Dziennik Ustaw 1999 Nr 46 poz. 459 - Szczegółowy zakres i forma audytu energetycznego oraz algorytm oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, a także wzory kart audytu energetycznego


ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI

z dnia 30 kwietnia 1999 r.

w sprawie szczegółowego zakresu i formy audytu energetycznego oraz algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, a także wzorów kart audytu energetycznego.

(Dz. U. z dnia 21 maja 1999 r.)


Na podstawie art. 8 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych (Dz. U. Nr 162, poz. 1121) zarządza się, co następuje:


Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1. Rozporządzenie określa wymagania dotyczące szczegółowego zakresu i formy audytu energetycznego: budynku mieszkalnego, budynku wykorzystywanego przez jednostki samorządu terytorialnego do wykonywania zadań publicznych będącego jego własnością, a także lokalnej sieci ciepłowniczej i lokalnego źródła ciepła, stanowiącego podstawę do realizacji przedsięwzięcia termomodernizacyjnego.

§ 2. Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:
  1)   ustawa - ustawę z dnia 18 grudnia 1998 r. o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych (Dz. U. Nr 162, poz. 1121),
  2)   usprawnienie termomodernizacyjne - działanie techniczne składające się na przedsięwzięcie termomodernizacyjne w budynku, lokalnej sieci ciepłowniczej i lokalnym źródle ciepła, mające na celu oszczędność energii,
  3)   wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego - zestaw usprawnień termomodernizacyjnych, utworzony przez wykonawcę audytu energetycznego, zwanego dalej "audytorem",
  4)   optymalny wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego - wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego wybrany zgodnie z algorytmem oceny opłacalności, który spełnia wszystkie warunki i kryteria określone w ustawie, przeznaczony do realizacji.

Rozdział 2

Forma audytu energetycznego

§ 3. 1. Audyt energetyczny należy opracować w języku polskim w formie pisemnej, stosując oznaczenia graficzne i literowe określone w Polskich Normach.
2. Wszystkie strony (arkusze) poszczególnych części audytu energetycznego oraz załączniki powinny być oznaczone kolejną numeracją.
3. Audyt energetyczny należy oprawić w okładkę formatu A-4, w sposób uniemożliwiający jego zdekompletowanie.

Rozdział 3

Szczegółowy zakres audytu energetycznego budynku

§ 4. Audyt energetyczny budynku powinien składać się z następujących części:
  1)   strony tytułowej, sporządzonej zgodnie z wzorem podanym w tabeli 1 części 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia i zawierającej:
a)  szczegółowe dane identyfikacyjne dotyczące budynku oraz jego właściciela lub zarządcy,
b)  podstawowe dane dotyczące audytora koordynującego wykonanie audytu energetycznego, wraz z jego podpisem,
c)  podstawowe dane dotyczące współautorów audytu,
d)  spis treści,
  2)   karty audytu energetycznego, obejmującej dane ogólne budynku, jego parametry energetyczne oraz zestawienie wyników audytu energetycznego, sporządzonej zgodnie z wzorem podanym w tabeli 2 części 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia,
  3)   inwentaryzacji techniczno-budowlanej budynku, zawierającej:
a)  ogólne dane techniczne, w tym w szczególności: opis konstrukcji i technologii, nazwę systemu, niezbędne wskaźniki powierzchniowe i kubaturowe, średnią wysokość kondygnacji, współczynnik kształtu,
b)  co najmniej uproszczoną dokumentację techniczną, w tym: rzuty poziome z zaznaczeniem układu przerw dylatacyjnych oraz stron świata,
c)  opis techniczny podstawowych elementów budynku, w tym w szczególności: ścian zewnętrznych, dachu, stropów, ścian piwnic, okien oraz przegród szklanych i przezroczystych, drzwi,
d)  charakterystykę energetyczną budynku, to jest informacje o mocy cieplnej zamówionej, zapotrzebowaniu na ciepło, zużyciu energii, taryfach i opłatach,
e)  charakterystykę systemu grzewczego, w tym w szczególności: sprawności składowe systemu grzewczego, typ instalacji, parametry pracy, rodzaje grzejników,
f)  charakterystykę instalacji ciepłej wody użytkowej, w tym w szczególności: rodzaj instalacji, opomiarowanie, izolacja pionów,
g)  charakterystykę systemu wentylacji, w tym w szczególności: rodzaj, typ wentylacji,
h)  charakterystykę węzła cieplnego lub kotłowni znajdującej się w budynku,
i)  charakterystykę instalacji gazowej, przewodów kominowych oraz dymowych, w wypadku gdy mają one wpływ na usprawnienie lub przedsięwzięcie termomodernizacyjne,
j)  charakterystykę instalacji elektrycznej, w wypadku gdy mają one wpływ na usprawnienie lub przedsięwzięcie termomodernizacyjne,
  4)   oceny stanu technicznego budynku w zakresie istotnym dla wskazania właściwych usprawnień i przedsięwzięć termomodernizacyjnych,
  5)   wykazu wybranych do optymalizacji rodzajów usprawnień i przedsięwzięć termomodernizacyjnych,
  6)   dokumentacji wykonania kolejnych kroków algorytmu służącego wskazaniu optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, w tym z odpowiednimi kosztorysami, sporządzonymi według metody kalkulacji uproszczonej, określonej w przepisach odrębnych,
  7)   opisu technicznego i niezbędnych szkiców optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, przewidzianego do realizacji.

§ 5. Algorytm, o którym mowa w § 4 pkt 6, zawiera następujące kroki optymalizacyjne:
  1)   krok pierwszy polegający na wskazaniu rodzajów usprawnień termomodernizacyjnych mających na celu zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło:
a)  na pokrycie strat przenikania przez przegrody zewnętrzne,
b)  na ogrzanie powietrza wentylacyjnego,
c)  na przygotowanie ciepłej wody użytkowej,
  2)   krok drugi polegający na:
a)  określeniu dla każdego usprawnienia termomodernizacyjnego, wskazanego w pkt 1 lit. a), optymalnego oporu cieplnego według metody opisanej w pkt 1 części 3 załącznika nr 1 do rozporządzenia,
b)  wyborze, według metody opisanej w pkt 2 części 3 załącznika nr 1 do rozporządzenia, optymalnych usprawnień termomodernizacyjnych spośród określonych w pkt 1 lit. b) i c),
c)  zestawieniu, zgodnie z wzorem zawartym w tabeli 1 części 2 załącznika nr 1 do rozporządzenia, optymalnych usprawnień termomodernizacyjnych w kolejności rosnącej wartości prostego czasu zwrotu nakładów charakteryzującego każde usprawnienie (SPBT),
  3)   krok trzeci polegający na:
a)  wskazaniu rodzajów usprawnień termomodernizacyjnych, poprawiających sprawność systemu grzewczego, scharakteryzowanych wartościami współczynnika sprawności oraz współczynnikami uwzględniającymi przerwy w ogrzewaniu,
b)  utworzeniu wariantów przedsięwzięć termomodernizacyjnych ze wskazanych usprawnień termomodernizacyjnych, poprawiających sprawność systemu grzewczego,
c)  wyborze optymalnego wariantu poprawiającego sprawność systemu grzewczego, według metody opisanej w pkt 3 części 3 załącznika nr 1 do rozporządzenia, i zestawieniu usprawnień składających się na optymalny wariant w tabeli 2 części 2 załącznika nr 1 do rozporządzenia,
  4)   krok czwarty polegający na wyborze, według metody opisanej w pkt 4 części 3 załącznika nr 1, optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, tj. pierwszego z kolejnych wariantów, dla którego wartości w kolumnach 3 do 6 tablicy 1 części 4 załącznika nr 1 spełniają wymagania ustawy: art. 2 pkt 1 lit. a) - kol. 3, art. 4 - kol. 4, art. 4 pkt 1 - kol. 5, art. 4 pkt 2 - kol. 6.

§ 6. 1. Audyt energetyczny budynku należącego do grupy budynków o jednakowych rozwiązaniach konstrukcyjno-materiałowych i o tym samym stopniu zużycia, stwierdzonym na podstawie inwentaryzacji techniczno-budowlanej, może być opracowany z wykorzystaniem wyników audytu energetycznego wykonanego dla jednego z tych budynków.
2. Dokumentacja wykonania kolejnych kroków algorytmu służącego wskazaniu optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego obejmuje tylko usprawnienia racjonalne dla danego budynku.

