie Komisji, a zakończone w dniu, w którym Komisja przekaże swój raport stronom. Jeżeli strona wycofa się z postępowania, to postępowanie koncyliacyjne uważa się za zakończone w dniu notyfikowania raportu zgodnie z artykułem 25 ustęp 6 Konwencji. Postępowanie arbitrażowe uważa się za rozpoczęte w dniu, w którym Sekretarz otrzyma notyfikację o zgodzie stron na utworzenie Sądu, a za zakończone w dniu, w którym Sąd przedstawi swoje orzeczenie.

Artykuł 3

Rok finansowy i budżet

1. Rok finansowy trwa od 1 stycznia do 31 grudnia.

2. Sekretarz Sądu, działając za zgodą Biura Sądu, opracowuje każdego roku projekt budżetu Sądu. Projekt budżetu na następny rok jest przedkładany Państwom-Stronom Konwencji przed 15 września.

3. Budżet jest zatwierdzany przez przedstawicieli Państw-Stron Konwencji. Rozpatrywanie i zatwierdzanie budżetu odbędzie się w Wiedniu, chyba że Państwa-Strony uzgodnią inaczej. Po zatwierdzeniu budżetu na rok finansowy Sekretarz zwróci się do Państw-Stron o przekazanie ich składek.

Jeżeli budżet nie zostanie zatwierdzony do 31 grudnia, Sąd będzie działał na podstawie budżetu z roku poprzedniego, zaś Sekretarz Sądu, bez uszczerbku dla późniejszych ustaleń, zwróci się do Państw-Stron Konwencji o przekazanie ich składek zgodnie z tym budżetem.

Sekretarz Sądu zwraca się do Państw-Stron o przekazanie pięćdziesięciu procent ich składek do dnia 1 stycznia, a pozostałych pięćdziesięciu procent do dnia 1 kwietnia.

4. Wyłączając inną decyzję podjętą przez przedstawicieli Państw-Stron Konwencji, budżet jest ustalany we frankach szwajcarskich, a składki Państw-Stron będą uiszczane w tej walucie.

5. Państwo, które ratyfikuje albo przystąpi do Konwencji po jej wejściu w życie, uiści swoją składkę na rzecz budżetu w terminie nie przekraczającym dwóch miesięcy po wystosowaniu prośby przez Sekretarza Sądu.

6. Państwa, które, nie będąc stronami Konwencji, przedłożyły Sądowi spór, uiszczą swoją składkę na rzecz budżetu w terminie nie przekraczającym dwóch miesięcy po wystosowaniu prośby przez Sekretarza Sądu.

7. W roku, w którym Konwencja wejdzie w życie, Państwa-Strony Konwencji uiszczą swoją składkę na rzecz budżetu w terminie nie przekraczającym dwóch miesięcy po dniu złożenia dwunastego dokumentu ratyfikacyjnego Konwencji. Budżet zostaje wstępnie ustalony na 250.000 franków szwajcarskich.

Artykuł 4

Obowiązki, płatności i poprawki budżetowe

1. Zatwierdzony budżet stanowi upoważnienie dla Sekretarza Sądu, działającego na odpowiedzialność Biura Sądu, do podejmowania zobowiązań i dokonywania płatności do zatwierdzonej wysokości i na zatwierdzone cele.

2. Sekretarz Sądu, działając na odpowiedzialność Biura Sądu, jest upoważniony do dokonywania przesunięć funduszy między pozycjami i paragrafami budżetu do wysokości 15 procent sumy przeznaczonej na daną pozycję/paragraf. Wszystkie tego rodzaju przesunięcia muszą zostać zgłoszone przez Sekretarza w związku z oświadczeniem finansowym, o którym mowa w artykule 9 niniejszego protokołu.

3. Zobowiązania, które nie zostały pokryte do końca roku finansowego, zostaną przeniesione na następny rok finansowy.

4. Sekretarz Sądu jest upoważniony do przedstawienia znowelizowanego budżetu, który może zawierać prośbę o dodatkowe składki, podlegającego zatwierdzeniu przez przedstawicieli Państw-Stron Konwencji - jeżeli wymagają tego okoliczności w celu ustalenia możliwości poczynienia oszczędności.

5. Każda nadwyżka za dany rok finansowy jest odejmowania od ustalonych składek na rok finansowy następujący po tym, w którym rachunki zostały zatwierdzone przez przedstawicieli Państw-Stron Konwencji. Każdy deficyt obciąża następny rok finansowy, chyba że przedstawiciele Państw Stron Konwencji zdecydują się na składki uzupełniające.

Artykuł 5

Fundusz kapitału obrotowego

Fundusz kapitału obrotowego może zostać utworzony w wypadkach, gdy Państwa-Strony Konwencji uznają to za stosowne. Będzie on finansowany przez Państwa-Strony Konwencji.

Artykuł 6

Diety i honoraria nominalne

1. Członkowie Biura Sądu, Komisji Pojednawczych i Trybunałów Arbitrażowych otrzymują dzienną dietę za każdy dzień, w którym wykonują swoje funkcje.

2. Członkowie Biura Sądu dodatkowo otrzymują coroczne honorarium nominalne.

3. Wysokość dziennej diety i corocznego honorarium nominalnego będzie ustalana przez przedstawicieli Państw-Stron Konwencji.

Artykuł 7

Wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i emerytury

1. Sekretarz Sądu i inny personel mianowany zgodnie z artykułem 9 Konwencji otrzymują wynagrodzenie w wysokości ustalanej przez przedstawicieli Państw-Stron Konwencji.

2. Personel Sekretariatu będzie ograniczony do absolutnego minimum koniecznego do zapewnienia działalności Sądu.

3. Przedstawiciele Państw-Stron Konwencji zapewnią, aby Sekretarzowi Sądu i jego personelowi został przyznany odpowiedni system ubezpieczeń społecznych oraz aby zostały przyznane odpowiednie emerytury.

Artykuł 8

Koszty podróży

1. Członkom Biura Sądu, Komisji Pojednawczych, Trybunałów Arbitrażowych, Sekretarzowi Sądu i personelowi Sekretariatu będą zwracane absolutnie niezbędne koszty podróży w związku z wykonywaniem ich funkcji.

2. Koszty podróży obejmują faktyczne koszty transportu, łącznie z wydatkami, które są zazwyczaj związane z transportem, dzienną dietę pokrywającą wszystkie wydatki związane z posiłkami, zakwaterowaniem, opłatami, napiwkami i innymi wydatkami osobistymi. Wysokość dziennej diety ustalana jest przez przedstawicieli Państw-Stron Konwencji.

Artykuł 9

Dokumentacja i księgowość

1. Sekretarz Sądu, działając z upoważnienia Biura Sądu, zapewni prowadzenie odpowiedniej dokumentacji i księgowości operacji finansowych oraz aby wszelkie wydatki były należycie zatwierdzane.

2. Sekretarz, działając z upoważnienie Biura Sądu, przedkłada Państwom-Stronom Konwencji nie później niż 1 marca coroczne sprawozdanie finansowe za poprzedni rok finansowy, wykazujące:

a)  wpływy i wydatki odnośnie do wszelkich rachunków;

b)  stan faktyczny w stosunku do postanowień budżetowych;

c)  aktywa i pasywa finansowe na koniec roku finansowego.

Artykuł 10

Rewizja ksiąg

1. Księgi rachunkowe Sądu są poddawane rewizji przez dwóch biegłych rewidentów, posiadających różne obywatelstwa, zatrudnianych na podlegające przedłużeniu trzyletnie okresy przez przedstawicieli Państw-Stron Konwencji. Osoby, które znajdują się na liście rozjemców i arbitrów lub które otrzymały zapłatę od Sądu zgodnie z artykułem 7 niniejszego protokołu, nie mogą zostać biegłymi rewidentami.

2. Biegli rewidenci przeprowadzają coroczne rewizje ksiąg. W szczególności sprawdzają dokładność księgowania, zestawienia aktywów i pasywów oraz rachunków. Księgi rachunkowe powinny być gotowe do udostępnienia do corocznej rewizji i kontroli nie później niż do 1 marca.

3. Biegli rewidenci przeprowadzają takie rewizje, jakie uznają za konieczne w celu stwierdzenia:

a)  że coroczne sprawozdanie finansowe, które zostało im przedstawione, jest zgodne z prawdą oraz z księgami i dokumentacją Sądu;

b)  że operacje finansowe ujęte w tym sprawozdaniu zostały przeprowadzone zgodnie z odpowiednimi zasadami, postanowieniami budżetowymi oraz innymi stosownymi wytycznymi; oraz

c)  że zdeponowane fundusze oraz gotówka zostały sprawdzone poprzez otrzymanie zaświadczeń bezpośrednio od depozytariuszy lub w drodze policzenia.