Rozdział 4

Szczegółowy zakres audytu energetycznego lokalnego źródła ciepła

§ 7. Audyt energetyczny lokalnego źródła ciepła powinien składać się z następujących części:
  1)   strony tytułowej, sporządzonej zgodnie z wzorem podanym w tabeli 1 części 1 załącznika nr 2 do rozporządzenia i zawierającej:
a)  szczegółowe dane identyfikacyjne dotyczące lokalnego źródła ciepła oraz jego właściciela lub zarządcy,
b)  podstawowe dane dotyczące audytora koordynującego wykonanie audytu energetycznego, wraz z jego podpisem,
c)  podstawowe dane dotyczące współautorów audytu,
d)  spis treści,
  2)   karty audytu energetycznego, obejmującej charakterystykę konstrukcyjną lokalnego źródła ciepła, jego parametry energetyczne oraz zestawienie wyników audytu energetycznego, sporządzonej zgodnie z wzorem podanym w tabeli 2 części 1 załącznika nr 2 do rozporządzania,
  3)   inwentaryzacji techniczno-budowlanej i technologicznej lokalnego źródła ciepła, zawierającej:
a)  charakterystykę techniczną lokalnego źródła ciepła, w tym w szczególności: typ, liczbę oraz nominalne parametry techniczne urządzeń wytwarzających lub transformujących ciepło, rodzaj oraz parametry nośnika energii pierwotnej, parametry czynnika grzewczego, schemat technologiczny wraz ze specyfikacją urządzeń, armatury i rurociągów,
b)  charakterystykę techniczną instalacji lokalnego źródła ciepła, w tym: kotłów, rurociągów, pomp, aparatury kontrolno-pomiarowej, urządzeń regulacyjnych, urządzeń oczyszczania spalin, komina, odżużlania, nawęglania (doprowadzenia paliwa), w zakresie: stopnia zużycia urządzeń i możliwości wykorzystania istniejących urządzeń w zmodernizowanym źródle,
c)  charakterystykę budynku lokalnego źródła ciepła i jego pomieszczeń, sporządzoną zgodnie z wymaganiami określonymi w § 4 pkt 3,
d)  bilans ciepła lokalnego źródła ciepła, sporządzony według metody opisanej w części 3 załącznika nr 2 do rozporządzenia,
  4)   oceny stanu technicznego: instalacji oraz budynku lokalnego źródła ciepła, w zakresie istotnym dla wskazania właściwych wariantów przedsięwzięć termomodernizacyjnych,
  5)   dokumentacji wykonania kolejnych kroków algorytmu służącego wskazaniu optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego wraz z odpowiednimi kosztorysami, sporządzonymi według metody kalkulacji uproszczonej, określonej w przepisach odrębnych,
  6)   opisu technicznego i niezbędnych szkiców dla optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, przewidzianego do realizacji.

§ 8. Algorytm, o którym mowa w § 7 pkt 5, zawiera następujące kroki optymalizacyjne:
  1)   krok pierwszy polegający na wskazaniu wariantów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego,
  2)   krok drugi polegający na obliczeniu nakładów inwestycyjnych dla wskazanych w pkt 1 wariantów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego,
  3)   krok trzeci polegający na:
a)  sporządzeniu, według metody opisanej w części 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia, bilansu ciepła dla wariantów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego wskazanych w pkt 1,
b)  wyznaczeniu, zgodnie z wzorem zawartym w części 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia, efektów energetycznych, rozumianych jako zmniejszenie strat energii pierwotnej, dla wariantów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego wskazanych w pkt 2,
  4)   krok czwarty polegający na:
a)  obliczeniu kosztów wytwarzania ciepła, według metody opisanej w części 3 załącznika nr 2 do rozporządzenia, dla wariantów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego wskazanych w pkt 1,
b)  wyznaczeniu, według metody opisanej w części 3 załącznika nr 2 do rozporządzenia, efektów ekonomicznych dla wariantów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego wskazanych w pkt 1,
  5)   krok piąty polegający na wyborze, według metody opisanej w części 4 załącznika nr 2, optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, tj. pierwszego z kolejnych wariantów, dla którego wartości w kolumnach 3 do 6 tabeli 1 części 5 załącznika nr 2 spełniają wymagania ustawy: art. 2 pkt 1 lit. b), c) lub d) - kol. 3, art. 4 - kol. 4, art. 4 pkt 1 - kol. 5, art. 4 pkt 2 - kol. 6.

Rozdział 5

Szczegółowy zakres audytu energetycznego lokalnej sieci ciepłowniczej

§ 9. Audyt energetyczny lokalnej sieci ciepłowniczej powinien składać się z następujących części:
  1)   strony tytułowej, sporządzonej zgodnie z wzorem podanym w tabeli 1 części 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia i zawierającej:
a)  szczegółowe dane identyfikacyjne dotyczące lokalnej sieci ciepłowniczej oraz jej właściciela lub zarządcy,
b)  podstawowe dane dotyczące audytora koordynującego wykonanie audytu energetycznego wraz z jego podpisem,
c)  podstawowe dane dotyczące współautorów audytu,
d)  spis treści,
  2)   karty audytu energetycznego, obejmującej ogólną charakterystykę konstrukcyjną lokalnej sieci ciepłowniczej, jej parametry energetyczne oraz zestawienie wyników audytu energetycznego, sporządzonej zgodnie z wzorem zawartym w tabeli 2 części 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia,
  3)   inwentaryzacji technicznej lokalnej sieci ciepłowniczej, zawierającej:
a)  szczegółową charakterystykę konstrukcyjną sieci, sporządzoną zgodnie z wzorem zawartym w tabeli 1 części 2 załącznika nr 3 do rozporządzenia,
b)  parametry czynnika grzewczego,
c)  schemat technologiczny sieci wraz ze specyfikacją urządzeń, armatury i rurociągów,
d)  określenie, według metody opisanej w części 3 załącznika nr 3 do rozporządzenia, całkowitych strat ciepła w lokalnej sieci ciepłowniczej,
  4)   oceny stanu technicznego lokalnej sieci ciepłowniczej w zakresie istotnym dla wskazania właściwych usprawnień termomodernizacyjnych,
  5)   dokumentację wykonania kolejnych kroków algorytmu wskazania optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w lokalnej sieci cieplnej wraz z odpowiednimi kosztorysami, sporządzonymi według metody kalkulacji uproszczonej, określonej w przepisach odrębnych,
  6)   opis techniczny i niezbędne szkice dla optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, przewidzianego do realizacji.

§ 10. Algorytm, o którym mowa w § 9 pkt 5, zawiera następujące kroki optymalizacyjne:
  1)   krok pierwszy polegający na wskazaniu usprawnień termomodernizacyjnych dla odcinków sieci wyszczególnionych w tabeli 1 części 2 załącznika nr 3 do rozporządzenia,
  2)   krok drugi polegający na obliczeniu nakładów inwestycyjnych dla wskazanych w pkt 1 usprawnień termomodernizacyjnych,
  3)   krok trzeci polegający na:
a)  obliczeniu, według metody opisanej w części 3 załącznika nr 3 do rozporządzania, strat ciepła przez przenikanie dla odcinków sieci rozpatrywanych w pkt 1,
b)  wyznaczeniu, według metody opisanej w części 3 załącznika nr 3 do rozporządzania, efektów energetycznych dla usprawnień termomodernizacyjnych, o których mowa w pkt 1,
  4)   krok czwarty polegający na wyznaczeniu efektów ekonomicznych, dla wskazanych w pkt 1 usprawnień termomodernizacyjnych, rozumianych jako różnica całkowitych kosztów przesyłania ciepła przed i po wykonaniu usprawnienia,
  5)   krok piąty polegający na zestawieniu, zgodnie z wzorem zawartym w tabeli 1 części 4 załącznika nr 3 do rozporządzenia, usprawnień termomodernizacyjnych dla sieci ciepłowniczej uszeregowanych zgodnie z rosnącą wartością prostego czasu zwrotu nakładów (SPBT),
  6)   krok szósty polegający na wyborze, według metody opisanej w części 5 załącznika nr 3 do rozporządzenia, optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, tj. pierwszego z kolejnych wariantów, dla którego wartości w kolumnach 3 do 6 tabeli 1 części 5 załącznika nr 3 spełniają wymagania ustawy: art. 2 pkt 1 lit. b) - kol. 3, art. 4 - kol. 4, art. 4 pkt 1 - kol. 5, art. 4 pkt 2 - kol. 6.

Rozdział 6

Przepis końcowy

§ 11. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK Nr 1

Załącznik nr 1 część 1 

Tabela 1. Strona tytułowa audytu energetycznego budynku
 
1. Dane identyfikacyjne budynku
1.1 Rodzaj budynku 1.2 Rok budowy 
1.3 Właściciel lub zarządca (nazwa lub imię i nazwisko, adres)
..................
..................
ul. ..............
nr ...............
kod ..............
miejscowość ......
tel..... fax......
1.4. Adres budynku
ul. .............
......... nr .... kod .........
miejscowość .....
powiat ........
województwo .....................
2. Nazwa i adres firmy wykonującej audyt:
........................................................................
........................................................................
........................................................................
3. Imię i nazwisko oraz adres audytora koordynującego wykonanie audytu, posiadane kwalifikacje, podpis:
........................................................................
........................................................................
........................................................................
4. Współautorzy audytu: imiona, nazwiska, zakresy prac, posiadane kwalifikacje
Lp.Imię i nazwiskoZakres udziału w opracowaniu audytu energetycznego
Posiadane kwalifikacje
( w tym ew. uprawnienia)
1
 
2
 
3
................
................
................
................
................
................
...................................
...................................
...................................
...................................
...................................
...................................
..............
..............
...............
..............
..............
..............
5. Miejscowość ............. data wykonania opracowania: .............
6. Spis treści:
1. ................................................str. ..............
2. ................................................str. ..............
3. ................................................str. ..............
4. ................................................str. ..............
5. ................................................str. ..............
6. ................................................str. ..............
7. ................................................str. ..............
8. ................................................str. ..............
 

Tabela 2. Karta audytu energetycznego budynku
 
7. Dane ogólne
1.Konstrukcja/technologia budynku 
2.Liczba kondygnacji 
3.Kubatura części ogrzewanej             [m3] 
4.Powierzchnia netto budynku             [m2] 
5.Powierzchnia użytkowa budynku          [m2] 
6.Liczba mieszkań 
7.Liczba osób użytkujących budynek 
8.Sposób przygotowania ciepłej wody 
9.Rodzaj systemu ogrzewania budynku 
10.Współczynnik kształtu A/V              [1 /m] 
8. Współczynniki przenikania ciepła przez przegrody zewnętrzne [W/(m2K)]  
1.Ściany zewnętrzne  
2.Dach/stropodach  
3.Strop piwnicy  
4.Okna  
5.Drzwi/bramy  
6.Inne  
9. Sprawności składowe systemu grzewczego  
1.Sprawność wytwarzania  
2.Sprawność przesyłania  
3.Sprawność regulacji  
4.Sprawność wykorzystania  
5.Uwzględnienie przerw na ogrzewanie w okresie tygodnia  
6.Uwzględnienie przerw na ogrzewanie w ciągu doby  
10. Strumień powietrza wentylacyjnego       [m3/h]  
11.Charakterystyka energetyczna budynku  
1.Obliczeniowa moc cieplna systemu grzewczego [kW]  
2.Obliczeniowa moc cieplna na przygotowanie cwu    [kW]  
3.Sezonowe zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania budynku [GJ/rok]  
4.Obliczeniowe zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania cwu [GJ/rok]  
5.Zmierzone zużycie ciepła na ogrzewanie przeliczone na warunki sezonu standardowego i na przygotowanie cwu (służące do weryfikacji przyjętych składowych danych obliczeniowych bilansu ciepła) [GJ/rok]  
6.Wskaźnik sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynku w standardowym sezonie grzewczym    [kWh/(m3 rok)]  
12. Opłaty jednostkowe (obowiązujące w dniu sporządzenia audytu)  
1.Cena 1 GJ na ogrzewanie                  [zł]  
2.Opłata 1 MW mocy zamówionej na ogrzewanie na miesiąc                                  [zł]  
3.Opłata za podgrzanie 1 m3 wody użytkowej [zł]  
4.Opłata 1 MW mocy zamówionej na podgrzanie cwu na miesiąc                               [zł]  
5.Opłata za ogrzanie 1 m2 pow. użytkowej   [zł]  
6.Inne                                     [zł]  
13. Charakterystyka ekonomiczna optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego  
Planowana suma kredytu   [zł] NPV            
Oprocentowanie kredytu   [%] Zmniejszenie zapotrzebowania na energię             [%] 
Okres kredytowania     [lata] Roczna oszczędność kosztów energii [zł/rok] 
Miesięczna rata kredytu  [zł/mc] Planowane koszty całkowite  [zł] 
 

Załącznik nr 1 część 2 

Tabela 1. Wskazane i zoptymalizowane usprawnienia termomodernizacyjne zmierzające do zmniejszenia zapotrzebowania na ciepło w wyniku zmniejszenia strat ciepła przez przegrody zewnętrzne oraz modernizacji systemu wentylacji lub instalacji ciepłej wody użytkowej, uszeregowane według rosnącej wartości SPBT
 
Lp.
Rodzaj i zakres usprawnienia
termomodernizacyjnego
Planowane koszty robót
[zł)
SpBT
[lata]
1234
1   
2   
3   
    
n-1   
    
 

Tabela 2. Rodzaje usprawnień termomodernizacyjnych składające się na optymalny wariant przesięwzięcia termomodernizacyjnego poprawiający sprawność systemu grzewczego
 
Rodzaje usprawnień termomodernizacyjnych
Wartości sprawności
składowych h oraz
współczynników w*)
12
Wytwarzania ciepła
np. miana lokalne o wbudowane o źródła ciepła
hw =
Przesyłania ciepła ,
np. izolacja pionów zasilających
hp =
Regulacji systemu grzewczego
np. wprowadzenie automatyki pogodowej
hr =
Wykorzystania ciepła
np. zastosowanie ogrzewania podłogowego
hc =
Uwzględnienie wprowadzenia przerw na ogrzewanie w okresie odmaw1
Uwzględnienie wprowadzenia przerw na ogrzewanie w ciągu dobyw2
Sprawność całkowita systemu grzewczegohwhphrhe=
*) - Przyjmuje się z tabel 2-6 znajdujących się w części 3.
 

Załącznik nr 1 część 3 

1. Metoda określania optymalnego oporu cieplnego przegrody zewnętrznej, o której mowa w § 5 pkt 2 lit. a) rozporządzenia
1.1. Optymalny dodatkowy opór cieplny DR, odpowiadający optymalnej grubości warstwy ocieplenia, jest to opór, dla którego prosty czas zwrotu nakładów SPBT przyjmuje wartość minimalną.
Dla wyznaczenia optymalnego dodatkowego oporu cieplnego DR przegrody należy korzystać z zależności określonej wzorem:

                              Nu
              SPBT = ------------------ ,[lata]     (1)
                              [1]
                       [U- ------------ x WE
                          [(1/U+ DR )]

gdzie:
DR -       dodatkowy opór cieplny przegrody zewnętrznej, (m2 x K)/W,
Nu -       planowane koszty robót na zwiększenie o wartość DR oporu cieplnego 1 m2 przegrody, zł/m2,
U -        współczynnik przenikania ciepła przegrody zewnętrznej, określony zgodnie z Polską Normą dotyczącą sposobu obliczania oporu cieplnego i współczynnika przenikania ciepła, dla budynku przed termomodernizacją, W/(m2 x K),
WE -       jednostkowa roczna oszczędność kosztów energii w wyniku usprawnienia termomodernizacyjnego, (zł x K)/W x rok.
Wartość jednostkowej rocznej oszczędności kosztów energii WE oblicza się z wzoru:

         WE = 0,000012 [Om (two - tzo) + 7,2 x Sd x Oz],
              [(zł x K)/W x rok] (2)

gdzie:
Om -         opłata za 1MW mocy zamówionej, określana przez dostawcę ciepła, lub odpowiadająca kosztom stałym ponoszonym przez właściciela zł/(MW x miesiąc),
two-         obliczeniowa temperatura powietrza wewnętrznego, określona zgodnie z Polską Normą dotyczącą temperatur ogrzewanych pomieszczeń w budynkach, °C,
tzo -        obliczeniowa temperatura powietrza zewnętrznego dla danej strefy klimatycznej, określona zgodnie z Polską Normą dotyczącą temperatur obliczeniowych zewnętrznych, °C,
Sd -         liczba stopniodni, obliczona według wzoru (3), dzień x K/rok,
Oz -         opłata za zużycie 1 GJ określana przez dostawcę ciepła lub koszt produkcji 1 GJ, zł/GJ.
Liczbę stopniodni Sd oblicza się z wzoru:

              Lg
         Sd = S [two - te (m)]Ld(m) [dzień x K/rok] (3)
              m=1

gdzie:
two -        jak we wzorze (2),
te(m) -      średnia wieloletnia temperatura miesiąca m, określona zgodnie z Polską Normą dotyczącą obliczania sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynków mieszkalnych, °C,
Ld(m) -      liczba dni ogrzewania w miesiącu m, określona według Polskiej Normy powołanej powyżej,
Lg -         liczba miesięcy ogrzewania w sezonie grzewczym, określona według Polskiej Normy powołanej powyżej.
1.2. Optymalne usprawnienie termomodernizacyjne polegające na wymianie okien lub drzwi jest to usprawnienie, dla którego prosty czas zwrotu nakładów SPBT przyjmuje wartość minimalną.
Dla wyznaczenia optymalnego usprawnienia termomodernizacyjnego należy korzystać z zależności określonej wzorem:

                     No
         SPBT = ----------------- [lata]
               (Uo - U1) x WE +DOinf x CE              (4)

gdzie:
No -         planowane koszty robót związane z wymianą okna lub drzwi przypadające na 1 m2 powierzchni, bez uwzględnienia kosztów związanych z koniecznością zastosowania nawiewnika, zł/m2,
U0 -         współczynnik przenikania ciepła okna lub drzwi przewidzianych do wymiany, przyjęty z dokumentacji technicznej lub Polskiej Normy i powiększony o nie więcej niż 30% w zależności od oceny stanu technicznego okna lub drzwi, W/(m2 x K),
U1 -         współczynnik przenikania ciepła nowego okna lub drzwi, przyjęty na podstawie aprobaty technicznej, W/(m2 x K),
WE -         jednostkowa roczna oszczędność kosztów energii w wyniku usprawnienia termomodernizacyjnego, (zł x K)/W x rok,
DOinf -      roczne zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło odpowiadające ograniczeniu strat ciepła w wyniku infiltracji, GJ/ m2 rok,
CE -         cena za 1 GJ ciepła z uwzględnieniem opłaty za moc zamówioną, zł/ GJ.
Wartość rocznego zmniejszenia zapotrzebowania na ciepło odpowiadającego ograniczeniu strat ciepła w wyniku infiltracji DOinf oblicza się z wzoru:

                                         Lg
          DOinf = 0,00000143 (aolo - a111)S [two -        (5)
                                        m=1
          te(m)]5/3Ld(m), [GJ/m2 x rok]

gdzie:
ao, a1 -           współczynniki przepływu powietrza przez szczeliny okien lub drzwi przed i po termomodernizacji, określane w oparciu o tabelę 1 części 3 załącznika, m3/(m x h x daPa2/3),
lo,11-             całkowita długość zewnętrznych szczelin przylgowych okna lub drzwi, przed i po termomodernizacji, m,
two, te (m), Ld(m) -  jak we wzorze (3).
Cenę za 1 GJ ciepła CE uwzględniającą opłatę za moc zamówioną oblicza się z wzoru:
                          Om (two-tzo)
               CE = Oz + -------------- ,[zł/GJ]        (6)
                               7,2 x Sd
gdzie:
       Oz, Om, two, tzo, Sd - jak we wzorze (2).