4. Sekretarz Sądu udzieli biegłym rewidentom pomocy i ułatwień potrzebnych do prawidłowego wykonywania ich obowiązków. Rewidenci powinni mieć w szczególności całkowicie swobodny dostęp do ksiąg rachunkowych, dokumentacji i wszelkich dokumentów, które ich zdaniem są konieczne dla przeprowadzenia rewizji ksiąg.

5. Biegli rewidenci sporządzają coroczne sprawozdanie stwierdzające prawidłowość rachunków oraz zatwierdzające wnioski z rewizji ksiąg. Mogą w tym kontekście również przedstawić uwagi, które uznają za stosowne, odnośnie do efektywności procedur finansowych, systemu rachunkowości oraz wewnętrznej kontroli finansowej.

6. Sprawozdanie zostanie przedłożone przedstawicielom Państw-Stron Konwencji nie później niż w cztery miesiące po zakończeniu roku finansowego, do którego sprawozdanie się odnosi. Raport zostanie uprzednio przesłany Sekretarzowi Sądu w taki sposób, aby miał co najmniej 15 dni na dostarczenie wyjaśnień i uzasadnień, jakie uzna za stosowne.

7. Oprócz corocznych rewizji ksiąg, biegli rewidenci powinni mieć w każdym czasie swobodny dostęp do ksiąg, zestawienia aktywów i pasywów oraz rachunków.

8. Na podstawie sprawozdania porewizyjnego przedstawiciele Państw-Stron Konwencji przyjmują coroczne sprawozdanie finansowe lub podejmą wszelkie działania, jakie mogą uznać za stosowne.

Artykuł 11

Rachunek wydatków specjalnych

1. Rachunek wydatków specjalnych może zostać ustanowiony przez Państwa-Strony Konwencji w celu obniżenia kosztów postępowania dla Państw będących stronami sporu, które mają trudności z opłacaniem tych kosztów. Rachunek ten będzie finansowany z dobrowolnych składek od Państw-Stron Konwencji.

2. Państwo będące stroną sporu przedłożonego Sądowi, które pragnie otrzymać fundusze z rachunku wydatków specjalnych, przedkłada wniosek Sekretarzowi Sądu wraz ze szczegółowym zestawieniem przewidywanych kosztów postępowania.

Biuro Sądu rozpatruje wniosek i przesyła swoje wnioski przedstawicielom Państw-Stron Konwencji, którzy podejmują decyzję, czy i w jakiej wysokości należy uwzględnić wniosek.

Po rozpatrzeniu sporu Państwo, które otrzymało fundusze z rachunku wydatków specjalnych, przedstawi Sekretarzowi Sądu, do zbadania przez Biuro Sądu, szczegółowe zestawienie faktycznie poniesionych kosztów oraz w razie potrzeby dokona zwrotu kwot stanowiących nadwyżkę w stosunku do rzeczywiście poniesionych kosztów.

Artykuł 12

Podejmowanie decyzji

Wszelkie decyzje odnoszące się do spraw związanych z niniejszym protokołem podejmowane przez Państwa-Strony Konwencji lub przez ich przedstawicieli będą podejmowane w drodze konsensusu.

Artykuł 13

Poprawki

Poprawki do niniejszego protokołu są przyjmowane zgodnie z postanowieniami artykułu 35 Konwencji. Biuro Sądu może przedstawić swoje opinie co do proponowanych poprawek Sekretariatowi KBWE w celu przekazania ich Państwom uczestniczącym w KBWE.

Niniejszy protokół, sporządzony w językach angielskim, francuskim, niemieckim, włoskim, rosyjskim i hiszpańskim, przy czym wszystkie wersje są jednakowo autentyczne, po przyjęciu przez Komitet Wysokich Urzędników w Pradze, dnia 28 kwietnia 1993 r., zgodnie z artykułem 13 Konwencji o koncyliacji i postępowaniu arbitrażowym w ramach KBWE, zostanie zdeponowany przy Rządzie Szwecji.

Po zaznajomieniu się z powyższą konwencją, w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświadczam, że:

-   konwencja została uznana za słuszną, z zastrzeżeniem złożonym zgodnie z jej artykułem 19 ustęp 4,

-   jest przyjęta, ratyfikowana i potwierdzona,

-   będzie niezmiennie zachowywana.

Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

Dano w Warszawie dnia 4 listopada 1993 r.