Tabela 1. Wartości współczynników przepływu ao, al
 
Rodzaj przegrody
ao
[m3/m x h x daPa2/3)]
a1
[m3/m( x h x daPa2/3)]
123
Okna i drzwi balkonowe standardowe, o dużym stopniu zużycia> 3,5*) 
Okna i drzwi balkonowe aktualnie produkowane 0,3**)
Okna stałe aktualnie produkowane-0
*) - Wartość współczynnika a przyjmuje się w zależności od stanu
    technicznego okna.
**) - Wpływ rozszczelnienia lub nawiewnika mającego zapewnić wymagany
     przepisami napływ powietrza zewnętrznego należy uwzględnić podczas
     rozpatrywania usprawnień związanych z określaniem zapotrzebowania na
     ciepło na potrzeby wentylacji.
 

2. Metoda wyznaczania optymalnych usprawnień termomodernizacyjnych prowadzących do zmniejszenia zapotrzebowania na ciepło na ogrzanie powietrza wentylacyjnego i przygotowanie ciepłej wody użytkowej
2.1. Optymalne usprawnienie termomodernizacyjne związane ze zmniejszeniem zapotrzebowania na ciepło na potrzeby wentylacji jest to usprawnienie, dla którego prosty czas zwrotu nakładów SPBT przyjmuje wartość minimalną.
Dla wyznaczenia optymalnego usprawnienia termomodernizacyjnego należy korzystać z zależności określonej wzorem:
              SPBT = Nw/DOrw, [lata]                    (7)
gdzie:
Nw -           planowane koszty robót, zł,
DOrw -         roczna oszczędność kosztów energii wynikająca z zastosowania usprawnienia termomodernizacyjnego, zł/rok.
Wartość rocznej oszczędności kosztów energii DOrw, oblicza się z wzoru:

         DOrw = (Q0w - Q1w) x Oz + 12 Om x (q0w - q1w),   (8)
                [zł/rok]

gdzie:
Q0w, Q1w, -         zapotrzebowanie na ciepło przed i po wykonaniu usprawnienia termomodernizacyjnego, określone zgodnie z Polską Normą dotyczącą obliczania sezonowego zapotrzebowania na ciepło budynków mieszkalnych, GJ/rok,
Oz ,Om -            jak we wzorze (2),
q0w, q1w -          zapotrzebowanie na moc cieplną na potrzeby pokrycia strat ciepła na potrzeby wentylacji przed i po wykonaniu usprawnienia termomodernizacyjnego, określone zgodnie z Polską Normą dotyczącą obliczania zapotrzebowania na ciepło pomieszczeń o kubaturze do 600 m3, MW.
2.2. Optymalne usprawnienie termomodernizacyjne związane ze zmniejszeniem zapotrzebowania ciepła na potrzeby przygotowania ciepłej wody użytkowej jest to usprawnienie, dla którego prosty czas zwrotu nakładów SPBT przyjmuje wartość minimalną.
Dla wyznaczenia optymalnego usprawnienia termomodernizacyjnego należy korzystać z zależności określonej wzorem:

              SPBT = Ncw/ DOrcw, [lata]              (9)

gdzie:
Ncw -           planowane koszty robót, zł,
DOrcw -         roczna oszczędność kosztów energii wynikająca z zastosowania usprawnienia termomodernizacyjnego, zł/rok.
Wartość rocznej oszczędności kosztów energii DOrcw oblicza się z wzoru:

          DOrcw = (Q0cw - Q1cw) Oz + l2 Om (q0cw - q1cw),
                  [zł/rok]                               (10)

gdzie:
Q0cw, Q1cw - zapotrzebowanie na ciepło przed i po wykonaniu usprawnienia termomodernizacyjnego, określone zgodnie z Polską Normą dotyczącą instalacji wodociągowych, wymagania w projektowaniu, GJ/rok,
Om, Oz -            jak we wzorze (2),
q0cw, q1cw -        zapotrzebowanie na moc cieplną na potrzeby przygotowania ciepłej wody użytkowej przed i po wykonaniu usprawnienia termomodernizacyjnego, określone zgodnie z Polską Normą dotyczącą instalacji wodociągowych, wymagania w projektowaniu, MW.

3. Metoda wyznaczania optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego poprawiającego sprawność cieplną systemu grzewczego
Optymalny wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego dotyczącego poprawy sprawności cieplnej systemu grzewczego jest to wariant, dla którego zdyskontowana wartość netto inwestycji NPV przyjmuje wartość maksymalną.
Zdyskontowaną wartość netto inwestycji NPV oblicza się z wzoru:

             15     1
       NPV = S --------- DOrco - Nco, [zł]             (11)
            t=1  (1+i)t

gdzie:
i -          stopa dyskonta określana corocznie zgodnie z art. 8 ust.1 ustawy,
DOrco -        roczna oszczędność kosztów energii wynikająca z zastosowania przedsięwzięcia termomodernizacyjnego dotyczącego poprawy sprawności systemu grzewczego, zł/rok,
Nco -        planowane koszty robót, zł.
Wartość rocznej oszczędności kosztów energii DOrco oblicza się z wzoru:

            DOrco = (wt0 wd0 Q0co/h0 - wt1wd1Q0co/h1)
                    Oz+12 Om x (q0 - q1), [zł/rok] (12)

gdzie:
Q0eo -           sezonowe zapotrzebowanie budynku na ciepło przed termomodernizacją, określone zgodnie z Polską Normą dotyczącą obliczania sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynków mieszkalnych, GJ/rok,
h0 h1-           całkowita sprawność systemu grzewczego przed i po modernizacji, obliczana z wzoru (13),
wt0, wt1 -       współczynniki uwzględniające przerwy w ogrzewaniu w okresie tygodnia przyjmuje się z tabeli 5,
wd0, wd1-        współczynniki uwzględniające przerwy w ogrzewaniu w okresie doby przyjmuje się z tabeli 6,
q0, q1 -         zapotrzebowanie budynku na moc cieplną przed i po zastosowaniu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego poprawiającego sprawność całkowitą systemu grzewczego budynku, określone zgodnie z Polską Normą dotyczącą obliczania zapotrzebowania na ciepło pomieszczeń o kubaturze do 600 m3 lub projektu technicznego instalacji ogrzewania, MW,
Om, Oz -         jak we wzorze (2).
Całkowitą sprawność systemu grzewczego ho , h1, oblicza się z wzoru:

            ho,h1 = hw x hp x hr x he,                (13)

gdzie:
hw -         sprawność wytwarzania ciepła określana zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi kotłów grzewczych wodnych niskotemperaturowych gazowych oraz kotłów grzewczych stalowych o mocy grzewczej do 50 kW lub przyjmowana z tabeli 2 lub z dokumentacji technicznej,
hp -         sprawność przesyłania ciepła określana zgodnie z Polską Normą dotyczącą izolacji cieplnej rurociągów, armatury i urządzeń lub przyjmowana z tabeli 3 lub z dokumentacji technicznej,
hr -         sprawność regulacji systemu grzewczego obliczana z wzoru (14) lub przyjmowana z dokumentacji technicznej,
he -         sprawność wykorzystania ciepła przyjmowana z tabeli 4 lub z dokumentacji technicznej.
 
Rodzaj kotła/piecaRodzaj paliwa
Sprawność wytwarzania
ciepła *)
123
Kotły wyprodukowane przed 1980 r.paliwo stałe0,50¸0,65
Kotły wyprodukowane po 1980 r.paliwo stałe0,65¸0,75
Kotły o konstrukcji tradycyjnej (model z lat 70-tych)
paliwo
gazowe lub
płynne
 
0,65¸0,86
Kotły nowoczesne z ciągłą regulacją procesu spalania
paliwo
gazowe lub
płynne
 
0,75¸0,88
Piece ceramiczne (kaflowe)paliwo stałe0,25¸0,40
Piece metalowepaliwo stałe0,55¸0,65
Kotły elektryczne przepływowe-0,94
Kotły elektryczne-0,97
Kotły elektrotermiczne-
1,00
 
*) - Przyjmuje się w zależności od stanu technicznego.  
 

Tabela 3. Sprawności przesyłania ciepła hp
 
Rodzaj ogrzewaniaSprawność przesyłania
12
Źródło ciepła w pomieszczeniu1,0
Instalacja c.o. z przewodami w dobrym stanie technicznym0,95
Instalacja c.o. z przewodami w złym stanie technicznym0,90
 
Sprawność regulacji systemu grzewczego hr oblicza się z wzoru:

          hr = 1 - (1- hco) x 2 ÖGLR ,                (14)

gdzie:
hco -   współczynnik regulacji wynoszący:
1)   dla zbiorczych systemów ogrzewania podłogowego z centralnym systemem regulacji, bez zaworów termostatycznych - co najmniej 0,75,
2)   dla systemów z elementami grzejnymi z termostatami, o znikomej bezwładności cieplnej - nie więcej niż 0,99,
GLR -   stosunek sumy zysków ciepła budynku do sumy strat ciepła określony zgodnie z Polską Normą dotyczącą obliczania sezonowego zapotrzebowania na ciepło do ogrzewania budynków mieszkalnych.

Tabela 4. Sprawności wykorzystania ciepła he
 
Rodzaj ogrzewania
Sprawność
w korzystania ciepła
12
Ogrzewanie podłogowe1,0
Ogrzewanie tradycyjne, grzejniki prawidłowo usytuowane w pomieszczeniu0,95
Ogrzewanie tradycyjne, grzejniki z osłoną0,90
Ogrzewanie tradycyjne, obudowa grzejników nie uwzględniona w ich projektowaniu0,80¸0,90
 

Tabela 5. Współczynniki uwzględniające przerwy w ogrzewaniu w okresie tygodnia wt
 
Czas ogrzewaniaTyp budynku 
 lekki*)ciężki
123
7 dni1,001,00
5 dni0,750,85
*) - Budynek lekki, którego masa części ogrzewanej odniesiona do kubatury ogrzewanej nie przekracza 150 kg/m3.  
 

Tabela 6. Współczynniki uwzględniające przerwy w ogrzewaniu w okresie doby wd
 
Czas przerwTyp budynku 
w ogrzewaniulekki*)ciężki
123
Bez przerw1,001,00
4 godziny0,960,98
8 godzin0,930,95
12 godzin0,850,91
16 godzin0,790,88
*) - Budynek lekki, którego masa części ogrzewanej odniesiona do kubatury ogrzewanej nie przekracza 150 kg/m3.  
 

4. Metoda wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego
4.2. W celu wyznaczenia optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, o którym mowa w § 5 pkt 4 rozporządzenia, dla poszczególnych wariantów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego składających się z zestawu usprawnień termomodernizacyjnych dotyczących zmniejszenia strat ciepła przez przegrody zewnętrzne, modernizacji systemu wentylacji i instalacji ciepłej wody użytkowej i uzupełnionych o optymalny wariant przedsięwzięcia poprawiającego sprawność całkowitą systemu grzewczego, oblicza się kolejno:
a)  planowane koszty całkowite N, w tym koszty opracowania dokumentacji technicznej oraz koszty związane ze spełnieniem obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych, w szczególności związane z wymianą okien lub drzwi, w wypadku gdy działanie to nie przynosi oszczędności energii,
b)  miesięczną ratę kapitałową wraz z odsetkami A dla 7 letniego (84- miesięcznego) okresu kredytowania, zgodnie z wzorem:

             qm x (q -1)
          A= ------------- x S, [zł/miesiąc]         (15) q
              qm - 1

gdzie:
q =   (1+r/12), przy czym r oznacza roczną stopę oprocentowania kredytu według oferty lokalnego banku,
m -   maksymalny okres spłaty kredytu równy 84 miesiącom,
S -   kwota kredytu nie większa niż 80% planowanych kosztów całkowitych, zł,
c)  zdyskontowaną wartość netto inwestycji NPV, zgodnie z wzorem:

                15    1
          NPV = S -------- x LOr - N , [zł]         (16)
               t=1  (1+i)t

gdzie:
i -            stopa dyskonta określana corocznie zgodnie z art. 8 ust.1 ustawy,
DOr-           roczna oszczędność kosztów energii wynikająca z zastosowania wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, zł/rok,
N -            planowane koszty całkowite obejmujące planowane koszty robót wraz z kosztami opracowania dokumentacji technicznej, zł,

        DOr = (wt0wd0 Q0c/h0 + Qocw - wt1wd1Q1co/h1 -Q1cw)
              Oz+12 Om (q0 - q1), [zł/rok]             (17)

gdzie:
Q0co, Q1co -        jak we wzorze (12),
h0, h1 -            jak we wzorze (12),
Q0cw, Q1cw -        jak we wzorze (10),
wt0, wt1, wd0, wd1 -    jak we wzorze (12),
q0, q1, -           jak we wzorze (12),
Om, Oz -            jak we wzorze (12),
d)  zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło w stosunku do stanu wyjściowego przed termomodernizacją, zgodnie z warunkiem art. 2 pkt 1 lit. a) ustawy.
4.2. Następnie sprawdza się spełnienie warunków ustawy określonych w art. 2 ust.1 lit a) i art. 4. Jeśli nie są one spełnione, to rozpatruje się kolejny wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego składający się z usprawnień zawartych w tabeli 1 części 4 załącznika nr 1 bez usprawnienia o największym wskaźniku SPBT.
Postępowanie powtarza się aż do znalezienia pierwszego wariantu spełniającego wszystkie warunki ustawy.

Załącznik nr 1 część 4 

Tabela 1. Dokumentacja wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego budynku
 
Lp.Wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego
Procentowa oszczędność zapotrzebowania na ciepło [(Q0- Q1)/Q0] x 100%
 
[%]
NPV
 
 
 
 
 
 
 
[zł]
Wysokość
niezbędnych środków
własnych
0,2 x N [zł]
Różnica między 1/12 rocznej
oszczędności kosztów ciepła a miesięczną ratą kapitałową wraz z odsetkami
 
[zł/miesiąc]
123456
1
Zestaw wszystkich usprawnień
termomodernizacyjnych wymienionych w tabeli 1 części 2 i wybranego wariantu optymalnego przedsięwzięcia tennomodernizacyjnego poprawiającego sprawność systemu grzewczego określone o w tabeli 2 tej części
    
2Zestaw jak pod lp. 1 bez usprawnienia z tabeli 1 części 2 o najwyższym wskaźniku SPBT    
 Zestaw jak pod lp. 2 bez usprawnienia z tabeli 1 części 2 o kolejnym najwyższym wskaźniku SPBT    
      
n-1Przedsięwzięcie o najmniejszej wartości SPBT z tabeli 1 części 2 i wybrany wariant optymalnego przedsięwzięcia termomodernizacyjnego poprawiający sprawność systemu grzewczego określony w tabeli 2 części 2    
n
Optymalny wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego poprawiający sprawność systemu grzewczego określony
w tabeli 2 części 2
    
 
Uwaga
Q0, Q1 -       roczne zapotrzebowanie na ciepło przed i po termomodernizacji, GJ/rok,
N -        planowane koszty całkowite na wybrany wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, obejmujące planowane koszty robót wraz z kosztami opracowania dokumentacji technicznej, zł Wariantem optymalnym jest pierwszy z kolejnych wariantów, dla którego wartości w kolumnach 3 do 6 spełniają wymagania ustawy: art. 2 pkt 1 lit. a) - kol. 3, art. 4 - kol. 4, art. 4 pkt 1- kol. 5, art. 4 pkt 2 - kol. 6.

ZAŁĄCZNIK Nr 2

Załącznik nr 2 część 1 

Tabela 1. Strona tytułowa audytu energetycznego lokalnego źródła ciepła
 
1. Dane identyfikacyjne budynku
1.1 Nazwa źródła ciepła 1.2 Rok budowy 
1.3 Właściciel lub zarządca
..................
..................
ul. ..............
nr ...............
kod ..............
miejscowość ......
tel..... fax......
1.4. Adres źródła ciepła
ul. .............
.............nr kod .........
miejscowość .....
powiat ........
województwo .....................
2. Nazwa i adres firmy wykonującej audyt:
........................................................................
........................................................................
........................................................................
3. Imię i nazwisko oraz adres audytora koordynującego wykonanie audytu, posiadane kwalifikacje, podpis:
........................................................................
........................................................................
........................................................................
4. Współautorzy audytu: imiona, nazwiska, zakresy prac, posiadane kwalifikacje
Lp.Imię i nazwiskoZakres udziału w opracowaniu audytu energetycznego
Posiadane kwalifikacje
(w tym ew. uprawnienia)
1
 
2
 
3
................
................
................
................
................
................
...................................
...................................
...................................
...................................
...................................
...................................
..............
..............
...............
..............
..............
..............
5. Miejscowość ............. data wykonania opracowania: .............
6. Spis treści:
1. ................................................str. ..............
2. ................................................str. ..............
3. ................................................str. ..............
4. ................................................str. ..............
5. ................................................str. ..............
6. ................................................str. ..............
7. ................................................str. ..............
8. ................................................str. ..............
 

Tabela 2. Karta audytu energetycznego lokalnego źródła ciepła
 
7. Charakterystyka technologiczna
 WyszczególnienieStan przed termomodernizacjąStan po termomodernizacji
1.Moc zainstalowana [kW]  
2.Rodzaj paliwa  
3.Typ kotłów (urządzeń)  
8. Charakterystyka energetyczna
1.Zapotrzebowanie na moc cieplną odbiorców [kW]  
2.Straty mocy cieplnej [kW]  
3.Potrzeby własne źródła [kW]  
4.Zapotrzebowanie na moc cieplną źródła [kW]  
5.Zapotrzebowanie na ciepło odbiorców            [GJ/rok]  
6.Straty przesyłania   [GJ/rok]  
7.Potrzeby własne źródła [GJ/rok]  
8.
Ilość wytwarzanego ciepła
                      [GJ/rok]
  
9.Sprawność eksploatacyjna [%]  
10.
Zużycie energii pierwotnej
                     [GJ/rok]
  
9. Prognoza rynku ciepła
Rok01234567
Zapotrzebowanie na moc źródła [kW]        
Zapotrzebowanie na ciepło [GJ/rok]        
Prognoza efektów ekonomicznych [zł/rok]        
10. Efekty termomodernizacji i wyniki analizy ekonomicznej
Efekty termomodernizacjiWyniki analizy ekonomicznej
Efekt energetyczny [%] Planowana suma kredytu    [zł] 
Całkowity koszt wytwarzania wyjściowy            [zł/rok] Oprocentowanie kredytu    [%] 
Całkowity koszt wytwarzania docelowy             [zł/rok] Okres kredytowania      [lata] 
Efekt ekonomiczny    [zł/rok] Miesięczna rata kredytu [zł/mc] 
Jednostkowy koszt wytwarzania wyjściowy            [zł/GJ] NPV                     [zł] 
Jednostkowy koszt wytwarzania docelowy             [zł/GJ] Planowane koszty całkowite [zł] 
 

€Załącznik nr 2 część 2 

Metoda sporządzania bilansu ciepła i wyznaczania efektów energetycznych dla lokalnego źródła ciepła

1. Bilans ciepła dla lokalnego źródła sporządza się, uwzględniając:
  1)   prognozę zapotrzebowania na moc cieplną i ciepło, opracowaną na podstawie:
a)  zapotrzebowania na ciepło przez odbiorców wynikającego z audytów energetycznych wszystkich budynków zasilanych z lokalnego źródła, z uwzględnieniem planowanych podłączeń nowych budynków i likwidacji lub odłączeń istniejących budynków,
b)  strat przesyłania ciepła w lokalnej sieci ciepłowniczej określonych na podstawie audytu energetycznego,
c)  potrzeb własnych lokalnego źródła na cele grzewcze i przygotowania ciepłej wody użytkowej określonych na podstawie audytu energetycznego,
B)  sprawność eksploatacyjną lokalnego źródła ciepła wyznaczaną jako stosunek ilości wyprodukowanego (pozyskanego) ciepła do energii pierwotnej, rozumianej jako energia chemiczna spalonego paliwa.

2. Efekt energetyczny Ei (zmniejszenie strat energii pierwotnej) oblicza się z wzoru:

                       hi - hw
                 Ei =------------- x 100%
                       1 - hw

gdzie:
hw -    sprawność eksploatacyjna źródła dla stanu przed termomodernizacją,
hi -    sprawność eksploatacyjna źródła dla rozpatrywanego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego.

Tabela 1. Zapotrzebowanie na moc cieplną i ciepło lokalnego źródła ciepła
 
  
Stan przed
termomodernizacją
  Okres spłaty kredy tu [lata]    
Lp.Obiekt 1234567
  
q
[kW]
Q
[GJ/
rok]
q
[kW]
Q
[GJ/
rok]
4
[kW]
Q
[GJ/
rok]
q
[kW]
Q
[GJ/
rok]
q
[kW]
Q
[GJ/
rok]
q
[kW]
Q
[GJ/
rok]
q
[kW]
Q
[GJ/
rok]
q
[kW]
Q
[GJ/
rok]
123456789101112131415161718
I.Odbiorcy                
1                 
2                 
3                 
                  
n-1                 
n                 
II.
Straty
przesyłania
                
III.
Potrzeby własne
źródła
                
IV.Razem                
q - Zapotrzebowanie na moc cieplną budynku, straty mocy cieplnej sieci w
   warunkach obliczeniowych lub zapotrzebowanie na moc cieplną budynku
   (pomieszczeń) kotłowni, kW.
Q - Roczne zapotrzebowanie na ciepło do ogrzewania i przygotowania ciepłej
   wody użytkowej w standardowym sezonie grzewczym po uwzględnieniu
   sprawności systemu c.o., roczne straty przesyłania ciepła lub roczne
   zapotrzebowanie na ciepło dla budynku pomieszczeń kotłowni GJ/rok.
 

Tabela 2. Bilans ciepła dla lokalnego źródła dla stanu przed termomodernizacją i wariantów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego oraz efekty energetyczne
 
Lp.WyszczególnienieStan przed termomodernizacjąWariant 1Wariant 2 Wariant n
1234567
1Zapotrzebowanie na moc cieplną źródła [kW]     
2Moc cieplna zainstalowana [kW]     
3Zapotrzebowanie na ciepło źródła[GJ/rok]     
4Sprawność eksploatacyjna [%]     
5Zużycie energii pierwotnej [GJ/rok]     
6Efekt energetyczny Ei [%]     
 

€Załącznik nr 2 część 3 

Metoda obliczania kosztów wytwarzania ciepła i wyznaczania efektów ekonomicznych dla lokalnego źródła ciepła

1. Koszt wytwarzania ciepła składa się z kosztów stałych i kosztów zmiennych, przy czym:
a)  w kosztach stałych należy uwzględnić następujące pozycje: koszt stały zakupu ciepła, amortyzacja, wynagrodzenia, koszty funduszu płac, koszty finansowe, koszty ogólne, remonty i konserwacje, materiały, inne,
b)  w kosztach zmiennych należy uwzględnić następujące pozycje: koszt zmienny zakupu ciepła, energię elektryczną, paliwo, koszty zakupu paliwa, transport, opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska.

2. Koszty zmienne wytwarzania ciepła w lokalnym źródle ciepła określone dla ostatniego roku rachunkowego poprzedzającego podjęcie przedsięwzięcia termomodernizacyjnego należy przeliczyć na warunki roku standardowego według wzoru:

                    Kr x Sdr
         Ks = ---------------------- zł/rok]
              Sd -ucw x (Sdr - Sd)

Ks -    koszt zmienny w roku standardowym zł/rok,
Kr -    koszt zmienny w roku rzeczywistym zł/rok,
Sdr-    liczba stopniodni w sezonie rzeczywistym (ostatni rok rachunkowy), dzień x K/rok,
Sd -    liczba stopniodni w sezonie standardowym, obliczona z wzoru (3) w części 3 zał. nr l, dzień x K/rok,
ucw -   udział produkcji na potrzeby ciepłej wody w całkowitej produkcji w roku rzeczywistym.

3. Efekty ekonomiczne dla wybranych wariantów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego należy wyznaczyć jako różnicę kosztów wytwarzania (pozyskania) ciepła dla stanu wyjściowego i rozpatrywanego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. Kalkulację kosztów przeprowadza się oddzielnie dla każdego roku objętego harmonogramem spłat inwestycji przy uwzględnieniu prognozy ilości ciepła wytwarzanego podanej w tabeli 1 części 2 załącznika nr 2.

Tabela 1. Zestawienie kosztów wytwarzania ciepła dla stanu wyjściowego i poszczególnych wariantów przedsięwzięcia termomodernizacyjnego oraz efektów ekonomicznych
 
Lp.Wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego
Koszty/efekty
[zł/rok]
1 rok2 rok3 rok4 rok5 rok6 rok7 rok
12345678910
1Stan przed termomodernizacjąKoszt wytwarzania ciepła       
2Wariant 1Koszt wytwarzania ciepła       
  Efekt ekonomiczny       
3Wariant 2
Koszt wytwarzania
ciepła
       
  Efekt ekonomiczny       
4Wariant 3Koszt wytwarzania ciepła       
  Efekt ekonomiczny       
          
n-1Wariant n-1Koszt wytwarzania ciepła       
  Efekt ekonomiczny       
nWariant nKoszt wytwarzania ciepła       
  Efekt ekonomiczny       
 

€Załącznik nr 2 część 4 

Metoda wyznaczania optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego lokalnego źródła ciepła

1. Dla każdego rozpatrywanego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego oblicza się:
a)  prosty czas zwrotu SPBT z wzoru:

             SPBT = N/DOmin, [lata]                   (1)

gdzie:
DOmin -       minimalny efekt ekonomiczny wybrany spośród efektów obliczonych dla poszczególnych lat spłaty kredytu, określonych w tabeli 1 części 3, zł/rok,
N - planowane koszty całkowite wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego zł,
b)  miesięczną ratę kapitałową wraz z odsetkami A dla siedmioletniego (84-miesięcznego) okresu kredytowania zgodnie z wzorem:

              qm x (q - 1)
         A = ---------------- x S, [zł/miesiąc]       (2)
                 qm - 1

gdzie:
q =   (1+r/12), przy czym r oznacza roczną stopę oprocentowania kredytu według oferty lokalnego banku,
m -   maksymalny okres spłaty kredytu równy 84 miesiącom,
S -   kwota kredytu nie większa niż 80% planowanych kosztów całkowitych, zł,
c)  zdyskontowaną wartość netto NPV z wzoru:
               15      1
         NPV = S------------ DOt - N, [zł]            (3)
              t=1    (1+i)t
gdzie:
i -        stopa dyskonta określana corocznie zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy,
DOt-       efekt ekonomiczny wynikający z zastosowania wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego dla poszczególnych lat trwania projektu określony w tabeli 1 części 3, zł/rok,
N -        planowane koszty całkowite na wybrany wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, obejmujące planowane koszty robót wraz z kosztami opracowania dokumentacji technicznej, zł.

2. Następnie sprawdza się kolejno spełnienie warunków ustawy określonych w art. 2 pkt 1 lit. b), c) lub d) dotyczącym oszczędności energii (efekt energetyczny) oraz w art. 4 dotyczącym niezbędnych środków własnych inwestora. Jeśli warunki ustawy nie są spełnione, to rozpatruje się kolejny wariant przedsięwzięcia termomodernizacyjnego.
Postępowanie powtarza się aż do znalezienia pierwszego wariantu spełniającego wszystkie warunki ustawy.

Załącznik nr 2 część 5 

Tabela 1. Dokumentacja wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego lokalnego źródła ciepła
 
Lp.Wariant (opis) przedsięwzięcia termomodernizacyjnego
Efekt
energetyczny*)
 
 
 
 
 
[%]
NPV
 
 
 
[zł]
Wysokość niezbędnych
środków inwestycyjnych
0,2 x N
 
 
 
[zł]
Różnica między 1/12 minimalnego efektu ekonomicznego**) a miesięczną ratą kapitałową wraz z odsetkami
 
[zł/miesiąc]
123456
1Wariant o najniższym SPBT    
2Wariant o wyższym SPBT    
3     
      
n-1     
nWariant o najwyższym SPBT    
*) - Dla przedsięwzięć polegających na przyłączeniu do scentralizowanego
     źródła ciepła, związanych z likwidacją kotłowni, wpisać procentową
     wartość zmniejszenia kosztów zakupu ciepła (oszczędności roczne)
     obliczonych zgodnie z częścią 3 załącznika nr 2, zaś w przypadku
     zamiany
    źródła na niekonwencjonalne wpisać litery NK.
**) - Minimalny efekt ekonomiczny jest to efekt wybrany spośród efektów
     obliczonych dla poszczególnych lat spłaty kredytu, określony w tabeli 1
     części 3, zł/rok.
 
Wariantem optymalnym jest pierwszy z wariantów, dla którego wartości w kolumnach 3 do 6 spełniają wymagania ustawy: art. 2 pkt 1 lit. b), c) lub d) - kol. 3, art. 4 - kol. 4, art. 4 pkt 1- kol. 5, art. 4 pkt 2 - kol. 6

Załącznik nr 3 część 1 

Tabela 1. Strona tytułowa audytu energetycznego lokalnej sieci ciepłowniczej
 
1. Dane identyfikacyjne lokalnej sieci ciepłowniczej
1.1 Nazwa sieci ciepła..................1.2 Rok budowy 
1.3 Właściciel lub zarządca
..................
..................
ul. ..............
nr ...............
kod ..............
miejscowość ......
tel..... fax......
1.4. Adres sieci ciepła
ul. .............
.............nr kod .........
miejscowość .....
powiat ........
województwo .....................
2. Nazwa i adres firmy wykonującej audyt:
........................................................................
........................................................................
........................................................................
3. Imię i nazwisko oraz adres audytora koordynującego wykonanie audytu, posiadane kwalifikacje, podpis:
........................................................................
........................................................................
........................................................................
4. Współautorzy audytu: imiona, nazwiska, zakresy prac, posiadane kwalifikacje
Lp.Imię i nazwiskoZakres udziału w opracowaniu audytu energetycznego
Posiadane kwalifikacje
(w tym ew. uprawnienia)
1
 
2
 
3
................
................
................
................
................
................
...................................
...................................
...................................
...................................
...................................
...................................
..............
..............
...............
..............
..............
..............
5. Miejscowość ............. data wykonania opracowania: .............
6. Spis treści:
1. ................................................str. ..............
2. ................................................str. ..............
3. ................................................str. ..............
4. ................................................str. ..............
5. ................................................str. ..............
6. ................................................str. ..............
7. ................................................str. ..............
8. ................................................str. ..............
 

Tabela 2. Karta audytu lokalnej sieci ciepłowniczej
 
7. Charakterystyka konstrukcyjna
WyszczególnienieStan przed termomodernizacjąStan po termomodernizacji
Ogólna długość sieci          [m]  
Zakres średnic               [mm]  
Temperatury obliczeniowe [°C]  
Przepływ w nominalny         [t/h]  
8. Charakterystyka energetyczna
Straty mocy cieplnej w warunkach obliczeniowych [kW]  
Całkowite straty ciepła    [GJ/rok]  
9. Efekty termomodernizacji i wyniki analizy ekonomicznej
Efekty termomodernizacjiWyniki analizy ekonomicznej
Obniżenie strat mocy cieplnej
                        [kW]
 Planowana suma kredytu    [zł] 
Obniżenie strat ciepła
                     [GJ/rok]
 Oprocentowanie kredytu    [%] 
Efekt energetyczny      [%] Okres kredytowania      [lata] 
Całkowity koszt dystrybucji
wyjściowy             [zł/rok]
 Miesięczna rata kredytu [zł/mc] 
Całkowity koszt dystrybucji
docelowy              [zł/rok]
 NPV                     [zł] 
Efekt ekonomiczny      [zł/rok] Planowane koszty całkowite [zł] 
 

Załącznik nr 3 część 2 

Tabela 1. Charakterystyka konstrukcyjna sieci
 
Lp.
Średnica
nominalna
[mm]
Długość
sieci
[m]
Technologia
(producent)
Rok
budowy
Głębokość
posadowienia
[m]
Stan
izolacji
Armatura (wymienić)
12345678
1       
2       
3       
        
n-1       
n       
 

Załącznik nr 3 część 3 

Metoda obliczania całkowitych strat ciepła w lokalnej sieci ciepłowniczej

1. Całkowite straty ciepła sieci
Całkowite straty sieci stanowią sumę strat przez przenikanie i strat spowodowanych jej nieszczelnością.

2. Straty przez przenikanie
2.1. Straty ciepła przez przenikanie E stanowiące sumę strat ciepła w okresie sezonu grzewczego i poza nim, dla każdego odcinka sieci ciepłowniczej wyróżnionego w charakterystyce konstrukcyjnej w części 2 oblicza się według wzoru:

           E = Es + E1, [GJ/rok]                      (1)

gdzie:
Es -   straty ciepła w sezonie grzewczym obliczane według wzoru poniżej, GJ/rok
E1 -   straty ciepła w sieci poza sezonem grzewczym, obliczone według wzoru poniżej, GJ/rok.
2.2. Straty ciepła w sezonie grzewczym Es oblicza się według wzoru:

          Es= 0,0000864 x qs x Li x Ds, [GJ/rok]      (2)

gdzie:
Ds -       liczba dni trwania sezonu grzewczego [dni],
Li -       długość odcinka sieci; w przypadku gdy odcinek sieci wyposażony jest w armaturę, jego długość należy odpowiednio zwiększyć zgodnie z ogólnymi zasadami obliczania strat rurociągów, m,
qs -       średnie jednostkowe straty w sieci w sezonie grzewczym, określane na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji sieci według ogólnych zasad obliczania strat ciepła w sieciach przy uwzględnieniu rzeczywistego stanu technicznego sieci i izolacji termicznej, W/m.
2.3. Straty ciepła w sieci poza sezonem grzewczym E, oblicza się według wzoru:

      E1 = 0,0000864 x q1 x Li x (365 - Ds), [GJ/rok]   (3)

gdzie:
q1,-  średnie jednostkowe straty w sieci poza sezonem, określane jak wyżej,W/m,
Li, Ds-    jak we wzorze (2).
2.4. Straty ciepła w warunkach obliczeniowych Qo oblicza się według wzoru:

Qo= 0001 x qo x Li, [kW]                                 (4)

gdzie:
qo-     jednostkowe straty sieci w warunkach obliczeniowych qo, W/m,
Li -    jak we wzorze (2).

3. Straty ciepła spowodowane nieszczelnością sieci
Straty ciepła spowodowane nieszczelnością sieci równe są ilości ciepła potrzebnego do podgrzania wody uzupełniającej. Strumień masy wody uzupełniającej, konieczny do uzupełnienia ubytków spowodowanych nieszczelnościami sieci, należy określić jako różnicę pomiędzy całkowitym strumieniem masy wody uzupełniającej w źródle ciepła a sumą strumieni masy wody uzupełniającej w instalacjach wewnętrznych.

Tabela 1. Zestawienie całkowitych strat ciepła w sieci
 
Lp.
Średnica
mm
Charakterystyka
odcinka
Li
[m]
Qs
[W/m]
Q1
[W/m]
qo
[W/m]
Qo
[kW]
E
[GJ/rok]
123456789
1        
2        
3        
         
n-1        
n        
Straty ciepła spowodowane nieszczelnością sieci  
Razem  
 

Tabela 2. Wyznaczenie efektów energetycznych (oszczędności energii) dla rozpatrywanych usprawnień termomodernizacyjnych
 
Lp.
Odcinek
sieci
Wyszczególnienie prac (określenie usprawnienia)Stan przed termomodernizacjąStan po termomodernizacjiEfekt
   
Qo0
[kW]
E0
[GJ/rok]
Qo1
[kW]
E1
(GJ/rok]
DQo
[kW]
DE
[GJ/rok]
123456789
1        
2        
3        
         
n-1        
n        
Straty ciepła spowodowane nieszczelnością sieci      
Razem      
 

Załącznik nr 3 część 4 

Tabela 1. Usprawnienia termomodernizacyjne zmierzające do zmniejszenia strat przesyłania w lokalnej sieci ciepłowniczej uszeregowane według rosnącej wartości SPBT
 
Lp.Oznaczenie elementu sieci
Wyszczególnienie prac
(określenie usprawnienia)
Planowane koszty całkowite [zł]
Efekt energetyczny
 
[GJ/rok]
SPBT
 
 
[lata]
123456
1     
2     
3     
      
n-1     
      
 

Załącznik nr 3 część 5 

Tabela 1. Dokumentacja wyboru optymalnego wariantu przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w lokalnej sieci ciepłowniczej
 
Lp.Wariant (opis) przedsięwzięcia termomodernizacyjnego
Efekt energetyczny*)
 
 
 
 
[%]
NPV **)
 
 
 
 
 
[zł]
Wysokość
niezbędnych
środków
inwestycyjnych 0,2 x N
 
 
[zł]
Różnica między 1/12 efektu
ekonomicznego***) a miesięczną ratą kapitałową wraz z odsetkami
 
[zł/miesiąc]
123456
1Zestaw wszystkich usprawnień termomodernizacyjnych wymienionych w tabeli 1 części 4    
2Zestaw jak pod lp. 1 bez usprawnienia z tabeli jw. o najniższym wskaźniku SPBT    
3Zestaw jak pod lp. 2 bez usprawnienia z tabeli jw. o kolejnym najwyższym wskaźniku SPBT    
      
n-1     
nUsprawnienia o najmniejszej wartości SPBT z tabeli jw.    
 *) - Efekt energetyczny przedsięwzięcia termomodernizacyjnego liczony
      jest jako suma efektów usprawnień termomodernizacyjnych wymienionych
      w danym wierszu określonych w tabeli 1 części 4 odniesiona do
      całkowitych strat ciepła sieci dla stanu wyjściowego, wyrażony w
      procentach.
**) - NPV oblicza się według wzoru podanego w pkt 1 lit. c) części 4
      załącznika nr 2.
***) - Efekt ekonomiczny wynikający z zastosowania wariantu przedsięwzięcia
      termomodernizacyjnego.
 
Wariantem optymalnym jest pierwszy z kolejnych wariantów, dla którego wartości w kolumnach 3 do 6 spełniają wymagania ustawy: art. 2 pkt 1 lit. b) - kol. 3, art. 4 - kol. 4, art. 4 pkt 1 - kol. 5, art. 4 pkt 2 - kol. 6.

Pozycje

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123, 124, 125, 126, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 133, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 219, 220, 221, 222, 223, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 324, 325, 326, 327, 328, 329, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352, 353, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 360, 361, 362, 363, 364, 365, 366, 367, 368, 369, 370, 371, 372, 373, 374, 375, 376, 377, 378, 379, 380, 381, 382, 383, 384, 385, 386, 387, 388, 389, 390, 391, 392, 393, 394, 395, 396, 397, 398, 399, 400, 401, 402, 403, 404, 405, 406, 407, 408, 409, 410, 411, 412, 413, 414, 415, 416, 417, 418, 419, 420, 421, 422, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 429, 430, 431, 432, 433, 434, 435, 436, 437, 438, 439, 440, 441, 442, 443, 444, 445, 446, 447, 448, 449, 450, 451, 452, 453, 454, 455, 456, 457, 458, 459, 460, 461, 462, 463, 464, 465, 466, 467, 468, 469, 470, 471, 472, 473, 474, 475, 476, 477, 478, 479, 480, 481, 482, 483, 484, 485, 486, 487, 488, 489, 490, 491, 492, 493, 494, 495, 496, 497, 498, 499, 500, 501, 502, 503, 504, 505, 506, 507, 508, 509, 510, 511, 512, 513, 514, 515, 516, 517, 518, 519, 520, 521, 522, 523, 524, 525, 526, 527, 528, 529, 530, 531, 532, 533, 534, 535, 536, 537, 538, 539, 540, 541, 542, 543, 544, 545, 546, 547, 548, 549, 550, 551, 552, 553, 554, 555, 556, 557, 558, 559, 560, 561, 562, 563, 564, 565, 566, 567, 568, 569, 570, 571, 572, 573, 574, 575, 576, 577, 578, 579, 580, 581, 582, 583, 584, 585, 586, 587, 588, 589, 590, 591, 592, 593, 594, 595, 596, 597, 598, 599, 600, 601, 602, 603, 604, 605, 606, 607, 608, 609, 610, 611, 612, 613, 614, 615, 616, 617, 618, 619, 620, 621, 622, 623, 624, 625, 626, 627, 628, 629, 630, 631, 632, 633, 634, 635, 636, 637, 638, 639, 640, 641, 642, 643, 644, 645, 646, 647, 648, 649, 650, 651, 652, 653, 654, 655, 656, 657, 658, 659, 660, 661, 662, 663, 664, 665, 666, 667, 668, 669, 670, 671, 672, 673, 674, 675, 676, 677, 678, 679, 680, 681, 682, 683, 684, 685, 686, 687, 688, 689, 690, 691, 692, 693, 694, 695, 696, 697, 698, 699, 700, 701, 702, 703, 704, 705, 706, 707, 708, 709, 710, 711, 712, 713, 714, 715, 716, 717, 718, 719, 720, 721, 722, 723, 724, 725, 726, 727, 728, 729, 730, 731, 732, 733, 734, 735, 736, 737, 738, 739, 740, 741, 742, 743, 744, 745, 746, 747, 748, 749, 750, 751, 752, 753, 754, 755, 756, 757, 758, 759, 760, 761, 762, 763, 764, 765, 766, 767, 768, 769, 770, 771, 772, 773, 774, 775, 776, 777, 778, 779, 780, 781, 782, 783, 784, 785, 786, 787, 788, 789, 790, 791, 792, 793, 794, 795, 796, 797, 798, 799, 800, 801, 802, 803, 804, 805, 806, 807, 808, 809, 810, 811, 812, 813, 814, 815, 816, 817, 818, 819, 820, 821, 822, 823, 824, 825, 826, 827, 828, 829, 830, 831, 832, 833, 834, 835, 836, 837, 838, 839, 840, 841, 842, 843, 844, 845, 846, 847, 848, 849, 850, 851, 852, 853, 854, 855, 856, 857, 858, 859, 860, 861, 862, 863, 864, 865, 866, 867, 868, 869, 870, 871, 872, 873, 874, 875, 876, 877, 878, 879, 880, 881, 882, 883, 884, 885, 886, 887, 888, 889, 890, 891, 892, 893, 894, 895, 896, 897, 898, 899, 900, 901, 902, 903, 904, 905, 906, 907, 908, 909, 910, 911, 912, 913, 914, 915, 916, 917, 918, 919, 920, 921, 922, 923, 924, 925, 926, 927, 928, 929, 930, 931, 932, 933, 934, 935, 936, 937, 938, 939, 940, 941, 942, 943, 944, 945, 946, 947, 948, 949, 950, 951, 952, 953, 954, 955, 956, 957, 958, 959, 960, 961, 962, 963, 964, 965, 966, 967, 968, 969, 970, 971, 972, 973, 974, 975, 976, 977, 978, 979, 980, 981, 982, 983, 984, 985, 986, 987, 988, 989, 990, 991, 992, 993, 994, 995, 996, 997, 998, 999, 1000, 1001, 1002, 1003, 1004, 1005, 1006, 1007, 1008, 1009, 1010, 1011, 1012, 1013, 1014, 1015, 1016, 1017, 1018, 1019, 1020, 1021, 1022, 1023, 1024, 1025, 1026, 1027, 1028, 1029, 1030, 1031, 1032, 1033, 1034, 1035, 1036, 1037, 1038, 1039, 1040, 1041, 1042, 1043, 1044, 1045, 1046, 1047, 1048, 1049, 1050, 1051, 1052, 1053, 1054, 1055, 1056, 1057, 1058, 1059, 1060, 1061, 1062, 1063, 1064, 1065, 1066, 1067, 1068, 1069, 1070, 1071, 1072, 1073, 1074, 1075, 1076, 1077, 1078, 1079, 1080, 1081, 1082, 1083, 1084, 1085, 1086, 1087, 1088, 1089, 1090, 1091, 1092, 1093, 1094, 1095, 1096, 1097, 1098, 1099, 1100, 1101, 1102, 1103, 1104, 1105, 1106, 1107, 1108, 1109, 1110, 1111, 1112, 1113, 1114, 1115, 1116, 1117, 1118, 1119, 1120, 1121, 1122, 1123, 1124, 1125, 1126, 1127, 1128, 1129, 1130, 1131, 1132, 1133, 1134, 1135, 1136, 1137, 1138, 1139, 1140, 1141, 1142, 1143, 1144, 1145, 1146, 1147, 1148, 1149, 1150, 1151, 1152, 1153, 1154, 1155, 1156, 1157, 1158, 1159, 1160, 1161, 1162, 1163, 1164, 1165, 1166, 1167, 1168, 1169, 1170, 1171, 1172, 1173, 1174, 1175, 1176, 1177, 1178, 1179, 1180, 1181, 1182, 1183, 1184, 1185, 1186, 1187, 1188, 1189, 1190, 1191, 1192, 1193, 1194, 1195, 1196, 1197, 1198, 1199, 1200, 1201, 1202, 1203, 1204, 1205, 1206, 1207, 1208, 1209, 1210, 1211, 1212, 1213, 1214, 1215, 1216, 1217, 1218, 1219, 1220, 1221, 1222, 1223, 1224, 1225, 1226, 1227, 1228, 1229, 1230, 1231, 1232, 1233, 1234, 1235, 1236, 1237, 1238, 1239, 1240, 1241, 1242, 1243, 1244, 1245, 1246, 1247, 1248, 1249, 1250, 1251, 1252, 1253, 1254, 1255, 1256, 1257, 1258, 1259, 1260, 1261, 1262, 1263, 1264, 1265, 1266, 1267, 1268, 1269, 1270, 1271, 1272, 1273, 1274, 1275, 1276, 1277, 1278, 1279, 1280, 1281, 1282, 1283, 1284, 1285, 1286, 1287, 1288, 1289, 1290, 1291, 1292, 1293, 1294, 1295, 1296, 1297, 1298, 1299, 1300, 1301, 1302, 1303, 1304, 1305, 1306, 1307, 1308, 1309, 1310, 1311, 1312, 1313, 1314, 1315, 1316, 1317, 1318, 1319, 1320, 1321, 1322

Polecamy

Poszukując najlepszego prawnika na dolnym śląsku pamiętajmy że tylko prawnik Wrocław oferuje najtańsze usługi prawnicze w tej części kraju. Planujesz remont? Poszukujesz projektanta domu? Najlepsi fachowcy pomogą Ci w każdej pracy budowlanej – kwiaty na telefon Wrocław – najtaniej zakupisz w kwiaciarni Margarita we Wrocławiu przy ul. Orląt Lwowskich. Kiedy zdaży Ci się stłuczka lub kiedy Twój samochód odmówi Ci posłuszeństwa - znajdź najlepszą firmę holowniczą dzięki serwisowi o tematyce "pomoc drogowa". Polecamy równierz.
Wszelkie prawa zastrzeżone, © ZnanyPrawnik 2024
Dodaj do ulubionych Mapa strony Polityka prywatności Regulamin Reklama Współpraca Kontakt